Türk karşıtlığı
| Makale serilerinden |
Türk düşmanlığı, Türk karşıtlığı, Antitürkizm ya da Türkofobi,[1] Türklere, Türk kültürüne, Osmanlı İmparatorluğu'na, Türkiye'ye ve Türk halklarına karşı olan düşmanlık, ırkçılık, nefret olarak tanımlanır. Türk düşmanlığının zıttı Türkseverliktir.
Türk düşmanlığı her zaman sadece Türk halklarına karşı değil, Balkan Müslümanlarına, özellikle Boşnaklar, Arnavutlar, Pomaklar ve Torbeşlere de yönelir. Ayrıca günümüzde Yunanistan, Almanya, İngiltere, Belçika, Bulgaristan, Çin, Polonya, Ermenistan, ABD, İsveç, Danimarka, Fransa, Avusturya, İran ve Rusya gibi ülkelerde Türklerin ırkçı saldırılara uğradıkları bilinmektedir.[2]
Tarihi gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk düşmanlığının kökleri Haçlı Seferlerine kadar dayanır. Selçukluların Anadolu'yu fethi ve bunu takip eden Bizans'ın umutsuz durumu Papa II. Urban'ı bütün Hristiyan dünyasını Türklere karşı bir savaşa çağırmasına yol açmıştır.[3]
1400'lerin ortalarında Türklere karşı özel olarak Avrupa'nın her yerinde Katolik dini törenler düzenlenmiştir,[4] bu dini törenlerde verilen mesaj Türklere karşı bir zaferin sadece Tanrı'nın yardımıyla kazanılabileceği ve bu yüzden Hristiyan aleminin Türklerin zalimliğine karşı direncini yitirmemesi gerektiğidir.[kaynak belirtilmeli] Viyana piskoposu Johann Faber (1478 - 1541) bu ön yargı ile ilgili şöyle demiştir:
- "Dünyada yaş ve cinsiyet ayırımı yapmadan çocuk yaşlı herkesi kesen, hatta ana rahmindeki bebeği bile katleden Türkler kadar acımasız ve kaba bir ırk yoktur."[4]
16. yüzyılda konuyla alakalı tüm Avrupa'da 2500 civarında (1000'den fazlası Almanya'da) kitap basılmıştır. Bu kitaplarda özellikle "kana susamış Türk" imajı yerleştirilmeye çalışılmıştır.[4] Bu dönemde Osmanlılar, Balkanları fethetmiş ve Viyana’yı kuşatmıştı. Bu nedenle Avrupa'da Osmanlılara karşı büyük bir korku vardı. Martin Luther'in yakın arkadaşı ve Protestanlığın en önemli isimlerinden olan Philipp Melanchthon, Türklerin "Kızıl Yahudiler" olduğunu iddia etmiştir. Buna dayanak olarak Türklerde ve Yahudilerde ortak olan erkek çocukları sünnet ettirme ve diğer ortak âdet ve görenekleri göstermiştir. Kızıl benzetmesini de Türklerin âdeta bir kan tazısı gibi katleden ve savaşan bir millet olmasına bağlamıştır.[4]
Martin Luther, Türkleri papalık makamı ile kilisedeki yolsuzluk ve bozulmaya karşı Hristiyan dünyasına Tanrı'nın bir cezası olarak görmüştür. 1518'de, 95 Tez'ini açıkladığında, Martin Luther, Tanrı'nın Hristiyanları veba, savaş ve depremlerle cezalandırması gibi bu sefer de Türkleri yollayarak cezalandırdığını iddia etmiştir. Papa Leo X buna karşılık olarak Luther'i kiliseden atmakla tehdit etmiş, onu Türklere kapitülasyon verilmesini savunmakla ve Türklerin avukatlığını yapmakla suçlamıştır.[4]
Bazı ilahiyatçılara göre Türk kelimesi "torquere"den ("torture", işkence) gelmektedir, bir diğer popüler teoriye göre Türkler, zalim bir ırk kabul edilen İskitlerle aynı ırktandır.[4]
Avrupa'da Türklere karşı bu olumsuz imajın sorumlusu biraz da Kurt-Türk hikâyeleridir. Bu hikâyelerde Kurt-Türk karışımı, insan yiyen, yarı insan (Türk) yarı kurt, kurt kafası ve kuyruğu olan gerisi insan biçiminde bir yaratığın varlığı iddia edilir. Askerî güç ve acımasızlık Türklerin kökeni hakkında yapılan bu iddialarda defalarca tekrar eden bir özelliktir.[4]
