ข้ามไปเนื้อหา

กลุ่มภาษาเคลต์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
กลุ่มภาษาเคลต์
ภูมิภาค:เคยกระจายทั่วยุโรปและอานาโตเลียตอนปลาย ปัจจุบันเหลือเพียงในคอร์นวอลล์, เวลส์, สกอตแลนด์, ไอร์แลนด์, เบรอตาญ, ไอล์ออฟแมน, รัฐชูบุต (Y Wladfa) และโนวาสโคเชีย
การจําแนก
ทางภาษาศาสตร์:		อินโด-ยูโรเปียน
ภาษาดั้งเดิม:เคลต์ดั้งเดิม
กลุ่มย่อย:
ISO 639-2 / 5:cel
เครือข่ายการวิจัยลิงกัวสเฟียร์:50= (phylozone)
กลอตโตลอก:celt1248[1]
{{{mapalt}}}
ขอบเขตของผู้พูดภาษาเคลต์:
  พื้นที่วัฒนธรรมฮัลชตัท, ศตวรรษที่ 6 ก่อน ค.ศ.
  การขยายตัวสูงสุด, ประมาณ 275 ปีก่อน ค.ศ.
  พื้นที่ลูซิตาเนีย; ความเกี่ยวโยงกับเคลต์ยังไม่เป็นที่กระจ่าง
  บริเวณที่เคยมีผู้พูดภาษากลุ่มเคลต์ในสมัยกลาง
  บริเวณที่มีผู้พูดภาษากลุ่มเคลต์ในปัจจุบัน

กลุ่มภาษาเคลต์ เป็นกลุ่มภาษาที่สืบมาจากภาษาเคลต์ดั้งเดิม ซึ่งเป็นสาขาของตระกูลภาษาอินโด-ยูโรเปียน[2] คำว่า "เคลต์" เป็นคำที่ประดิษฐ์โดย Edward Lhuyd เมื่อ ค.ศ. 1707[3] โดยประดิษฐ์ขึ้นหลังจาก Paul-Yves Pezron เชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มชนเคลต์ที่นักเขียนสมัยคลาสสิกบันทึกไว้ กับกลุ่มภาษาเวลส์กับเบรอตาญ[4]

ในช่วงสหัสวรรษที่ 1 ก่อน ค.ศ. มีผู้พูดภาษาเคลต์ทั่วยุโรปและอานาโตเลียตอนกลาง ปัจจุบันจำกัดเพียงชายขอบยุโรปตะวันตกเฉียงเหนือและในชุมชนพลัดถิ่นส่วนหนึ่ง มีภาษาที่ยังคงมีผู้พูด 6 ภาษา โดย 4 ภาษาที่มีผู้พูดอย่างต่อเนื่องได้แก่ภาษาเบรอตาญ, ภาษาไอริช, ภาษาเกลิกสกอต และภาษาเวลส์ กับ 2 ภาษาฟื้นฟูคือภาษาคอร์นวอลล์และภาษาแมน ภาษาเวลส์เป็นภาษาราชการในประเทศเวลส์ และภาษาไอริชเป็นภาษาราชการในประเทศไอร์แลนด์กับสหภาพยุโรป ภาษาเวลส์เป็นภาษาเคลต์เดียวที่ยูเนสโกไม่จัดให้อยู่ในสถานะใกล้สูญ ภาษาคอร์นวอลล์และแมนสูญแล้วในสมัยใหม่ โดยยังคงมีความพยายามฟื้นฟูภาษาเหล่านี้จนมีผู้พูดภาษาที่สองร้อยกว่าคน

ภาษาที่มีผู้พูด

[แก้]

