İçeriğe atla

Francis Beaufort

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sir
Francis Beaufort
Beaufort y. 1851
Donanma hidrografı
Görev süresi
19 Mayıs 1829 - 25 Ocak 1855
Yerine geldiği Sir Edward Parry
Yerine gelen John Washington
Kişisel bilgiler
Doğum 27 Mayıs 1774(1774-05-27)
Navan, Meath Kontluğu, İrlanda
Ölüm 17 Aralık 1857 (83 yaşında)
Hove, Sussex, İngiltere
Evlilik(ler)
  • Alicia Wilson (1815–1834)
  • Honora Edgeworth (1838–1857)
Çocuk(lar)
Mesleği Hidrograf, Denizci

Sir Francis Beaufort (1774-1857) KCB FRS FRGS FRAS MRIA İrlandalı bir hidrograf, donanma subayı ve iki önemli buluşun yaratıcısıydı. Bunlardan biri rüzgar hızlarını tanımlayan Beaufort rüzgâr şiddeti skalası, diğeri ise iletişimde kullanılan Beaufort şifresidir.

Gençliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Francis Beaufort, Fransız Din Savaşları'ndan kaçan Fransız Protestan Huguenot soyundan geliyordu (16. yüzyıl). Londra'dan İrlanda'ya göç eden ailesinin babası, İrlanda'nın Meath bölgesindeki Navan'dan saygın bir din adamı ve İrlanda Kralliyet Akademisi üyesi olan Daniel Augustus Beaufort'tu. Annesi Mary ise Allenstown House'un sahibi William Waller'ın kızı ve mirasçılarından biriydi. Francis, 27 Mayıs 1774'te Navan'da dünyaya geldi.[1] William Louis Beaufort adında bir abisi, Frances, Harriet ve Louisa olmak üzere üç kız kardeşi vardı. Babası 1792'de yeni bir İrlanda haritası oluşturup yayınladı.[2] Francis, on dört yaşına kadar Galler ve İrlanda'da büyüdü.[3][4] Daha sonraki yaşamında, Mary Somerville, John Herschel, George Biddell Airy ve Charles Babbage gibi döneminin en önemli bilim insanları ve uygulamalı matematikçileriyle tanışabilecek kadar kendini yetiştirmişti.

Kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken donanma kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beaufort, 1789 yılında İngiliz Doğu Hindistan Şirketi'ne ait "Vansittart" adlı gemiyle ilk defa denize açıldı. Gemi kazaya uğradı ancak mürettebatın bir kişi hariç tümü hayatta kaldı ve Beaufort da evine döndü.[5]

Beaufort, 1790 yılında denizcilik kariyerine HMS Latona gemisinde güverte subayı olarak başladı. Gemi yıl sonunda ıskartaya çıkarılıca, 1791'de beşinci sınıf fırkateyn HMS Aquilon'a transfer oldu. Fransa ile savaşın başlamasının ardından 1794'te Bretonya açıklarında gerçekleşen "Glorious First of June" Muharebesi'nde Aquilon ile görev yaptı. Bu muharebede direklerini kaybeden HMS Defence gemisini kurtardılar ve Fransız savaş gemisi Impétueux ile çarpıştılar.[5]

10 Mayıs 1796'da HMS Phaeton gemisinde Teğmenliğe terfi etti. Phaeton'da görev yaparken, Malaga açıklarında 1800 yılında gerçekleştirilen bir baskın harekâtına liderlik ederken ağır yaralandı. Bu baskın sonucunda 14 toplu Calpe isimli polaka ele geçirildi. Beaufort, bu başarısından dolayı 13 Kasım 1800'de Yüzbaşı rütbesine terfi etti.

