Düzeltici Hareket (Suriye)
| Düzeltici Hareket | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Arap Soğuk Savaşı'nın parçası ve Suriye İç Savaşı'nın başlangıcı | |||||||
Hafız Esad hareketin başarısından kısa bir süre sonra | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
| |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
|
| ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Yok | |||||||
| Şu madde dizisinin bir parçasıdır: |
| Baasçılık |
|---|
Düzeltici Hareket (Arapça: الحركة التصحيحية, romanize: al-Ḥarakah at-Taṣḥīḥīyah) Düzeltici Devrim veya 1970 darbesi olarak da anılan olay, Suriye'de 13 Kasım 1970'te General Hafız Esad liderliğindeki bir darbeyle başlatılan siyasi bir hareketti.[1] Esad'ın Suriye'de devrimci kabul edilen reform programı, devletin ve Baas partisinin "milliyetçi sosyalist çizgisini" sürdürmeyi ve geliştirmeyi amaçlıyordu.[2] Esad, 2000 yılındaki ölümüne kadar Suriye'yi yönetecekti ve ardından yerine oğlu Beşşar Esad geçti.
Olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Esad, Ürdün'deki Kara Eylül krizine yönelik başarısız Suriye askeri müdahalesinden kısa bir süre sonra iktidarı ele geçirmeyi planlamaya başladı.[3] Esad 1969'dan beri Suriye siyasetinin fiili komutasındayken, Salah Cedid ve destekçileri hala iktidarın tüm resmi tuzaklarını elinde tutuyordu.[3] Cemal Abdünnasır'ın cenazesine katıldıktan sonra Esad, 30 Ekim 1970'te düzenlenen Ulusal Acil Durum Kongresi'ne katılmak için Suriye'ye döndü.[3] Kongrede Esad, parti delegelerinin çoğunluğunu oluşturan Cedid ve destekçileri tarafından kınandı.[3] Ancak Esad, kongreye katılmadan önce kendisine sadık birliklere kongrenin yapıldığı binayı kuşatma emri vermişti.[3] Esad'ın siyasi konumuna yönelik eleştiriler devam etti, ancak Esad'ın askerleri binayı çevrelerken delegelerin çoğu savaşı kaybettiklerini biliyorlardı.[3] Esad ve Mustafa Talas - bu hareketin pratikte çok az etkisi olmasına rağmen - kongre sırasında hükûmet görevlerinden alındı.[3]
Ulusal Kongre 12 Kasım 1970'te dağıldığında, Esad, kendisine sadık olanlara Cedid hükûmetinin önde gelen üyelerini tutuklamalarını emretti.[3] Önde gelen birçok aracı Cedid'e Suriye'nin yurtdışındaki büyükelçiliklerinde görev teklif edilirken, Cedid bunu reddederek Esad'a, "Eğer iktidarı alırsam ölene kadar sokaklarda sürükleneceksin" dedi.[3] Buna karşılık Esad, hayatının geri kalanını Mezzeh Hapishanesi'nde geçirmek üzere Cedid'i hapse attı.[3] Can kaybı olmadı ve ülke darbeden sonra sakin kaldı.[3] Bir şeylerin yolunda gitmediğinin dış dünyaya tek kanıtı, resmi gazetelerin, radyo ve televizyon kanallarının ya yayınlarını durdurması ya da yayından kalkmasıydı.[3] Kısa bir süre sonra Geçici Bölge Komutanlığı kuruldu ve 16 Kasım 1970'te yeni hükûmet ilk kararnamesini yayınladı.[3]
Reformlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerel
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyasi reformlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Esad'ın Cedid yanlısı gruptan çok daha küçük olan hizbi, güçlerini pekiştirmek için Eflakçıları en üst pozisyonlara almaya başladı.[3] Esad, Mişel Eflak'ın sempatizanlarına, "Birlikte yeniden inşa edelim ve başarısız olursak, kafamız hep birlikte blokta olacak" diyerek doğrudan çağrıda bulundu.[3] Aralarında bir parti ideoloğu olan Georges Saddiqni ve Baas Partisi'nin 1947'deki kuruluş kongresinin sekreterlerinden biri olan Şakir el-Fahham'ın da bulunduğu tahminen 2.000 kişi Esad'ın davetine yanıt verdi.[3] Bununla birlikte, partideki hakimiyetini güçlendirmeye çalışmasına rağmen, 1970 Bölge Komutanlığı toplantısında, üyeler Esad'ın partiye liderlik edecek bir figüran atama hareketine karşı çıktılar. Sonuç olarak Esad partiden ayrı bir güç üssü kurmaya devam etti.[4]