เอทโนล็อกจัดกลุ่มภาษาเคลต์ที่มีผู้พูดอยู่ 6 ภาษา ในจำนวนนี้มี 4 ภาษาที่ยังคงมีผู้พูดภาษาแม่อยู่เป็นจำนวนมาก ได้แก่: กลุ่มภาษากอยเดลิก (ภาษาไอริชและภาษาเกลิกสกอต ทั้งสองภาษาสืบจากภาษาไอริชสมัยกลาง) และกลุ่มภาษาบริตัน (ภาษาเวลส์และภาษาเบรอตาญ สืบจากภาษาบริตันทั่วไป)[5] ส่วนอีกสองภาษา คือ ภาษาคอร์นวอลล์ (บริตัน) และภาษาแมน (กอยเดลิก) สูญหายไปในสมัยใหม่[6][7][8] โดยมีบันทึกผู้พูดภาษาแม่คนสุดท้ายใน ค.ศ. 1777 และ 1974 ตามลำดับ ขบวนการฟื้นฟูภาษาในคริสต์ทศวรรษ 2000 นำไปสู่การกลับมาของผู้พูดภาษาแม่ทั้งสองภาษา ภายหลังผู้ใหญ่และเด็กใช้งานภาษานี้[9][10] ในคริสต์ศตวรรษที่ 21 มีผู้พูดภาษากลุ่มเคลต์เป็ยภาษาแม่เกือบ 1 ล้านคน[11] จากนั้นจึงเพิ่มขึ้นเป็น 1.4 ล้านคนใน ค.ศ. 2010[12]

ประชากรศาสตร์

[แก้]
ภาษา ชื่อในภาษาแม่ กลุ่ม จำนวนผู้พูดภาษาแม่ จำนวนผุ้พูดอย่างเชี่ยวชาญ พื้นที่ต้นตอ
(ยังคงมีผู้พูด)		 ผู้วางระเบียบ จำนวนผู้พูดในเมืองใหญ่โดยประมาณ
ภาษาไอริช Gaeilge / Gaedhilge /

Gaedhlage Gaeildhilige Gaelainn / Gaeilig / Gaeilic

กอยเดลิก 40,000–80,000[13][14][15][16]
ในสาธารณรัฐไอร์แลนด์ มี 73,803 คนที่ใช้ภาษาไอริชในชีวิตประจำวัน[17] 		ผู้พูดทั้งหมด: 1,887,437
สาธารณรัฐไอร์แลนด์: 1,774,437[18]
สหราชอาณาจักร: 95,000
สหรัฐ: 18,000 		Gaeltacht แห่งไอร์แลนด์ Foras na Gaeilge ดับลิน: 184,140
กอลเวย์: 37,614
คอร์ก: 57,318[19]
เบลฟาสต์: 14,086[20]
ภาษาเวลส์ Cymraeg / Y Gymraeg บริตัน 562,000 (19.0% ของประชากรเวลส์) อ้างว่าตน "พูดภาษาเวลส์ได้" (2011)[21][22] ผู้พูดทั้งหมด: ≈ 947,700 (2011)
ประเทศเวลส์: 788,000 คน (26.7% ของประชากรทั้งหมด)[21][22]
ประเทศอังกฤษ: 150,000[23]
รัฐชูบุต ประเทศอาร์เจนตินา: 5,000[24]
สหรัฐ: 2,500[25]
ประเทศแคนาดา: 2,200[26] 		ประเทศเวลส์ Welsh Language Commissioner
รัฐบาลเวลส์
(อดีตคือ Welsh Language Board, Bwrdd yr Iaith Gymraeg) 		คาร์ดิฟฟ์: 54,504
สวอนซี: 45,085
นิวพอร์ต: 18,490[27]
แบงกอร์: 7,190
ภาษาเบรอตาญ Brezhoneg บริตัน 206,000 356,000[28] แคว้นเบรอตาญ Ofis Publik ar Brezhoneg แรน: 7,000
แบร็สต์: 40,000
น็องต์: 4,000[29]
ภาษาเกลิกสกอต Gàidhlig กอยเดลิก 57,375 (2011)[30] สกอตแลนด์: 87,056 (2011)[30]
รัฐโนวาสโกเชีย ประเทศแคนาดา: 1,275 (2011)[31]		 ประเทศสกอตแลนด์ Bòrd na Gàidhlig กลาสโกว์: 5,726
เอดินบะระ: 3,220[32]
แอเบอร์ดีน: 1,397[33]
ภาษาคอร์นวอลล์ Kernowek / Kernewek บริตัน 563[34][35] 2,000[36] คอร์นวอลล์ Akademi Kernewek
Cornish Language Partnership (Keskowethyans an Taves Kernewek) 		ทรัวโร: 118[37]
ภาษาแมน Gaelg / Gailck กอยเดลิก 100+,[9][38] รวมเด็กที่เป็นผู้พูดภาษาแม่ใหม่จำนวนหนึ่ง[39] 1,823[40] ไอล์ออฟแมน Coonceil ny Gaelgey ดักลาส: 507[41]

