Walce (gmina)

Walce
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	krapkowicki
TERC	1605042
Siedziba	Walce
Wójt	Marek Śmiech; (od 2018)
Powierzchnia	69 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 5 375
• gęstość	79 os./km²
Nr kierunkowy	77
Tablice rejestracyjne	OKR
Mniejszości	Niemcy
Język pomocniczy	niemiecki
	Adres urzędu:ul. Mickiewicza 18; 47-344 Walce
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miejscowości	10
	Położenie na mapie Polski Walce
	Położenie na mapie województwa opolskiego Walce
	50°22′N 18°00′E/50,371944 18,005833
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Walce (niem. Gemeinde Walzen) – gmina wiejska w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, na ziemi prudnickiej. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie opolskim. W 2006 roku w gminie wprowadzono język niemiecki jako język pomocniczy.

Siedziba gminy to Walce.

Według danych z 30 czerwca 2004^[1] gminę zamieszkiwało 6060 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z 2019 r. użytki rolne zajmują 85.7% powierzchni, a tereny zabudowane i zurbanizowane 4.7% powierzchni gminy.

Grunty leśne i zakrzewione zajmują 546 ha.

Gmina stanowi 15,6% powierzchni powiatu i 0,7% powierzchni województwa opolskiego.

Największym powierzchniowo sołectwem są Walce (18,9% powierzchni gminy), a najmniejszym Ćwiercie (0.9% powierzchni). Również w liczbie ludności miejscowości te mają takie same miejsca.

Historia

Gmina zbiorowa Walce powstała po II wojnie światowej (w grudniu 1945^[2]) w powiecie prudnickim na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. I okręg administracyjny – Śląsk Opolski^[3]^[4]), powierzonym 18 marca 1945 administracji wojewody śląskiego^[4], a z dniem 28 czerwca 1946 przyłączonym do województwa śląskiego (śląsko-dąbrowskiego)^[5]^[6]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę województwa śląskiego na katowickie; równocześnie gmina Walce wraz z całym powiatem prudnickim weszła w skład nowo utworzonego województwa opolskiego^[7].

Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 8 gromad: Brożec, Ćwiercie, Dobieszowice, Grocholub, Kromołów, Rozkochów, Walce i Zabierzów^[8]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[9].

Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie krapkowickim w województwie opolskim. W skład gminy weszły obszary 9 sołectw: Brożec, Ćwiercie, Dobieszowice, Grocholub, Kromołów, Rozkochów, Stradunia, Walce i Zabierzów^[10]. 1 czerwca 1975 gmina weszła w skład nowo utworzonego (mniejszego) województwa opolskiego^[11].

Zabytki

Na terenie gminy znajduje się 13 zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków oraz 7 stanowisk archeologicznych. W Gminnej Ewidencji Zabytków ujętych jest 106 nieruchomości.

Demografia

Dane z 31.12.2017 roku^[12]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5 494	100	2 879	52,4	2615	47,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	80		42		38

Piramida wieku mieszkańców gminy Walce w 2014 roku^[12].

Struktura narodowościowa i językowa

Dane według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002^[13]:

polska – 38,81%
niemiecka – 32,41%
śląska – 15,53%
inna lub nieokreślona – 13,25%

Dane według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 (z uwagi na możliwość podania więcej niż jednej tożsamości narodowo-etnicznej dane nie sumują się do stu procent):^[14]:

polska – 73,82%
śląska – 34,04%
niemiecka – 28,41%
ukraińska – 0,19%
nieustalona – 0,04%

77,11% procent mieszkańców gminy zadeklarowało w 2021 posługiwanie się w kontaktach domowych językiem polskim, ponadto (podobnie jak w przypadku narodowości, dane nie sumują się do stu procent z uwagi na możliwość zadeklarowania więcej niż jednego języka)^[15]:

52,84% – śląskim (najwyższy odsetek wśród wszystkich gmin w Polsce)
14,43% – niemieckim
0,4% – angielskim
w przypadku siedmiu osób (0,13%) nieustalono używanego języka

Honorowi Obywatele Gminy

Arcybiskup Alfons Nossol (2019)^[16]

Miejscowości i ich części

Miejscowości podstawowe wraz z ich częściami integralnymi (wg TERYT): Walce (Antoszka), Groble, Krzewiaki, Marianków, Posiłek), Brożec, Brzezina, Ćwiercie, Dobieszowice, Grocholub (Swornica), Kromołów (Czerniów), Rozkochów (Olszyna), Stradunia (Przerwa, Rybarze), Zabierzów

Bezpieczeństwo

Gmina położona jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[17]. Gminę Walce obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[18].

