Yardım:Kategori

Vikipedi Yönetimi
Ad alanları
Ana ad alanları		Tartışma ad alanları
0	(Ana/Madde)	Tartışma	1
2	Kullanıcı	Kullanıcı mesaj	3
4	Vikipedi	Vikipedi tartışma	5
6	Dosya	Dosya tartışma	7
8	MediaWiki	MediaWiki tartışma	9
10	Şablon	Şablon tartışma	11
12	Yardım	Yardım tartışma	13
14	Kategori	Kategori tartışma	15
100	Portal	Portal tartışma	101
102	Vikiproje	Vikiproje tartışma	103
828	Modül	Modül tartışma	829
Sanal ad alanları
-1	Özel
-2	Ortam

Kategori MediaWiki yazılımının bir özelliğidir. Kategoriler, içindekiler sayfası olarak kullanılabilecek otomatik dizinler hazırlar. Bağlantılar ve şablonlar ile birlikte bir projeyi oluştururlar.

Özet

Kategori alan adındaki her sayfa, bir çeşit gruplandırma olan kategoriyi temsil eder.

Örneğin, bu sayfa Kategori:Vikipedi Yardım'a aittir. Bir sayfa, bir veya daha fazla kategoriye aitse; bu, sayfanın en altında (veya arayüze göre en üstünde) belirtilir.

Kategori sayfasında da, diğer tüm sayfalarda olduğu gibi değiştirilebilen bir yazı yazma alanı bulunur. Ama sayfanın devamında, otomatik olarak kategoriye bağlı sayfaların alfabetik bir listesi yaratılır.

Kategorilerin tümünü görmek için bu özel sayfayı kullanabilirsiniz. Her wikide en üst bir kategori vardır. Türkçe Vikipedi'deki en üst kategori Kategori:İçindekiler'dir.

Yeni kategoriler de aynı sıradan sayfalar gibi yaratılıp değiştirilebilir.

Herhangi bir sayfaya kategori eklemek için: "[[Kategori:kategori adı]]" kodunu sayfanın yazma alanına eklemeniz yeterlidir.

Örnek vermek gerekirse, "Albert Einstein" maddesini "Kişiler" kategorisine eklemek için, maddeye gider, üstteki "değiştir" sekmesine tıklar, açılan sayfadaki yazı yazma alanına "[[Kategori:Kişiler]]" (tırnak işaretleri olmadan) yazarsınız. Teknik olarak yazının neresine yazdığınız fark etmez, ama Vikipedi kurallarına göre yazının sonuna, ama interwiki bağlantılarının üstüne yazmanız gerekir.

Bir sayfayı bir kategoriye eklemek

Bir sayfayı veya maddeyi bir kategori grubuna sokmak için aşağıdaki yol izlenir.

1. Madde sayfasında değiştir sekmesine tıklayarak değiştirme penceresini açın.
2. Madde yazı kısmının bitiminden hemen sonra [[Kategori:Kategori ismi]] yazın. (Bu bir zorunluluk değildir, ancak madde ve viki bilgilerinin rahatça görülebilmesi için bu eklemeyi yapmanızda yarar vardır.)
   (Kategori ismi sayfanın ait olmasını istediğiniz kategorinin adıdır. Örnek Kategori:Tıp]])
3. Sayfayı kaydedin.

Sayfanınızın altında Sayfa kategorileri: Kategori ismi belirecektir. Bu şekilde sayfa ilgili kategoriye bağlanmış olur.

Kategorinin bağlantı kırmızı görünüyorsa o bağlantı tıklayıp kategori oluşturabilirsiniz (devam: Bir kategori oluşturmak).

Aynı kategoriye bağlanan her sayfa, o kategoride otomatik olarak listelenmeye başlar. Başka herhangi bir işlem yapmanıza gerek yoktur.

Bir kategori oluşturmak

Kategoriler madde oluşturur gibi, fakat kategori adının başına "Kategori:" ekleyerek oluşturulur.

Örneğin Uçan hayvanlar isimli bir kategori oluşturmak için, Kategori:Uçan hayvanlar isimli bir madde oluşturmak yeterlidir, Viki dili Kategori: ön etiketini algılar ve yeni bir kategori oluşur.

