Przejdź do zawartości

Lista prezydentów Polski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Prezydenci Polski)
Wikipedia:Weryfikowalność
Ten artykuł od 2023-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji: uwagi.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Prezydent Polski
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Ilustracja
Gabriel Narutowicz – pierwszy prezydent Polski
Obecny prezydent
Obecny Prezydent Polski
Obecny prezydent – Andrzej Duda
Stanowisko
Państwo

 Polska

Data utworzenia

11 grudnia 1922[a]

Pierwszy prezydent

Gabriel Narutowicz

Obecny prezydent

Andrzej Duda

Obecny od

6 sierpnia 2015

Siedziba

Kancelaria Prezydenta

Strona internetowa
Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
List Władysława Raczkiewicza do Ignacego Jana Paderewskiego, notyfikujący mu przekazanie władzy prezydenckiej przez Ignacego Mościckiego w 1939 roku

Prezydenci Polski – chronologiczna lista prezydentów Polski i innych osób sprawujących urząd głowy państwa polskiego od 1918 roku.

II Rzeczpospolita (1918–1939)

[edytuj | edytuj kod]

Od przewrotu majowego w 1926 do śmierci w maju 1935 faktycznie najwyższą władzę w państwie sprawował Józef Piłsudski, który piastował urzędy Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, Ministra Spraw Wojskowych i – przez krótki czas – Prezesa Rady Ministrów.

Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
od do
– Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa jako:
  • Tymczasowy Naczelnik Państwa (od 29 listopada 1918 do 20 lutego 1919)
  • Naczelnik Państwa (od 20 lutego 1919 do 14 grudnia 1922)[b]
 29 listopada 1918[c] 14 grudnia 1922[a][1] bezpartyjny, popierany i związany z obozem PPS[d]
1. Gabriel Narutowicz 14 grudnia 1922[a] 16 grudnia 1922[e] bezpartyjny, zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”
– Maciej Rataj 16 grudnia 1922[f] 20 grudnia 1922 Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
2. Stanisław Wojciechowski 20 grudnia 1922 14 maja 1926[g] Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
– Maciej Rataj 15 maja 1926[f] 4 czerwca 1926[h] Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
3. Ignacy Mościcki 4 czerwca 1926 30 września 1939[i] bezpartyjny, związany z sanacją

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)

[edytuj | edytuj kod]

30 września 1939 r. prezydent Ignacy Mościcki zrezygnował ze sprawowania urzędu, wyznaczając uprzednio na swego następcę (zgodnie z przepisami Konstytucji kwietniowej z 1935 r.) Władysława Raczkiewicza, który tym samym stał się pierwszym prezydentem na uchodźstwie. Urząd ten stanowił kontynuację prezydentury II RP. Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), w tym samym dniu poparcie na świecie zyskał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Większość krajów świata niemal od razu zaakceptowała ten stan rzeczy i podpisała umowy międzynarodowe z nowym rządem polskim. Formalnie rząd na uchodźstwie, wobec braku uznania społeczności międzynarodowej, nie mógł prowadzić dalszej działalności; w praktyce funkcjonował aż do pierwszych powszechnych wyborów prezydenckich w Polsce w 1990 r., nie uznając znacznej części postanowień konferencji jałtańskiej i wypracowanego po II wojnie światowej status quo. Przez kilkanaście (do kilkudziesięciu) lat uznawany był przez niewielką liczbę państw (Irlandia, Hiszpania, Kolumbia, Kuba, Liban, Watykan, Wenezuela, Australia).

 Osobny artykuł: Uznanie międzynarodowe rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie.
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
od do
– Edward Śmigły-Rydz 1 września 1939[j][2] 25 września 1939[k][3] Obóz Zjednoczenia Narodowego
– Bolesław Wieniawa-Długoszowski 25 września 1939[l][3] 29 września 1939[m][4] związany z Obozem Zjednoczenia Narodowego
1. (4.) Władysław Raczkiewicz 30 września 1939 6 czerwca 1947[n] związany z Obozem Zjednoczenia Narodowego
2. August Zaleski 9 czerwca 1947 7 kwietnia 1972[o] bezpartyjny, związany z sanacją
–
Rada Trzech[p]

W skład Rady wchodzili:

3 sierpnia 1954 7 kwietnia 1972 Polska Partia Socjalistyczna (Arciszewski i Urbański), Stronnictwo Narodowe (Mglej), bezpartyjni, związani z sanacją (Anders, Raczyński, Bór-Komorowski, Odzierzyński, Kopański)
3. Stanisław Ostrowski 9 kwietnia 1972 8 kwietnia 1979 bezpartyjni, związani z sanacją
4. Edward Raczyński 8 kwietnia 1979 8 kwietnia 1986
5. Kazimierz Sabbat 8 kwietnia 1986 19 lipca 1989
6. Ryszard Kaczorowski 19 lipca 1989 22 grudnia 1990[v]

Generalne Gubernatorstwo (1939–1945)

[edytuj | edytuj kod]
 Osobne artykuły: Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945) i Rząd Generalnego Gubernatorstwa.

