İçeriğe atla

Tembellik

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Idle Woman (Aylak Kadın), (Perezosa), Daniel Hernández Morillo

Tembellik (ya da üşengeçlik), faaliyet yeteneğine sahip olunmasına rağmen efor sarf etmede isteksizliktir. Genellikle küçük düşürücü bir terim olarak kullanılır; tembel olarak görülen bir kişi için "miskin", "tembel teneke", "ağustos böceği" gibi söylemler de kullanılır. (İngilizcede "yatan patates" [couch potato])

Sigmund Freud'un haz ilkesinin tartışılmasına rağmen, Leonard Carmichael, "tembellik, psikoloji üzerine yazılmış teknik kitapların içindekiler tablosunda görünen bir kelime değildir" demiştir. Modern psikolojide susuz ratların motivasyonu ve aç güvercinlerin gagalama davranışları gibi deneylerle daha anlaşılır olmaya başlamıştır, baharın gelmesiyle şairlerde şiir yazma isteği uyanması, bilim adamlarının golf sahalarına gitmemek ve laboratuvarda çalışmak için kendilerini zorlamaları da motivasyon ile ilgili başka örneklerdendir."[1] 1931 yılında yapılan bir ankette, öğretmenler tembelliği "yetenek eksikliği" olarak tanımlamışlardır ve öğrencilerinin başarısızlıklarını da tembelliklerine atfetmişlerdir.[2] Tembellik, motivasyon eksikliği, depresyon, abuli, DEHB, uyku bozuklukları ve şizofreni gibi bazı akıl sağlığı sorunlarının negatif belirtileri ile karıştırılmamalıdır.[3][4]

Psikoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tembellik bir alışkanlıktan öte ruh sağlığı sorunudur. Benlik saygısı olmaması, onaylanma eksikliği, disiplin eksikliği, özgüven eksikliği, etkinlik veya aktivite eksikliği, inanç ve ilgi eksikliği gibi durumlardan kaynaklanır; bu durumlar ana sebeplerinden bazıları olarak kabul edilmektedir.[5] Kararsız olmak ve oyalanmak gibi davranışlar tembelliğin belirtilerindendir. Motivasyon odaklı çalışmalar ve aşırı bakliyat tüketimi, ödül ve zevk algısından sorumlu bir nörotransmitter olan dopamin hormonu salınımını artırır; motivasyon dağıtıcı dürtülerin kaynaklarından birinin tembellik olduğu öne sürülmektedir. Daha fazla dopamin salınması, heyecan arayışı içindeki, teknoloji-yüklü kültürlerde, verimli ve tatmin edici eylem ihtiyacını artırmak ve kabul ettirmek için kullanılır.[6] Bu duyarsızlaştırma sinir deseninde uyuşukluğa yol açar ve olumsuz risk algılamasından sorumlu beynin anterior insulasını etkiler.[7] Tembellik bazı ruh sağlığı sorunlarına da neden olabilir.[8] Bunlar kızgınlık, anksiyete, beleşçilik,[9][10] ilgisizlik, madde bağımlılığı, depresyon vb.

İlgili kavramlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomi bilimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomistlerin tembellik hakkında görüşleri farklılık gösterir. Frédéric Bastiat avareliğin, kişilerin kendi eylemlerinin uzun dönemdeki olası olumsuz etkileri yerine hoşnutluk verici yakın etkilerine odaklanmalarının sonucu olduğunu öne sürer. Başkaları, insanların aylaklık peşinde olma eğilimi gösterdiklerine dikkat çekmiştir. Hal Cranmer der ki, “Tembelliğe karşı bütün tartışmalara rağmen tembellik uğruna bu kadar çabalamamız şaşırtıcıdır. Çalışkan Püritenler bile sonsuza kadar bir bulutun üstünde uzanıp arp çalmak uğruna her gün bellerini büküp çalışıyorlardı. Her sektör, müşterilerine daha çok aylaklık zamanı vermek için üstüne düşeni yapmaya çalışıyor."[11] Ludwig von Mises ise diyor ki, "Emek, acı verici görülür. Çalışmamak, çalışmaktan daha tatmin edici bir durum olarak kabul edilir. Tembellik, başka şeyler aynı kalmak şartıyla, işe (çalışmaya) tercih edilir. İnsanlar ancak emeklerinin karşılığını, tembelliklerinin kısıtlanmasından ötürü memnuniyetlerinde meydana gelen azalmadan daha değerli gördüklerinde çalışırlar. Çalışma ızdırap içerir."[12]

Literatür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Din

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hristiyanlık

[değiştir | kaynağı değiştir]

Katoliklerde mânevi ve / veya fiziksel ilgisizlik ve tembellik olarak tanımlanmıştır, yedi ölümcül günahtan biridir ve yoksulluğa yol açabilir.