Kategori isimlerinin benzer şekilde olup olmadığına, konuyla tam ilgisi olmasına ve ilk olarak açılıyorsa; bilinen kullanımlar olmasına dikkat edin. Bunun için kategoriyi ekleyip önizleme yaparak ya da Ana Kategorilere alfabetik sıraya göre bakıp, kategorinin olmadığına emin olmanız gerekmektedir. Ayrıca kategorilerin yeniden adlandırılması mümkün değildir ve açılırken imla kurallarına ve genel adlandırma formatına uygun hareket edilmelidir:

Örneğin "Ülkeleri dışında yaşayan Fransızlar" kategorisinde "Yunanistan'da yaşayan Fransızlar" ve "Almanya'da yaşayan Fransızlar" alt kategorileri varsa ve siz İngiltere'de olanlar için bir tane oluşturmak istiyorsanız, başlığı "İngiltere'de yaşayan Fransızlar" olarak seçmelisiniz, "İngiltere'de ikamet eden Fransızlar" ya da "İngiltere'deki Fransızlar" aynı anlamı verse bile. Bu sayede kategorilerde bir bütünlük sağlanır ve diğer editörler maddelere kategori eklerken daha rahat ederler. Aynı şekilde "İngiltere'de yaşayan Fransızlar" kategorisi halihazırda varken "İngiltere'de ikamet eden Fransızlar" kategorisini açmamaya dikkat etmelisiniz.

Alt kategoriler

Eğer bir kategoriye kategori eklerseniz o kategori bağlandığı kategorinin alt kategorisi olur ve Alt kategoriler adı altında madde listesinin üstünde sıralanır. Bir kategoriyi bir başka kategoriye eklemek için üstte bahsedilen sayfayı kategoriye eklemek için izlenen yolun aynısının izlenmesi yeterlidir.

Örneğin B kategorisini A kategorisine alt kategori olarak bağlamak istiyorsanız. İlk olarak B kategorisinin var olup olmadığına bakın. Eğer yoksa, ilk olarak onu yaratmanız gerecektir. Bunun en kolay yolu yukarıda anlatılan sayfayı kategoriye eklemek kısmındaki yöntemle olur. B kategorisini yarattıktan sonra ya da zaten var ise, B kategorisine gidip değiştire basınız. Gelen değişiklik sayfasında uygun bir yere [[Kategori:A]] yazınız ve kaydediniz. Artık B kategorisi A kategorisinin alt kategorisidir. Eğer B kategorisi mevcut değilse B kategorisini ilk önce yaratmanız gerekecektir.

Alt kategori oluşturmak

Diyelim ki A kategorisinin altında bir B kategorisi oluşturmak istediniz. ilk önce Kategori:B isimli bir başlık açın. Çıkan boş sayfaya [[Kategori:A]] yazıp kaydedin. A kategori sayfasını güncellediğinizde orada alt kategori olarak B'nin eklendiğini göreceksiniz. B kategorisine bir madde eklemek için de maddenin sonuna [[Kategori:B]] yazıp kaydedin.

Kategori sayfasına açıklama yazmak

Daha önce var olmayan bir kategori yaratırsanız veya bir kategori hakkında diğer kullanıcıların bilgilendirilmeleri için açıklayıcı bilgiler vermek ya da var olan bilgilerde ekleme-değiştirme yapmak isterseniz aşağıdaki adımları izleyin.

1. Yarattığınız veya var olan söz konusu kategori eklenmiş olan sayfayı kaydedin.
2. Kaydettiğiniz bu sayfanın alt kısmında beliren, açıklama yazmak istediğiniz kategori bağlantısını tıklayarak açın. (Eklediğiniz bu kategori daha önce var olan bir kategori ise, bu sayfada kategoriye bağlı maddelerin listesi ve varsa açıklayıcı bilgiler gelecektir.)
3. Sayfaya, bu yeni kategori ile ilgili eklemek istediklerinizi yazıp tekrar kaydedin.

Sayfanın kategori listesindeki yeri

Eğer bir sayfa kategori listesine eklenirse, o kategoride sayfanın baş harfi neyse o harfın altında listelenir. Örneğin Albert Einstein makalesini [[Kategori:Fizikçiler]] kategorisine eklersek, makale kategori listesinde A harfi altında sıralanacaktır. Ama siz E altında sıralanmasını isterseniz, Albert Einstein makalesine kategoriyi [[Kategori:Fizikçiler|E]] şeklinde eklemelisiniz.

Bir kategoriye madde içinden link vermek

Eğer düzenlediğiniz bir madde içinde bir kategoriye link vermek isterseniz, yani maddeyi kategoriye eklemek değil sadece madde içinde üzerine tıklanabilir bir link oluşturmak isterseniz şu şekilde yapabilirsiniz.

örnek: Vikipedi SSS kategorisine sayfadan link vermek istiyorsanız.

"...sık sorulan sorulara şuradan ulaşabilirsiniz [[Kategori:Vikipedi SSS]]" diyerek link vermeye çalıştığınızda link vermiş olmazsınız.