Generalne Gubernatorstwo (niem. Generalgouvernement; przez krótki czas: Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich; niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete) to marionetkowe quasi-państwo ze stolicą w Krakowie, utworzone 26 października 1939 r. na podstawie dekretu Adolfa Hitlera z 12 października tegoż roku na obszarze okupowanego przez III Rzeszę podczas II wojny światowej państwa polskiego. Należy podkreślić, że na terenie Generalnego Gubernatorstwa nie powstały nigdy żadne polskie struktury władzy kolaborującej z Niemcami. Generalne Gubernatorstwo zarządzane było przez Niemców, którzy stanowili kadrę administracyjną, policyjną i wojskową (z wyjątkiem nielicznych formacji, w których pracowali Polacy, jak np. tzw. granatowa policja). Generalne Gubernatorstwo było nielegalnym tworem okupacyjnym, zainstalowanym w sposób naruszający przepisy prawa międzynarodowego i sprzeczny z ratyfikowaną przez III Rzeszę Konwencją haską IV (1907), stąd też nie posiadało żadnej podmiotowości na arenie międzynarodowej.

Generalny Gubernator

[edytuj | edytuj kod]

Nieuznawany międzynarodowo zwierzchnik administracji w okupowanej Polsce.

Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
od do
1. Hans Frank 26 października 1939 4 maja 1945[w] Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników

Polska Ludowa (1944–1989)[5]

[edytuj | edytuj kod]

Rzeczpospolita Polska (1944–1952)

[edytuj | edytuj kod]

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (1944–1952)

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Krajowa Rada Narodowa.
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
od do
– Bolesław Bierut – sprawował urząd głowy państwa jako:
  • Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej (od 20 września do 31 grudnia 1944)[x][y]
  • Prezydent Krajowej Rady Narodowej (od 31 grudnia 1944 do 4 lutego 1947)[n]
 20 września 1944 4 lutego 1947 bezpartyjny, popierany przez Polską Partię Robotniczą[z]
– Franciszek Trąbalski[aa] 4 lutego 1947 4 lutego 1947[ab] Polska Partia Socjalistyczna (tzw. lubelska)
– Władysław Kowalski[ac] 4 lutego 1947 5 lutego 1947 Stronnictwo Ludowe (tzw. lubelskie)
1. Bolesław Bierut – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej[ad] 5 lutego 1947 20 listopada 1952[6] bezpartyjny, popierany przez Polską Partię Robotniczą (do sierpnia 1948)[z]
Polska Partia Robotnicza (od sierpnia do 15 grudnia 1948)
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (od 15 grudnia 1948)

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989)

[edytuj | edytuj kod]

Przewodniczący Rady Państwa PRL (1952–1989)

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Rada Państwa (Polska).

Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r. znosiła urząd prezydenta. Jego rolę przejęła Rada Państwa (urząd istniejący już pod rządami Małej Konstytucji z 1947 r.) – konstytucyjna kolegialna głowa państwa, na czele z Przewodniczącym Rady Państwa. Najważniejszą osobą w PRL był jednak de facto I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Kolejnymi I sekretarzami byli: Bolesław Bierut (1948-1956), Edward Ochab (1956), Władysław Gomułka (1956-1970), Edward Gierek (1970-1980), Stanisław Kania (1980-1981), Wojciech Jaruzelski (1981-1989) i Mieczysław Rakowski (1989-1990).

