İçeriğe atla

2019 Türkiye yerel seçimleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
2019 Türkiye yerel seçimleri
Türkiye
← 2014 31 Mart 2019 (5 yıl önce) (2019-03-31) 2024 →
Katılımazalış %84,6
  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Recep Tayyip Erdoğan Kemal Kılıçdaroğlu Devlet Bahçeli
Parti AK Parti CHP MHP
İttifak Cumhur İttifakı Millet İttifakı Cumhur İttifakı
Liderlik tarihi 21 Mayıs 2017 22 Mayıs 2010 6 Temmuz 1997
Son seçim 818 belediye, 11.309 meclis üyesi, %43,4 232 belediye, 4.320 meclis üyesi, %25,6 169 belediye, 3.675 meclis üyesi, %17,6
Belediye başkanları 15 BB, 745 ilçe 11 BB, 241 ilçe 1 BB, 233 ilçe
Meclis üyeleri 757 il, 10.173 ilçe 184 il, 4613 ilçe 188 il, 2819 ilçe
Alınan oy 19.766.640 13.218.754 3.756.245
Yüzde %42,7 %28,6 %8,1
Değişim azalış %0,7 artış %3,0 azalış %9,5
  Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti
 
Lider Meral Akşener Sezai Temelli
Pervin Buldan 		Temel Karamollaoğlu
Parti İYİ Parti HDP SAADET
İttifak Millet İttifakı
Liderlik tarihi 25 Ekim 2017 11 Şubat 2018 30 Ekim 2016
Son seçim Yeni parti 99 belediye, 1.570 meclis üyesi, %2,0 27 belediye, 416 meclis üyesi, %2,8
Belediye başkanları 0 BB, 23 ilçe 3 BB, 57 ilçe 0 BB, 21 ilçe
Meclis üyeleri 23 il, 1092 ilçe 101 il, 1230 ilçe 3 il, 295 ilçe
Alınan oy 3.376.292 2.703.595 1.312.780
Yüzde %7,3 %5,8 %2,8
Değişim artış %3,8 artış %0,1
İllere ve ilçelere göre kazanan partiler

2019 Türkiye yerel seçimleri, Türkiye'deki yerel yönetimlerin belirlenmesi için 31 Mart 2019 tarihinde yapılmış ve seçim sonucunda belediye başkanı, büyükşehir belediye başkanı, belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, muhtarlar ve ihtiyar heyetleri belirlenmiştir.[1]

Seçim sonuçlarına göre CHP ve İYİ Partiden oluşan Millet İttifakı ülkenin başkenti Ankara ve en büyük şehri İstanbul dahil olmak üzere metropol bölgelerinde güçlü bir performans sergileyerek bu şehirlerde iktidar partilerinin gerilemesine yol açtı ve yönetimi ele aldı. Millet İttifakı ülkenin en büyük üçüncü şehri İzmir'i elinde tutmaya devam ederken Adana, Antalya ve Mersin gibi diğer büyükşehirleri de kazandı, bunun sonucunda ülkenin en fazla nüfusa sahip 6 şehrinin 5'inde başa geçti, kalan il olan Bursa'da ise AK Parti iktidarını korudu. Buna karşın Cumhur İttifakı ise kırsal kesimlerde ve daha küçük şehirlerde gücünü korudu ve bir önceki yerel seçimlere kıyasla buralarda sahip olduğu ilçe belediyesi sayısını artırdı. Tunceli'de galip gelen Türkiye Komünist Partisi ilk kez bir il belediyesi kazanmış oldu. AK Parti ve MHP'nin her ikisinin de ayrı partiler olarak aday çıkardığı pek çok yerde MHP adayları AK Parti adaylarını önemli ölçüde oy kaybına uğrattı. Buna rağmen Cumhur İttifakı oyların %51,67'sini alarak zafer kazandı.[2]

Seçim gecesinde devlete ait Anadolu Ajansının İstanbul Büyükşehir Belediyesi için 10 saatten fazla bir süre boyunca sandıklardan gelen sonuçları açıklamayı durdurması sebebiyle oy sayımlarındaki değişimlerden uzun bir süre haberdar olunamadı.[3] Muhalefet, kendi adayının İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığını kazanmak üzereyken veri akışının birden kesildiğini belirterek ajansı eleştirdi. Bu zamanlama özellikle İstanbul'da manipülasyon endişelerini gündeme getirdi ve seçim hileleriyle ilgili birtakım komplo teorilerine yol açtı.[4]

Seçimlerde adaylık dağılımda cinsiyet eşitliği gözetilmedi, kadın aday oranı sadece %7,89 olarak gerçekleşti.[5]

AK Parti ve MHP'nin İstanbul seçimlerindeki itirazlarını değerlendiren Yüksek Seçim Kurulu, "kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimde görevlendirilmesi" gerekçesiyle 4'e karşı 7 oyla İstanbul seçimlerini iptal etti.[6][7] İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin 23 Haziran 2019'da yapılmasına karar verildi.

Seçim takvimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunu'nun 8. maddesindeki "Her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak günü seçimin başlangıç tarihidir, Aynı yılın Mart ayının son Pazar günü oy verme günüdür"[8] şartı nedeniyle seçim 2019 yılının Mart ayının son Pazar günü olan 31 Mart 2019'da düzenlendi. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 13 Aralık 2018'de, seçim takvimini yayınladı. Buna göre seçim süreci, 1 Ocak 2019 itibarıyla başladı. YSK 2 Ocak 2019 tarihinde seçimlere katılabilecek partileri açıkladı, bu kapsamda 13 partinin seçimlere katılma yeterliliğine sahip olduğu belirlendi. Seçimlere katılma yeterliliği olan partilerden Hür Dava Partisi (HÜDA PAR), 12 Ocak'ta yerel seçimlere katılmama kararını açıkladı.[9] Böylece seçimlere 12 parti katıldı.

Seçmen listeleri 4 ile 17 Ocak arasında askıda kaldı. Kesin aday listeleri 3 Mart'ta ilan edildi.[10]

Oy kullanma

[değiştir | kaynağı değiştir]

30 büyükşehir belediyesindeki seçmenler, "büyükşehir belediye başkanı", "ilçe belediye başkanı", "ilçe belediye meclis üyeliği" ile "muhtarlık ve ihtiyar heyeti" için oy kullandı. Büyükşehir olmayan illerde ise belediye sınırları içindeki yerlerde "il genel meclisi üyeliği", "belediye başkanı", "belediye meclis üyeliği" ve "muhtarlık ve ihtiyar heyeti" için, köylerde ise "il genel meclisi üyeliği" ile "muhtarlık ve ihtiyar meclisi" için oy atıldı.

Büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin oy pusulası "beyaz", il genel meclisi üyeliklerine ilişkin pusula "turuncu", belediye başkanlığına ilişkin oy pusulası "mavi", belediye meclisi üyeliğine ilişkin oy pusulası ise "sarı" renkli oldu. Oy pusulaları tek zarfa konuldu.

YSK kararına göre Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkâri, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis ile bu illerde bulunan ceza infaz kurumlarında oy vermenin başlangıç ve bitiş saatleri 07.00-16.00 olarak uygulandı. Bu illerin dışında kalan diğer illerde oy verme saatleri 08.00-17.00 oldu.[11]

Seçim yapılan pozisyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

2019 yerel seçimleri, birkaç belediyeyi birleştiren, seçilen belediye başkanı ve belediye başkanlarının sayısını önemli ölçüde azaltan 2013 yerel yönetim yeniden yapılandırılmasının ardından yapılan ikinci seçimlerdir. 31 Mart 2019 mahalli idareler seçimlerinde 30 büyükşehir belediyesi, 51 il belediyesi (merkez ilçe), 922 ilçe belediyesi ve 386 belde belediyesi için seçim yapıldı.[12] Belediye başkanları ve meclis üyeleri ayrı ayrı seçildi.

Seçim yapılan pozisyonlar aşağıda gösterilmiştir.

Belediyeler
Tür Seçilen
Büyükşehir Belediyesi 30
İl Belediyesi 51
İlçe Belediyesi 922
Belde Belediyesi 386
 
Meclisler
Tür Seçilen
Belediye Meclisleri 20.745
İl Genel Meclisleri 1.272

Bu parti mevkilerine ek olarak, muhtar ve ihtiyar heyetleri gibi çok sayıda yerel partisiz makam seçildi. 2018 rakamlarına göre, seçilecek olan muhtar sayısı 50.229'dur.[13]

2014'ten seçimlere kadar yaşanan değişimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye başkanlarının görevden alınması

[değiştir | kaynağı değiştir]

2017'de cumhurbaşkanının açıklamasıyla istifa etmesi istenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Edip Uğur, Düzce Belediye Başkanı Mehmet Keleş ve Niğde Belediye Başkanı Faruk Akdoğan'ın istifası ile sonuçlanan süreç " Metal Yorgunluğu " olarak adlandırılmıştır.[14]

Partiler arası geçiş

[değiştir | kaynağı değiştir]

İYİ Parti'nin kurulmasının ardından MHP'li Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Burhanettin Kocamaz, MHP'den İYİ Parti'ye geçmiştir. CHP'li Kırklareli Belediye Başkanı Mehmet Siyam Kesimoğlu aday gösterilmeyince partisinden istifa etti, bağımsız olarak aday olduğu seçimi kazandı. AK Parti'li Yozgat Belediye Başkanı Kazım Arslan da aday gösterilmeyince partisinden istifa etti ve bağımsız olarak seçime katıldı fakat AK Parti adayı Celal Köse karşısında seçimi kaybetti.

İttifaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhur İttifakı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Cumhur İttifakı
İlçelere göre kazanan İttifaklar      Cumhur İttifakı      Millet İttifakı      HDP  

MHP Konya Milletvekili Esin Kara, 19 Eylül'de yaptığı açıklamada 30'a yakın ilde olası bir CHP-HDP ittifakının AK Parti ve MHP açısından kaybetme riski doğurduğunu, bu nedenle seçim ittifakına olumlu bakıldığını söyledi.[15] MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 20 Eylül'de yaptığı açıklamayla İstanbul'da bir aday çıkartmayacaklarını duyurdu.[16] Ancak 23 Ekim'de bir açıklama yaparak AK Parti ile bir seçim ittifakı yapılmayacağını duyurdu.[17] AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, "tabanların beklentisi" olduğunu söyleyerek[18] Devlet Bahçeli ile seçimler üzerine ilk kez 21 Kasım 2018'de görüşme gerçekleştirdi, ama görüşmenin ayrıntıları kamuoyu ile paylaşılmadı.[19] Daha sonra Aralık'ta ittifakın yerel seçimlerde devam edeceği duyuruldu.[20]

Millet İttifakı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Millet İttifakı

Millet İttifakı, ilk olarak 5 Mayıs 2018 tarihinde Türkiye'de 2018 genel seçimlerine katılmak için oluşturulmuş ve dört muhalif parti olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi (SAADET) ve Demokrat Parti'yi (DP) içine almış bir seçim ittifakıydı.[21] İttifak genel seçimlerden sonra dağılmış olmasına rağmen,[22] 12 Aralık 2018 tarihinde CHP ve İYİ Parti, 2019 yerel seçimlerinde işbirliği yapmak amacıyla yaptıkları görüşmeler sonucunda 21 büyükşehir ile bazı il ve ilçelerde işbirliği yapma kararı aldı.[23]

Kürt partileri ittifakı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerel seçimler öncesi yedi siyasi parti ve oluşum ortak deklarasyon yayınlayarak "Kürdistani İttifak" adında bir seçim ittifakı kurduklarını açıkladı. İttifaka katılan Kürdistan İslami Hareketi, Demokratik Bölgeler Partisi, Devrimci Demokratik Kürt Derneği, İnsan ve Özgürlük Partisi, Kürdistan Demokratik Platformu, Kürdistan Komünist Partisi ve Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi seçime Halkların Demokratik Partisi çatısı altında girdiklerini açıkladı. HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan, "İttifakla Kürt halkının ulusal birliğine hizmet edecek tarihsel bir adım atmış olacağız." açıklamasında bulundu.[24][25]

Tunceli'deki ittifaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tunceli özelinde özel ittifak görüşmeleri gerçekleşti. Aralarında Türkiye Komünist Hareketi, Sosyalist Emekçiler Partisi[26] ve Avrupa Demokratik Dersim Birlikleri Federasyonu'nun[27] da bulunduğu pek çok sosyalist kuruluş Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF) altında "Demokratik Halk Dayanışması" adıyla ittifak yaptı ve Tunceli'de Fatih Mehmet Maçoğlu'nu ortak adayları olarak gösterdi. Maçoğlu Türkiye Komünist Partisi'nden aday gösterildi.[28] Halkların Demokratik Partisi bu ilanın ardından SMF ile görüşmeler gerçekleştirdi[29][30] Görüşmelerden ortak bir ittifak sağlanamadı, "demokratik yarış" fikri ön plana çıktı ve partilerin ayrı adaylar çıkararak seçime girme tutumu benimsendi.[29] Ardından HDP, Emek Partisi, Ezilenlerin Sosyalist Partisi Partizan ile "Dersim Devrimci Güç Birliği" adıyla bir ittifak kuruldu.[31]

