2023 Gürcistan protestoları
| 2023 Gürcistan protestoları | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Başkent Tiflis'teki polisler ve protestocular | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
2023 Gürcistan protestoları, parlamento desteğiyle, STK'lerin yurt dışından aldıkları fonların tutarı %20'den fazlaysa "yabancı etki ajanları" olarak kayıt olmalarını gerektiren "Yabancı Nüfuzun Şeffaflığına İlişkin Yasa" önerisi sebebiyle Gürcistan genelinde gerçekleşen bir dizi sokak gösterisiydi.[4] Polisin, özellikle başkent Tiflis'te protestoları dağıtmak için tazyikli su ve göz yaşartıcı gaz kullandığı bildirildi.[5][6] Parlamento, 10 Mart 2023'teki protestolar sonucunda yasa tasarısını geri çekti.[7]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 2021 itibarıyla Gürcistan ve Ukrayna, 2030'larda Avrupa Birliği'ne katılmak için 2024'te AB üyeliğine resmi olarak başvurmaya hazırlanıyorlardı.[8][9][10] Ancak, Şubat 2022'de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ortasında, Ukrayna, Gürcistan ve Moldova, Şubat ve Mart 2022'de AB üyeliği için ortaklaşa başvurdu.
9 Haziran 2022'de Avrupa Parlamentosu, Gürcistan hükûmetini ülkedeki basın özgürlüğünü aşındırmakla suçlayan altı sayfalık bir karar yayınladı. Ayrıca, Avrupa Birliği'nin iktidardaki Gürcü Rüyası partisinin kurucusu Bidzina İvanişvili'nin "Gürcistan'daki siyasi sürecin bozulmasındaki rolü" nedeniyle yaptırım uygulaması tavsiye edildi.[11]
23 Haziran 2022'de Avrupa Konseyi, Ukrayna ve Moldova'ya Avrupa Birliği'ne katılım için aday statüsü verdi.[12] Ancak belirli koşullar sağlanana kadar Gürcistan'a aday statüsünün verilmesi ertelendi.[13] Avrupa Konseyi, tavsiye edilen bir dizi reformdan sonra Gürcistan'a Avrupa Birliği'ne katılım için aday statüsü vermeye hazır olduğunu ifade etti.[12]
28 Haziran 2022'de Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, tutuklu eski cumhurbaşkanı Miheil Saakaşvili'nin acilen yurt dışında özel bir kurumda tedavi edilmesi gerektiğini söylediği bir bildiri yayınladı. 2013'te Gürcistan'ı terk eden ve Tiflis Şehir Mahkemesi tarafından görevi kötüye kullanma, zimmete para geçirme ve muhalefetteki bir milletvekilini öldürmeye teşebbüsle ilgisi olduğu gerekçesiyle gıyabında altı yıl hapis cezasına çarptırılan Saakaşvili,[14] yerel seçimler arifesinde, 1 Ekim 2021 tarihinde Gürcistan'a döndüğünü duyurdu.[15] Ardından Tiflis'te tutuklandı.[16] Soruşturmaya göre Saakaşvili, süt ürünleri yüklü bir yarı römork kamyonda saklanarak gizlice ülkeye girdi. Gümrük kontrolünü atlayarak Gürcistan eyalet sınırını yasa dışı bir şekilde geçti.[17] Rustavi cezaevine konuldu ve açlık grevine başladığını duyurdu. Kişisel doktoru, sağlık durumunun tutuklanmasından bu yana kötüleştiği iddiasıyla açlık grevine devam ederken yetkililerden onu hastaneye götürmelerini istedi.