Lp. Zdjęcie Przewodniczący Rady Państwa Od Do Przynależność partyjna lub partia popierająca
2. Aleksander Zawadzki
(1899–1964) 		20 listopada 1952 7 sierpnia 1964 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
–
Urząd nieobsadzony – zastępcy przewodniczącego:
7 sierpnia 1964 12 sierpnia 1964 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (Ochab i Lange) i jej partie satelickie: Stronnictwo Demokratyczne (Kulczyński), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (Podedworny)
3. Edward Ochab
(1906–1989) 		12 sierpnia 1964 11 kwietnia 1968 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
4. Marian Spychalski
(1906–1980) 		11 kwietnia 1968 23 grudnia 1970
5. Józef Cyrankiewicz
(1911–1989) 		23 grudnia 1970 28 marca 1972
6. Henryk Jabłoński
(1909–2003) 		28 marca 1972 6 listopada 1985
7.
Wojciech Jaruzelski
(1923–2014) 		6 listopada 1985 19 lipca 1989

Prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1989)

[edytuj | edytuj kod]

W 1989 r. Rada Państwa zastąpiona została urzędem prezydenta PRL, działając do wyboru w dniu 19 lipca 1989 r. pierwszego i jedynego Prezydenta PRL. 31 grudnia 1989 roku weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska.

Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
od do
1.
Wojciech Jaruzelski 19 lipca 1989 30 grudnia 1989[7] Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

[edytuj | edytuj kod]

Jako pierwszy urząd ten sprawował Wojciech Jaruzelski (wcześniej Prezydent PRL), począwszy od 31 grudnia 1989 roku, kiedy weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska, do czasu zaprzysiężenia na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy.

Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
od do
1.
Wojciech Jaruzelski 31 grudnia 1989[ae] 22 grudnia 1990[7] do 29 stycznia 1990 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, następnie bezpartyjny, popierany przez Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej
2. Lech Wałęsa 22 grudnia 1990[af][8] 22 grudnia 1995 Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” (od 1980 do 2005), Porozumienie Centrum (od 1990 do 1993)
3. Aleksander Kwaśniewski 23 grudnia 1995 23 grudnia 2005[ag] Sojusz Lewicy Demokratycznej
4. Lech Kaczyński 23 grudnia 2005 10 kwietnia 2010[ah] Prawo i Sprawiedliwość
–
Bronisław Komorowski 10 kwietnia 2010[f][9] 8 lipca 2010 Platforma Obywatelska
–
Bogdan Borusewicz 8 lipca 2010[ai] 8 lipca 2010[aj][10] bezpartyjny, popierany przez Platformę Obywatelską
–
Grzegorz Schetyna 8 lipca 2010[ak] 6 sierpnia 2010[10] Platforma Obywatelska
5.
Bronisław Komorowski 6 sierpnia 2010 6 sierpnia 2015 Platforma Obywatelska
6.
Andrzej Duda 6 sierpnia 2015 pełni funkcję[al] Prawo i Sprawiedliwość

Długość urzędowania prezydentów

[edytuj | edytuj kod]

Najdłużej urzędującym prezydentem Polski był prezydent na uchodźstwie August Zaleski, pełniący tę funkcję przez 9069[11] dni. W okresie międzywojennym najdłużej urzędującym prezydentem był Ignacy Mościcki (4866[12] dni), wśród głów państwa Polski Ludowej Henryk Jabłoński (4823[13] dni), a w III RP Aleksander Kwaśniewski (3653[14] dni).

Osobą pełniącą najkrócej tymczasowo obowiązki prezydenta Polski był Bogdan Borusewicz (1 dzień). Najkrócej urzędującym prezydentem Polski był Gabriel Narutowicz, sprawujący urząd przez 2 dni. Wśród prezydentów na uchodźstwie najkrócej urzędującym prezydentem był Ryszard Kaczorowski (521[15] dni), wśród głów państwa Polski Ludowej Józef Cyrankiewicz (461[16] dni), a w III RP Wojciech Jaruzelski (356[17] dni).

Wiek prezydentów

[edytuj | edytuj kod]

Nie licząc 39-letniego Generalnego Gubernatora Hansa Franka, najmłodszym prezydentem Polski był Aleksander Kwaśniewski. Kiedy zaczynał pełnić tę funkcję miał 41 lat. W okresie międzywojennym najmłodszy był Stanisław Wojciechowski (53 l.), wśród prezydentów na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz (54 l.), a wśród głów państwa Polski Ludowej Bolesław Bierut (51 l.).

Najstarszym prezydentem Polski był prezydent na uchodźstwie Edward Raczyński. Kiedy kończył pełnić tę funkcję miał 95 lat. W okresie międzywojennym najstarszy był Ignacy Mościcki (71 l.), wśród głów państwa Polski Ludowej Henryk Jabłoński (75 l.), a w III RP Wojciech Jaruzelski (67 l.).