Kampanya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhur İttifakı kampanyası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kampanya sırasında AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, MHP ile kurduğu kendi ittifakı olan Cumhur İttifakı'nın karşısında rakip duran ve CHP ve İYİ Partiden oluşan Millet İttifakı'nı "terör örgütleriyle ilişkili veya terör örgütlerinin güdümünde" olmakla suçladı.[32]

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde kurulan Millet İttifakı'nı, ilk defa 19 Haziran 2018'de ‘zillet ittifakı’ olarak andı ve bu ittifakın öne çıkması durumunda FETÖ'nün Türkiye'yi yeniden işgal edeceğini iddia etti.[33] Daha sonraki dönemlerde de Millet İttifakı'na sık sık zillet olarak seslenen Bahçeli,[34][35] bu ittifakı ‘çamur ve çürüme’,[36] ‘rezaletin çukurunda’[37] gibi ifadelerle nitelendirmiş, ittifakta bulunmayan HDP ile ÖDP'nin ve ayrıca PKK ve FETÖ'nün de bu ittifakta yer aldığını ve bu ittifakın milli güvenlik sorunu hâline dönüştüğünü iddia etmiştir.[38] Yine MHP Genel Başkan Yardımcıları Sadir Durmaz[39] ve Yaşar Yıldırım da Millet İttifakı'nı zillet olarak nitelendirmiştir.[40] Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bir konuşmasında Millet İttifakı yerine "zillet ittifakı" ifadesini kullanmış,[41] diğer bir konuşmasında ise Millet İttifakı'nın ülkeyi bölmeye çalıştığını iddia etmiştir.[42] İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da Millet İttifakı'nı zillet olarak anmış ve PKK'yla ilişki içinde olmakla suçlamıştır.[43] Sabah,[44][45] Yeni Asır,[46] A Haber[47][48] ve Takvim[49][50][51] gibi iktidar destekçisi[52] gazetelerin haberlerinde de Millet İttifakı sık sık "zillet ittifakı" şeklinde adlandırılmıştır.

Millet ittifakı kampanyası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Martın Sonu Bahar

Kampanya sırasında CHP, Derman belediyeciliği ve Martın Sonu Bahar sloganlarını kullandı.[53]

Tartışma ve olaylar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Af teklifi tartışması

[değiştir | kaynağı değiştir]

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 30 Eylül'de ise af konusunda alınan tutumlar ile ittifak konusunun birbirinden ayrı konular olduğunu, Cumhur İttifakının yaşayacağını ve İstanbul'da aday çıkartmayacaklarını söyleyerek yerel seçim ittifakı yapılacağı yönünde tekrar sinyal verdi.[54]

Medya Sansürü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde 2018 yılını 157. sırada tamamlayan Türkiye'de basının büyük çoğunluğu iktidardaki AK Parti taraftarıdır.[55] Sözcü'nün araştırmasına göre medya sektörünün %30'una sahip olan Doğan Holding'in Mart 2018'de medya sektöründen çıkışıyla birlikte 26 gazeteden 18'i dahil yazılı ve görsel ulusal basının %90'ı AK Parti'ye yakın medya gruplarının yönetimine geçti.[56] Erdoğan ile zaman zaman anlaşmazlıklar yaşayan medya patronu Aydın Doğan'ın elinde tuttuğu dergi, gazete ve televizyon kanallarının hükûmete yakın Demirören Holding'e satılması Financial Times'a göre "medya gruplarının hükûmet yanlısı agresif bir çizgi" izlediği bir dönemde gerçekleşti.[57] Ayrıca ekonomik krizle birlikte artan maliyetler pek çok düşük gelirli muhalif medya kuruluşunun kapanmasına ve böylelikle sektörde iktidar yanlısı medya gruplarının tekelinin daha da artmasına yol açtı.[58]

Seçim döneminde Akşam, Hürriyet, Sabah, Star ve Yeni Şafak dahil olmak üzere iktidar taraftarı aileler tarafından yönetilen pek çok basın kuruluşu taraflı yayınlarla gündeme geldi.[59] Zaman zaman sahte haber ürettikleri de ortaya çıkan[60] ve ana akım medyayı oluşturan bu kuruluşların seçim döneminde de AK Parti lehine taraflı yayınlar yapması, medyanın bağımsızlığı ve adaletsiz seçim yarışı hakkında tartışmalara yol açtı. Televizyon kanallarında AK Parti adaylarına muhalefet adaylarından daha fazla söz hakkı tanındı.[55] HDP'nin yerel seçimler için hazırladığı reklamlar televizyon kanallarında yayınlanmadı.[61] Türkiye Gazeteciler Sendikası Başkanı Gökhan Durmuş, seçimlerde ana akım medyanın adil bir yaklaşım sergilemediğini "Televizyonlarda iktidar partisinin adaylarını izliyoruz. Muhalefet partisi adayları geçiştiriliyor. Muhalefetteki İYİ Parti, Saadet Partisi ve HDP adaylarını, onların projelerini dinleyemiyoruz." sözleriyle anlattı.[55]

Mart 2019'da CHP'nin İstanbul Büyükşehir Başkan Adayı Ekrem İmamoğlu, önceki yıl Demirören Holding'in eline geçen Hürriyet ve CNN Türk'e yalan haber yaptıkları gerekçesiyle tepki gösterdi.[58][62] CHP bunun üzerine tarafsızlık ilkesinin ihlali sebebiyle CNN Türk'ü CNN International'a şikayet etti ve CNN International konu hakkında soruşturma başlattı.[63] Devlete ait Anadolu Ajansı, İmamoğlu'nun İstanbul seçimlerinde AK Parti adayı Binali Yıldırım'ın önüne geçtiğini açıklamasıyla birlikte sandıklara ait bilgi akışını kesti ve İmamoğlu'nun yarışta öne geçtiği bilgisi ne Anadolu Ajansı ne de AK Parti taraftarı kanallarda kendine yer bulamadı.[59] Devletin resmî oluşumu olan Anadolu Ajansı'nın AK Parti taraftarı yayın çizgisi seçim gecesinden itibaren tartışma konusu oldu ve manipülasyon iddialarını gündeme getirdi.[64] Aynı sıralarda İmamoğlu'nun İstanbul'da öne geçtiğini duyuran Demirören Haber Ajansı ise ilgili haberi bir saat içinde sildi.[65] İmamoğlu'nun tartışmalı geçen İstanbul Büyükşehir seçimlerine dair seçim gecesi yaptığı basın toplantıları televizyon kanallarının birçoğu tarafından verilmedi.[66]

Sahte seçmenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mersin'de İYİ Parti aday sorunu

[değiştir | kaynağı değiştir]

