Golan Tepeleri'nin statüsü
| Bu kategoride yer alan maddeler Suriye hükûmeti ve siyasetinin bir parçasıdır. |
|
|
Golan Tepeleri, Batı Asya'nın Levant bölgesinde yer alan ve 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda İsrail tarafından Suriye'den ele geçirilen kayalık bir platodur. İsrail ve ABD dışındaki uluslararası toplum, Golan Tepeleri'nin İsrail tarafından askeri işgal altında tutulan Suriye toprağı olduğunu kabul etmektedir. Savaşın ardından Suriye, Hartum Kararı'nın bir parçası olarak İsrail ile herhangi bir müzakereyi reddetti.[1]
Golan Tepeleri, 1981'de Knesset, İsrail yasalarını bölgeye uygulayan ve ilhak olarak tanımlanan bir hareket olan Golan Tepeleri Yasası'nı kabul edene kadar askeri yönetim altındaydı. Buna cevaben, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi oy birliğiyle, İsrail'in toprakların statüsünü değiştirme eylemlerini kınayan 497 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararını kabul etti ve İsrail'in eylemlerini "boş, hükümsüz ve uluslararası yasal etkiden yoksun" ilan etti ve Golan'ın işgal altındaki bir bölge olarak kaldığını ilan etti. 2019'da ABD, Golan Tepeleri'ni İsrail'in egemen bölgesi olarak tanıyan tek devlet olurken, uluslararası toplumun geri kalanı Suriye'nin İsrail askeri işgali altında tuttuğu toprakları olarak değerlendirmeye devam etmektedir.[2][3]
İngiliz ve Fransız mandaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Birinci Dünya Savaşı'nın ardından, Osmanlı İmparatorluğu'nun eski topraklarının bazı bölümleri, savaşın muzaffer İtilaf Devletlerinin kontrolü altındaki Milletler Cemiyeti mandalarına bölündü. Filistin İngiliz Mandası ve Suriye Fransız Mandası, Paulet-Newcombe Anlaşması'nda ikisi arasında kesinleşen sınırla, bu tür iki manda idi. 1923'te çizilen sınır, Suriye ile Filistin arasındaki ilk ve bugüne kadarki son uluslararası sınırdı.[4] Sınıri Celile Denizi'nin tamamını, doğu kıyısında on metre genişliğinde bir şeritle birlikte İngiliz Mandası içine yerleştirdi.[5] Fransız Mandası, 1946'da Suriye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı ile sona erdi ve Suriye, tatlı su kaynaklarına daha fazla erişim sağlamak için sınırda değişiklik yapılmasını talep etti, İngilizlerin bu talebi reddi Milletler Cemiyeti tarafından onaylandı ve bu sebeple İngiltere bu konuyu kapandı saydı.[6]
Manda sonrası dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]İsrail'in bağımsızlık ilanını takip eden 1948 Arap-İsrail Savaşı, yeni kurulan İsrail devletinin İngiliz Mandası topraklarının yaklaşık %77'sini kontrol etmesiyle sonuçlandı.[7] Ancak Suriye, İngiliz ve Fransızların çizdiği sınırın kıyı şeridinin on metre doğusundaki Celile Denizi'nin doğu kıyısına kadar ilerlemişti.[5][8] Ateşkes ilanının ardından yapılan ateşkes görüşmelerinde, İsrail'in iddia ettiği gibi on metrelik şerit askerden arındırılmış bölgeye dahil edildi.[9]
Altı Gün Savaşı ve sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]1967'de Altı Gün Savaşı'nda İsrail, Suriye'deki Golan'ı işgal etti. Savaşın ardından, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, İsrail'i, tüm savaşan devletlerin sona ermesi ve İsrail'in Arap devletleri tarafından egemen bir devlet olarak tanınması karşılığında savaşta işgal ettiği topraklardan çekilmesi çağrısında bulunan 242 sayılı kararı kabul etti.[10] 1973 Arap-İsrail Savaşı, İsrail tarafından daha fazla toprak kazanımı sağladı, ancak İsrail, Suriye ile imzaladığı 1974 ateşkes anlaşmasıyla 1967 ateşkes hattına dönmeyi kabul etti.[11] Suriye, iki ülke arasında müzakere edilen herhangi bir barış anlaşmasında Golan'ın iadesi konusunda ısrar etmeye devam etti.[12]
Golan Tepeleri hukuku
[değiştir | kaynağı değiştir]14 Aralık 1981'de Knesset Golan Tepeleri Yasası'nı kabul etti. Yasa ilhak terimini kullanmazken, İsrail muhalefeti ve uluslararası toplum tarafından ilhak olarak kabul edildi.[13][14]
Eylem uluslararası alanda kınandı ve buna karşılık Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, yasanın "geçersiz ve hükümsüz ve uluslararası yasal etkisi yok" olduğunu ve Dördüncü Cenevre Sözleşmesi'nin Golan'a işgal altındaki bir bölge olarak uygulanmaya devam ettiğini bildiren 497 sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararını kabul etti.[15][16][17]
Uluslararası görüşler
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluslararası toplum, Golan'ı İsrail işgali altında tutulan Suriye toprağı olarak görmektedir.[17][18][19] Bazı devletler, İsrail işgalini Birleşmiş Milletler Tüzüğü uyarınca meşru müdafaa temelinde kabul ediyor, ancak bu endişelerin zorla ele geçirilen toprakların ilhakına izin vermediğini düşünmektedir.