การจัดจำแนก

[แก้]

ภาษาเคลต์ดั้งเดิม แบ่งย่อยเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่

  • กลุ่มภาษากอลและกลุ่มที่ใกล้เคียงคือ เลปอนติก นอริก และกาลาเทีย ภาษาเหล่านี้ครั้งหนึ่งเคยใช้พูดกระจายเป็นบริเวณกว้างจากฝรั่งเศสถึงตุรกีและจากเบลเยียมถึงอิตาลีภาคเหนือ ส่วนใหญ่เป็นภาษาตาย
  • กลุ่มภาษาเคลติเบเรียน เคยใช้พูดในคาบสมุทรไอบีเรีย ซึ่งปัจจุบันได้แก่ โปรตุเกสเหนือ กาลิเซีย อัสตูเรียส กันตาเบรีย อารากอน และเลออนในสเปน ภาษาลูซิตาเนียอาจจะเคยเป็นภาษาในกลุ่มเคลต์นี้ ส่วนใหญ่เป็นภาษาตาย
  • กลุ่มภาษากอยเดิล รวมทั้งภาษาไอริช ภาษาสกอต แกลิก และภาษาแมน
  • กลุ่มภาษาบริตันหรือบริติช ได้แก่ ภาษาเวลส์ ภาษาเบรอตาญ ภาษาคอร์นวอลล์ ภาษาคัมบริด และอาจจะรวมภาษาปิกติช ซึ่งคาดว่าจะเป็นภาษาพี่น้องมากกว่าภาษาลูกหลาน

นักวิชาการบางคนจำแนกภาษากลุ่มเคลต์บนแผ่นดินและภาษาเคลต์ในหมู่เกาะโดยดูที่ความแตกต่างระหว่างกลุ่มภาษากอยเดิลกับกลุ่มภาษาบริตัน ซึ่งแสดงถึงการแยกตัวออกของภาษากลุ่มเคลต์บนแผ่นดินใหญ่

ภาษาเบรอตาญจัดเป็นภาษาในกลุ่มบริตันไม่ใช่ภาษากลุ่มกอลแม้ว่าอาจจะเพิ่มเข้ามาภายหลัง เมื่อชาวแองโกล-แซกซันเคลื่อนย้ายเข้าสู่เกาะอังกฤษ มีชาวบริตันหรือเวลส์ที่อาจจะมาจากภาษากลุ่มเจอร์แมนิกที่แปลว่าคนต่างชาติได้ข้ามช่องแคบอังกฤษเข้ามาอยู่ในเบรอตาญและได้นำภาษากลุ่มบริตันมาด้วย ภาษานี้ได้พัฒนามาเป็นภาษาเบรอตาญ ซึ่งยังเข้าใจกันกับภาษาเวลส์สมัยใหม่และภาษาคอร์นวอลล์

การออกเสียง

[แก้]

คำว่า Celtic ออกเสียงว่าเซลติกหรือเคลติกแต่นิยมใช้เคลติกมากกว่า ในเอกสารเก่าบางชิ้นสะกดว่า Keltic หรือ Celtic