Yaraları iyileşirken kendisine yılda £45 gibi "mütevazı" bir emeklilik maaşı bağlandı. Bu dönemde kayınbiraderi Richard Lovell Edgeworth'un Dublin'den Galway'e kadar uzanan bir semafor hattı inşa etmesine yardım etti. Bu işte iki yılını harcadı ve karşılığında hiçbir ücret talep etmedi.[6]

Kaptanlık dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beaufort aktif göreve döndü ve 30 Mayıs 1810'da Kraliyet Donanması'nda Yüzbaşı rütbesine atandı. Savaş zamanı diğer subaylar rahat bir yaşam sürerken, Beaufort boş zamanlarını deniz derinliklerini ölçerek, yön tayin ederek, enlem ve boylamı belirlemek için astronomik gözlemler yaparak ve kıyı şeritlerini ölçerek geçirdi. Elde ettiği veriler yeni haritalarda kullanıldı. [kaynak belirtilmeli]

Donanma, Beaufort'a ilk gemi komutası olan HMS Woolwich'i verdi. Beaufort, gemiyi Doğu Hint Adaları'na sefer etti ve bir İngiliz Doğu Hindistan Şirketi ticaret filosunu geri getirdi. Daha sonra Amirallik, Beaufort'u Güney Amerika'daki Rio de la Plata haliçinin hidrografik bir araştırmasını yürütmekle görevlendirdi. Uzmanlar Beaufort'un getirdiği araştırmadan çok etkilendiler. Özellikle Alexander Dalrymple, Mart 1808'de Donanmaya yazdığı bir notta, "hizmetlerimizde onun mesleki bilgi ve yeteneğinin yarısına sahip çok az subayımız var (hatta tek birini tanımıyorum) ve gayret ve sebatta onu kimse geçemez." dedi.[7]

Anadolu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Woolwich'ten sonra Beaufort, Frederickstein'ı komuta ederek ilk "kaptanlık sonrası" görevini aldı.[8]

1811-1812 yılları arasında Beaufort, kendisinin Karamanya olarak adlandırdığı güney Anadolu'yu haritalandırıp keşfetti. Bu dönemde Hadrian Kapısı da dahil olmak üzere birçok antik kalıntı buldu. Adana yakınlarındaki Yumurtalık'ta gemisinin mürettebatına Türkler tarafından yapılan bir saldırıda kalçasından ciddi bir şekilde yaralandı. İngiltere'ye döndükten sonra ise haritalarını çizmeye devam etti.

1817 yılında, "Karamanya; veya Küçük Asya'nın Güney Sahili ve Antik Kalıntılarının Kısa Bir Tasviri" adlı kitabını yayımladı.[9]

Donan hidrograflığı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1829 yılında, Beaufort Kraliyet Astronomi Topluluğu Üyesi seçildi.[10] Aynı yıl, 55 yaşında (o dönemdeki çoğu idari görevde emeklilik yaşı) İngiliz Kraliyet donanmasının Hidrografi Direktörü olarak atandı. Bu görevde 26 yıl boyunca hizmet verdi. Bu süre diğer tüm Hidrografi Direktörlerinden daha uzundu. 1966-1971 yılları arasında aynı görevi üstlenen G.S. Ritchie, bu dönemi Donanma haritalandırmasının "Altın Çağı" olarak tanımladı.[11] Hem iç sularda hem de denizaşırı bölgelerde coğrafı araştırma kapsamı önemli ölçüde genişletildi. Yeni harita üretimi 1830'da 19'dayken 1855'te 1230'a yükseldi[11]:196

1831'de, Hidrografi Departmanı'nın yanı sıra İngiltere'deki Greenwich ve Ümit Burnu'ndaki büyük astronomi gözlemhanelerini, Deniz Almacağı ve Kronometre Ofislerini de içeren Donanmanın Bilimsel Şubesi kuruldu ve Beaufort bu kuruluşun yönetiminden sorumlu oldu[11]:195 . Beaufort, o dönemin en önemli deniz keşif ve deney çalışmalarına yön verdi. Efsanevi Kuzeybatı Geçişi'ni aramak için son kutup yolculuğunda kaybolan kâşif Sir John Franklin'i arama çalışmalarında da önemli bir rol oynadı.[12]