19 Şubat tarihinde İYİ Parti, Mersin Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Burhanettin Kocamaz’ın adaylık başvurusunun İl Seçim Kurulu tarafından kabul edilmediği duyuruldu. Partiden yapılan açıklamada, evrak teslimatının saat 17:00'den sonra yapıldığı gerekçesiyle başvurunun kabul edilmediği belirtildi.[67] İYİ Parti Burhanettin Kocamaz’ın adaylığı reddedildikten sonra Demokrat Parti adayı Ayfer Yılmaz’ı destekleme kararı aldı.[68] Ayfer Yılmaz, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerini üçüncü sırada bitirmiştir.[69]

Şiddet

[değiştir | kaynağı değiştir]

Malatya'nın Pütürge ilçesinde Saadet Partili bir seçim gözlemcisi ve bir görevli, bir AK Parti üyesi tarafından ateş edilerek öldürüldü. AK Parti destekçisi cinayet nedeni olarak gözlemci ve görevlinin açık oy verilmesine engel olduğunu ve oyların gizli verilmesini sağlamaya çalıştıklarını ve buna engel olmak için ateş ettiğini söyledi.[70] Diğer bölgelerde de seçim günü ve takip eden hafta boyunca AK Parti ve muhalefet destekçileri arasında şiddet olayları meydana geldi.[71][72]

Polis ve HDP gözlemcileri arasında da özellikle Güneydoğu bölgelerinde şiddet gözlemlendi.[73] HDP'nin Diyarbakır, Batman, Siirt ve diğer pek çok Kürt çoğunluğa sahip bölgede yaptığı kazanmasına ilişkin kutlamalara polis tarafından engel olundu ve HDP merkezleri ve çevresinin zorla tahliyesi yapıldı.[74]

Avrupa Konseyi'ne bağlı Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi'nin yerel seçimleri gözlemlemesi için gönderdiği heyetin başkanı, Türkiye'yi oy kullanma özgürlüğüne saygı duymamakla suçladı.[75]

İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: İstanbul'da Mart 2019 Türkiye yerel seçimleri

Türkiye'nin en kalabalık ve ekonomik açıdan en büyük şehri olan İstanbul'da büyükşehir belediyesi, kazanan parti ve bu partiye yakın duran kurumlar için büyük bir rant kaynağıdır ve sembolik bir önem taşır.[76] Şehirde 1994'te Recep Tayyip Erdoğan'ın Refah Partisi'nden belediye seçimlerini kazanıp İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olmasının ardından her yerel seçimi Erdoğan'ın mensubu olduğu partiler kazandı. Ancak 2019 yerel seçimlerinde bu durum sona erdi ve belediye ana muhalefetteki CHP'nin eline geçti.[77] İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin başkanlık seçimlerinde yarış, daha önceden başbakanlık görevi de yapmış olan AK Parti adayı Binali Yıldırım ve Beylikdüzü Belediye Başkanı olarak görev yapan CHP adayı Ekrem İmamoğlu arasında geçti. İki adayın oy oranlarının birbirine yakınlığı iktidar partisinin seçimleri tartışmaya açmasına sebep oldu. AK Parti temsilcileri seçim öncesinde güvenlik zafiyeti tartışmalarına "Türkiye'nin seçim güvenliğini en iyi gerçekleştiren ülke" cevabını verse de aynı temsilciler Ekrem İmamoğlu'nun daha fazla oy alması üzerine seçimi "demokrasi tarihinin en büyük şaibesi" olarak nitelendirdi.[78][79]

6 Mayıs 2019 günü Yüksek Seçim Kurulu, "kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimde görevlendirilmesi" gerekçesiyle 7'ye karşı 4 oyla İstanbul seçimlerini iptal etti.[6][7]

YSK kararları

[değiştir | kaynağı değiştir]

YSK, kanun hükmünde kararname ile ihraç edilmiş olan seçilen adaylara mazbata verilmemesini kararlaştırdı. YSK, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı dışında, Artvin'in Yusufeli, Denizli'nin Honaz ve Kırıkkale'nin Keskin ilçeleri ile Adıyaman'ın Besni İlçesine bağlı Kesmetepe beldesindeki seçimleri iptal etti. Buradaki seçimler 2 Haziran tarihinde yenilendi.[80]

Anketler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2019 Türkiye yerel seçimleri için yapılan anketler

Seçim sonuçları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye geneli

[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki tabloda Türkiye geneli seçim sonuçlarına en yakın sonuç olarak kabul edilebilecek olan büyükşehir belediyeleri olan 30 il için ilçe belediye meclis üyeliği seçimleri ile diğer 51 ildeki il genel meclisleri oylarının toplamı esas alınmıştır;

Toplam Sandık 194.678
Toplam Seçmen 57.087.743
Toplam Kullanılan Oy 48.271.511
Toplam Geçerli Oy 46.263.775
Toplam Geçersiz Oy 2.007.736
Katılım Oranı (%) 84,6
Parti Genel başkanı Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı +/–
Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan 19.766.640 42,7 azalış 0,7
Cumhuriyet Halk Partisi Kemal Kılıçdaroğlu 13.218.754 28,6 artış 3,0
Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli 3.756.245 8,1 azalış 9,5
İYİ Parti Meral Akşener 3.376.292 7,3 —
Halkların Demokratik Partisi Sezai Temelli, Pervin Buldan 2.703.595 5,8 artış 3,8
Saadet Partisi Temel Karamollaoğlu 1.312.780 2,8 artış 0,1
Büyük Birlik Partisi Mustafa Destici 868.393 1,9 artış 0,3
Demokrat Parti Gültekin Uysal 411.190 0,9 artış 0,2
Demokratik Sol Parti Önder Aksakal 378.706 0,8 artış 0,5
Bağımsızlar 139.989 0,3 artış 0,1
Bağımsız Türkiye Partisi Haydar Baş 126.836 0,3 artış 0,0
Türkiye Komünist Partisi Aydemir Güler 111.775 0,2 artış 0,1
Vatan Partisi Doğu Perinçek 92.580 0,2 —
Hür Dava Partisi İshak Sağlam - - azalış 0,2
Toplam 46.263.775 % 100,00

Büyükşehir belediye başkanlığı seçimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
2019 Türkiye yerel seçimleri büyükşehir belediye başkanlığı sonuçları

2019 Türkiye yerel seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlığı sonuçları:[81] 23 Haziran 2019'da yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimleri dahil edilmiştir.[82]