İslâm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kur'ân'da uyuşukluk ve üşengeçlik olarak tanımlanmıştır كَسَل (kasal).[13] Tembelliğe karşı Cihad el-Nefs yapılmalıdır yani kişinin kendi egolarına karşı ve kendine karşı mücadele etmesi gerekmektedir. İslâm'ın beş şartı arasında, namaz ve Ramazan orucu, tembelliğe karşı yapılan eylemlerin birer parçasıdır.

Budizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Budizm, Kausīdya terimi genellikle "tembellik" veya "manevi miskinlik" olarak tercüme edilir. Kausīdya örneğin: sağlıksız faaliyetlerine tutunarak yatma ve uzanmak, oyalanmak, erdemli faaliyetlerde bulunma konusunda hevesli olmamak anlamlarına da gelir.

Toplumsal kalıplar

[değiştir | kaynağı değiştir]

1909'dan 1915'e kadar, Kancalı Kurt Hastalığı Eradikasyonu için Rockefeller Sıhhi Komisyonu 11 güney Birleşik Devletler eyaletinde kancalı kurt enfestasyonunu ortadan kaldırmaya çalıştı. Kancalı kurt enfestasyonu halk arasında "tembellik mikrobu" olarak bilinir, çünkü musallat olduğu kişilerde huzursuzluk ve halsizlik meydana getirir. Bu enfestasyon Güneylilerin yüzde 40'ına musallat olmuştur ve Kuzeyliler tarafından Güney'in sözde geri kalmışlık sebebi olarak tespit edilmiştir.[14]

Endonezya'daki geri kalmışlığın nedeninin tembellik olduğu öne sürülmüştür[kim tarafından?], Yeşil Devrim uygulamalarındaki başarısızlık da buna bağlanmaktadır. Endonezyalıların bu duruma karşı tezleri ise, yabancılar tarafından tanıtılan tüm deneylerin başarılı olmadığı göz önüne alınırsa, mahsulün güvenliğini tehlikeye atmak istemedikleri yönünde olmuştur.[15]

Hayvanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tembellik hayvanlarda da yaygındır (yüksek enerjiye ihtiyaç duyan sinek kuşları bile). Doyacak kadar yiyecek yiyip geriye kalan zamanlarının çoğunda enerjilerini korumak için ve diğer başka amaçlar için dinlenirler. Yavaş hareketlerinden dolayı tembel hayvan adını almış hayvan türü bile vardır. Hayvanlar en uygun şekilde beslenme ve yaşam koşullarını elde etmek için çalışırlar. Gündüzcül hayvanlar bile bu modeli izlerler ve gün ışığında fazla görünmezler. Sosyal aktiviteler toplayıcı hayvanlar için, beslenmek ve dinlenmekten sonra gelir. Yiyecek aramak için daha fazla zaman gereken durumlarda bile, dinlenmek için geçen zamana göre, saldırgan davranışlar sergiledikleri zamandan daha fazla fedakârlık ederler. En etkili yırtıcılar daha fazla boş zamana sahiptirler ve bu yüzden acemi yırtıcılara göre daha tembel görünürler.[16] Böcekler, toplayıcı rakiplerinin az olduğu zamanlarda tembel gibi görünebilirler.[17] Diğer taraftan, güvercinler ve ratlar gibi bazı hayvanlar için bazı koşullarda eşit yemekten ziyade "bedava yemek" tercihi daha geçerlidir.[18]

Medyada

[değiştir | kaynağı değiştir]