11. Ulusal Kongre'de Esad, "düzeltici hareketinin" bir parçası olarak, ulusal politikanın genel bir revizyonunu başlattı. Bu revizyonlara, egemenliğini pekiştirmek için getirilen önlemler dahil edildi. Baasçı selefleri, İslam'ın kamusal yaşam ve hükûmet üzerindeki kontrolünü kısıtlamışlardı.[5] Anayasa sadece Müslümanların cumhurbaşkanı olmasına izin verdiği için,[6] Esad, Cedid'in aksine kendisini dindar bir Müslüman olarak sundu. Eğitimli Müslüman sınıf olan ulemanın desteğini almak için Nusayri olmasına rağmen Sünni camilerinde namaz kıldı. Esad'ın aldığı önlemler arasında yaklaşık 2 bin din görevlisinin rütbesinin yükseltilmesi ve din görevlileri ile camilerin inşası bakanı olarak bir alim atanması vardı. Sünni çoğunluğu tatmin etmek için az bilinen bir Sünni öğretmen olan Ahmed el-Hatib'i Devlet Başkanı olarak atadı.[5] Esad ayrıca Sünnileri hükûmette, orduda ve partide üst düzey görevlere atadı. Tüm başbakanları, savunma bakanları ve dışişleri bakanları, kabinesinin çoğunluğu Sünniydi. 1970'lerin başında, Esad Şam Sünni Müftüsü tarafından gerçek bir Müslüman olarak doğrulandı ve Hacca gitti. Konuşmalarında İsrail ile savaşmaktan bahsederken sıklıkla "cihad" ve "şehadet" gibi terimler kullandı. [6]
Darbe, Suriye'nin sosyal ve siyasi yapılarını alt üst etti. Esad'ın mezhebi olan Nusayriler, nüfusun %12'sinden fazla olmamasına rağmen, Suriye'deki hayatın her alanında imrenilen pozisyonları işgal etmeye başladı.[1]
Ekonomik reformlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Esad, selefinin radikal ekonomik sosyalizm politikasını geri aldı ve özel sektörün ekonomideki rolünü güçlendirdi.[7] Düzeltici Hareket birçok yönden siyasi seçkinler ile Şam burjuvazisi arasında zımni bir ittifakla sonuçlandı.[2]
Dış politika
[değiştir | kaynağı değiştir]Reformlar ayrıca - Suriye, Cedid'in kısa ömürlü yönetimi sırasında diplomatik olarak izole edilmiş olduğundan - Suriye'nin diğer Arap devletleriyle ilişkilerini normalleştirmeyi de amaçladı.[7] Esad, İsrail'e karşı güvenlik işbirliğini güçlendirmek için sözde "Kahire-Şam-Riyad eksenini" kurmak için Mısır ve Suudi Arabistan ile birlikte çalışma ilişkileri kurmaya çalıştı.[7] İşbirliği anlaşması etkili oldu ve 1973'te Mısır ve Suriye Ekim Savaşı'nı kazanamayınca, Suudi Arabistan ve diğer Arap petrol üreticileri Batı'ya petrol satmayı bıraktı.[7]
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye hükûmeti, Düzeltci Hareketi her yıl 16 Kasım'da kutlanan resmi bir tatille anmaktadır.[8][9]
Doğu Bloku'ndaki komünist hükûmetler çöktüğünde, hükûmet içinde ideolojik bir kriz ortaya çıktı.[10] Ancak Esad ve destekçileri, "Savaşçı Hafız Esad liderliğindeki Düzeltici Hareket" sayesinde, "yaklaşık yirmi yıl" önceden tanıtılan ekonomik ve siyasi çoğulculuk ilkelerinin, Suriye hükûmetini çöküş ihtimalinden koruduğunu belirttiler.[10]
27 Ocak 2000'de Suriye dışişleri bakanı Faruk eş-Şara: "1970 yılında Hafız Esad liderliğinde gerçekleşen Düzeltici Hareket'in modern Arap tarihinde ilk kez olgun ve gerçekçi bir pan-Arap ideolojisini kristalize ettiğini söylerken abartmıyorum." dedi.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Seale, Patrick (15 Haziran 2000). "Hafez al-Assad". The Guardian. Guardian.co.uk. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2011.
- ^ a b Hinnebusch 2001.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Seale 1990.
- ^ Lefevre 2013.
- ^ a b Alianak 2007.
- ^ a b Reich 1990.
- ^ a b c d Freedmen 2002.
- ^ Weeden 1999.
- ^ Ayalon 1993.
- ^ a b Ziser 2001.
- ^ Korany & Dessouki 2010.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Middle Eastern Leaders and Islam: A Precarious Equilibrium. Peter Lang. 2007. ISBN 9780820469249.
- The Foreign Policies of Arab States: The Challenge of Globalization. American University in Cairo Press. 2010. ISBN 9774163605.
- The Middle East After Iraq's Invasion of Kuwait. University Press of Florida. 1993. ISBN 0813012147.
- The Middle East Enters the Twenty-first Century. University Press of Florida. 2002. ISBN 0813031109.
- Syria: Revolution from Above. 1st. Routledge. 2001. ISBN 978-0415267793.
- Syria: Revolution from Above. Oxford University Press. 2013. ISBN 0199365334.
- Asad: The Struggle for the Middle East. University of California Press. 1990. ISBN 9780520069763.
- Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. 1990. ISBN 9780313262135.
- Asad's Legacy: Syria in Transition. C. Hurst & Co. Publishers. 2001. ISBN 9781850654506.