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, บ.ก. (2013). "Celtic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  2. ↑ "The Celtic languages: An Overview", Donald MacAulay, The Celtic Languages, ed. Donald MacAulay, Cambridge University Press, 1992, 3.
  3. ↑ Cunliffe, Barry W. 2003. The Celts: a very short introduction. pg.48
  4. ↑ Alice Roberts, The Celts (Heron Books 2015)
  5. ↑ "Celtic Branch | About World Languages". aboutworldlanguages.com (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 September 2017. สืบค้นเมื่อ 2017-09-18.
  6. ↑ Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. pp. 34, 365–366, 529, 973, 1053. ISBN 9781851094400. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 December 2015.
  7. ↑ "A brief history of the Cornish language". Maga Kernow. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 December 2008.
  8. ↑ Beresford Ellis, Peter (2005) [1990]. The Story of the Cornish Language. Tor Mark Press. pp. 20–22. ISBN 0-85025-371-3.
  9. ↑ 9.0 9.1 "Fockle ny ghaa: schoolchildren take charge". Iomtoday.co.im. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 July 2009. สืบค้นเมื่อ 18 August 2011.
  10. ↑ "'South West:TeachingEnglish:British Council:BBC". BBC/British Council website. BBC. 2010. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 January 2010. สืบค้นเมื่อ 9 February 2010.
  11. ↑ "Celtic Languages". Ethnologue. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 16 July 2011. สืบค้นเมื่อ 9 March 2010.
  12. ↑ Crystal, David (2010). The Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-73650-3.
  13. ↑ "Irish Examiner - 2004/11/24: EU grants Irish official language status". Irish Examiner. Archives.tcm.ie. 24 November 2004. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 19 January 2005.
  14. ↑ Christina Bratt Paulston (24 March 1994). Linguistic Minorities in Multilingual Settings: Implications for Language Policies. J. Benjamins Pub. Co. p. 81. ISBN 1-55619-347-5.
  15. ↑ Pierce, David (2000). Irish Writing in the Twentieth Century. Cork University Press. p. 1140. ISBN 1-85918-208-9.
  16. ↑ Ó hÉallaithe, Donncha (1999), Cuisle
  17. ↑ "Just 6.3% of Gaeilgeoirí speak Irish on a weekly basis". TheJournal.ie. 23 November 2017. สืบค้นเมื่อ 14 April 2020.
  18. ↑ "cso.ie Central Statistics Office, Census 2011 – This is Ireland – see table 33a" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 25 May 2013. สืบค้นเมื่อ 27 April 2012.
  19. ↑ Central Statistics Office. "Population Aged 3 Years and Over by Province County or City, Sex, Ability to Speak Irish and Census Year". Government of Ireland. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 March 2016. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  20. ↑ Department of Finance and Personnel. "Census 2011 Key Statistics for Northern Ireland" (PDF). The Northern Ireland Statistics and Research Agency. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 24 December 2012. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  21. ↑ 21.0 21.1 "Welsh language skills by local authority, gender and detailed age groups, 2011 Census". StatsWales website. Welsh Government. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 November 2015. สืบค้นเมื่อ 13 November 2015.
  22. ↑ 22.0 22.1 Office for National Statistics 2011 2011-census-key-statistics-for-walesเก็บถาวร 5 มิถุนายน 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  23. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees. "World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – UK: Welsh". United Nations High Commission for Refugees. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 May 2011. สืบค้นเมื่อ 23 May 2010.
  24. ↑ "Wales and Argentina". Wales.com website. Welsh Government. 2008. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 16 October 2012. สืบค้นเมื่อ 23 January 2012.
  25. ↑ "Table 1. Detailed Languages Spoken at Home and Ability to Speak English for the Population 5 Years and Over for the United States: 2006–2008 Release Date: April 2010" (xls). United States Census Bureau. 27 April 2010. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 September 2014. สืบค้นเมื่อ 2 January 2011.
  26. ↑ "2006 Census of Canada: Topic based tabulations: Various Languages Spoken (147), Age Groups (17A) and Sex (3) for the Population of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2006 Census – 20% Sample Data". Statistics Canada. 7 December 2010. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 August 2011. สืบค้นเมื่อ 3 January 2011.
  27. ↑ StatsWales. "Welsh language skills by local authority, gender and detailed age groups, 2011 Census". Welsh Government. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 December 2015. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  28. ↑ (ในภาษาฝรั่งเศส) Données clés sur breton, Ofis ar Brezhoneg เก็บถาวร 15 มีนาคม 2012 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  29. ↑ Pole Études et Développement Observatoire des Pratiques Linguistiques. "Situation de la Langue". Office Public de la Langue Bretonne. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 March 2016. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  30. ↑ 30.0 30.1 2011 Scotland Census เก็บถาวร 4 มิถุนายน 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Table QS211SC.
  31. ↑ "National Household Survey Profile, Nova Scotia, 2011". Statistics Canada. 11 September 2013. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 May 2014.
  32. ↑ Scotland's Census. "Standard Outputs". National Records of Scotland. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 October 2016. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  33. ↑ Alison Campsie. "New bid to get us speaking in Gaelic". The Press and Journal. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 March 2016. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  34. ↑ "Main language (detailed)". Office for National Statistics. สืบค้นเมื่อ 31 July 2023. (UK 2021 Census)
  35. ↑ See Number of Cornish speakers
  36. ↑ Around 2,000 fluent speakers. "'South West:TeachingEnglish:British Council:BBC". BBC/British Council website. BBC. 2010. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 January 2010. สืบค้นเมื่อ 9 February 2010.
  37. ↑ Equalities and Wellbeing Division. "Language in England and Wales: 2011". Office for National Statistics. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 March 2016. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.
  38. ↑ "Anyone here speak Jersey?". The Independent. 11 April 2002. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 11 September 2011. สืบค้นเมื่อ 2011-08-19.
  39. ↑ "Documentation for ISO 639 identifier: glv". Sil.org. 14 January 2008. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 July 2011.
  40. ↑ "Isle of Man Census Report 2011" (PDF). Economic Affairs Division, Isle of Man Government Treasury. April 2012. p. 27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 5 November 2013. สืบค้นเมื่อ 9 June 2014.
  41. ↑ Sarah Whitehead (2 April 2015). "How the Manx language came back from the dead". The Guardian. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 March 2016. สืบค้นเมื่อ 6 March 2016.