İsveç'te geçmişte Türkler Hristiyanlığın ana düşmanı olarak gösterilirdi. Buna örnek olarak Erland Dryselius tarafından yazılan ve 1694’te basılan Luna Turcica eller Turkeske måne, anwissjandes lika som uti en spegel det Mahometiske vanskelige regementet, fördelter uti fyra qvarter eller böcker ("Muhammed’in dört parçaya ve kitaba bölünmüş olan tehlikeli kanununu ayna gibi yansıtan Türk hilali") adlı kitap verilebilir. Dînî törenlerde, Türklerin fethettikleri yerleri nasıl sistematik olarak yakıp yıktığı, acımasızlıkları ve kana susamışlıkları hakkında vaazlar verilirdi. İsveç'te 1795 yılında yazılan ve okullarda okutulan bir kitapta İslam "Büyük düzenbaz Muhammed tarafından uydurulan, günümüzde Türklerin tamamen kabul ettiği sahte din" olarak tarif edilmişti.[4]
19. yüzyıl sonlarında William Gladstone Türkofobiyi Britanya politikasında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı bir politika değişikliği olarak ortaya atmıştır.[5] Gladstone, Osmanlı yönetimindeki Bulgarlar hakkında 5 Eylül 1876 tarihinde basılan, Bulgarian Horrors and the Question of the East,[6] başlıklı 64 sayfalık bir broşür kaleme aldı ve Türklerin dünyadan tasfiye edilmesi gerekliliğini anlattı. Gladstone'a göre Türkler, "insanlığın dev bir insanlık dışı örneği"dir. "Türk hükûmeti" olarak adlandırdığı Osmanlı hükûmeti için ise "hiçbir hükûmetin işlemediği kadar günah işlemiş, hiçbir hükûmet onun kadar günahkârlığa saplanmamış, hiçbiri onun kadar değişime kapalı olmamıştır" demiştir.
Çeşitli ülkelerdeki Türk karşıtı deyim ve atasözleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Pek çok ülkede Türkler ve Türkî halklar ile ilgili ırkçı deyimlere rastlanır:
Avusturya: Avusturya'nın kırsal kesimlerinde çocukların "Es ist schon dunkel. Türken kommen. Türken kommen" ("Hava çoktan karardı. Türkler geliyor. Türkler geliyor.") diye tekerleme söylediği hâlâ duyulabilir.")[4]
Almanya: Almancada hileli anlamına gelen "getürkt" (türkleştirilmiş) kelimesi hala kullanılmaktadır. Ayrıca lanet olsun anlamına gelen "Kruzitürken" ifadesi ve "Kümmeltürke" ifadeleri de olumsuz bir konotasyona sahiptir.
Ermenistan: Ermenicede, Türk sözü hâlâ genel olarak birinin aklını sorgulamak için kullanılır: "հո թուրք չես?!" ("Sen Türk müsün?"), aynı zamanda kirli düzensiz bir evi ima etmek için kullanılır: "կարծես թուրքի տուն լինի" ("Bir Türkün evine benziyor?")[7][8][9][10][11] Ayrıca Ermeni toplumunda Türk ve Müslümanları tanımlamak için "(Dacik)" kelimesi de kullanılır.[12]
İran: Farsçada "Türk-i hâr" (ترک خر: eşek Türk), bir Türk halkı olan Azerbaycanlılara (özellikle İran sınırları içinde yaşayan 13 milyon İranlı Azerbaycanlıya) karşı kullanılan aşağılayıcı bir sözdür.[13][14]
Fransa: Fransızcada Turc kelimesi eskiden C'est un vrai Turc ("Tam bir Türk") vb. deyimlerde kaba ve acımasız insanları belirtmek için kullanılırdı.[15]
İspanya: Bir İspanyol biriyle ilgili küçük düşürücü bir yorum yapmak istediğinde "turco" derdi.[4]
İtalya: İtalyancada "bestemmia come un Turco" ("Türk gibi küfretmek") ve "puzza come un Turco" ("Türk gibi pis kokmak") deyimleri sıklıkla kullanılır.[4] En kötü şöhretli İtalyanca deyim (manşetlerde de sıkça kullanılır) yakın bir tehlikeyi belirtmek amacıyla kullanılan "Mamma li Turchi!" ("Anneciğim, Türkler geliyor!") deyimidir.[16] Ayrıca İtalyanlar "Fumare come un Turco" (Türk gibi sigara içmek) deyimini de sık sık kullanırlar. Almanca[4] ve Sırpçada da[17] "Türk gibi sigara içmek" anlamına gelen deyimler vardır.[18]
Kıbrıs Cumhuriyeti: Kıbrıs Cumhuriyeti'nde askerlere uygun adım yürüme eğitimi verilirken söyletilen "En iyi Türk, ölü Türk" sloganı, 2008 yılında hükûmet tarafından alınan bir kararla yasaklandı.[19][20]
Norveç: Norveççede "Sint som en tyrker" ("Bir Türk kadar kızgın") şeklinde bir deyim vardır.[kaynak belirtilmeli]
Karadağ: Karadağ'da işini kötü yapan birisine İşini çok kötü yapıyorsun. Türk müsün? diye soruluyordu.