14 Aralık 2022'de Avrupa Parlamentosu, Gürcistan hükûmetini Saakaşvili'yi yurt dışında tedavi edilmek üzere tıbbi gerekçelerle serbest bırakmaya çağırırken, Gürcistan'daki demokratik siyasi süreci kötüleştirmekle suçlayarak Avrupa Konseyi'ni İvanişvili'ye yaptırım uygulamaya çağırdı.[18]
14 Şubat 2023'te Avrupa Parlamentosu, Gürcistan hükûmetini ve Bidzina İvanişvili'yi hapishanede Miheil Saakaşvili'ye kötü muamele etmekle suçlayan üçüncü bir bağlayıcı olmayan kararı kabul etti ve bir kez daha Saakaşvili'nin hapisten salıverilmesi ve İvanişvili'ye kişisel yaptırımlar uygulanması çağrısında bulundu.[19] Gürcü Rüyası partisi kararları eleştirdi. Başbakan İrakli Garibaşvili kararları "sorumsuzca ve halkımıza karşı saldırgan" olarak nitelendirdi.[20][21]
2 Ağustos'ta Gürcü milletvekilleri Sozar Subari, Miheil Kavelashvili ve Dimitri Khundadze, iktidardaki Gürcü Rüyası'ndan ayrıldı ve Halkın Gücü hareketini kurdu. Milletvekillerine göre amaçları, "Gürcistan siyasetinin perde arkasında saklı" gerçeği dile getirmek ve ifşa etmekti.[22][23] Halkın Gücü üyeleri, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'ni Gürcistan hükûmetini devirmeye çalışmakla suçlayan bir dizi açık mektup yayınladı. Hareket, özellikle ABD'nin Gürcistan'daki dış politikasını da eleştirdi. Ayrıca üyeler, Gürcistan'ın devlet kurumları ve egemenliği pahasına, yalnızca Gürcistan'daki Amerikan çıkarlarını güçlendirmeye hizmet ettiğini söyleyerek, ABD'nin Gürcistan'a sağladığı finansmanı sorguladılar.[24] Halkın Gücü hareketi, ABD ve Avrupa Birliği'ni ülkenin içişlerine karışmak ve Gürcistan yargısını baltalamakla suçladı. Yargı reformları, Avrupa Birliği'nin Gürcistan'ın AB aday statüsü alması için yaptığı 12 talep arasında yer aldı, ancak Halkın Gücü'ne göre öneri, "Gürcistan yargısını yabancı kontrolüne boyun eğdirmeyi" amaçlıyordu.[25] Hareket, bir dizi Gürcü siyasi partiyi (en büyük muhalefet partisi Miheil Saakaşvili liderliğindeki Birleşik Ulusal Hareket dahil) ve STK'leri "Amerikan ajanı" olmakla suçladı.[26] Halkın Gücü hareketine göre Saakaşvili, darbe yapmak için yasa dışı bir şekilde Gürcistan'a döndü ve ABD ve Avrupa Parlamentosu üyeleri tarafından desteklendi. Gürcü Rüyası, İrakli Garibaşvili'nin ABD ve Avrupa Birliği'nin Gürcistan'ın "stratejik ortakları" olduğunu söylemesiyle, ABD'nin Gürcistan'a müdahalesine yönelik bu eleştiriyi onaylamadı.[27] Aynı zamanda Gürcü Rüyası'ndan altı milletvekili daha harekete katılarak partiyi parlamento çoğunluğundan mahrum bıraktı.[28] Gürcü Rüyası başkanı İrakli Kobahidze, Halkın Gücü ile kilit konularda iş birliği sözü verdi.[29][30][31]
29 Aralık'ta Halkın Gücü hareketi, ülkedeki yabancı etkisini dizginlemek için bir yabancı ajan yasası tasarlama niyetini dile getirdi. 15 Şubat 2023'te "Yabancı Nüfuzun Şeffaflığına Dair Kanun" taslağı Gürcistan Parlamentosu'na sunuldu.[32]
Zaman çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]6 Mart 2023'te, kanun tasarılarını görüşen Hukuk İşleri Komisyonu'nda iktidar koalisyonunun milletvekilleri ile muhalefet arasında kavga çıktı. Protestolar, milletvekillerini yasa tasarılarını reddetmeye çağıran parlamento binası önünde düzenlendi.[33]
7 Mart 2023'te parlamento, ilk okumada 13'e karşı 76 oyla önerilen "Yabancı Nüfuzun Şeffaflığına Dair Kanun"u kabul etti.[34] Protestolar, daha sonra protestocuların binaya saldırmaya çalışması ve kolluk kuvvetlerine molotofkokteyli atmasıyla şiddet olaylarına dönüşen Gürcistan Parlamentosu önünde düzenlendi. Polis ekipleri protestoculara karşı göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı.[6][35]
8 Mart 2023'te on binlerce insan, parlamento binasının önünde protesto düzenleyerek parlamentoyu yabancı ajanlar yasasıyla ilgili çalışmaları askıya almaya çağırdı.[36]
9 Mart 2023'te iktidar koalisyonu yasa tasarılarını geri çekeceğini açıkladı. Ardından toplumu mevzuatın önemine ikna etmek için halkla daha fazla çalışmanın gerekli olduğunu söylediler.[37][38]
İçişleri Bakanlığı aynı gün daha sonra 7 ve 8 Mart'ta tutuklanan tüm kişilerin serbest bırakıldığını duyurdu.[39]
10 Mart 2023'te, iki yasa tasarısından biri iktidar koalisyonu tarafından geri çekilirken diğeri Parlamento'da yapılan resmi ikinci oturum oylamasında bir lehte, 36 aleyhte ve 76 çekimser oyla mağlup oldu.[40][41]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Gürcistan'da protestolara yol açan 'yabancı ajan' yasa tasarısı geri çekildi". BBC News Türkçe. 9 Mart 2023. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "UPDATE: 134 Arrested in March 7-9 Rallies Against Foreign Agents Law". Civil Georgia. 9 Mart 2023. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "58 law enforcers injured during transparency bill protests - Interior Ministry". Agenda.ge. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Law on "Transparency of Foreign Funding" Passes 76-13 in the First Reading". Civil Georgia (İngilizce). 7 Mart 2023. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Reuters (7 Mart 2023). "Georgians throw stones, petrol bombs at police in protest over new law". Reuters (İngilizce). 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ a b News, A. B. C. "Georgians protest against draft law on media, nonprofits". ABC News (İngilizce). 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Gürcistan'da hükümetten geri adım: "Yabancı ajan" yasa tasarısı geri çekildi". NTV. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "У 2024 році Україна подасть заявку на вступ до ЄС". www.ukrinform.ua (Ukraynaca). 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Makszimov, Vlad (22 Ocak 2021). "Georgian president visits Brussels in push for 2024 EU membership application". www.euractiv.com (İngilizce). 