Kayıtlı Seçmen Sayısı 44.212.704
Sandık Sayısı 143.008
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 37.423.512
Katılım Oranı (%) 84,6
Geçerli Oy Sayısı 36.126.842
Geçersiz Oy Sayısı 1.296.670
Belediye Başkanlığı Sayısı 30
Parti Oy sayısı Oy oranı (%) +/– Büyükşehir Belediye
Başkanlığı sayısı 		+/–
Adalet ve Kalkınma Partisi 16.000.992 44,3 azalış 1,2 15 azalış 3
Cumhuriyet Halk Partisi 12.721.822 35,2 artış 4,2 11 artış 5
İYİ Parti 2.607.640 7,2 — 0 —
Milliyetçi Hareket Partisi 1.418.091 3,9 azalış 9,8 1 azalış 2
Halkların Demokratik Partisi 1.137.552 3,2 artış 0,9 3 artış 3
Saadet Partisi 942.939 2,6 artış 0,9 0  •
Demokratik Sol Parti 401.165 1,1 artış 1,0 0  •
Bağımsızlar 397.205 1,1 artış 0,5 0 azalış 1
Demokrat Parti 243.250 0,7 artış 0,5 0  •
Bağımsız Türkiye Partisi 112.685 0,3 artış 0,1 0  •
Vatan Partisi 89.348 0,3 — 0 —
Türkiye Komünist Partisi 54.153 0,2 artış 0,2 0  •
Büyük Birlik Partisi - - azalış 0,7 -  •
Hür Dava Partisi - - azalış 0,2 -  •
Toplam geçerli oy 36.126.842 100 30
İstanbul
Belediye Başkanı
Ekrem İmamoğlu
  
 %54.21
Binali Yıldırım
  
 %44.99
Diğer
  
 %0.80
Kazanan: Ekrem İmamoğlu, CHP (fark: 9.22%)
      CHP,       AK Parti'den şehri aldı.
  
Ankara
Belediye Başkanı
Mansur Yavaş
  
 %50.91
Mehmet Özhaseki
  
 %47.10
Diğer
  
 %1.99
Kazanan: Mansur Yavaş, CHP (fark: 3.81%)
      CHP,       AK Parti'den şehri aldı.
  
İzmir
Belediye Başkanı
Tunç Soyer
  
 %58.08
Nihat Zeybekçi
  
 %38.66
Diğer
  
 %3.26
Kazanan: Tunç Soyer, CHP (fark: 19.42%)
      CHP konumunu korudu.
Şehir Kazanan Parti
Adana Zeydan Karalar Cumhuriyet Halk Partisi
Antalya Muhittin Böcek
Aydın Özlem Çerçioğlu
Balıkesir Yücel Yılmaz Adalet ve Kalkınma Partisi
Bursa Alinur Aktaş
Denizli Osman Zolan
Diyarbakır Adnan Selçuk Mızraklı Halkların Demokratik Partisi
Erzurum Mehmet Sekmen Adalet ve Kalkınma Partisi
Eskişehir Yılmaz Büyükerşen Cumhuriyet Halk Partisi
Gaziantep Fatma Şahin Adalet ve Kalkınma Partisi
Hatay Lütfü Savaş Cumhuriyet Halk Partisi
Kahramanmaraş Hayrettin Güngör Adalet ve Kalkınma Partisi
Kayseri Memduh Büyükkılıç
Kocaeli Tahir Büyükakın
Konya Uğur İbrahim Altay
Şehir Kazanan Parti
Malatya Selahattin Gürkan Adalet ve Kalkınma Partisi
Manisa Cengiz Ergün Milliyetçi Hareket Partisi
Mardin Ahmet Türk Halkların Demokratik Partisi
Mersin Vahap Seçer Cumhuriyet Halk Partisi
Muğla Osman Gürün
Ordu Hilmi Güler Adalet ve Kalkınma Partisi
Sakarya Ekrem Yüce
Samsun Mustafa Demir
Şanlıurfa Zeynel Abidin Beyazgül
Tekirdağ Kadir Albayrak Cumhuriyet Halk Partisi
Trabzon Murat Zorluoğlu Adalet ve Kalkınma Partisi
Van Bedia Özgökçe Ertan Halkların Demokratik Partisi

Belediye başkanlığı seçimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Belediye başkanlığını illerde tutabilen ve yeni kazananlar.

2019 Türkiye yerel seçimleri Belediye Başkanlığı sonuçları;[83] (Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimleri hariç, YSK tarafından iptal edilen Artvin'in Yusufeli, Denizli'nin Honaz ve Kırıkkale'nin Keskin ilçeleri ile Adıyaman'ın Besni İlçesine bağlı Kesmetepe beldesindeki seçimler dahil edilmemiştir. Buradaki seçimler 2 Haziran 2019 tarihinde yenilendi.)

Kayıtlı Seçmen Sayısı 53.169.212
Sandık Sayısı 172.314
Oy Kullanan Seçmen Sayısı 44.860.777
Katılım Oranı (%) 84,4
Geçerli Oy Sayısı 43.164.371
Geçersiz Oy Sayısı 1.696.406
Belediye Başkanlığı Sayısı 1.355
Parti Oy sayısı Oy oranı (%) Belediye
Başkanlığı sayısı
Adalet ve Kalkınma Partisi 18.368.421 42,6 742
Cumhuriyet Halk Partisi 12.868.053 29,8 240
İYİ Parti 3.351.438 7,8 24
Milliyetçi Hareket Partisi 3.211.038 7,4 233
Halkların Demokratik Partisi 1.951.185 4,5 57
Saadet Partisi 1.256.235 2,9 21
Büyük Birlik Partisi 685.793 1,6 10
Demokratik Sol Parti 418.055 1,0 6
Demokrat Parti 415.213 1,0 8
Bağımsızlar 383.282 0,9 13
Bağımsız Türkiye Partisi 137.887 0,3 0
Vatan Partisi 69.156 0,2 0
Türkiye Komünist Partisi 48.615 0,1 1
Hür Dava Partisi - - -
Toplam geçerli oy 43.164.371 100 1.355

Belediye meclisi üyelikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

31 Mart 2019 Yerel Seçimleri belediye meclisi üyelikleri seçim sonuçları;

Toplam Sandık 172.445
Toplam Seçmen 53.203.842
Toplam Kullanılan Oy 44.881.860
Toplam Geçerli Oy 42.998.754
Katılım Oranı (%) 84,4
Belediye meclisi üye sayısı 20.745
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı Belediye meclisi
üyesi sayısı
Adalet ve Kalkınma Partisi 18.299.576 42,6 10.173
Cumhuriyet Halk Partisi 12.625.346 29,4 4.613
Milliyetçi Hareket Partisi 3.209.416 7,5 2.819
İYİ Parti 3.142.757 7,3 1.092
Halkların Demokratik Partisi 2.409.485 5,6 1.230
Saadet Partisi 1.291.757 3,0 295
Büyük Birlik Partisi 818.872 1,9 269
Demokratik Sol Parti 379.689 0,9 98
Demokrat Parti 378.093 0,9 135
Türkiye Komünist Partisi 125.109 0,3 11
Bağımsızlar 120.097 0,3 8
Bağımsız Türkiye Partisi 115.466 0,3 0
Vatan Partisi 83.091 0,2 2
Hür Dava Partisi - - -
Toplam 42.998.754 % 100,00 20.745
İl genel meclisi seçimleri sonucu

