SF film
SF film, znanstvenofantastični film ili naučnofantastični film, je filmski žanr koji koristi znanstvenu fantastiku: fiktivne opise zasnovane na znanosti o fenomenima koji nisu potpuno prihvaćeni u klasičnoj znanosti, kao što su izvanzemaljci, svemirsko putovanje, genetski mutirana čudovišta ili putovanje kroz vrijeme, uz futurističke elemente kao što su svemirske letjelice. roboti, kiborzi i druge tehnologije. SF filmovi su se često na alegorični način bavili političkim ili društvenim temama, te istraživali ljudska stanja kroz njih.[1]
Po mnogima je kratki film Le Voyage dans la Lune (1902) Georgesa Mélièsa prvi SF film u historiji kinematografije, dok se Metropolis (1927) Fritza Langa smatra prvim cjelovečernjim SF filmom. Od 1930-ih do 1950-ih, žanr se većinom sastojao od jeftinih akcijskih B-filmova. 1960-ih to se promijenilo, kada je Stanley Kubrick režirao prijelomni izdanak 2001: Odiseja u svemiru, 'SF film za odrasle', nakon čega je žanr poprimio ozbiljniju dimenziju.[2] Potkraj 1970-ih, pojavili su se veliki hitovi—Bliski susreti treće vrste (1977), Alien (1979) i Ratovi zvijezda (1977),[3] koji je postao najkomercijalniji film desetljeća—te su SF filmovi od tada postali jedni od glavnih žanrova.[4]
E.T. (1982) Stevena Spielberga također je postao najkomercijalniji film desetljeća, te prvi SF film koji je dobio Zlatni globus za najbolji film - drama. 1980-ih pojavili su se razni kultni SF filmovi, kao što su Blade Runner, Stvor, Terminator, Povratak u budućnost i RoboCop. U tom razdoblju, javljaju i prvi presedani da se glumci u SF filmovima nominiraju za prestižne nagrade: Jeff Bridges je nominiran za Oscar za najboljeg glumca za Čovjeka sa zvijezda dok je Sigourney Weaver nominirana za Oscar za najbolju glumicu za Aliens. Istodobno, i anime filmovi predstavljaju par zapaženih izdanja, kao što je Akira i Nausicaä of the Valley of the Wind.
1990-ih SF filmovi i dalje dominiraju na kino blagajnama—Spielbergov Jurski park (1993) o kloniranim dinosaurima ruši sve rekorde gledanosti, kao i Dan nezavisnosti (1996), iako se uočava trend smanjivanja broja filmova iz tog žanra. Cyberpunk akcić The Matrix, pak, ponovno podiže interes za tim žanrom.
2000-ih, širenjem tehnologije vizualnih efekata, SF filmovi prestaju biti samo američki žanr, te se javljaju češće i u drugim državama. Neki su primjeri južnokorejski horor The Host (2006) i Los Cronocrímenes (2007), iako su razni skromniji SF filmovi i prije postali zapaženi, kao što je argentinski Hombre mirando al sudeste (1986), čehoslovački animirani Fantastični planet (1972), francuski Alphaville (1965), sovjetski Stalker (1979) i Solaris (1972) i drugi.
Na području bivše Jugoslavije, SF filmovi su i prije i nakon raspada bili i ostali prava rijetkost, što zbog ograničenog proračuna, što zbog tendencija da se više potiču 'klasični' dramski filmovi. Ipak, i tu ima par primjeraka, kao što su Izbavitelj, Gosti iz galaksije, Technotise: Edit i ja, The Show Must Go On, Gmaz i drugi.
1992., 2002. i 2012., Odiseja u svemiru se našla među 10 najboljih filmova svih vremena u časopisu Sight & Sound.
- Podžanrovi SF filma
- Invazija vanzemaljaca
- Filmovi katastrofe
- Čovjek-kiborg
- Nuklearni rat
- Pandemija
- Putovanje kroz vrijeme
- Distopija ili apokaliptični film
- Filmovi s robotima
- ↑ J. P. Telotte (1983). „Human Artifice and the Science Fiction Film”. Film Quarterly 36 (3): 44-51. DOI:10.2307/3697349. JSTOR 3697349.
- ↑ Irena Paulus (2009). „Stanley Kubrick's Revolution in the Usage of Film Music: 2001: A Space Odyssey (1968)”. International Review of the Aesthetics and Sociology of Music (Croatian Musicological Society) 40 (1): 99-127. JSTOR 25594489.
- ↑ Robert G. Collins (1977). „Star Wars: The Pastiche of Myth and the Yearning for a Past Future”. The Journal of Popular Culture XI (1). DOI:10.1111/j.0022-3840.1977.1101_1.x.
- ↑ H. Turković (2003). „Znanstveno-fantastični film”. Filmski leksikon. Arhivirano iz originala na datum 2020-11-28. Pristupljeno 2016-01-25.
- Najbolji SF filmovi na Filmsite
- Enciklopedija fantastičnog filma i TV-a Arhivirano 2016-02-02 na Wayback Machine-u
- „Our expert panel votes for the top 10 sci-fi films”. Guardian.