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgia-EU Relations Within Georgia's 2024 Objective to Apply for the EU Membership". GeorgianJournal (Gürcüce). 3 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Gabritchidze, Nini (10 Haziran 2022). "EU parliament votes to consider sanctioning Georgia's informal leader". Eurasianet. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ a b "European Council conclusions on Ukraine, the membership applications of Ukraine, the Republic of Moldova and Georgia, Western Balkans and external relations, 23 June 2022". www.consilium.europa.eu (İngilizce). 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Свобода, Радіо (17 Haziran 2022). "Єврокомісія: Молдові рекомендуємо статус кандидата в ЄС, Грузії – поки що відмовляємо". Радіо Свобода (Ukraynaca). 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Saakashvili Convicted Of Abuse Of Power, Sentenced In Absentia". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 29 Haziran 2018. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgia Arrests Ex-President Saakashvili After He Returns From Exile". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 2 Ekim 2021. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Chkhikvishvili, David (1 Ekim 2021). "Returning home, Georgian ex-leader arrested after call for election protest". Reuters (İngilizce). 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Ex-president Saakashvili officially charged for illegal border crossing". Agenda.ge. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "European Parliament approves resolution on implementation of Georgia-EU Association Agreement". Agenda.ge. 14 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "European Parliament resolution calls for imposition of sanctions against Bidzina Ivanishvili". www.interpressnews.ge (İngilizce). 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Gabritchidze, Nini (15 Haziran 2022). "Georgian leaders lash out after ominous signs on EU candidacy". Eurasianet. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Dispatch | June 13-14: Fake Dilemmas". Civil Georgia (İngilizce). 14 Haziran 2022. 14 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "„ხალხის ძალა" - სუბარმა, ყაველაშვილმა, ხუნდაძემ და მაჭარაშვილმა მოძრაობა დააფუძნეს". რადიო თავისუფლება (Gürcüce). 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Datunashvili, Irakli (3 Ağustos 2022). ""ხალხის ძალა" - ოცნებიდან წასულმა დეპუტატებმა საზოგადოებრივი მოძრაობა დააფუძნეს - JAMnews". Georgian Jamnews (Gürcüce). 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgian society should be interested in US aid goals, People's Power says". 1TV (İngilizce). 19 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "People Power Says USAID-backed Rule of Law Project "Attack on Sovereignty"". Civil Georgia (İngilizce). 24 Ocak 2023. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgia is envisioned for a certain role that we shall play under the dictation of the Embassy - new statement of the People's Power | Rustavi2". rustavi2.ge (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgian PM says strengthening US, EU relations gov't task, "personal" obligation"". Agenda.ge. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "„სიმართლის მთქმელი" 9 დეპუტატი და „ოცნება" უმრავლესობის გარეშე". რადიო თავისუფლება (Gürcüce). 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Movement People's Power consults on enlargement". 1TV (İngilizce). 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Irakli Garibashvili on People's Power movement". Caucasus Watch (İngilizce). 12 Ekim 2022. 16 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "ცნობილია, რომელი დეპუტატები და ექსპერტები უერთდებიან "ოცნებიდან" წასულ "ოთხეულს"". რადიო თავისუფლება (Gürcüce). 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Foreign agent law to be submitted to Georgian Parliament". OC Media (İngilizce). 15 Şubat 2023. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ nikoladze, Tatia (6 Mart 2023). "Deputies fight in Georgian Parliament during discussion of law on foreign agents". English Jamnews (İngilizce). 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ CNN, Katharina Krebs, Caitlin Hu, Vasco Cotovio and Tara John. "Protests erupt as Georgian parliament passes draft foreign agents bill". CNN. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgia protests: Thousands on street for second day over 'foreign agent' bill". BBC News (İngilizce). 7 Mart 2023. 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Presse, AFP-Agence France. "Tens Of Thousands In Georgia Rally Against Controversial Bill: AFP". www.barrons.com (İngilizce). 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ Sauer, Pjotr (9 Mart 2023). "Georgia drops bill on 'foreign agents' after two nights of violent protests". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 3 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "UPDATE: Majority Pledges to Withdraw the "Foreign Agent" Bill, But Questions Loom". Civil Georgia (İngilizce). 9 Mart 2023. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Protests continue in Georgia despite major concessions from government". euronews (İngilizce). 8 Mart 2023. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "Georgian parliament votes to reject 'foreign agents' bill in second reading". Meduza (İngilizce). 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ CNN, Rhea Mogul, Sophie Tanno, Niamh Kennedy and Hannah Ritchie. "Georgia withdraws 'foreign influence' bill but opposition vows more protests". CNN. 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.