Mart 2019'da, daha önce Golan Tepeleri'ni işgal edilmiş sayan ABD, İsrail'in 1967'den beri elinde tuttuğu topraklar üzerinde egemenliğini tanıyan ilk ülke oldu. Uluslararası toplumun geri kalanı, bölgeyi İsrail işgali altında tutulan Suriye olarak görmeye devam etmektedir.[2][3] Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Avrupa Birliği üyeleri, ABD'nin açıklamasını kınayan ortak bir bildiri yayınladı ve BM Genel Sekreteri António Guterres, Golan Tepeleri'nin statüsünün değişmediğini belirten bir bildiri yayınladı.[20][21][22] Arap Birliği, ABD'nin bu hamlesini kınadı: "Trump'ın tanıması bölgenin durumunu değiştirmez." dedi.[23]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "This Week in History: The Arab League Three No's". Jerusalem Post. 9 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
- ^ a b "Trump acceptance of Israeli control of Golan sparks protests". Associated Press. 26 Mart 2019. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ a b "Trump's Golan move unites Gulf States and Iran in condemnation". France 24. 26 Mart 2019. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2019.
- ^ The Golan Heights: Political History, Settlement and Geography since 1949. Routledge Studies in Middle Eastern Politics. Taylor & Francis. 2013. s. 235. ISBN 978-1-136-74092-3. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ a b Atlas of the Near East: State Formation and the Arab-Israeli Conflict, 1918-2010. Brill. 2017. s. 114. ISBN 978-90-04-34518-8. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Israel And Syria: Peace And Security On The Golan. Taylor & Francis. 2019. s. 27. ISBN 978-0-429-71086-5. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Conflict and Peace Building in Divided Societies: Responses to Ethnic Violence. Taylor & Francis. 2007. s. 129. ISBN 978-1-134-12814-3. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Israel and Syria : the military balance and prospects of war. Praeger Security International Published in cooperation with the Center for Strategic and International Studies. 2008. s. 222. ISBN 978-0-313-35520-2. OCLC 615600412. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Ralph Bunche and the Arab-Israeli Conflict: Mediation and the UN, 1947-1949. Israeli History, Politics and Society. Taylor & Francis. 2015. s. 234. ISBN 978-1-317-65470-4. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Zacher (1 Haziran 2001). "The Territorial Integrity Norm: International Boundaries and the Use of Force". International Organization. Cambridge University Press (CUP). 55 (2): 231-232. doi:10.1162/00208180151140568. ISSN 1531-5088.
- ^ The Brink of Peace: The Israeli-Syrian Negotiations. Princeton University Press. 2009. s. 28. ISBN 978-1-4008-2265-2. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Syria and Iran: Middle Powers in a Penetrated Regional System. Taylor & Francis. 2002. ss. 160-161. ISBN 978-1-134-73021-6. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ Israeli Ministry of Foreign Affairs. Golan Heights Law 31 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ "17: Identity, the State and Borderline Disorder". A Companion to Border Studies. John Wiley & Sons. 28 Mart 2012. ss. 307-308. ISBN 978-1-118-25525-4.
- ^ Council on Foreign Relations. UN Security Council Resolution 497 28 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ The International Law of Occupation. OUP Oxford. 2012. ISBN 978-0-19-163957-9. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019.
- ^ a b The Right of Conquest: The Acquisition of Territory by Force in International Law and Practice, Oxford University Press, 31 Ekim 1996, ss. 262-264, ISBN 9780191583803, 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Haziran 2021
- ^ Roberts (January 1990). "Prolonged Military Occupation: The Israeli-Occupied Territories Since 1967". American Journal of International Law. 84 (1): 60. doi:10.2307/2203016.
- ^ "US redrawing official maps to include Golan as part of Israel". The Times of Israel. 28 Mart 2019. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019.
- ^ "Trump recognizes Golan Heights as Israeli, boosting Netanyahu and angering Syria". Reuters. 25 Mart 2019. 25 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2019.
- ^ "U.N. chief clear that Golan status has not changed: spokesman". 25 Mart 2019. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.reuters.com vasıtasıyla.
- ^ "Security Council Denounces Trump's Golan Decision". WSJ. 28 Mart 2019. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
- ^ "Trump formally recognises Israeli sovereignty over Golan Heights". www.aljazeera.com. 25 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2019.
| Tarih |
| |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Coğrafya |
| |||||||||||
| Siyaset |
| |||||||||||
| Ekonomi |
| |||||||||||
| Toplum |
| |||||||||||