İl genel meclisi üyelikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

31 Mart 2019 Yerel Seçimleri il genel meclisi üyelikleri seçim sonuçları;[84]

Toplam Sandık 51.670
Toplam Seçmen 12.837.077
Toplam Kullanılan Oy 10.975.294
Toplam Geçerli Oy 10.505.314
Toplam Geçersiz Oy 469.980
Katılım Oranı (%) 85,5
İl Genel Meclisi Üyeliği Sayısı 1.272
Parti Aldığı oy sayısı Aldığı oy oranı İGM
üye sayısı
Adalet ve Kalkınma Partisi 4.371.692 % 41,6 757
Milliyetçi Hareket Partisi 1.976.694 % 18,8 188
Cumhuriyet Halk Partisi 1.834.598 % 17,5 184
İYİ Parti 852.582 % 8,1 23
Halkların Demokratik Partisi 833.237 % 7,9 101
Saadet Partisi 259.091 % 2,5 3
Büyük Birlik Partisi 191.087 % 1,8 6
Demokrat Parti 67.892 % 0,7 1
Bağımsızlar 46.021 % 0,4 6
Bağımsız Türkiye Partisi 26.950 % 0,3 0
Demokratik Sol Parti 20.693 % 0,2 0
Vatan Partisi 14.930 % 0,1 0
Türkiye Komünist Partisi 9.847 % 0,1 3
Hür Dava Partisi - - -
Toplam 10.505.314 % 100,00 1.272

Genel görünüm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Parti Adalet ve Kalkınma Partisi
AK Parti 		Cumhuriyet Halk Partisi
CHP 		İYİ Parti
İYİ Parti 		Milliyetçi Hareket Partisi
MHP 		Halkların Demokratik Partisi
HDP 		Saadet Partisi
SAADET 		Demokratik Sol Parti
DSP 		Demokrat Parti
DP 		Türkiye Komünist Partisi
TKP
Başkan Recep Tayyip Erdoğan Kemal Kılıçdaroğlu Meral Akşener Devlet Bahçeli Sezai Temelli
Pervin Buldan 		Temel Karamollaoğlu Önder Aksakal Gültekin Uysal Aydemir Güler
–
Büyükşehir Belediyeleri 15 (50.00%) 11 (36.67%) 0 (0.00%) 1 (3.33%) 3 (10.00%) 0 (0.00%) 0 (0.00%) 0 (0.00%) 0 (0.00%)
15 / 30
11 / 30
0 / 30
1 / 30
3 / 30
0 / 30
0 / 30
0 / 30
0 / 30
İlçe/Belde Belediyeleri 742 (54.76%) 240 (17.71%) 24 (1.77%) 233 (17.20%) 57 (4.21%) 21 (1.55%) 6 (0.44%) 8 (0.59%) 1 (0.07%)
742 / 1.355
240 / 1.355
24 / 1.355
233 / 1.355
57 / 1.355
21 / 1.355
6 / 1.355
8 / 1.355
1 / 1.355
Belediye Meclisleri 10,173 (49.04%) 4,613 (22.24%) 1,092 (5.26%) 2,819 (13.59%) 1,230 (5.93%) 295 (1.42%) 98 (0.47%) 135 (0.65%) 11 (0.05%)
10.173 / 20.498
4.613 / 20.498
1.092 / 20.498
2.819 / 20.498
1.293 / 20.498
295 / 20.498
98 / 20.498
135 / 20.498
11 / 20.498
İl Genel Meclisleri 757 (59.51%) 184 (14.47%) 23 (1.81%) 188 (14.78%) 101 (7.94%) 3 (0.24%) 0 (0.0%) (0.08%) 3 (0.24%)
757 / 1.251
184 / 1.251
23 / 1.251
188 / 1.251
101 / 1.251
3 / 1.251
0 / 1.251
1 / 1.251
3 / 1.251

İllerdeki parti değişimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Özet

[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Parti / İttifak:
Önceki:
Seçilen:
Değişim:
 
Partiler
AK Parti CHP MHP HDP İYİ Diğer
48
14
7
0
1
11
39
21
11
8
0
2
-9
+7
+4
+8
-1
-9
  
İttifak
Cumhur Millet HDP İttifaksız
55
15
0
11
50
21
8
2
-5
+6
+8
-9

Tam liste

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tam liste şu şekildedir;[85][a]

İl Önceki Parti Kazanan Parti
Adana MHP CHP
Adıyaman AK Parti AK Parti
Afyon AK Parti AK Parti
Ağrı BDP[b] AK Parti
Amasya AK Parti MHP
Ankara AK Parti CHP
Antalya AK Parti CHP
Artvin AK Parti CHP
Aydın CHP CHP
Balıkesir AK Parti AK Parti
Bilecik AK Parti CHP
Bingöl AK Parti AK Parti
Bitlis BDP[b] AK Parti
Bolu AK Parti CHP
Burdur CHP CHP
Bursa AK Parti AK Parti
Çanakkale CHP CHP
 
İl Önceki Parti Kazanan Parti
Çankırı AK Parti MHP
Çorum AK Parti AK Parti
Denizli AK Parti AK Parti
Diyarbakır BDP[b] HDP
Edirne CHP CHP
Elazığ AK Parti AK Parti
Erzincan AK Parti MHP
Erzurum AK Parti AK Parti
Eskişehir CHP CHP
Gaziantep AK Parti AK Parti
Giresun CHP AK Parti
Gümüşhane AK Parti AK Parti
Hakkâri BDP[b] HDP
Hatay CHP CHP
Isparta MHP AK Parti
Mersin MHP[c] CHP
İstanbul AK Parti CHP
 
İl Önceki Parti Kazanan Parti
İzmir CHP CHP
Kars MHP HDP
Kastamonu AK Parti MHP
Kayseri AK Parti AK Parti
Kırklareli CHP BAĞ
Kırşehir AK Parti CHP
Kocaeli AK Parti AK Parti
Konya AK Parti AK Parti
Kütahya AK Parti MHP
Malatya AK Parti AK Parti
Manisa MHP MHP
K. Maraş AK Parti AK Parti
Mardin BAĞ[b] HDP
Muğla CHP CHP
Muş AK Parti AK Parti
Nevşehir AK Parti AK Parti
Niğde AK Parti AK Parti
 