Beaufort'un ilgisi navigasyonun sınırlarının ötesine, bilimsel alanlara uzanıyordu. Royal Society, Greenwich Gözlemevi ve kuruluşunda öncülük ettiği Kraliyet Coğrafya Topluluğu'nun konsey üyesi olarak, Beaufort üst düzey yönetici pozisyonunu ve itibarını, dönemin birçok bilim insanı için "ara bulucu" olarak kullanıyordu. Coğrafyacıları, astronomları, okyanus bilimcileri, jeodezi uzmanlarını ve meteorologları, araştırmalarını destekleyebilecek hükûmet kurumu Hidrografi Dairesi'nde temsil ediyordu. 1849'da, donanma personelinin ve genel gezginlerin astronomiden etnografyaya kadar uzanan bilimsel araştırmalarda bulunmalarına yardımcı olmak amacıyla, "Amirallik Bilimsel Soruşturma Rehberi"nin yayımlanmasına katkıda bulundu.[13][11]:198

Beaufort, intihar eden önceki kaptandan sonra HMS Beagle araştırma gemisine geçici olarak komuta eden Robert FitzRoy'u eğitti. FitzRoy, Beagle'ın ikinci ve ünlü yolculuğu için tekrar kaptan olarak atandığında, yolculukta kendisine eşlik edecek "iyi eğitimli ve bilim insanı" bir beyefendi aranmasını Beaufort'tan istedi[11]:203 Beaufort'un araştırmaları, daha sonra keşiflerini "Türlerin Kökeni" kitabında sunduğu evrim teorisini oluşturmada kullanacak olan Charles Darwin'e bir davet ile sonuçlandı. Daha sonra, Beaufort Ticaret Kurulunu bir Meteoroloji Departmanı kurmaya ikna ettiğinde, FitzRoy bu kurumun ilk müdürü oldu.[11]:192

Royal Society de dahil olmak üzere sahip olduğu geniş bağlantıları kullanarak Beaufort, 1839-1843 yılları arasında James Clark Ross'un gerçekleştirdiği Antarktika seferinin finansmanını sağlamada yardımcı oldu. Bu seferin amacı, Avrupa ve Asya'daki benzer ölçümlerle koordineli olarak Dünya'nın manyetik alanının kapsamlı ölçümleri yapmaktı [3]:303 . (Bu, günümüzde Uluslararası Jeofizik Yılı ile karşılaştırılabilir.)

Beaufort, güvenilir gelgit tablolarının Britanya kıyıları çevresinde geliştirilmesini teşvik etti ve 1833'te ilk Amirallik Gelgit Tabloları baskısını.[14][15] Bu çalışma, Avrupa ve Kuzey Amerika'da benzer araştırmalara ilham verdi. Arkadaşı William Whewell'e yardım eden Beaufort, Başbakan Dük Wellington'un desteğini alarak 200 İngiliz Sahil Güvenlik istasyonunda daha detaylı kayıtların tutulmasını sağladı. Beaufort, Kraliyet Astronomu ve tanınmış matematikçi olan arkadaşı Sir George Airy'ye, Greenwich ve Ümit Burnu gözlem evlerince tarihi bir ölçüm dönemi gerçekleştirilmesine coşkulu bir şekilde destek verdi. [kaynak belirtilmeli]

Beaufort emekliye ayrıldığında, Amirallik Harita serisi 2.000 harita ile tüm denizleri kapsayan, gerçek anlamda dünya çapında bir kaynak haline gelmişti.[16]

Emekliliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beaufort, 1 Ekim 1846'da 72 yaşında tümamiral rütbesiyle Kraliyet Donanması'ndan emekli oldu. 1829'dan itibaren sahip olduğu pozisyonun önemi düşünüldüğünde nispeten geç bir onur olarak, 29 Nisan 1848'de KCB (Knight Commander of the Bath) unvanıyla "Sir Francis Beaufort" unvanını aldı. 1840 yılında Amerikan Felsefe Derneği'ne seçildi.[17]

