Норин

Норин
	Шаҳр
Норин
	қирғ. Нарын
	Нишон
	41°26′ с. ш. 76°00′ в. д.HGЯO
Кишвар	Қирғизистон
Таърих ва ҷуғрофиё
Масоҳат	84 км²;
Баландии марказ	2 044 ± 1 м
Минтақаи замонӣ	UTC+6:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ	▲41 419 тан (2022);
Шиносаҳои ададӣ
Пешшумораи телефон	722600
Нишонаи почта	722600
	naryn.kg
	Норин
	Парвандаҳо дар Викианбор

Норин ( қирғ. Нарын) - шаҳрест дар Қирғизистон, маркази маъмурии ноҳияи Норин ва вилояти Норин.

Аҳолӣ - 38 800 нафар (2017) ^[1]. Масоҳати шаҳр 40,5 км² мебошад.

Ҷуғрофия

Шаҳр дар пояи қаторкӯҳи Норин-Тоо, дар баландии 2000 м аз сатҳи баҳр, дар соҳили дарёи Норин, дар чорроҳаи шоҳроҳи Бишкек-Торугарт ҷойгир аст. Истгоҳи роҳи оҳани Баликчӣ дар масофаи 180 км шимолтар аз шаҳр дар соҳили Иссиқкӯл ҷойгир аст. Масофа то гузаргоҳи марзии Торугарт, ки дар ҷануби Норин дар марз бо Чин воқеъ аст, 186 км мебошад ^[2].

Иқлим

Иқлим континенталӣ буда, зимистони сарду барф ва тобистон нисбатан хунук аст. Ҳарорати миёнаи моҳи июл аз +15 то +30 дараҷа, дар моҳи январ аз -15 то -18 дараҷа гарм аст. Боришоти миёнаи солона аз 200 то 300 мм мебошад.

Аҳолӣ

Сол	Шумора
1939	4 552	^[3]
1959	14 857	^[4]
1970	21 098	^[5]

Сол	Шумора
1979	30 409	^[6]
1989	42 210	^[7]
1999	40 050	^[8]

Сол	Шумора
1999	40 049
2009	34 822	^[9]
2017	40 049

Сол	Шумора
2021	41 178
2022	41 419

Сол	Шумора
1939	4552	^[10]
1959	14 857	^[11]

Сол	Шумора
1970	21 098	^[12]
1979	30 409	^[13]

Сол	Шумора
1989	42 210	^[14]
1999	40 050	^[15]

Сол	Шумора
1999	40 049
2009	34 822	^[16]

Таърих

Мисли бисёр шаҳрҳои Осиёи Миёна, Норин ҳамчун як истеҳкоми хурд дар роҳҳои тиҷоратӣ, ки аз Туркистони Шарқӣ ( Қашғар ) ба Осиёи Миёна пайдо шуда буд, то онҳоро аз ғоратгарон муҳофизат кунад. То миёнаҳои асри XIX дар ин минтақа ягон шаҳр набуд.

Ҳангоми ба империяи Русия дохил шудани Осиёи Миёна дар соли 1868 дар ин ҷо як пойгоҳи Русия (истеҳкоми Норин) ҷойгир карда шуд, баъдтар шаҳраки Норин пайдо шуд ва аз ҳамон лаҳза сохтмони шаҳр оғоз ёфт ^[17].

Тавассути истеҳкоми Норин бо Ҳафтрӯд хадамоти почтаи консулгарии Русия дар Қашғар доимо амал мекард.

Пас аз Инқилоби Октябри соли 1917 Норин таҳти назорати Артиши Сурх қарор гирифт, аммо соли 1920 задухӯрди байни сарбозони шӯравӣ ва гвардиячиёни сафед ба амал омад. Пас аз ҷангҳои хунин шаҳр дубора ба даст гирифта шуд ва дар ин ҷо Ҳокимияти Шӯравӣ барқарор карда шуд. Дар соли 1927, Норин маркази маъмурии вилояти Норин шуд ^[18].

Этимологияи номи шаҳр пурра дарк карда нашудааст. Қаблан шаҳр таҳти таъсири хонигарии Ҷунгар қарор дошт ва номи шаҳр дар забони қалмиқӣ (ойрот)-ии сокинони Ҷунгар ба монанди "Нурн" садо медиҳад ва ҳамчун "танг" / "тангак" тарҷума мешавад.

Аз номи дарёи танги "Нурн" - танг, ки ба "Норин" монанд аст. Инчунин ақидае вуҷуд дорад, ки "Норин / наарин" дар Осиёи Миёна ин нишонаи хӯрокест, ки аз гӯшти буридаи асп тайёр карда мешавад. Шояд дар ин ҷойҳо онро доимо болаззат мепухтаанд, алахусус гӯшти асп дар Қирғизистон ғизои миллӣ аст.

Имрӯз Норин маркази фарҳангӣ ва маъмурии вилояти Норин аст ва дар минтақаи озоди иқтисодии "Норин" ҷойгир аст. Дар ин ҷо саридораҳои ташкилотҳои давлатӣ, хусусӣ ва ҷамъиятии тобеи шаҳр ва минтақа, шуъбаи консулии Вазорати корҳои хориҷии Қирғизистон ва шуъбаи гумруки "Торугарт" ҷойгиранд ^[2].

Сайёҳӣ

Аз муассисаҳои фарҳангию маърифатӣ ҷолибтаринаш Донишгоҳи давлатӣ, осорхонаи кишваршиносӣ, театри мусиқӣ-драмавӣ ва театри миллии «Манас Руҳу» мебошад.