İl Önceki Parti Kazanan Parti
Ordu AK Parti AK Parti
Rize AK Parti AK Parti
Sakarya AK Parti AK Parti
Samsun AK Parti AK Parti
Siirt BDP[b] HDP
Sinop CHP CHP
Sivas AK Parti AK Parti
Tekirdağ CHP CHP
Tokat AK Parti AK Parti
Trabzon AK Parti AK Parti
Tunceli BDP[b] TKP
Şanlıurfa AK Parti AK Parti
Uşak AK Parti AK Parti
Van BDP[b] HDP
Yozgat AK Parti AK Parti
Zonguldak CHP AK Parti
Aksaray AK Parti AK Parti
 
İl Önceki Parti Kazanan Parti
Bayburt AK Parti MHP
Karaman AK Parti MHP
Kırıkkale AK Parti AK Parti
Batman BDP[b] HDP
Şırnak BDP[b] AK Parti
Bartın MHP MHP
Ardahan AK Parti CHP
Iğdır BDP HDP
Yalova CHP CHP
Karabük MHP MHP
Kilis AK Parti AK Parti
Osmaniye MHP MHP
Düzce AK Parti AK Parti

Haritalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • AK Parti'nin illere göre oy dağılımı.
    AK Parti'nin illere göre oy dağılımı.
  • CHP'nin illere göre oy dağılımı.
    CHP'nin illere göre oy dağılımı.
  • HDP'nin illere göre oy dağılımı.
    HDP'nin illere göre oy dağılımı.
  • İYİ Parti'nin illere göre oy dağılımı.
    İYİ Parti'nin illere göre oy dağılımı.
  • MHP'nin illere göre oy dağılımı.
    MHP'nin illere göre oy dağılımı.
  • SAADET'nin illere göre oy dağılımı.
    SAADET'nin illere göre oy dağılımı.
  • BBP'nin illere göre oy dağılımı.
    BBP'nin illere göre oy dağılımı.
  • DP'nin illere göre oy dağılımı.
    DP'nin illere göre oy dağılımı.
  • DSP'nin illere göre oy dağılımı.
    DSP'nin illere göre oy dağılımı.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kalın işaretli şehirler büyükşehirleri betimlemektedir.
  2. ^ a b c d e f g h i j Seçilmiş belediye başkanı görevden alınmış ve yerine hükûmet tarafından kayyım atanmıştır.
  3. ^ Belediye başkanı görevde iken parti değiştirerek İYİ Parti'ye geçmiştir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Yüksek Seçim Kurulunun 13/12/2018 Tarihli ve 1105 Sayılı Kararı ve Eki - 31 Mart 2019 Pazar Günü Yapılacak Olan Mahalli İdareler Seçimlerinde Uygulanacak Seçim Takvimi" (PDF). Resmî Gazete. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Aralık 2018. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  3. ^ ""Veri akışı kesildi"". Bianet. Erişim tarihi: 31 Mart 2019. 
  4. ^ "O gece Anadolu Ajansı'nda neler oldu?". Ahval News. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  5. ^ "Türkiye Kadın Aday Konusunda Yine Sınıfta Kaldı". Amerika'nın Sesi. 26 Mart 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  6. ^ a b "Son dakika: İstanbul seçim sonuçları iptal edildi!". sozcu.com.tr. 7 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019. 
  7. ^ a b "SON DAKİKA....YSK İstanbul seçimini iptal etti". cumhuriyet.com.tr. 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019. 
  8. ^ "Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun" (PDF). mevzuat.gov.tr. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  9. ^ "HÜDA PAR'dan flaş yerel seçim kararı". sabah.com.tr. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  10. ^ "YSK açıkladı, yerel seçime 13 parti katılacak". sabah.com.tr. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020. 
  11. ^ "31 Mart'ta kullanılacak oy pusulaları hazır". trthaber.com. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  12. ^ bilirkişi. "Türkiye'de kaç tane ilçe, kaç tane belediye, kaç tane köy vardır?". Bi'Soru Bi'Cevap. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021. 
  15. ^ "MHP'li Kara: 30'a yakın ilde ittifak olacak". Sputnik Türkçe. 19 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2018. 
  16. ^ "Bahçeli: İstanbul'da aday çıkartmayacağız". Sputnik Türkiye. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2018. 
  17. ^ "Bahçeli 'ittifak yok' dedi: Yerel seçimlere kendi adaylarımızla, kendi amblemimizle gireceğiz". Sputnik Türkiye. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2018. 
  18. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Seçim ittifakını masaya yatıracağız". Yeni Şafak. 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018. 
  19. ^ "Erdoğan ile Bahçeli'den Beştepe'de ittifak zirvesi". Sputnik Türkiye. 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2018. 
  20. ^ "İttifakı bozdurmayız". Hürriyet. 9 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2018. 
  21. ^ "4 parti birleşti! Millet İttifakı geliyor". Haberiniz. 3 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018. 
  22. ^ "İYİ Parti Sözcüsü Aytun Çıray: Millet İttifakı sona erdi". ntv.com.tr. 4 Temmuz 2018. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018. 
  23. ^ "Son Dakika... CHP ile İYİ Parti ittifak konusunda anlaşma sağladı". Milliyet. 12 Aralık 2018. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018. 
  24. ^ "'Kürdistani seçim ittifakı' ilan edildi". Gazeteduvar. 7 Ocak 2019. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  25. ^ Cesim, İlhan (1 Nisan 2019). "'Kürdistani Seçim İttifakı' başarılı oldu mu?". K24. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  26. ^ ""Sosyalist Emekçiler Partisi olarak Dersim'de Fatih Maçoğlu'nu destekliyoruz. Maçoğlu'nun Ovacık'ta geçmiş dönemde ortaya koyduğu halkçı, katılımcı ve şeffaf belediyecilik anlayışı "Komünist Başkan" sıfatıyla sosyalistler için yüzakı bir deneyim oluşturmuştur."". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  27. ^ "ADEF'ten Dersim Demokratik Halk Dayanışmasına Destek". Sosyalist Meclisler Federasyonu. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  28. ^ "TKP adaylarını açıkladı". 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  29. ^ a b "SMF yaşanan ittifak sürecini kamuoyu ile paylaştı". 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  30. ^ "Tunceli'de HDP ile 'Komünist Başkan' Maçoğlu arasında ittifak görüşmesi". Sputnik. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  31. ^ "HDP, 'komünist başkan'a karşı ittifak kurdu". Sputnik Türkiye. 30 Ocak 2019. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019. 
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2019. 
  33. ^ "'Zillet ittifakı öne çıkarsa işgal girişimi yeniden zemin bulacak'". Hürriyet. 20 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2018. 
  34. ^ "Bahçeli'den MHP teşkilatına ittifak genelgesi". Sputnik Türkiye. 4 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2019. 
  35. ^ "Bahçeli: Cumhur İttifakı iyi gidiyor, karşılıklı jestler olabilir". Sputnik Türkiye. 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018. 
  36. ^ "Bahçeli: Zillet ittifakı çamurdur, çürümedir; Cumhur İttifakı helaldir, hakikattir". NTV. Erişim tarihi: 12 Mart 2019. 
  37. ^ "Bahçeli: Sarı yelek giyen çıplak yatmayı göze almalıdır". Sputnik Türkiye. 12 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018. 