Sırbistan: Sırbistan'da komik hareketler yapan birisine Hareketlerin çok komik. Sen Türk müsün? Böyle aptalca hareketleri ancak bir Türk yapabilir. deniyordu.
Kişiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Soykırımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Katliamlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Diğer
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türklüğe hakaret
- Türk halkına yapılan katliamlar listesi
- Türkseverlik
- Türkleştirme
- Ermenistan'da Azerbaycan karşıtlığı
- Turquerie
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- ^ Laçiner, Sedat. (2001). Bir başka açıdan Ingiltere, USAK Books, ISBN 975-6769-19-X, 9789756769195, p. 9
- ^ "Türkiyemli Futbolculara Almanya'da Irkçı Saldırı" 4 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haberler.com. Erişim: 2 Kasım 2009
- ^ "Atilla Sendromu / Fevzi Samuk". 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2012.
- ^ a b c d e f g h i j k l PDF dosyası 27 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Turkey, Sweden and the EU Experiences and Expectations", Report by the Swedish Institute for European Policy Studies, Nisan 2006, s. 6]
- ^ M. B. Cooper. "British Policy in the Balkans, 1908-9", The Historical Journal, Vol. 7, No. 2. (1964), s. 258
- ^ Bulgarian Horrors and the Question of the East 29 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., W.E. Gladstone, 1876, s.61-62.(Orijinal metnin pdf versiyonu 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2009.
- ^ http://noni-no.livejournal.com/tag/%D5%B3%D5%AB%D5%B3%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2009.
- ^ http://www.akumb.am/showthread.php?t=28470&page=4 [yalın URL]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2009.
- ^ Ahmet Talat Onay, “Nasıl Türkçü Oldum-2” Duygu gazetesi, sayı:278, Çankırı.""Bu Hıristiyan çocuklar bize Osmanlı derlerdi. Fakat kızınca Ermeniler (Dacik), Rumlar (Türk) derlerdi. Dacik’in Türk demek olduğunu öğrenmiştik. Türk’e hakaret edilmesine tahammül edemezdik, bu yüzden kavga eksik olmazdı""
- ^ Fereydoun Safizadeh. "Is There Anyone in Iranian Azerbaijan Who Wants to Get a Passport to Go to Mashad, Qum, Isfahan or Shiraz? - The Dynamics of Ethnicity in Iran", Payvand's Iran News, Şubat 2007
- ^ Brenda Shaffer. "The Formation of Azerbaijani collective identity in Iran", Nationalities Papers, 28:3 (2000), s. 463
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.
- ^ "The View from Bologna: Mama, the Turks! European integration and the burden of history". 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2011.
- ^ German: "er qualmt wie ein Türke", Serbian: "On puši k'o Turčin"
- ^ Kıbrıs Rum Ordusu'na Made in Turkey damgası 20 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haberturk.com. Erişim: 15 Ağustos 2011. Arşiv: <http://www.webcitation.org/69ZRdPEUG 3 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>
- ^ En iyi Türk ölü Türk' diye bağırdılar 3 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haber3.com. Erişim: 2 Kasım 2009
Türk konuları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Diller |
| ||||
| Halklar |
| ||||
| Siyasetler | |||||
| Kökenleri | |||||
| Yer |
| ||||
| Araştırmalar | |||||
| Dinler | |||||
| Eski sporlar | |||||
| Kurumlar | |||||