Literatür

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • The Idler, Yaşam tarzı olarak tembelliğe adanmışlarla ilgili bir dergi.
  • Huckleberry Finn, Alkolik ve tembel, hayata karşı rahat bir tutum sergileyen bir edebiyat ve film karakteri. Twain'in romanında Hack'in yaşam tarzı anlatıyor: "tembel, neşeli ve rahat" bir karakter olan Hack tüm gün sigara içer ve ve balıkçılık yapar.
  • Honore, Carl (2005). In Praise of Slowness : Challenging the Cult of Speed. San Francisco: HarperSanFrancisco. ISBN 0-06-075051-0.
  • Lafargue, Paul (1999) [1883]. The Right to Be Lazy19 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ardmore, Pennsylvania: Fifth Season Press. ISBN 1-892355-03-5.
  • Corinne Maier:
    • Hello Laziness! - Why Hard Work Doesn't Pay, 2005, ISBN 0-7528-7186-2
    • Bonjour Laziness! - How to Work as Little as Possible (Just Like the French), 2005, ISBN 0-375-42373-7
    • Bonjour paresse - De l'art et la nécessité d'en faire le moins possible en entreprise, 2004, ISBN 2-84186-231-3
  • Russell, Bertrand (2004). In Praise of Idleness; and Other Essays. London: Routledge. ISBN 0-415-32506-4.
  • Steinbeck, John (2000) [1951]. The Log from the Sea of Cortez. London: Penguin. ISBN 0-14-118607-0. Only in laziness can one achieve a state of contemplation which is a balancing of values, a weighing of oneself against the world, and the world against itself
  • Hodgkinson, Tom (2004). How to Be Idle. London: Hamish Hamilton. ISBN 0-241-14251-2.
  • Carle, Eric (2007). "Slowly, Slowly, Slowly," Said the Sloth. New York: Puffin Books. ISBN 0-14-240847-6.
  • Goncharov, Ivan (2006) [1859]. Oblomov. New York: Bunim & Bannigan. ISBN 1-933480-09-2.

Filmler ve Televizyon Programları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • The Big Lebowski, 1998 yapımı ikonik bir film. Filmde "Ahbaplık" konusu işlenir, işsiz bir tembel ile beraber bir sarhoşun hayata yaklaşımı Dudeizm (Ahbap-izm) dininin ilham kaynağı olur.
  • Juan Tamad (tam olarak Tembel John), Bir filipin folklor karakteridir.
Wikimedia Commons'ta Tembellik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikisöz'de Tembellik ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Vikisözlük'te tembellik ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Leonard Carmichael (Apr 1954), Laziness and the Scholarly Life 78 (4), The Scientific Monthly, pp. 208–213, JSTOR 21392
  2. ^ Harry Howard Gilbert (Jan 1931), High-School Students' Opinions on Reasons for Failure in High-School Subjects 23 (1), The Journal of Educational Research, pp. 46–49, JSTOR 27525294
  3. ^ "NIMH · Schizophrenia" 18 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. nih.gov.
  4. ^ http://guilfordjournals.com/doi/abs/10.1521/adhd.10.1.6.20567?journalCode=adhd==Religious 10 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ https://www.psychologytoday.com/blog/evolution-the-self/200806/laziness-fact-or-fiction 18 Kasım 2015 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi [yalın URL]
  6. ^ Wemesfelder, F.
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2015. 
  8. ^ Motivation and Emotion, Vol. 38
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2015. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2015. 
  11. ^ Cranmer, Hal (April 5, 2002), In Defense of Laziness 5 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ludwig von Mises Institute
  12. ^ von Mises, Ludwig (1949), "Action Within the World", Human Action 1 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2015. 
  14. ^ Ronald L. Numbers (Jan 15, 1982), Review: The War against Hookworm 215 (4530), Science, New Series, pp. 280–281, JSTOR 1688243
  15. ^ Karen A. Laidlaw and Ronald E. Seavoy (March 1979), The "Ethic of Indolence": Another View 10 (1), Journal of Southeast Asian Studies, pp. 190–193, JSTOR 20070277
  16. ^ Joan M. Herbers (1981), Time Resources and Laziness in Animals 49 (2), Oecologia, pp. 252–262, JSTOR 4216378
  17. ^ Bernd Heinrich and Elizabeth Mcclain (Mar–Apr 1986), "Laziness" and Hypothermia as a Foraging Strategy in Flower Scarabs (Coleoptera: Scarabaeidae) 59 (2), Physiological Zoology, pp. 273–282, JSTOR 30156041
  18. ^ Elkan R. Gamzu, David R. Williams, Barry Schwartz, Robert L. Welker, Gary Hansen, Larry A. Engberg and David R. Thomas (Jul 27, 1973), Pitfalls of Organismic Concepts: "Learned Laziness"? 181 (4097), Science, New Series, pp. 367–369, JSTOR 1736630

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tembellik&oldid=33667420" sayfasından alınmıştır