Júlia Szendrey
| Júlia Szendrey | |
|---|---|
| Doğum | 29 Aralık 1828 Keszthely, Macar Krallığı |
| Ölüm | 6 Eylül 1868 (39 yaşında) Peşte, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Meslek | Yazar, şair, çevirmen |
| Milliyet | Macar |
Júlia Szendrey (29 Aralık 1828 - 6 Eylül 1868), Macar yazar, şair, çevirmen.
Düzenli olarak yazıları yayımlanan ilk kadın Macar yazarlardandır. Macaristan'ın ulusal şairi Sándor Petőfi'nin eşi olarak tanındı. Bir yazar ve şair olarak kendi edebi kariyeri eşinin ölümünden sonra, 1857'de başladı.[1] Andersen masallarını Macarcaya çeviren ilk çevirmendir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1828 yılında Újmajor, Keszthely'de doğdu. Babası, soylu ailelerin topraklarında çiftlik kâhyası olarak çalılan Ignác Szendrey, annesi Hırvat-Ermeni kökenli Anna Gálovics idi.[2] Babası Károlyi kontunun hizmetine girince ailesi Macaristan'ın doğusuna taşındı. Günümüzde Romanya sınırında bulunan Nagykároly (Nagykárolya) yakınındaki Erdőd (Ardud) köyüne yerleştiler.[1] Zengin ailelerin kızlarının devam ettiği bir kurumda öğrenim gördü. Edebiyat sevgisi eğitimi sırasında gelişti. Heinrich Heine'in şiirleri ve George Sand'in romanlarından etkilendi. 1844 yılında evine döndü.
1846'da şair Sándor Petőfi ile tanıştı ve ailesinin uygun görmemesine rağmen ertesi yıl evlendiler. Çift, Peşte'de yaşamaya başladı. Bir süre Petőf'nin arkadaşı yazar Mór Jókai ile aynı daireyi paylaştılar. Jókai'nin çıkarmakta olduğu Életképek adlı bir dergide düzenli olarak günlük tarzında yazılar yayımladı. Bir kadının günlüğünü yayımlaması o dönemde çok sıra dışı idi. Yazılarının Almanca çevirisi Der Ungar adlı gazetede de yayımlandı. Szendrey, kısa kesilmiş saçları, pantolon giymesi, sigara içmesi ile de devrinin sıra dışı bir kadını olarak görülmekteydi.
1848 Macar Devriminin başlamasyla hayatları değişti. Petőfi ve Jokai, genç devrimcilerin önderlerindendi. Eşi orduya katıldığı sırada hamile olan Julia bir süre ailesinin yanında kaldı. Oğulları Zoltán doğduktan sonra eşinin peşinden giderek Macaristan'ın doğusunda çeşitli küçük köy ve kasabalarda Petőfi'nin arkadaşlarının yanında kaldı. Eşini son olarak Transilvanya'ya gidişinden önce gördü. 31 Temmuz 1849'daki çarpışmalarda kaybolan şairin cesedi bulunamadı. Onun ölümüne inanmayan Julia, erkek kılığında Transilvanya'ya giderek aradı; hiçbir sonuç elde edemedi.[1] Osmanlı'ya sığınan Macar askerlerden bir haber alabilmek umuduyla Türkiye'ye giderek eşini orada aramak istedi ancak pasaport alamadı.
1849-1850'yi oğlu ile birlikte babasının Erdőd'deki evinde geçirdi. Erkeklerle görüşmesi, erkek kılığına girmesi hakkında dedikodulara neden olmuştu. Petőfi'nin hayranı olduğunu söyleyen tarihçi Árpád Horvát'ın evlilik teklifini kabul etti. Mutsuz bir birliktelik olmasına rağmen ikinci evliliğinden dört çocuğu oldu.
Eşi, edebiyatla uğraşmasını istemiyordu ama şiir ve roman yazmaya Árpád Horvát ile evliliği sırasında başladı. Edebi kariyeri, 1857'de Három rózsabimbó (Üç Gül Goncası) adlı şiirinin yayımlanması ile başladı. Andersen'in masallarını ve Fransız romancı Jules Sandeau'nun yazdığı George Sand biyografisini çevirdi. Günlüklerini yayımlamaya devam etti. Eserlerini yayımlarken eşinin adını kullanmadı, hep evlilik öncesi soyadını kullandı.
1867'de rahim kanserine yakalandığını öğrenince mutsuz evliliğini sonlandırmak isteyerek evden ayrıldı. Hastalığını yenemeyerek 9 Eylül 1868'de öldü.
Andersen masallarını Macarcaya çeviren ilk çevirmen olması nedeniyle Kopenhag'daki Macaristan elçiliğinin bahçesine heykeli dikilmiştir.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Gyimesi, Emese. "The Social Spaces of Female Intellectual Careers in the Mid-Nineteenth Century PestBuda" (PDF). Charles University in Prague Faculty of Arts Institute of World History, Yüksek Lisans Tezi, 2016. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- ^ "The Unknown Júlia Szendrey". Museum.hu sitesi. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
- ^ "Hungarian Embassy in Copenhagen inaugurated 24/6 2019 staue of the great Hungarian poet Júlia Szendrey,". 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.