Kadışehri
Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ekim 2014) |
| Kadışehri | |
|---|---|
Yozgat'ın Türkiye'deki yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Yozgat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Tahir Ardal |
| • Belediye başkanı | Davut Karadavut (YENİDEN REFAH) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 507 km² |
| Rakım | 925 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 11.716 |
| • Kır | 6,077 |
| • Şehir | 4.691 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 66540 |
| İl alan kodu | 0354 |
| İl plaka kodu | 66 |
Resmî site http://www.kadisehri.bel.tr | |
Kadışehri, Yozgat ilinin bir ilçesidir. Kadışehri, il topraklarının kuzeydoğusunda yer almaktadır. Doğuda; Tokat-Artova, Sivas-Yıldızeli, güneyde; Akdağmadeni ve Saraykent, batıda; Çekerek, kuzeyde ise, Tokat-Zile ilçeleri ile çevrilidir. 23 Kânunuevvel 1336 tarih ve 78 sayılı İlisu, Devecidağı ve Artıkova Kazaları Teşkiline Dair Kanun ile Devecidağı adıyla ilçe olmuş, 30 Mayıs 1926 tarih ve 877 sayılı Teşkilatı Mülkiye Kanunu ile yeniden Kadışehri adıyla nahiye olmuştur. 1928'de Çekerek'le birlikte Yozgat'ın Sorgun ilçesine bağlanan yöre, 1944'te Çekerek'in ilçe olmasıyla buraya bağlanmıştır. Çekerek ilçesine bağlı bir nahiye iken, 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla yeniden ilçe olmuştur.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Arazinin kısmen dağlık olan ilçeyi, kuzeyde; Deveci Dağları, doğuda Yılman Tepesi ve batıda; Ördede Tepesi çevrelemektedir. Güneyde doğu arazi yapısı dalgalı bir görüntü almaktadır. İlçe merkezinden geçen Küçüköz'ün dışında önemli bir akarsuyu bulunmamaktadır.
Kadışehri'nin kuzey kısımlarında yer alan Deveci dağları en önemli yükseltilerdir. İlçenin güney kısmı ise geniş düzlüklerden oluşur. Yörenin en önemli akarsuyu Yeşilırmak'ın kollarından biri olan Çekerek Irmağıdır. Çekerek ırmağı Kadışehri ovasından daha düşük rakımlı bir yol izlediği için arazi sulamasında yetersiz kalmaktadır. Araziler genelde kuru tarıma uygundur. Tahıl ürünlerinin dışında üzüm ve az miktarda da olsa meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Deveci dağlarından erozyon yoluyla taşınan alüvyonlu topraklar tarım alanlarında verimin artmasını sağlamıştır. Tarım arazileri geniş düzlükler halinde olup, 20.000 dönüm civarındadır. Arazinin diğer kısımlarını ise meşelikler ve hayvan otlatmaya elverişli çayırlar oluşturmaktadır.
İklimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Karasal iklime sahip olmakla birlikte, yağış rejimi bakımından Karadenizardı ikliminin özelliğini taşımaktadır. Sıcak ve kurak olan yaz mevsimi yüksek yaylalarda serin geçmektedir. Kışları ise, soğuk ve yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı 570 milimetredir. İlçede yağışın büyük bir bölümü ilkbahar, sonbahar ve yaz başlangıcında (Haziran) düşmektedir. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Çoğu yerde çıplak olan dağlar, ilçe merkezinin çevresinde meşe ormanlarıyla kaplıdır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadışehri'nde ekonomi ağırlıklı olarak tarıma dayanmaktadır. Daha ziyade tahıl ağırlıklı tarım yapılmaktadır. Bunun yanında sulanabilir araziler de büyük ölçüde sebze meyve yetiştirilmesine müsaittir. Ancak Kadışehirliler sadece kendi ihtiyaçlarını karşılayacak ölçüde meyve yetiştiriciliği yapmaktadırlar.