Аммо, албатта, ҷозибаҳои маҳаллӣ таваҷҷуҳи асосии сайёҳон мебошанд. Умуман, Норин ва минтақаи ҳамсоя дорои иқтидори азими сайёҳӣ мебошанд, зеро 70% ҳудудҳои маҳаллиро кӯҳҳо ташкил медиҳанд, аз ин рӯ ағбаҳои зебоманзар, дарёҳои пурталотуми кӯҳӣ, дараҳои амиқ, барфу пиряхҳои абадӣ, кӯлҳо ва шаршараҳои аҷиб, инчунин фарҳанги миллии қадимӣ - ин ҷойҳоро комилан беназир мегардонад. Норин ҷойи оғози бисёр хатсайрҳои сайёҳӣ мебошад, ки аз байни кӯҳҳои Тиёншон мегузаранд. Сафарҳои хатсайри шикорӣ барои шикорӣ бузҳои кӯҳӣ ва архарҳои Марко Поло, инчунин экспедитсияҳои бисёррӯзаи пиёдагардӣ ва аспсаворӣ, ки ба қуллаҳои кӯҳӣ мераванд, аз ин ҷо сар мешаванд. Бечуну чаро дарёи Норин ҷозибаи гардишгарии асосии сайёҳии шаҳр бошад, ва ин гуфтаҳо аз зебоии афсонавии манзараҳои соҳилӣ нест. Дар ҳамворӣ маҷрояш ором ва бетартиб, дар кӯҳҳо дарёи Норин гӯё девонавор фуруд меояд. Он босуръат ва девонавор, бемаҳдуд ҷараёни сафеди кафкро дар дараҳои кӯҳӣ бо садои худ тамоми майдони дараҳоро меғурронд. Дарё орзуи деринаи онҳое мебошад, ки ҷисмашон ба лапишҳои доимии адреналин ниёз доранд. Рафтинги он ҳама категорияҳои душвориро дорост — ин он чизест, ки дӯстдорони варзиши шадидро (экстремалӣ) аз саросари кишвар ва кишварҳои ҳамсоя ҷалб мекунад.

Барои дӯстдорони экотуризм Норин, биҳишти воқеӣ аст.^[2]

Нақлиёт

Соли 1994 дар Норин хадамоти троллейбус кушода шуд. Норин яке аз хурдтарин шаҳрҳои ҷаҳон аст, ки троллейбус дорад. Аз моҳи январи соли 2015, аз автовокзали шаҳрӣ микроавтобусҳои гуногун ва инчунин автобусҳои муқаррарӣ ҳар рӯз ба Балиқчӣ, Бишкек ва Қаро-Кӯл мераванд.

Муассисаҳои таълимӣ

Донишгоҳи давлатии Норин ба номи С. Нааматов ^[19]
Донишгоҳи Осиёи Марказӣ ^[20]
Омӯзишгоҳи тиббии Норин
Омӯзишгоҳи омӯзгории Норин
Коллеҷи КГЮА

Пайвандҳо

Дар вебгоҳи Ассотсиатсияи шаҳрҳои Қирғизистон
Дар Викианбор аз рӯи ҳамин мавзӯъ медиафайл вуҷуд дорад Норин

Эзоҳ

↑ 2017. 4 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 июни 2021.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 Нарын. Asia Travel. 4 июли 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 июли 2015.
↑ перепись населения СССР 1939 года
↑ перепись населения СССР 1959 года
↑ перепись населения СССР 1970 года
↑ перепись населения СССР 1979 года
↑ перепись населения СССР 1989 года
↑ Перепись населения Киргизии 1999 года
↑ Перепись населения Кыргызстана (2009)
↑ Перепись населения СССР (1939)
↑ Перепись населения СССР (1959)
↑ Перепись населения СССР (1970)
↑ Всесоюзная перепись населения СССР (1979)
↑ Перепись населения СССР (1989)
↑ Перепись населения Киргизии 1999 года
↑ Перепись населения Киргизии 2009 года
↑ Нарынское укрепление // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
↑ Нарын, Кыргызстан. Advantour.
↑ Нарынский государственный университет им. С.Нааматова(пайванди дастнорас — таърих). 6 октябри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 июли 2012.
↑ University of Central Asia

[1] 2017. 4 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 июни 2021.

[Нарын-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 Нарын. Asia Travel. 4 июли 2015 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 июли 2015.

[_40f7cc2c9c7b8c6e-3] перепись населения СССР 1939 года

[_3777bc1e4037e55f-4] перепись населения СССР 1959 года

[_9afafad255d5e2a5-5] перепись населения СССР 1970 года

[_72d35f09f316adeb-6] перепись населения СССР 1979 года

[_fa80fc7b2dcd218a-7] перепись населения СССР 1989 года

[_399fa5b77f16be65-8] Перепись населения Киргизии 1999 года

[_058d53a16ec7a13c-9] Перепись населения Кыргызстана (2009)

[10] Перепись населения СССР (1939)

[11] Перепись населения СССР (1959)

[12] Перепись населения СССР (1970)

[13] Всесоюзная перепись населения СССР (1979)

[14] Перепись населения СССР (1989)

[15] Перепись населения Киргизии 1999 года

[16] Перепись населения Киргизии 2009 года

[17] Нарынское укрепление // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

[18] Нарын, Кыргызстан. Advantour.

[19] Нарынский государственный университет им. С.Нааматова(пайванди дастнорас — таърих). 6 октябри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 июли 2012.

[20] University of Central Asia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Вилоятҳои Қирғизистон
	Шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ	Бишкек • Ӯш
	Вилоятҳо	Бодканд • Норин • Иссиқкӯл • Ӯш • Талас • Чуй • Ҷалолобод