Guillaume od Tira
| Guillaume od Tira | |
|---|---|
Guillaume piše svoj historijski tekst, ilustracija francuskog rukopisa iz 13. vijeka | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | o. 1130 Jeruzalem |
| Smrt | 29. septembar 1186 Tir |
| Obrazovanje | |
| Zanimanje | katolički svećenik, nadbiskup Tira, kroničar |
| Opus | |
| Književne vrste | historiografija |
| Teme | križarski ratovi |
Guillaume od Tira (Vilim od Tira; latinski: Guillelmus Tyrensis; italijanski: Guglielmo di Tiro; francuski: Guillaume de Tyr; Jeruzalem o. 1130 - Tir, 29. septembar 1186) bio je katolički nadbiskup Tira od 1175. do 1186. poznat kao jedna od najvažnijih ličnosti u vladi Jeruzalemskog Kraljevstva, ali i autor kronike koja se smatra jednim od najvažnijih izvora za historiju križarskih ratova.
O Guillameovom porijeklu nema gotovo nikakvih podataka. Na temelju toga da je imao brata po imenu Ralph, sa službenom titulom slobodnog građanina u Jeruzalemu, pretpostavlja se da je bio francuskog porijekla, odnosno da su mu roditelji bili relativno imućni trgovci koji su se naselili u Jeruzalemu nakon uspostave križarskog Kraljevstva. Kao dijete se obrazovao u katedralnoj školi Bazilike sv. groba gdje ga je tamošnji pročelnik (scholaster) Ivan Pižanin naučio čitati i pisati latinski; Guillaume je također tečno govorio francuski i italijanski; iako postoje tvrdnje da je znao grčki, arapski i perzijski, za njih nema jasnih potvrda. Oko godine 1145. Guillaume je otputovao u Evropu kako bi nastavio školovanje u Parizu i Orleansu, gdje su se od tamošnjih katedralnih škola upravo počeli razvijati prvi univerziteti. Oko deset godina je učio slobodne vještine i teologiju, gdje su mu učitelji bili Robert od Meluna i Adam de Parvo Ponte; također je učio rimsku književnost kod Hilarija i teologiju kod Petra Lombardskog i Maurice de Sullyja. Potom je otišao na Bolognu gdje je učio građansko i kanonsko pravo kod tamošnja četiri doktora.
Kada se oko 1165. vratio u Svetu zemlju, Guillaume je bio ne samo izvrsno obrazovan, nego i jedan od rijetkih domaćih ljudi koji je stekao takvo obrazovanje; križarske države su se tada uglavnom kao stručnjacima služile hodočasnicima iz Evrope. Zbog toga je brzo napredovao u crkvenoj službi, stekavši naklonost kralja Amalrica I. Postao je kanonik katedrale u Akri, godine 1167. arhiđakon katedrale u Tiru. Godine 1168. je s bizantskim carem Manuelom I Komnenom za račun Almarica I sklopio sporazum o zajedničkom pohodu na fatimidski Egipat, a 1170. posjetio Rim. Po povratku je preuzeo tutorstvo nad Almaricovim sinom Balduinom. Prema vlastitim navodima je upravo on prvi posumnjao da dječak boluje od gube, što se kasnije potvrdilo kada je narastao.
Godine 1175. je jeruzalemski regent Raymond III od Tripolija postavio Guillaumea za kancelara, a potom i za nadbiskupa Tira. Godine 1179. je sudjelovao na Trećem lateranskom saboru, a 1180. se vratio u Jeruzalem. Pri povratku je postao aktivni sudionik sukoba dvije frakcije na jeruzalemskom dvoru - jedne okupljene oko Raymonda i Bohemonda III od Antiohije i druge oko Agnes de Courtenay; Guillaume je podržao prethodnu, ali je potonja stekla premoć zahvaljujući braku kraljeve sestre Sybille za Guya od Lusignana. To se odrazilo i na njegove izgleda za mjesto jeruzalemskog patrijarha, pa je iste godine izabran njegov suparnik Heraklije. O posljednjim godinama njegovog života ima relativno malo podataka, ali tekst njegove Kronike sugerira kako je bio izuzetno nezadovoljan čovjek, zabrinut zbog prijetnje koje je Saladin predstavljao njegovoj domovini.
Guillaume je, prema vlastitim navodima napisao tri knjige. Prva je predstavljala prikaz Trećeg lateranskog sabora, a druga historiju Palestine od muslimanskog osvajanja u 7. vijeku do 1184. Obje su izgubljene, iako je njen rukopis postojao i bio spominjan u 13. vijeku. Treća i, najvažnija knjiga je Historia, koju je pisao od 1170. do 1184. te koja predstavlja historiju Jeruzalemskog Kraljevstva, uključujući Prvi križarski rat. Kasnijim historičarima je izuzetno važna kao jedini autentični izvor o Jeruzalemu svog vremena, a dugo vremena se smatrao i izuzetno objektivnim. Također se ističe izuzetno elegantnim srednjovjekovnim latinskim tekstom koji odaje autorovo izuzetno obrazovanje. Gotovo odmah nakon smrti su napravljene latinske kopije koje su počele cirkulirati, ali je danas sačuvano malo njih; godine 1123. je njegova kronika prevedena na starofrancuski pa se do danas očuvalo 59 srednjovjekovnih kopija na tom jeziku.
| Religijske titule | ||
|---|---|---|
| Prethodi: Frederik |
nadbiskup Tira 1175–1185 |
Slijedi: Joscius |
- Excerpts from the Historia Arhivirano 2014-09-13 na Wayback Machine-u from the Internet Medieval Sourcebook
- Fiasco at Damascus 1148 Arhivirano 2014-10-08 na Wayback Machine-u from the Internet Medieval Sourcebook
- Latin version from the Patrologia Latina, via The Latin Library (la)
- Latin version from Crusades-Encyclopedia.com (la)
- Latin version with concordance from Intertext.com (la)
- Old French translation and continuation Arhivirano 2009-01-01 na Wayback Machine-u from Internet Medieval Sourcebook (fr)
- English translation by E.A. Babcock and A.C. Krey, from ACLS Humanities E-Books (login required)