Бангалор

Шаҳр
Бангалор
канн. ಬೆಂಗಳೂರು англ. Bangalore
12°58′ с. ш. 77°34′ в. д.
Кишвар	Ҳиндустон
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис	1537
Аввалин номбарӣ	890
Масоҳат	741 км²
Баландии марказ	920 м
Минтақаи замонӣ	UTC+05:30[d]
Аҳолӣ
Аҳолӣ	▲12 327 000 тан (2020)
Номи қавмӣ	бангалурӣ, бангалуриҳо
Забони расмӣ	Забони каннада
Шиносаҳои ададӣ
Пешшумораи телефон	80
Нишонаи почта	560000–560107
Коди мошин	KA
bbmp.gov.in
Бангалор
Парвандаҳо дар Викианбор

Бангало́р, ҳамчунин Бенгалу́ру (канн. ಬೆಂಗಳೂರು: ಬೆಂಗಳೂರು, ['beŋgəɭuːru] , англ: [ˈbæŋgəloːɾ] ) — шаҳри бузурге дар Ҳиндустони Ҷанубӣ, маркази маъмурии иёлати Карнатака. Бангалор дорои 741 километр мураббаъ масоҳат ва беш аз 6 миллиону дусад ҳазор аҳолӣ аст. Шаҳри сераҳолии ҷаҳон мебошад. Бангалор як шаҳри ором ва зебо мебошад, ки дар бандари Деккан воқеъ аст ва яке аз шаҳрҳои боғҳояш хушбӯй ва гармтарини Ҳиндустон мебошад, ки бо номи "Шаҳри Боғистон" маъруф аст.

Бангалор аз бисёр ҷиҳатҳо ҷолиби диққат аст: обу ҳавои хуб, амнияти баланди иҷтимоӣ, донишгоҳҳои қадим ва имтиёзнок ва инфрасохтори хуб дар соҳаҳои таҳсилот ва таҳқиқот, шумораи зиёди донишҷӯёни хориҷӣ, соҳаи саноати нармафзор, илмҳои тиббӣ ва инчунин Маркази IT дар Ҳиндустон дорад. Ҷойгиршавии Бангалор дар шоҳроҳҳои муҳими коммуникатсионии Ҳиндустон ба аҳамият ва эътимоди он афзудааст

Дар мамлакат аз ҷиҳати сернуфусии аҳолӣ дар ҷойи севум аст. Аҳолиаш 8 425 970 нафар (2011).

Ҷуғрофия ва иқлим

Бангалор дар ҷануби Ҳиндустон, дар маркази Майсур, бо баландии миёнаи 2 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир аст. Бангалор дар ҷанубу шарқи Карнатака ҷойгир аст. Шаҳри Бангалор дар маҷмӯъ ҳамвор аст, аммо дар қисмати ғарбии шаҳр теппаҳо мавҷуданд. Нуқтаи баландтарин дар шаҳр Видяраниапура Додабахали номида мешавад, ки дар шимолу ғарби шаҳр ҷойгир аст. Дарёҳои Аркавати ва Варишабавати қисми зиёди канализатсияи шаҳрро бо худ мебаранд. Системаи коркарди обҳои шаҳр, ки панҷ нуқтаи тозакуниро дар бар мегирад, 2 сол сохта шуда, 2 километри мураббаъ дар сатҳи шаҳрро фаро мегирад.

Шаҳр се фасл дорад: 1- Мавсими муссон аз 1 июн аз 2 то 6 моҳ. 1- Мавсими сармо аз 1 ноябр то 6 моҳ 2 - Мавсими сармо аз нимаи моҳи март то 6 моҳ. Иқлими Бангалор мӯътадил ва намнок аст, аз ин рӯ дар давоми сол либоси гарм лозим нест, аммо либоси гарм ва кӯрпа дар фасли сармо муҳим аст.

Умуман, шаҳр дорои иқлими мӯътадил аст ва ҳарорати миёнаи моҳи гармтарин (қисми апрел ва май) аз 15 °C болотар аст ва дар моҳи хунуктарин моҳ (декабр). Ҳарорати рӯзона дар ҳарорати гармтарин (қисматҳои апрел, май ва июн) аз 2 дараҷа болотар ва дар хунуктарин моҳҳо (декабр, январ ва феврал) 4,4 дараҷа гарм аст. Ҳавои дохили шаҳр мӯътадил аст. Сатҳи миёнаи намӣ дар вақти намӣ (сентябр ва қисми октябр) ва хушктарин (январ) 2% ва 5% мебошанд. Дар моҳҳои ноябр то феврал, саҳарии барвақт, асосан дар моҳҳои декабр ва декабр, туман дар назар аст. Беҳтарин моҳҳо аз моҳи июн то сентябр мебошанд.