Kadışehirliler en fazla Tokat'ın Zile ilçesi Yozgat il merkezi ve Çekerek ilçesi ile alışveriş yapmaktadırlar. İlçede önemli oranda ticaretle uğraşan bir kesim vardır. Özellikle pazar günleri kurulan hayvan pazarı oldukça ünlüdür. Çevre il ve ilçelerden de gelen birçok müşteri veya tüccar bu pazarı tercih etmektedirler.
Kadışehri ve çevresinin her türlü ihtiyaçları bu pazardan karşılanır. Pazar günleri kurulan Kadışehri pazarına çevre il ve ilçelerden birçok esnaf katılmaktadır. İlçeye bağlı köyler her türlü hayvansal ve tarımsal gıda maddelerini ilk ve en yakın pazar olarak Kadışehri'ne getirmektedir.
Kadışehri pazarı periyodik olarak ilçe ekonomisine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır.
Kadışehri'nde tarımsal faaliyetlerin dışında esnaf kolları da ekonomide önemli yer tutmaktadır. Kadışehri Küçük Sanayi sitesi birçok alanda faaliyet yapmaktadır. Küçük Sanayi Sitesinin hemen yanında bir de tahıl toptancı çarşısı bulunmaktadır.
Kadışehri şehir merkezinde de çok sayıda bakkal, market, manav, çay ocakları, pastane, kırtasiye, telekom bayii, beyaz eşya ve mobilya mağazaları, züccaciye, eczane, internet cafe, kasap, fotoğrafçı ve oto galeriler gibi birçok esnaf kolu faaliyetlerini sürdürmektedirler.
Kadışehri Türkiye ekonomisinde diğer çevre ilçelerden farklı olarak oto galeriler de önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle kamyonet pazarı olarak İç Anadolu ve Karadeniz Bölgesinde oldukça isim yapmış galerilerimiz vardır. Türkiye'nin her köşesinden birçok insan hemen her gün bu galerilerden alışveriş yapmak için Kadışehri'ne gelmektedirler.
Sosyal Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadışehri küçük bir ilçe olmasına karşın yaşamı kolaylaştıran birçok imkânı da içerisinde barındırmaktadır. Sağlık hizmetleri yeterli olmamasına rağmen ilçe merkezinde, bazı kasaba ve köylerde yer alan sağlık ocakları halkın ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmaktadır.
Kadışehri'nden her sabah 08:00 de Ankara-İstanbul istikametine otobüs seferleri olmakla birlikte, yine her sabah 08:00 de Yozgat, Zile, Çekerek, Sorgun'a, saat 12:15 'te de Yozgat'a düzenli olarak minibüs seferleri Kadışehri Minibüsçüler kooperatifi tarafından yapılmaktadır.
Kadışehri Ziraat Bankası İlçe merkezindeki tek bankadır. Kadışehri İlçesinde 2 adet ilköğretim okulu, 1 adet de çok programlı lise bulunmaktadır.
Kadışehri'nde dışarıdan gelen memurların da yerleşebilecekleri sağlıklı konutlar yeteri miktarda bulunmaktadır. Öte yandan çok sayıda market, bakkal, kitabevi, eczane, manav, fotoğrafçı gibi esnaf kolları da Kadışehri'nde ihtiyaçları karşılayabilmektedir. İlçede küçük sanayi sitesi de bulunmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadışehri ilçesinin ilk kuruluşu hakkında yeterli belge bulunmamakla birlikte mevcut dokümanlardan alınan bilgilere göre Kadışehri'nin tarihçesi çok eski yıllara dayanmaktadır. Örneğin ilçemizin güney kısmında Tunç devrinden kalma iki adet çatal höyük, bir de tarım arazisi içerisinde bir yassı höyük bulunmaktadır. Ayrıca köyü kuran ceddimiz süleyman efendinin kafkaslar'ın çeçen ulusundan şeyh şamilin torunlarından olduğu rivayet edilmekdedir. Bu höyüklerin bir medeniyetin izlerini taşıdığı muhakkaktır. Bu höyükler Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunca 22.11.1995 tarih ve 1160 sayılı karar ile sit alanı ilan edilmiş, kurulca da koruma altına alınmıştır.
