Pozłotka (roślina)
Pozłotka kalifornijska | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
pozłotka |
| Nazwa systematyczna | |
| Eschscholzia Chamisso C. G. D. Nees, Horae Phys. Berol. 73. 1-8 Feb 1820[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Eschscholzia californica Cham.[3] | |
Pozłotka[4], eszolcja, maczek[5] (Eschscholzia Cham.) – rodzaj roślin należących do rodziny makowatych. Obejmuje 15 gatunków[6] występujących w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych oraz w Meksyku. Rośliny te mają bezbarwny lub pomarańczowy, przejrzysty sok mleczny[7]. W naturze rosną na łąkach nad klifami oraz w murawach śródlądowych, w miejscach suchych, kamienistych, często po pożarach i na terenach pustynnych[8]. W Polsce uprawiane są dwa gatunki, spośród których rzadko przejściowo dziczeje pozłotka kalifornijska[9]. Nazwa naukowa nadana przez Adelberta von Chamisso upamiętnia Johanna Friedricha von Eschscholtza[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Byliny, rośliny dwuletnie i jednoroczne z korzeniem palowym[7][8].
- Liście
- Skrętoległe, często tworzą różyczkę przyziemną, u niektórych gatunków ulistniona jest cała łodyga. Liście są ogonkowe, ich blaszka pierzasto podzielona pojedynczo lub więcej razy (do 4) na wąskie łatki[7].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo lub skupione po kilka na końcach pędów. Okazałe, osiągają 16 cm średnicy. Koniec szypułki jest kubeczkowato rozszerzony tuż pod kwiatem. Kielich składa się z 2 działek. Płatki są 4, rzadko więcej. Kolor mają zwykle pomarańczowy lub czerwony, rzadziej żółty, fioletowy lub biały. Pręciki są liczne (ponad 12). Górna zalążnia powstaje z 2 owocolistków, jest jednokomorowa. Na szczycie znamię z 4–8 wygiętych promieni[8][7].
- Owoce
- Cylindryczne torebki zawierające liczne nasiona[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Chryseis Lindl., Omonoia Raf.
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
Rodzaj Eschscholzia należy do plemienia Eschscholzieae, podrodziny Papaveroideae[11], rodziny makowatych Papaveraceae, do rzędu jaskrowców (Ranunculales) i wraz z nim do okrytonasiennych.
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal, rząd makowce (Papaverales Dumort.), rodzina makowate (Papaveraceae Juss.), podrodzina Eschscholzioideae Leurss., plemię Eschscholzieae Baill., rodzaj eszolcja (Eschscholzia Cham.)[12].
- Wykaz gatunków[6]
- Eschscholzia androuxii Still
- Eschscholzia caespitosa Benth.
- Eschscholzia californica Cham. – pozłotka kalifornijska, eszolcja kalifornijska, maczek kalifornijski
- Eschscholzia elegans Greene
- Eschscholzia glyptosperma Greene
- Eschscholzia hypecoides Benth.
- Eschscholzia lemmonii Greene
- Eschscholzia lobbii Greene – pozłotka Lobba, maczek Lobba
- Eschscholzia minutiflora S.Watson
- Eschscholzia palmeri Rose
- Eschscholzia papastillii Still
- Eschscholzia parishii Greene
- Eschscholzia procera Greene
- Eschscholzia ramosa (Greene) Greene
- Eschscholzia rhombipetala Greene
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-04] (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ Nazwa polska według Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
- ↑ Nazwa polska według Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b Eschscholzia Cham.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-26].
- ↑ a b c d e Curtis Clark: Eschscholzia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-03-05]. (ang.).
- ↑ a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 71. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 173. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Eschscholtz, Johann Friedrich (v.). [w:] Baltisches Biographisches Lexikon digital [on-line]. Baltische Historische Kommission (BHK). [dostęp 2017-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-13)].
- ↑ Family: Papaveraceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-03-05]. (ang.).
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Eschscholzia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).