  38. ^ "Bahçeli: Zillet ittifakı milli güvenlik sorunu haline dönüştü". Gazete Duvar. Erişim tarihi: 26 Şubat 2019. 
  39. ^ "Sadir Durmaz Tweet'i". Twitter. Erişim tarihi: 7 Aralık 2018. 
  40. ^ "MHP'li Yıldırım: Karşımızda zillet ittifakı var". Sputnik Türkiye. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2018. 
  41. ^ "Sakarya adaylarını tanıtan Erdoğan: CHP belediyeciliği grev demek". Sputnik Türkiye. 13 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2019. 
  42. ^ "Erdoğan: Zillet ittifakı ülkemizi bölmeye çalışıyor". Sputnik Türkiye. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2019. 
  43. ^ "Bakan Soylu seçim irtibat bürosu açılışına katıldı". Hürriyet. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2019. 
  44. ^ "Zillet ittifakı'nda liste kumpası". Sabah. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019. 
  45. ^ "Zillet ittifakının PKK sevdası". Sabah. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2019. 
  46. ^ "Kandil'den 'Zillet İttifakı'na açık destek". Yeni Asır. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2019. 
  47. ^ "'Zillet İttifakı' seçmenle alay ediyor! İşte logo detayı..." Sabah. 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2019. 
  48. ^ "Zillet İttifakı'nı deşifre eden A Haber'e çirkin saldırı". Takvim. 2 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2019. 
  49. ^ "Zillet İttifakı ihanette tam gaz!". Takvim. 24 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019. 
  50. ^ "HDP Zillet İttifakı'nı ifşa etti CHP panikledi". Takvim. 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019. 
  51. ^ "Terörist cenazesinde Zillet İttifakı iş başında". Takvim. 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019. 
  52. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  53. ^ "CHP 'Martın sonu bahar' diyecek". Anadolu Ajansı. 26 Aralık 2018. 27 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023. 
  54. ^ "Bahçeli: İttifak başka, af teklifi başka". Sputnik Türkiye. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2018. 
  55. ^ a b c Köylü, Hilal (8 Mart 2019). "Türkiye'de 31 Mart öncesi medyanın bağımsızlığı tartışması". Ankara: DW Türkçe. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  56. ^ "Doğan Medya Grubu satıldı… İşte Türk medyasının son hali". Sözcü. 27 Mart 2018. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  57. ^ "FT: Doğan Grubu'nun satılması, Türkiye medyasına büyük bir darbe". BBC Türkçe. 22 Mart 2018. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  58. ^ a b Yazıcıoğlu, Yıldız (7 Kasım 2018). "Türkiye'de Medya Sektöründe Yaprak Dökümü Hızlandı". Amerika'nın Sesi. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  59. ^ a b "İktidar kaybetti medya rezil oldu". BirGün. 2 Nisan 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  60. ^ Lowen, Mark (16 Kasım 2018). "Türkiye'de sahte haberler: Komplo teorilerinin gezdiği topraklarda doğrunun avı". BBC Türkçe. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  61. ^ "HDP'nin yerel seçim için hazırladığı videoya TV kanallarından ambargo". Evrensel. 15 Mart 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2019. 
  62. ^ "Ekrem İmamoğlu, Hürriyet ve CNN Türk'e isyan etti: Ayıptır, yazıktır, günahtır, utanın!". Cumhuriyet. 17 Mart 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  63. ^ "CNN International, CNN Türk için soruşturma başlattı". Independent Türkçe. 26 Mart 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  64. ^ "Türk Medyasının Seçim Sürecindeki Yayıncılık Tercihleri Eleştiriliyor". Amerika'nın Sesi. 2 Nisan 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  65. ^ "DHA: YSK'nin verilerine göre İmamoğlu önde gidiyor". 1 Nisan 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  66. ^ "İmamoğlu medya patronlarını uyardı: Gün gelir adlarını anmaktan bile vazgeçerim". Diken. 8 Nisan 2019. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  67. ^ "Mersin'de İYİ Parti'ye büyük şok! Burhanettin Kocamaz'ın adaylığı kabul edilmedi!". sozcu.com.tr. 19 Şubat 2019. 19 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  68. ^ "İyi Parti Mersin'de Desteklediği Adayı Tanıttı". amerikaninsesi.com. 4 Mart 2019. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  69. ^ "MERSİN". sozcu.com.tr. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  70. ^ "Two killed at polling station in Turkey's Malatya - Turkey News". Hürriyet Daily News (İngilizce). 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  71. ^ "Four killed, 310 incidents reported to police in local elections - interior ministry". Ahval (İngilizce). 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  72. ^ "AKP members injure three people in attack on newly-elected mayor". IPA NEWS (İngilizce). 2 Nisan 2019. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  73. ^ "Polisten HDP milletvekiline: Teröristlerin vekilisin". mezopotamyaajansi16.com. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  74. ^ "Batman Belediyesi'ne yürüyen kitleye polis müdahalesi". mezopotamyaajansi16.com. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  75. ^ "Poll observers raise concerns over curbs on freedom in Turkey". Reuters (İngilizce). 1 Nisan 2019. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019. 
  76. ^ Dönmez Ersöz, Begüm; Polat, Erhan (2 Nisan 2019). "İstanbul'un Kaybedilmesi Sembolik ve Mali Açıdan Önemli Olur". Amerika'nın Sesi. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  77. ^ Selvi, Abdulkadir (18 Nisan 2019). "İmamoğlu ile yeni dönem". Hürriyet. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  78. ^ "AKP'li Yavuz seçimden önce 'Dünya'daki en güvenilir seçim bizde' demişti". Sözcü. 3 Nisan 2019. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  79. ^ "İstanbul'da seçim gecesi neler oldu? Saat saat gelişmeler ve yaşananlar". 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  80. ^ "Yenilenen seçim sonuçları belli oldu". yenicaggazetesi.com.tr. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020. 
  81. ^ 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimi Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimleri Sonuçları
  82. ^ "23 Haziran İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Yenileme Seçimi" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Mart 2020. 
  83. ^ 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimi Belediye Başkanlığı Seçimleri Sonuçları
  84. ^ 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçimi İl Genel Üyeliği Seçimleri Sonuçları
  85. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
Wikimedia Commons'ta 2019 Türkiye yerel seçimleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2019_Türkiye_yerel_seçimleri&oldid=33685699" sayfasından alınmıştır