Paleorhinus
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Paleorhinus | ||
| Gatunki | |||
|
| |||
Paleorhinus – rodzaj niewielkiego fitozaura żyjącego w karniku na obecnych terenach Ameryki Północnej i być może Europy oraz Afryki Północnej. Nozdrza były daleko cofnięte i położone na wzgórku kostnym przed oczami. Grzbiet, boki i ogon pokrywały duże łuski. Paleorhinus prowadził półwodny tryb życia, żywił się głównie rybami i innymi niewielkimi zwierzętami. Gatunkiem typowym rodzaju jest opisany w 1904 roku przez Samuela Wendella Willistona północnoamerykański Paleorhinus bransoni. Oprócz niego do rodzaju Paleorhinus tradycyjnie zaliczane są również gatunki P. neukami, P. ehlersi, P. sawini, P. broilii[1], P. fraasi i P. scurriensis. Jednak z analizy kladystycznej Stocker (2010) wynika, że rodzaj Paleorhinus obejmujący wszystkie te gatunki byłby parafiletyczny; według tej analizy gatunki „Paleorhinus” sawini, P. bransoni i „P.” scurriensis były sukcesywnie bardziej odległymi grupami zewnętrznymi w stosunku do kladu obejmującego wszystkie pozostałe fitozaury[2]. Stocker (2013) przeniosła gatunek „P.” scurriensis do odrębnego rodzaju Wannia[3]. Do Paleorhinus zaliczany bywa także P. magnoculus[4] (przez Longa i Murry'ego przeniesiony w 1995 roku do odrębnego rodzaju Arganarhinus[1]), jednak Fara i Hungerbühler stwierdzili, że odkryty w Maroku holotyp tego gatunku jest osobnikiem młodocianym, na co wskazują stosunkowo małe rozmiary, duże oczodoły i krótki pysk. Zdaniem autorów okaz ten może należeć do któregokolwiek z prymitywnych fitozaurów, a w związku z tym opisane na jego podstawie taksony – gatunek Paleorhinus magnoculus i rodzaj Arganarhinus – nie są ważne[5].
Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Kammerera i współpracowników (2016) wykazała bliskie pokrewieństwo gatunku typowego rodzaju Paleorhinus, P. bransoni z indyjskim gatunkiem Parasuchus hislopi Lydekker (1885); na tej podstawie autorzy uznali rodzaje Paleorhinus i Arganarhinus za młodsze synonimy rodzaju Parasuchus, przenosząc jednocześnie gatunki Paleorhinus bransoni i Paleorhinus magnoculus (a także Francosuchus angustifrons Kuhn, 1936) do rodzaju Parasuchus[6].
Paleorhinus (sensu lato) jest najmniej zaawansowanym spośród wszystkich znanych fitozaurów, na co wskazują nozdrza zewnętrzne położone przed oknem przedoczodołowym[4]. Skamieniałości fitozaurów, które być może należały do tego rodzaju odnaleziono w Krasiejowie na Śląsku Opolskim – odkryto szczątki wielu osobników w różnych stadiach rozwoju[7].
Dzięki szerokiemu zasięgowi biogeograficznemu i ograniczonemu zasięgowi czasowemu Paleorhinus (sensu lato) jest istotnym elementem biostratygraficznym, służącym do porównywania wieku osadów na różnych kontynentach[4]; Irmis i współpracownicy (2010) kwestionują jednak jego użyteczność dla badań biostratygraficznych, wskazując na prawdopodobny parafiletyzm Paleorhinus sensu lato[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Robert A. Long, Phillip A. Murry. Late Triassic (Carnian and Norian) tetrapods from the southwestern United States. „New Mexico Museum of Natural History & Science Bulletin”. 4, s. 1–254, 1995. (ang.).
- ↑ Michelle R. Stocker. A new taxon of phytosaur (Archosauria: Pseudosuchia) from the Late Triassic (Norian) Sonsela Member (Chinle Formation) in Arizona, and a critical re-evaluation of Leptosuchus Case 1922. „Palaeontology”. 53 (5), s. 997-1022, 2010. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2010.00983.x. (ang.).
- ↑ Michelle R. Stocker. A new taxonomic arrangement for Paleorhinus scurriensis. „Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh”. 103 (3–4), s. 251–263, 2013. DOI: 10.1017/S1755691013000340. (ang.).
- ↑ a b c Adrian P. Hunt, Spencer G. Lucas. The Paleorhinus biochron and the correlation of the non-marine Upper Triassic of Pangaea. „Palaeontology”. 34 (2), s. 478–501, 1991. (ang.).
- ↑ Emmanuel Fara, Axel Hungerbühler. Paleorhinus magnoculus from the Upper Triassic of Morocco: a juvenile primitive phytosaur (Archosauria). „Comptes Rendus de l'Académie des Sciences – Series IIA – Earth and Planetary Science”. 331 (12), s. 831–836, 2000. DOI: 10.1016/S1251-8050(00)01481-6. (ang.).
- ↑ Christian F. Kammerer, Richard J. Butler, Saswati Bandyopadhyay i Michelle R. Stocker. Relationships of the Indian phytosaur Parasuchus hislopi Lydekker, 1885. „Papers in Palaeontology”. 2 (1), s. 1–23, 2016. DOI: 10.1002/spp2.1022. (ang.).
- ↑ Jerzy Dzik. A new Paleorhinus fauna in the early Late Triassic of Poland. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 21 (3), s. 625–627, 2001. DOI: 10.1671/0272-4634(2001)021%5B0625:ANPFIT%5D2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ Randall B. Irmis, Jeffrey W. Martz, William G. Parker, Sterling J. Nesbitt. Re-evaluating the correlation between Late Triassic terrestrial vertebrate biostratigraphy and the GSSP-defined marine stages. „Albertiana”. 38, s. 40–52, 2010. (ang.).