Ramize Gjebrea
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Ramize Gjebrea (ur. 20 kwietnia 1923 w Gjirokastrze, zm. 6 marca 1944 we wsi Ramicë k. Wlory[1]) – albańska komunistka i działaczka ruchu oporu.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Pochodziła z zamożnej rodziny z Gjirokastry, była córką Rustema i Safiji[2]. Kształciła się w Żeńskim Instytucie Nana Mbretneshë w Tiranie, razem z Nexhmije Hoxhą i Liri Belishovą[1]. Tam też związała się z ruchem komunistycznym. W 1942 została aresztowana przez policję włoską, ale wkrótce ją uwolniono z braku dowodów[1]. Po uwolnieniu przystąpiła do Ruchu Wyzwolenia Narodowego. W 1943 służyła w sztabie V Brygady Szturmowej[1]. Wyróżniała się znajomością języków obcych i umiejętnością przemawiania do partyzantów[2].
26 lutego 1944 we wsi Ramicë przeprowadzono śledztwo w sprawie niewłaściwego moralnie zachowania partyzanta Zaho Koki i Ramize Gjebrei[1]. Gjebrea była w tym czasie narzeczoną Nako Spiru (zasiadającego we władzach Komunistycznej Partii Albanii) i mimo tego, jak zeznał Ramadan Xhangolli, przedstawiciel KC Komunistycznej Partii Albanii odbyła stosunek płciowy z Zaho Koką. W obliczu sądu wojskowego oboje oskarżeni przyznali się jedynie do niewinnych pieszczot i pocałunków. Zaho Koka oświadczył przed sądem, że nie miał świadomości, że Gjebrea jest narzeczoną Spiru i obciążył Gjebreę "winą" za wywołany skandal[3]. 4 marca 1944 sąd partyzancki (przew. Manush Myftiu) skazał Ramize Gjebreę na karę śmierci[1]. Koka został ułaskawiony, pozbawiono go tylko stopnia wojskowego[4]. Dwa dni później, przed frontem żołnierzy 5 Brygady Szturmowej Gjebrea została rozstrzelana przez trzyosobowy pluton egzekucyjny, złożony z kobiety i dwóch mężczyzn[1]. Skazana nie zgodziła się na zasłonięcie twarzy[3].
W maju 1945 szczątki Gjebrei zostały ekshumowane i pochowane na Cmentarzu Narodowych Męczenników w Tiranie[2]. Liri Belishova, późniejsza żona Nako Spiru oświadczyła w jednym z wywiadów w 2010 roku, że sąd wojskowy wydał wyrok skazujący na wyraźne polecenie Envera Hoxhy[3]. W 2013 w czasopiśmie Shqiptarja ukazał się zachowany w Archiwum Państwowym Albanii dziennik Ramize Gjebrei, opracowany do druku przez Vasfi Barutiego[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Ramize Gjebrea = 2023-03-04 [online], kujto.al, 2019 (alb.).
- ↑ a b c Edmond Prifti, Çfarë tha Ramize Gjeebrea, kur mbi trupin e saj ranë breshëritë e para të skuadrës së pushkatimit! = 2023-03-04 [online], gazetatema.net, 2023 (alb.).
- ↑ a b c Mos me qelloni! = 2023-03-04 [online], radiandradi.com, 2019 (alb.).
- ↑ Zaho Koka 8 czerwca 1944 poległ w walce z Niemcami
- ↑ Ramize Gjebrea, del në dritë ditari i mbajtur në luftë = 2023-03-04 [online], shqiptarja.com, 2013 (alb.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Vasfi Baruti: Interesanti Ramize Gjebrea : nega totum (asgjë e vërtetë) : (sociohistori). Tirana: 55, 2009. ISBN 978-99943-56-69-0. (alb.).