Nie licząc 45-letniego Generalnego Gubernatora Hansa Franka, najmłodszym prezydentem Polski w ostatnim dniu urzędowania był Aleksander Kwaśniewski. Kiedy kończył pełnić tę funkcję miał 51 lat. W okresie międzywojennym najmłodszy był Gabriel Narutowicz (57 l.), wśród prezydentów na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski (71 l.), a wśród głów państwa Polski Ludowej Bolesław Bierut (60 l.).

Najstarszym prezydentem Polski w pierwszym dniu urzędowania był prezydent na uchodźstwie Edward Raczyński. Kiedy zaczynał pełnić tę funkcję miał 87 lat. W okresie międzywojennym najstarszy był Ignacy Mościcki (58 l.), wśród głów państwa Polski Ludowej Wojciech Jaruzelski (62 l.), a w III RP Bronisław Komorowski (58 l.).

Żyjący byli prezydenci

[edytuj | edytuj kod]

Żyjący byli prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej:

Ponadto żyją dwie osoby pełniące w przeszłości tymczasowo obowiązki prezydenta RP: Bogdan Borusewicz i Grzegorz Schetyna.

Opróżnienia urzędu, skrócenia i przedłużenia kadencji

[edytuj | edytuj kod]

Opróżnienia urzędu wskutek zgonu:

Opróżnienia urzędu wskutek zrzeczenia się funkcji przed upływem kadencji:

Skrócenia kadencji:

Żadnej z osób sprawujących po 1918 roku funkcję głowy państwa nie skrócono kadencji wskutek wyroku skazującego Trybunału Stanu ani uznania jej za niezdolną do sprawowania urzędu. Miały miejsce natomiast 4 przypadki skrócenia kadencji wskutek zniesienia albo zastąpienia urzędu lub zmiany sposobu jego obsadzania:

  • Generalne Gubernatorstwo
    • Hans Frank (wskutek aresztowania przez żołnierzy wojsk amerykańskich z jednoczesnym zniesieniem urzędu)
  • Rząd RP na uchodźstwie
    • Władysław Raczkiewicz (faktyczne skrócenie kadencji na terytorium kraju, w wyniku uchwalenia fikcji prawnej ustawowo stwierdzonego opróżnienia urzędu[18], przy czym sprawowanie urzędu kontynuowane było na uchodźstwie)
  • Polska Ludowa
  • III RP

Przedłużenia kadencji:

  • Rząd RP na uchodźstwie
    • August Zaleski (przedłużenie bez podstaw prawnych formalnie zakończonej w 1954 r. kadencji prezydenckiej na czas nieokreślony, co doprowadziło do rozłamu politycznego na uchodźstwie i utworzenia Rady Trzech – opozycyjnego ośrodka przypisującego sobie uprawnienia głowy państwa)

