Ova Kızılderilileri
Görünüm
Ova Kızılderilileri ya da Ovalar Bölgesi Yerlileri[1] veya Buffalo Yerlileri,[1] Kuzey Amerika'nın ortasında Büyük Ovalar bölgesinde Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzeyde Subarktik Kızılderilileri, batıda Plato Kızılderilileri, Büyük Havza Kızılderilileri, güneybatıda Güneybatı Kızılderilileri, güneydoğuda Güneydoğu Kızılderilileri, doğuda ise Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür gruplarıyla çevrilidir. Algonkin dilleri, Siyu dilleri, Atabask dilleri gibi birbirinden oldukça farklı dilleri konuşsalar da aynı kültürde buluşurlar.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]İki ana kültür grubu olarak sınıflandırılır:
- Birinci grup, çoğu 18. ve 19 yüzyıllarda ata bağımlı tam göçebe olup bizon gibi büyük sürüleri avlayan avcı ve toplayıcı, ufak bir kısmı ise tütün ve mısır yetiştiren halklardır:
- Algonkin dillerini konuşanlar: Karaayaklar, Arapaholar, Atsinalar, Şayenler, Ova Krileri, Ojibvalar (Ova Ojibvaları)
- Atabask dillerini konuşanlar: Tsutinalar, Ova Apaçileri (Kiyova Apaçileri), Lipanlar
- Siyu dillerini konuşanlar: Apsalokeler, Nakotalar, Nakodalar, Lakota Siyuları
- Uto-Aztek dillerini konuşanlar: Komançiler
- Tano dillerini konuşanlar: Kiyovalar
- İzole dillerden: Tonkavalar
- İkinci grup, Büyük Ovaların asıl yerlilerini içerir. Bizon avlasalar da ayrıca hem tarım hem de ticaret yapan yarı yerleşik halklardır:
- Siyu dillerini konuşanlar: Hidatsalar, Mandanlar, Dakota Siyuları, Ayovalar, Otoeler, Misuriler, Omahalar, Ponkalar, Kansalar, Osageler, Kuapalar
- Kado dillerini konuşanlar: Arikaralar, Kiçaylar, Pavniler, Viçitalar
Bizon soykırımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika bizonunun Kuzey Amerika'daki nüfusu:[2]
Tarih | Bizon nüfusu |
Kızılderili zamanları | 60.000.000 |
1800 | 40.000.000 |
1850 | 20.000.000 |
1865 | 15.000.000 |
1870 | 14.000.000 |
1875 | 1.000.000 |
1880 | 395.000 |
1885 | 20.000 |
1889 | 1.091 |
1895 | 1.000 den az |
1902 | 1.940 |
1983 | 50.000 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b AnaBritannica (1989, 17. cilt, sayfa: 264 madde: Ovalar Bölgesi Yerlileri)
- ^ Thornton, Russell (1990). American Indian Holocaust and Survival: A Population History since 1492. Norman: University of Oklahoma Press. 312 pp.