Kişisel yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beaufort'un günümüze ulaşan 200'den fazla mektup ve günlük, kişisel şifreyle yazılmış kısımlar içeriyordu. Beaufort, Vigenère şifresini ters çevirerek değiştirdi ve ortaya çıkan varyanta Beaufort şifresi adı verildi. Şifresi çözülmüş yazılar, bazıları cinsel içerikli olmak üzere ailevi ve kişisel sorunları ortaya çıkardı. Görünüşe göre 1835 ile Kasım 1838'de Honora Edgeworth ile evlenmesi arasında kız kardeşi Harriet ile ensest ilişki yaşadı. Şifreli günlük kayıtları, bu konuda vicdan azabı çektiğini gösteriyor.[3] [sayfa belirt]

17 Aralık 1857'de, 83 yaşında İngiltere'nin Sussex bölgesi Hove'da hayatını kaybetti. Londra'nın Hackney semtindeki St John Kilisesi bahçesine defnedildi ve mezarı hala görülebilir. Londra'daki evi, Westminster bölgesi Manchester Street No: 52, tarihi mavi bir plaketle işaretlenmiştir. Plaket onun ikametgâhı ve başarılarını anmaktadır.[18]

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Beaufort ilk olarak, ilk görev yaptığı Lestock Wilson R.N.'nin kızı olan Alicia Magdalena Wilson ile evlendi; Alicia 1834 yılında hayatını kaybetti.[19] Çocuklarından üç kız ve üç erkek 1859 yılında hayattaydı.[20] Bunlar arasında şunlar yer aldı:
  • Daniel Augustus Beaufort (1813/4–1898), din adamıydı. 1851'de, 1. Baronet John Francis Davis'in kızı Emily Nowell Davis ile evlendi.[21][22]
  • Francis Lestock Beaufort (1815–1879), 1837'den 1876'ya kadar Bengal sivil hizmetinde görev yaptı.[23]
  • Sophia Mary Bonne, 1838 yılında Rev. William Palmer ile evlendi.[24]
  • Emily Anne Smythe (1826–1887), Bulgaristan'ın kahramanı olarak bilinen bir yazar, illüstratör ve hemşire eğitiminde değişimin savunucusuydu.[25]

Francis Beaufort, 1838 yılında Honora Edgeworth ile ikinci evliliğini yaptı. Honora, kayın biraderi Richard Lovell Edgeworth'ün ikinci eşiyle olan evliliğinden doğan kızıydı.

Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rüzgar kuvveti ölçeği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Beaufort rüzgâr şiddeti skalası

Erken komuta yıllarında Beaufort, hayatının geri kalanında günlüklerinde kullanacağı Rüzgar Şiddeti Skalası'nın ve Hava Durumu Notasyonu kodlamasının ilk versiyonlarını geliştirdi. Hava durumunu gösteren daireden, nota yazımında ki nota çizgisi gibi bir çubuk uzanır, bu çubuğa yarım veya tam dikenler eklenir. Örneğin, 3 buçuk dikenli bir çizgi, ölçekte 7 Beaufort'u (32-38 mph) veya "orta şiddetli fırtına"yı temsil eder.

Coğrafi mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beaufort, diğer kaşifler gibi, adını birçok coğrafi yere vermiştir. Bunların arasında:

Kriptografi mirasi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Beaufort, Vigenère şifresine benzer bir Yerine koyma şifrelemesi olan Beaufort şifresini oluşturdu.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Mollan, R Charles (2002). Irish Innovators. Royal Irish Academy. s. 49. ISBN 978-1-874045-88-5. 
  2. ^ "A new map of Ireland : civil and ecclesiastical". Library of Congress. 8 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2017. 
  3. ^ a b c Alfred Friendly, Beaufort of the Admiralty, Hutchinson, 1977
  4. ^ File:BeaufortTomb.JPG
  5. ^ a b Wheeler, Dennis; Wilkinson, Clive (2004). "From calm to storm: the origins of the Beaufort Wind Scale". Mariner's Mirror. 90 (2). ss. 187-201. doi:10.1080/00253359.2004.10656896. 
  6. ^ Marshall, John (1828). Royal naval biography; or, Memoirs of the services of all the flag-officers, superannuated Rear-Admirals, Retired Captains, Post Captains and Commanders whose names appeared on the Admiralty list of Sea-Officers of the year 1823, or who have since been promoted. Supplement Part II. Londra: Longman, Rees, Orme, Brown and Geen. ss. 82-94. 
  7. ^ John de Courcy Ireland. "Francis Beaufort (Wind Scale)". On-line Journal of Research on Irish Maritime History. 20 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  8. ^ Courtenay, Nicholas (2002). "8". Gale Force 10 – The life and legacy of Admiral Beaufort. Review. 
  9. ^ Beaufort, Francis (1817). Karamania, Or A Brief Description Of The South Coast Of Asia Minor. Londra: R. Hunter. 
  10. ^ Hume, Robert (17 Mart 2014). "Why wind guru Beaufort had to hide a stormy personal life". Irish Examiner. 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2016. 
  11. ^ a b c d e f Ritchie, G.S. (1967). The Admiralty Chart. Londra: Hollis & Carter. 
  12. ^ Ross, W.Gillies (2004). "The Admiralty and the Franklin search". The Polar Record. 40 (4). ss. 289-301. Bibcode:2004PoRec..40..289R. doi:10.1017/S003224740400378X. 
  13. ^ John Frederick William Herschel (1849). A Manual of Scientific Enquiry: Prepared for the Use of Her Majesty's Navy : and Adapted for Travellers in General. J. Murray. 
  14. ^ Doodson, Arthur Thomas; Warburg, Harold Dreyer (1941). Admiralty Manual of Tides. H.M. Stationery Office. ss. 137-138. ISBN 978-0-7077-2124-8. 
  15. ^ Warburg, H.D. (1919). "The Admiralty Tide Tables and North Sea Tidal Predictions". The Geographical Journal. 63 (5). ss. 308-326. Bibcode:1919GeogJ..53..308W. doi:10.2307/1779472. JSTOR 1779472. 
  16. ^ Morris, Roger (November 1996). "Two hundred years of Admiralty charts and surveys". The Mariner's Mirror. 82 (4). s. 426. doi:10.1080/00253359.1996.10656616. 
  17. ^ "APS Member History". search.amphilsoc.org. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021. 
  18. ^ "Francis Beaufort Blue Plaque". openplaques.org. 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013. 
  19. ^ Rodger, N. A. M. "Beaufort, Sir Francis". Oxford Ulusal Biyografi Sözlüğü (çevrimiçi bas.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/1857.  Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir
  20. ^ Royal Society (1857). Proceedings of the Royal Society of London (İngilizce). Taylor & Francis. s. 526. 
  21. ^ "Beaufort, Daniel Augustus (BFRT831DA)". A Cambridge Alumni Database. Cambridge Üniversitesi. 
  22. ^ Lodge's Peerage and Baronetage (knightage & Companionage) of the British Empire (İngilizce). Hurst & Blackett. 1861. s. 685. 
  23. ^ "Beaufort, Francis Lestock (BFRT831FL)". A Cambridge Alumni Database. Cambridge Üniversitesi. 
  24. ^ Walford, Edward (1869). The County Families of the United Kingdom Or, Royal Manual of the Titled and Untitled Aristocracy of Great Britain and Ireland (İngilizce). R. Hardwicke. s. 752. 
  25. ^ Baigent, Elizabeth. "Smythe, Emily Anne, Viscountess Strangford (bap. 1826, d. 1887)". Oxford Ulusal Biyografi Sözlüğü (çevrimiçi bas.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/25963.  Birleşik Krallık Halk Kütüphanesi abonelik veya üyeliği gereklidir

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Open Library'de Francis Beaufort'un çalışmaları
  • İnternet Archive'de Francis Beaufort'un veya onun hakkında çalışmalar
Wikimedia Commons'ta Francis Beaufort ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Francis_Beaufort&oldid=33921292" sayfasından alınmıştır