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c 9 grudnia 1922 r. Gabriel Narutowicz wygrał wybory, 11 grudnia 1922 r. Gabriel Narutowicz zaprzysiężony został na urząd Prezydenta RP, ale dopiero 14 grudnia J. Piłsudski przekazał mu władzę jako Naczelnik Państwa, co zostało ujęte w oficjalnym protokole.
  2. ↑ W dniu 20 lutego 1919 roku Józef Piłsudski zrzekł się urzędu Tymczasowego Naczelnika Państwa, który piastował od 29 listopada 1918 roku, na ręce Sejmu Ustawodawczego; jednak Sejm powierzył mu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa (już bez określenia „Tymczasowy”) na mocy przyjętej tego samego dnia Małej Konstytucji z 1919 roku (Dz.U. z 1919 r. nr 19, poz. 226).
  3. ↑ Po dekrecie Naczelnego Dowódcy z 22 listopada 1918 roku o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, który ustalał ustrój republikański odrodzonej Polski, organizację i kompetencje tymczasowych organów władzy państwowej do momentu ukonstytuowania wybranego w demokratycznych wyborach Sejmu Ustawodawczego, do którego równocześnie Piłsudski rozpisał wybory w oparciu o ordynację proporcjonalną. Dekret formalnie wszedł w życie z dniem jego ogłoszenia w Dzienniku Praw, tj. 29 listopada 1918 roku (Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 41).
  4. ↑ Podczas manifestanci z PPS dnia 10 listopada 1918 działacze próbowali wręczyć Piłsudskiemu sztandar Pogotowia Bojowego PPS. Piłsudski sztandaru nie przyjął, co skomentował „nie mogę przyjąć znaku jednej partii, mam obowiązek działać w imieniu całego narodu” Bohdan Urbankowski: Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg. T. I. Warszawa: 1997. ISBN 83-7001-914-5.
  5. ↑ Zamordowany przez Eligiusza Niewiadomskiego.
  6. ↑ a b c Tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP po opróżnieniu urzędu, jako marszałek Sejmu.
  7. ↑ Zrezygnował po zamachu majowym.
  8. ↑ 31 maja 1926 r. Zgromadzenie Narodowe wybrało na urząd prezydenta Józefa Piłsudskiego, nie przyjął on jednak urzędu.
  9. ↑ Wybrany na drugą kadencję 8 maja 1933 roku, zaprzysiężenie prezydenta odbyło się 9 maja.
  10. ↑ Wyznaczony 1 września 1939 r. przez prezydenta Mościckiego „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej”.
  11. ↑ Decyzja odwołana 25 września 1939.
  12. ↑ Wyznaczony 25 września 1939 r. przez prezydenta Mościckiego „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej”.
  13. ↑ Zrzekł się urzędu następcy prezydenta RP, decyzja o wyznaczeniu następcy odwołana 29 września 1939.
  14. ↑ a b Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), w tym samym dniu poparcie na świecie zyskał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.
  15. ↑ Sprawował swój urząd, nie licząc się z upływem kadencji, której koniec, zgodnie z art. 20 ust. 1 w zw. z art. 24 ust. 1 Konstytucji kwietniowej, przypadał na dzień 9 czerwca 1954 roku.
  16. ↑ Organ powstały po odmowie przez Zaleskiego ustąpienia z urzędu Prezydenta RP na uchodźstwie po zakończeniu kadencji. Działając w sprzeczności z zapisami konstytucyjnymi ogłosiła się ona za kolegialną głowę państwa polskiego. Uznawana za legalną przez większą część emigracji polskiej.
  17. ↑ Po śmierci Arciszewskiego.
  18. ↑ Po śmierci Bór-Komorowskiego.
  19. ↑ Po rezygnacji Odzierzyńskiego.
  20. ↑ Po odejściu Mgleja.
  21. ↑ Po śmierci Andersa.
  22. ↑ Ryszard Kaczorowski po zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy przekazał mu insygnia prezydenckie, a rząd emigracyjny utworzył komisję likwidacyjną, która do 31 grudnia 1991 zakończyła działalność wszelkich emigracyjnych struktur władzy.
  23. ↑ 17 stycznia 1945 tuż przed zajęciem Krakowa przez Armię Czerwoną Hans Frank ewakuował się do Bawarii, gdzie w Neuhaus am Schliersee urządził filię Generalnego Gubernatorstwa w Polsce Außenstelle des Generalgouvernements Polen. 4 maja 1945 został aresztowany przez Amerykanów.
  24. ↑ Pełnił tę funkcję od 1 stycznia 1944, ale przed 19 września nie miała ona uprawnień głowy państwa.
  25. ↑ W oparciu o przepisy Ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Prezydenta Krajowej Rady Narodowej w związku z uznaniem opróżnienia urzędu Prezydenta RP jego obowiązki sprawuje tymczasowo od chwili ogłoszenia ustawy 20 września 1944 Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej, a od 31 grudnia 1944 Prezydent Krajowej Rady Narodowej.
  26. ↑ a b Faktycznie tajny członek Biura Politycznego PPR na polecenie Józefa Stalina. Ryszard Terlecki, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007, ISBN 978-83-08-04105-5, s. 34.
  27. ↑ Tymczasowo pełniący obowiązki przewodniczącego Krajowej Rady Nardodowej.
  28. ↑ Kilka godzin.
