Lütf-i Celil
Lütf-i Celil illüstrasyonu | |
| Tarihçe | |
|---|---|
| Adı | Lütf-i Celil |
| Sipariş | 1867 |
| İnşa eden | Forges et Chantiers de la Gironde |
| Kızağa konuluşu | 1868 |
| Denize indirilişi | 1869 |
| Görevlendirme | Mart 1870 |
| Akıbet | 11 Mayıs 1877'de Rus topçusu tarafından batırıldı |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Lütf-i Celil sınıfı |
| Deplasman | 2.540 t (2.500 emperyal ton; 2.800 küçük ton) |
| Uzunluk | 64,4 m (211 ft 3 in) (tam boy) |
| Genişlik | 13,6 m (44 ft 7 in) |
| Su çekimi | 4,4 m (14 ft 5 in) |
| Kurulu güç |
|
| İtme gücü |
|
| Hız | 12 knot (22 km/sa; 14 mph) |
| Kişi kapasitesi |
|
| Silah donanımı |
1870:[1]
1875:[1]
|
| Zırh |
|
Lütf-i Celil (Osmanlı Türkçesi: ﻟﻄﻒ ﺟﻠﻴﻞ Anlamı: "İlahi Lütuf"),[2] Osmanlı Donanması'nın Lütf-i Celil sınıfının öncü gemisi olan zırhlı savaş gemisiydi. Başlangıçta Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı özerk bir devlet olan Mısır Hidivliği tarafından sipariş edilen Lütf-i Celil, Osmanlı hükûmetinin Mısır'ı gemiyi teslim etmeye zorlaması ile Fransa'daki Forges et Chantiers de la Gironde tersanesinde yapım aşamasındayken Osmanlılara devredildi. Lütf-i Celil, 1877'de 93 Harbi sırasında aktif görevde bulundu ve Rus güçlerinin Tuna'yı geçmesini önlemek için operasyonlarda bulundu. 11 Mayıs'ta devriye gezerken bir Rus topçu bataryasıyla çatışmaya girdi. Geminin kazan dairesine isabet eden bir top mermisinin yol açtığı patlamada gemi mürettebatının çoğu ölürken gemi de battı.
Tasarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Tam boyu 64,4 m, genişliği 13,6 m olan Lütf-i Celil'in su çekimi 4,4 metreydi. Gövdesi demirden yapılmıştı ve burunda bir mahmuz yer alıyordu. Geminin deplasmanı normal yükte 2.540 metrik tondu. Mürettebatı 12 subay ve 110 denizciden oluşuyordu.[3][4]
Gemi, iki vida pervaneyi çeviren tek bir yatay bileşik buhar motoruna sahipti. Buhar, gemi ortasında bulunan tek bir bacaya bağlı iki adet kömürle çalışan kutu kazan tarafından sağlanıyordu. Motor 2.000 indike beygir (1.500 kW) gücündeydi ve en çok saatte 12 deniz mili (22 km/sa) hıza ulaştırabiliyordu; ancak kötü bakım sebebiyle 1877'de gemi sadece 10 deniz miline (19 km/sa) ulaşabilmekteydi. Lütf-i Celil 300 metrik ton kömür taşıyabiliyordu. Gemide ilave bir barka yelken teçhizatı da yer almaktaydı.[3][4]
Lütf-i Celil iki adet yivli 229 mm ve iki adet 178 mm Armstrong ağızdan dolma top ile silahlandırılmıştı. Her silah çifti geminin orta hattına monte edilmiş döner bir silah taretinde yer alıyordu. 229 mm toplar ön tarette, 178 mm toplar ise ana direğin arkasındaki arka taretteydi. Geminin zırhlı kemeri dövme demirden yapılmıştı. Ortasında 140 mm kalınlığa ulaşan zırh, baş ve kıça doğru incelerek 120 mm'ye düşüyordu. Ana kemerin üzerinde 76 mm kalınlığında zırhlı borda kaplamaları taret tabanlarını, cephanelikleri ve makine odalarını koruyordu. Taretler 140 mm'lik demir zırhla kaplıydı.[3][4]