ข้อมูล

[แก้]
  • Ball, Martin J. & James Fife (ed.) (1993). The Celtic Languages. London: Routledge. ISBN 0-415-01035-7.
  • Borsley, Robert D. & Ian Roberts (ed.) (1996). The Syntax of the Celtic Languages: A Comparative Perspective. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521481600.
  • Cowgill, Warren (1975). "The origins of the Insular Celtic conjunct and absolute verbal endings". ใน H. Rix (บ.ก.). Flexion und Wortbildung: Akten der V. Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft, Regensburg, 9.–14. September 1973. Wiesbaden: Reichert. pp. 40–70. ISBN 3-920153-40-5.
  • Celtic Linguistics, 1700–1850 (2000). London; New York: Routledge. 8 vols comprising 15 texts originally published between 1706 and 1844.
  • Forster, Peter; Toth, Alfred (July 2003). "Toward a phylogenetic chronology of ancient Gaulish, Celtic, and Indo-European". Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 100 (15): 9079–84. Bibcode:2003PNAS..100.9079F. doi:10.1073/pnas.1331158100. PMC 166441. PMID 12837934.
  • Gray, Russell D.; Atkinson, Quintin D. (November 2003). "Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin". Nature. 426 (6965): 435–39. Bibcode:2003Natur.426..435G. doi:10.1038/nature02029. PMID 14647380. S2CID 42340.
  • Hindley, Reg (1990). The Death of the Irish Language: A Qualified Obituary. Routledge. ISBN 0-415-04339-5.
  • Lewis, Henry & Holger Pedersen (1989). A Concise Comparative Celtic Grammar. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. ISBN 3-525-26102-0.
  • McCone, Kim (1991). "The PIE stops and syllabic nasals in Celtic". Studia Celtica Japonica. 4: 37–69.
  • McCone, Kim (1992). "Relative Chronologie: Keltisch". ใน R. Beekes; A. Lubotsky; J. Weitenberg (บ.ก.). Rekonstruktion und relative Chronologie: Akten Der VIII. Fachtagung Der Indogermanischen Gesellschaft, Leiden, 31 August – 4 September 1987. Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck. pp. 12–39. ISBN 3-85124-613-6.
  • McCone, K. (1996). Towards a Relative Chronology of Ancient and Medieval Celtic Sound Change. Maynooth: Department of Old and Middle Irish, St. Patrick's College. ISBN 0-901519-40-5.
  • Russell, Paul (1995). An Introduction to the Celtic Languages. Longman. ISBN 0582100828.
  • Schmidt, K.H. (1988). "On the reconstruction of Proto-Celtic". ใน G. W. MacLennan (บ.ก.). Proceedings of the First North American Congress of Celtic Studies, Ottawa 1986. Ottawa: Chair of Celtic Studies. pp. 231–48. ISBN 0-09-693260-0.
  • Schrijver, Peter (1995). Studies in British Celtic historical phonology. Amsterdam: Rodopi. ISBN 90-5183-820-4.
  • Schumacher, Stefan; Schulze-Thulin, Britta; aan de Wiel, Caroline (2004). Die keltischen Primärverben. Ein vergleichendes, etymologisches und morphologisches Lexikon (ภาษาเยอรมัน). Innsbruck: Institut für Sprachen und Kulturen der Universität Innsbruck. ISBN 3-85124-692-6.

อ่านเพิ่ม

[แก้]

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=กลุ่มภาษาเคลต์&oldid=11141299"