  29. ↑ Można doszukiwać się jego sprawowania zastępczo urzędu Prezydenta RP od momentu wyboru na funkcję Marszałka Sejmu Ustawodawczego, do zaprzysiężenia Bieruta na urząd Prezydenta RP. Art. 2 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego KRN (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 23) stanowił, że wobec opróżnienia urzędu Prezydenta RP, zastępuje go Przewodniczący KRN. Jednak zgodnie z art. 5 tej ustawy, wygasała ona automatycznie z chwilą ukonstytuowania się ciał parlamentarnych wybranych na zasadzie powszechnych wyborów. W mocy pozostawał więc art. 40 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja RP (obowiązującej zgodnie z Manifestem PKWN), w myśl którego jeżeli Prezydent RP nie może sprawować urzędu, oraz w razie opróżnienia urzędu Prezydenta RP wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny – zastępuje go Marszałek Sejmu (Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja RP (Dz.U. z 1921 r. nr 44, poz. 267)).
  30. ↑ Od 20 lutego 1947 do końca prezydentury był też ex officio przewodniczącym Rady Państwa.
  31. ↑ Do 30 grudnia 1989 Prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
  32. ↑ Pierwszy prezydent RP wybrany w demokratycznych wyborach po II wojnie światowej.
  33. ↑ 23 grudnia 2000 rozpoczął drugą kadencję.
  34. ↑ Zginął w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku.
  35. ↑ Tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP jako marszałek Senatu.
  36. ↑ Przez kilka godzin.
  37. ↑ Tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP jako marszałek Sejmu.
  38. ↑ 6 sierpnia 2020 rozpoczął drugą kadencję.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ J. Piłsudski: Pisma zbiorowe, t. V. Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego, 1937 s. 296.
  2. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 1 września 1939 r. o wyznaczeniu następcy Prezydenta Rzeczypospolitej (M.P. z 1939 r. nr 202, poz. 489).
  3. ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 września 1939 r. o wyznaczeniu następcy Prezydenta Rzeczypospolitej M.P. 1939 nr 213, poz. 2.
  4. ↑ M.P. 1939 nr 214, poz. 3.
  5. ↑ Mołdawa T.: Ludzie władzy 1944–1991. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, s. 89.
  6. ↑ a b Ustawa Konstytucyjna z dnia 22 lipca 1952 r. – Przepisy wprowadzające Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1952 r. nr 33, poz. 233)
    Art. 2.
    1. Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje urząd w granicach dotychczasowych uprawnień aż do wyboru Rady Państwa przez nowoobrany Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
    2. Z dniem dokonania tego wyboru funkcje Prezydenta Rzeczypospolitej, przewidziane w dotychczasowych ustawach – o ile w myśl Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej albo przepisów niniejszej ustawy nie należą do zakresu działania Rady Państwa – przechodzą na Radę Ministrów.
  7. ↑ a b c Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1990 r. nr 67, poz. 397)
    Art. 2.
    1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wybranego przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 19 lipca 1989 r. ulega skróceniu i wygasa z chwilą objęcia urzędu przez Prezydenta wybranego w wyborach powszechnych.
  8. ↑ Pierwsze powszechne wybory prezydenckie. infor.pl. [dostęp 2020-01-20].
  9. ↑ Bronisław Komorowski: Oświadczenie Marszałka Sejmu. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, 2010-04-11. [dostęp 2015-08-07].
  10. ↑ a b Marszałek Borusewicz głową państwa. Do osiemnastej? [online], TOK FM, 8 lipca 2010 [dostęp 2023-10-06] (pol.).
  11. ↑ August Zaleski.
  12. ↑ Ignacy Mościcki.
  13. ↑ Henryk Jabłoński.
  14. ↑ Aleksander Kwaśniewski.
  15. ↑ Ryszard Kaczorowski.
  16. ↑ Józef Cyrankiewicz.
  17. ↑ Wojciech Jaruzelski.
  18. ↑ Na mocy art. 2 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego KRN (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 23) ogłoszono, że wobec opróżnienia urzędu Prezydenta RP, zastępuje go Przewodniczący KRN, przy czym momencie wejścia w życie ustawy 20 września 1944 r. urząd sprawował nadal prezydent Władysław Raczkiewicz, toteż treść ustawy była jawnie sprzeczna ze stanem faktycznym i stanowiła akt uzurpacji władzy, usankcjonowany następnie 5 lipca 1945 r. na drodze uznania międzynarodowego fait accompli przez większość państw.
Prezydenci Polski
II Rzeczpospolita (1918–1939)
Rząd RP na Uchodźstwie (1939–1990)
Polska Ludowa (1944–1989)
Rzeczpospolita
Polska
(1944–1952)
Polska
Rzeczpospolita
Ludowa
(1952–1989)
III Rzeczpospolita (od 1989)
Pełniący obowiązki prezydenta RP
Zobacz też:

Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie
Rząd RP na uchodźstwie
Partie
Wojsko
Instytucje finansowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_prezydentów_Polski&oldid=75167753”