Hizmet geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Lütf-i Celil Bordeaux'daki Forges et Chantiers de la Gironde tersanesinden 1867 yılında sipariş edildi ve geminin inşasına ertesi yıl başlandı.[1] Gemi, aslen Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir özerk devlet olan Mısır Hidivliği tarafından sipariş edilmişti; ancak Mısır'ın bağımsız çabalarına karşı bir hamle olarak Padişah Abdülaziz, 5 Haziran 1867'de Mısır'ın yabancı tersanelere sipariş ettiği tüm zırhlıların teslim edilmesini talep etti. Müzakerelerin ardından gemi, 29 Ağustos 1868'de resmen Osmanlı İmparatorluğu'na devredildi.[5] 1869'da denize indirildi ve 1870'te deniz denemeleri tamamlandı. Gemi, Mart 1870'te Osmanlı filosunda hizmete girdi.[1] Lütf-i Celil tamamlanmasının ardından Birleşik Krallık ve Fransa'da inşa edilen diğer zırhlılarla beraber 1866-1869 Girit İsyanı sonrasında adanın stabilize edilmesine yardımcı olmak üzere Girit'e gönderildi. Bu dönemde Hobart Paşa yönetimindeki Osmanlı filosu, tercüme edilen İngiliz talimatnamelerini okumaktan ibaret olan sınırlı eğitimler dışında büyük ölçüde hareketsiz kaldı ve herhangi bir uygulamalı eğitim faaliyetinde bulunmadı.[6] Lütf-i Celil; kardeş gemisi Hıfzu'r-Rahman, Avnillah ve Muin-i Zafer ile birlikte Asya Filosu'nun II. Tümen'ine atandı.[7] 1875 yılında gemiye Krupp tarafından üretilen tek bir 120 mm top eklendi.[1]
Osmanlı filosu, Eylül 1876'da Rusya ile çatışmaya hazırlanmak için seferber olmaya başladı. Bu aşamada Rusya ile gerginlikler birkaç yıldır büyüyordu; 1875'in ortalarında Bosna'da bir ayaklanma başlamıştı, Temmuz 1876'da ise Sırbistan Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etmişti. Rus-Türk Savaşı (93 Harbi) 24 Nisan 1877'de Rusya'nın savaş ilanı ile başladı.[8] Savaşın başında, Lütf-i Celil ve Hıfzu'r-Rahman Tuna Tümeni'ne atandı[7] ve Rus kuvvetlerinin nehri geçmesini önlemek ile görevlendirildi.[9] 11 Mayıs'ta gemi Tuna'da İzmail açıklarında seyir halindeyken 152 mm havanlar ve 25 librelik yivli topların yer aldığı bir Rus topçu saldırısına uğradı. Rus toplarının mermilerinden biri gemiye, muhtemelen kazan dairesine, isabet etti ve gemiyi tahrip eden büyük bir patlamaya neden oldu. Nehir monitörü Feth-ül İslam yirmi kişiyi nehirden topladı; ancak mürettebatının çoğu, yaklaşık 160 subay ve denizci patlamada öldü.[10][11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c d e Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 137.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 198.
- ^ a b c Gardiner 1979, s. 390.
- ^ a b c Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 138.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 3.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 3,5.
- ^ a b Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 194.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 5.
- ^ Greene & Massignani 1998, s. 358.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 6.
- ^ Wilson 1896, s. 289.
- Genel
- Gardiner, Robert, (Ed.) (1979). Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-133-5.
- Greene, Jack; Massignani, Alessandro (1998). Ironclads at War: The Origin and Development of the Armored Warship, 1854–1891. Pennsylvania: Combined Publishing. ISBN 0938289586.
- Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-610-1.
- Wilson, Herbert Wrigley (1896). Ironclads in Action: A Sketch of Naval Warfare from 1855 to 1895. Londra: S. Low, Marston and Company. OCLC 1111061.