İhanet
İhanet, kişilerarası ilişkilerde, kuruluşlar arasında veya bireyler ve kuruluşlar arasında bir ilişki içinde ahlaki ve psikolojik çatışma üreten varsayımsal bir sözleşmenin, güvenin veya itimatın bozulması veya ihlalidir.[1] Genellikle ihanet, rakip bir grubu veya kişiyi destekleme eylemidir veya bir tarafın diğerlerinden daha önce karar verdiği veya varsayılan normlardan tamamen kopmasıdır.[2] Başkalarına ihanet eden birine hain denir. İhanet aynı zamanda yaygın olarak kullanılan bir edebi unsurdur, ayrıca filmler ve TV dizileri gibi kurgularda da kullanılır ve genellikle bir olay örgüsüyle ilişkilendirilir veya bir olay örgüsü olarak kullanılır.[3]
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Sırasıyla The Ambiguities of Betrayal ve Frames of Deceit kitaplarının yazarları olan filozof Judith Shklar ve Peter Johnson, net bir tanımı bulunmamakla birlikte ihanetin edebiyat yoluyla daha etkili bir şekilde anlaşıldığını iddia ederler.[4]
Teorik ve pratik ihtiyaçlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Jackson, neden net bir tanıma ihtiyaç duyulduğunu şöyle açıklıyor:
İhanet hem bir "halk" hem de bir filozof sorunudur. Filozoflar ihanet kavramını açıklığa kavuşturabilmeli, onu diğer ahlaki kavramlarla karşılaştırabilmeli ve ihanet durumlarını eleştirel bir şekilde değerlendirebilmelidir. Pratik düzeyde insanlar ihaneti dürüst bir şekilde anlamlandırabilmeli ve aynı zamanda onunla başa çıkmak, onun tarafından saldırıya uğramamak için sonuçlarını hafifletebilmelidir.[5] İhtiyacımız olan şey, gerçek ve yalnızca algılanan ihanet arasında ayrım yapan ve aynı zamanda gerçek hayatta iddia edilen ihanetin değerlendirilmesi için sistematik rehberlik sağlayan kavramsal olarak açık bir ihanet tanımıdır.
Ben-Yehuda'nın 2001 tarihli çalışması ("İhanetler ve Güven ve Sadakat İhlalleri"), açıklayıcı araçlar olarak sadakat, güven ve ahlaki sınırları kullanarak her türlü ihaneti ve vatana ihaneti analitik bir çerçeve altında birleştirdi.[6]
İhanet travması
[değiştir | kaynağı değiştir]İhanet travması, travma sonrası stres bozukluğuna benzer semptomlara sahiptir ancak amnezi ve ayrışma unsuru muhtemelen daha fazladır.[5][7]
Geleneksel travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile ihanet travması arasındaki temel fark, ilkinin öncelikle korkudan kaynaklandığı düşünülürken, ihanet travmasının aşırı öfkeye bir tepki olmasıdır. Korku ve öfke, savaş ya da kaç tepkisinin iki yüzüdür ve bu nedenle en güçlü ve en temel psikolojik duygularımızdır.[8][9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Defining Betrayal". 22 Oca 2013. 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ Rachman, S. (15 Nis 2010). "Betrayal: a psychological analysis". Behaviour Research and Therapy. 48 (4): 304-311. doi:10.1016/j.brat.2009.12.002. PMID 20035927. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024 – PubMed vasıtasıyla.
- ^ "Betrayal Trauma Can Lead to Shame and Dissociation—Know the Signs". Health. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ "How to Deal With Betrayal in a Relationship". Verywell Mind. 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ a b Rachman, S. (1 Nis 2010). "Betrayal: A psychological analysis". Behaviour Research and Therapy. 48 (4): 304-311. doi:10.1016/j.brat.2009.12.002. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024 – ScienceDirect vasıtasıyla.
- ^ "Will I Ever Trust Again?: Understanding the Cost of Betrayal and Conceptualizing Recovery from Betrayal Trauma". 30 Kas 2023. 15 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Betrayal Trauma: Signs and How to Start Healing". Healthline. 13 Kas 2020. 1 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ "How to Deal with Betrayal: 8 Tips". Psych Central. 12 Nis 2014. 7 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ City, MindWell Counselors and Therapists in New York (12 Eki 2021). "Top Betrayal Trauma Signs, Triggers & Strategies to Recovery [2022] | Mindwell NYC". mindwellnyc.com. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.