Шаҳр дорои боронҳои муссон, дар ҷанубу ғарб ва шимолу шарқ бо бориши миёнаи тақрибан 2 мм. Бориш аз моҳи июн то аввали октябр, вале октябр, ноябр ва декабр, бориши зиёдтарин, ва дар нимаи дуюми декабр бориши миёнаи борон аз 5 мм камтар аст ва даҳаи аввали апрел хушк аст

Иқтисод

Бангалор яке аз шаҳрҳои мутараққии Осиё ба шумор рафта, маркази муҳимми илму индустрияи Ҳиндустон аст. Дар Бангалор з-дҳои мошинсозӣ, авиатсионӣ, дастгоҳсозӣ, таҷҳизоти телефонию электротехникӣ фаъолият доранд. Саноати ҳарбӣ, бофандагӣ, хӯрокворӣ; корхонаҳои чарму пойафзор ва дорусозӣ тараққӣ кардааст.

Бангалор яке аз марказҳои бузурги саноатии Ҳиндустон ва муҳимтарин соҳаҳои он индустрияи ҳавопаймосозӣ, мошинсозӣ, телекоммуникатсия, саноати электротехникӣ, полиграфӣ, чарм, шиша, дорусозӣ, тамоку, саноати нассоҷӣ ва чинӣ мебошанд.

Илму фарҳанг

Дар давраи ҳукмронии Ҳайдар Алӣ ва Типпо Султон, ки аз мӯъминони шиаҳо буданд, маросими мотам дар Муҳаррам дар Бангалор маъмул буд. Имрӯз маросим дар Бангалор аҳамияти хоса дорад. Аз ин давра як қасре дар назди қалъа ҳаст, ки дар ихтиёри Ҳайдар Алӣ сохта шудааст ва дар замони Тибо ба анҷом расидааст. Қаср асосан аз чӯб сохта шудааст, ки бо деворҳо ва шифт бо расмҳои зебо оро дода шудааст. Лал Баг, ки аз ҷониби Ҳайдар Алӣ дар шарқи қалъаи Бангалор, яке аз корҳои боқимондаи ин давра аст.

Дар Бангалор ташхисгоҳи миллии аэронавтикӣ, саноати пуриқтидори дорусозӣ, Институти илмҳои Ҳиндустон (аз соли 1909), институтҳои таҳқиқоти илмӣ, донишгоҳ, боғи ботаникӣ, расадхона (планетарий), театри кӯдакон мавҷуд аст. Боғшаҳри сабзу хуррам мебошад. Ёдгорҳои таърихӣ ва меъмориаш: Маъбади Нандӣ, Қасри тобистонии Султон Типу (1789), Боғи Каббон, осорхонаҳои таърихӣ (1886), технологӣ ва фолклорӣ.

Рушди саноат: дар шаҳр ва дар атрофи он маҳсулотҳои гуногуни саноатӣ истеҳсол мешаванд. Шумораи корхонаҳои электротехникӣ, ки асбобҳои электрикии хонагӣ истеҳсол мекунанд, низ ба назар мерасад. Технопарки технологияҳои иттилоотӣ дар минтақаи Уайтфилд, 5 км дуртар аз шаҳр, дар ҳамкорӣ бо сармоягузорони IT Сингапур, Tata Industries ва Раёсати рушди саноатии Карнатака таҳия шудааст. Парки саноатӣ инчунин утоқҳои офисӣ ва ҳуҷраҳои истиқоматиро дар бар мегирад. Фабрикаҳои дигари дӯзандагӣ шаҳрро рушд медиҳанд. Рушди саноат дар шаҳри Бангалор ва атрофи он фаъолияти тиҷоратиашро афзоиш додааст. Танҳо Бангалор, ки 265 ҳазор наф. қувваи корӣ ва тақрибан сеяки содироти нармафзорро ташкил медиҳад, тақрибан аз се як ҳиссаи ҳаҷми умумии шуғли бахши Ҳиндустонро ташкил медиҳад. Дар ҳеч як шаҳри дигари Ҳиндустонро чунин қобилиятҳои намоёнро пайдо кардан мумкин нест, бинобар ин тасаввур кардан душвор нест, ки он ба тамоми иқтисодиёти Ҳиндустон таъсир мерасонад. Барои исбот ин баёния донистани ду нукта муҳим аст, ширкати нармафзори маъруф Wipro ва Infosys дар як моҳ ба ҳисоби миёна ҳар моҳ 1000 ба кор, қувваи кории нав қабул мекунад, ки дар худи рақам назаррас аст.

Забонҳои сокинон

Забонҳои аслии мардум ки бо он суҳбат мекунанд. Иборатанд аз: (31 дарсад) (Забони ибтидоии мардуми Карнатака), тамилӣ (27 дарсад) (Забони асосии Тамил Наду ба Ченнай ё Мадрас), телугу (27 дарсад), ҳиндӣ ё урду (15 дарсад) ва ғайра. Қайд кардан муҳим аст, ки аксарияти ғайримусулмонон дар Бангалор наметавонанд бо ҳиндӣ ё урду гап зананд.

Нигораҳо

• 
  Қасри Бангалор
• 
  Қасри султон Типу
• 
  Ӣинои суди олӣ дар Бангалор

Адабиёт

• Бангалор // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

Пайвандҳо

• Bangalore Development Authority Бойгонӣ шудааст 5 июли 2022  сол.(англ.)
• Bangalore cyber police(пайванди дастнорас — таърих). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 23 феврали 2006.
• My Own Private Bangalore: A photo essay by Krishnanand Kamat
• История Бангалора
• Бангалор // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.