Sąsiednie gminy

Głogówek, Krapkowice, Reńska Wieś, Zdzieszowice

Przypisy

↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945, „Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki”, 34, Katowice: Urząd Wojewódzki Śląski, 22 grudnia 1945, s. 393 .
↑ Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów
↑ ^a ^b Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250 .
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim, t. 14, Opole, 11 grudnia 1972, s. 8 .
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92).
↑ ^a ^b Gmina Walce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-01)].
↑ Główny Urząd Statystyczny: Przynależność narodowo-etniczna – dane NSP 2021 dla kraju i jednostek podziału terytorialnego. 2023-12-20. [dostęp 2023-12-30]. (pol.).
↑ Główny Urząd Statystyczny: Język używany w domu – dane NSP 2021 dla kraju i jednostek podziału terytorialnego. 2023-12-20. [dostęp 2023-12-30]. (pol.).
↑ Raport o stanie Gminy Walce - Urząd Gminy w Walcach [online], bip.walce.pl [dostęp 2020-06-23] (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08] .

[autonazwa2-1] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[2] Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945, „Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki”, 34, Katowice: Urząd Wojewódzki Śląski, 22 grudnia 1945, s. 393 .

[3] Utworzony 14 marca 1945 decyzją Rady Ministrów

[pan-4] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (The population of Poland in the 20th century). Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńskiego, 2005, s. 43-44.

[5] Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177

[6] Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)

[7] Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255

[8] Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250 .

[9] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[10] Uchwała Nr XVIII/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie opolskim, t. 14, Opole, 11 grudnia 1972, s. 8 .

[11] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92).

[pwl-12] Gmina Walce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[13] Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-01)].

[14] Główny Urząd Statystyczny: Przynależność narodowo-etniczna – dane NSP 2021 dla kraju i jednostek podziału terytorialnego. 2023-12-20. [dostęp 2023-12-30]. (pol.).

[15] Główny Urząd Statystyczny: Język używany w domu – dane NSP 2021 dla kraju i jednostek podziału terytorialnego. 2023-12-20. [dostęp 2023-12-30]. (pol.).

[16] Raport o stanie Gminy Walce - Urząd Gminy w Walcach [online], bip.walce.pl [dostęp 2020-06-23] (pol.).

[17] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).

[18] PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Wsie	Brożec Ćwiercie Dobieszowice Grocholub Kromołów Rozkochów Stradunia Walce Zabierzów
Osada	Brzezina
Integralne części wsi	Antoszka Czerniów Groble Krzewiaki Marianków Olszyna Posiłek Przerwa Rybarze Swornica

Miasta	Gogolin Krapkowice Strzeleczki Zdzieszowice
Gminy miejsko-wiejskie	Gogolin Krapkowice Strzeleczki Zdzieszowice
Gmina wiejska	Walce

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1945–50) woj. opolskie (1950–75)
Miasta (1945–75)	Biała Głogówek Prudnik
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Biała (od 1973) Biedrzychowice (do 1954) Głogówek (od 1973) Gostomia (do 1954) Kórnica (Kornica) (do 1954) Lubrza Łącznik Moszczanka (Długomosty) (do 1954) Prudnik (od 1973) Racławice Śląskie (Racławice) (do 1954) Rudziczka (do 1954) Strzeleczki (do 1954) Śmicz (Śmieć) (do 1954) Walce (do 1954)
Gromady (1954–72)	Biedrzychowice (1954–72) Błażejowice (1954–59) Brożec (1954–55 →) Dobra (1954–55 →) Dytmarów (1954–61) Gostomia (1954–72) Kierpień (1954–59) Kolnowice (1954–72) Komorniki (1954–55 →) Kórnica (1954–55 →) Ligota Bialska (1954–72) Lubrza (1954–72) Łącznik (1954–72) Mochów (1959–72) Moszczanka (1954–72) Olszynka (1954–72) Pogórze (1954–59) Prężynka (1954–61) Racławice Śląskie (1954–72) Racławiczki (1954–55 →) Rozkochów (1954–55 →) Rudziczka (1954–72) Strzeleczki (1954–55 →) Szybowice (1954–72) Trzebina (1954–61) Twardawa (1954–59) Walce (1954–55 →) Wierzch (1954–59) Zielina (1954–55 →)

Przynależność wojewódzka	woj. opolskie
Miasta (1956–75)	Gogolin (od 1967) Krapkowice (← od 1956) Zdzieszowice (od 1962)
Osiedla (1956–72)	Gogolin (1958–66) Otmęt (← 1956–61) Zdzieszowice ((←) 1956–62)
Gromady (1956–72)	Brożec (← 1956–61) Dobra (← 1956–72) Gogolin (← 1956–72) Jasiona (← 1956–72) Kamień Śląski (← 1956–72) Komorniki (← 1956–59) Kórnica (← 1956–72) Krępna (← 1956–72) Malnie (← 1956–72) Racławiczki (← 1956–59) Rogów Opolski (← 1956–72) Rozkochów (← 1956–61) Strzeleczki (← 1956–72) Walce (← 1956–72) ~~Zdzieszowice~~(←~~1956~~) Zielina (← 1956–72) Żużela (← 1956–72) Żywocice (← 1956–72)
Gminy wiejskie (1973–75)	Gogolin Krapkowice Strzeleczki Walce Zdzieszowice