Mülki taksimat bakımından 1904 yılında nahiye merkezi olduğu mevcut dokümanlardan anlaşılmaktadır.Yine Osmanlı imparatorluğu döneminde yani Cumhuriyet ilan edilmeden önce ilçe merkezi olduğu, ilim merkezi olarak da kadıların, alimlerin yetiştirildiği 1920-1930 yılları arasında bir medresenin varlığı bilinmektedir. Bu medresenin hocalığında bulunan Davut Karadavut isimli bir müderrisin varlığı bilinmekte, ayrıca bu zatın Sivas kongresine de Zile İlçe sınırları içinde yer alan Kesikköprü mevkiindeki yıkılmış tarihi köprü ve tarihi han temsilcisi olarak katıldığı kaynaklarda yer almaktadır.
1921 tarihinde Kadışehri, Devecidağı ismi ile ilçe olmuştur. Bununla beraber Devecidağı ilçesi Tokat iline bağlanmış ve aynı tarihte bugünkü Çekerek ilçesi nahiye merkezi olarak Devecidağı ilçesine bağlanmıştır. 1922 yılında Çekerek ilçesine bağlı bulunan köylerin asayiş durumlarının bozuk olması 18 asker, 1 Binbaşının bu bölgede şehit edilmesi üzerine Deveci dağı ilçesi kaldırılarak eski ismi Hacıköy olan Çekerek, ilçe merkezi haline getirilmiş, Devecidağı da buraya bağlanmıştır. 1926 yılında Çekerek ilçesinden ilçe merkezliği alınıp tekrar Devecidağı, Kadışehri ilçesi adı altında yeniden ilçe merkezi durumuna getirilmiştir. İlçe merkezi olarak hizmetine devam ederken bilinmeyen nedenlerle ilçe merkezi Kadışehri'nden alınıp eski ismi Köhne olan, bugünkü Sorgun'a verilmiştir. Kadışehri idari açıdan Sorgun ilçesine bağlanmış, nahiye merkezi olarak kalmıştır. 01.09.1944 tarih ve 4642 sayılı kanunla Çekerek ilçe olmuş, Kadışehri de nahiye olarak buraya bağlanmıştır.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1935 yılında Kadışehri nahiyesine bir ilkokul açılmıştır. 1950 yılında sağlık ocağı, hayvan pazarı kurulmuştur. Bilahare tarım kredi kooperatifi açılmıştır. O yıllarda resmi kurum olarak Karakol Komutanlığı ve Nüfus Memurluğu da mevcuttu.
Kadışehri, nahiye olarak hizmet verirken 1975 nüfus sayımına göre nüfusu artmış, 6 Haziran 1976 tarihinde belediyelik olmuştur. O günkü genel nüfus sayımına göre nüfusu 2558'e yükselmiştir. Kadışehri, 20.05.1991 tarihinde 20523 sayılı resmi gazetede yayımlanan kanunla tekrar ilçe olmuştur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[1] | 24.400 | 4.195 | 20.205 |
| 2000[2] | 23.317 | 5.200 | 18.117 |
| 2007[3] | 17.976 | 3.772 | 14.204 |
| 2008[4] | 16.914 | 4.405 | 12.509 |
| 2009[5] | 16.452 | 4.288 | 12.164 |
| 2010[6] | 15.971 | 4.239 | 11.732 |
| 2011[7] | 15.530 | 4.993 | 10.537 |
| 2012[8] | 15.154 | 4.859 | 10.295 |
| 2013[9] | 14.578 | 4.524 | 10.054 |
| 2014[10] | 13.397 | 5.177 | 8.220 |
| 2015[11] | 12.768 | 5.327 | 7.441 |
| 2016[11] | 12.021 | 5.191 | 6.830 |
| 2017[11] | 11.739 | 4.958 | 6.781 |
| 2018[11] | 11.716 | 4.810 | 6.906 |
| 2019[11] | 11.277 | 4.813 | 6.464 |
| 2020[11] | 10.768 | 4.691 | 6.077 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Kadışehri Nüfusu - Yozgat". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Yozgat Kadışehri Nüfusu". nufusune.com.