Ancak sayfanın en altına bakarsanız sayfayı olduğu gibi Kategori:Vikipedi SSS kategorisine eklediğinizi görürsünüz.

Eğer maddeyi kategoriye eklemek değilde yalnızca o kategoriye link vermek istiyorsanız şu şekilde yazınız.

[[:Kategori:Vikipedi SSS]] Farkettiğiniz gibi tek fark Kategori kelimesinin başında bir : (iki nokta üstüste) işareti var.

Özetle:

[[Kategori:Vikipedi SSS]] : sayfayı Vikipedi SSS kategorisine ekler.

[[:Kategori:Vikipedi SSS]] : sayfada, Vikipedi SSS'ye ulaşmayı sağlayan, tıklanabilir bir link oluşturur.

Lütfen denemelerinizi Vikipedi:Deneme tahtasında yapınız.

Kategori sayfası

Bir kategori sayfası şunlardan oluşur:

• Değiştirilebilir bir metin
• Alt kategorilerin listesi: Kaç tane alt kategori olduğu görüntülenir, eğer hiç alt kategori yoksa başlık ve sayı gösterilmez
• Kategorideki maddelerin listesi, alt kategoriler ve resimler dahil hariç tutulur. Bu listedeki öğelerin sayısına madde sayısı denir. Hiç madde yoksa başlık ve altında da "Bu kategoride 0 madde var" yazısı görüntülenir.
• Minyatür çizimleri (Thumbnail) olan resimlerin listesi (kaç tane çizim olduğu sayılmaz). Resim adının ilk 20 karakteri (eğer tam adı değilse üç nokta ile) ve dosya büyüklüğü gösterilir. İkinci ve üçüncü bölümlerin aksine bu bölümün harflere göre görüntülenen alt başlıkları yoktur, kendi başlığı bile yoktur ve maddeler sayılırken resimler ve resim sayfaları madde olarak dahil edilmese de görsel olarak bir önceki "kategorideki maddeler" bölümünün altında gözükür.

Bir kategori sayfası yaratmak için yeni bir sayfa bağlantısı yaratırken yazılımın sadece üzerinde çalıştığınız sayfayı kategoriye eklemek istediğinizi varsaymasını engellemek için Kategori etiketinin önüne bir kolon (iki nokta) eklemelisiniz.

[[:Kategori:Kategori ismi]]

Yukarıdaki metni çalışan bir sayfaya yerleştirmek kategori sayfanızı değiştirmek için kullanabileceğiniz bağlantıyı yaratır.

Listelerdeki öğelerin hepsi ilgili sayfalara bağlıdır. Resimler söz konusu olduğunda bu hem resmin kendisini hem de altındaki metni (resmin ismi) kapsar.

Birinci ve ikinci listelerin ikisinin de her karakter için bir başlığı vardır, başlık için bir madde girişi yoksa kullanılmaz.

Meta'da ve Vikipedi'de kategoriye yeniden yönlendirme sadece değiştirilebilir metni gösterir. Yönlendirildikten sonra tüm sayfayı görüntülemek için sırasıyla "Resim" ya da "Kategori" bağlantılarını kullanın.

Commons'da kategoriye yeniden yönlendirme tüm sayfayı verir ama alt kategorileri ve yönlendirme sayfasındaki (eğer o da bir kategori ise) sayfaları göstermez.

"Sayfaya bağlantılar" ile karşılaştırma

Geriye bağlantılar genellikle o sayfaya oluşturulan bağlantılar listesi olarak kullanılır. Yine de bağlantılar, kategori sınıfları gibi, özellikle belirgin bir yönlendirme gözetilerek Sayfaya bağlantılar listesi için konmuş olabilir. Bu durumda geriye bağlantılar listesindeki yönlendirmeler bir alt kategori işlevi görür.

Kategorilerin avantajları:

• Kategori listeleri harf sırasına göredir; "Sayfaya bağlantılar" için bu ilk kısım için geçerlidir, maddeye halihazırda bağlantısı olan sayfalar veritabanının oluştuğu andaki kronolojik sıraya göre listelenecektir.
• Kategorilerin düzenlenebilir bölümleri vardır (ve enikonu tartışma sayfası)
• Bir kategorinin pek çok üst kategorisi olabilir.

Geriye bağlantıları kullanarak sözde-kategori sisteminin avantajları:

• Geriye bağlantılar dallanmış yapıyı gösterebilir; sadece sayfalar ve altkategoriler değil, altkategorilerin içeriği için (her biri için madde listeleri ve altkategori listeleri) ve alt kategorilerin altındaki kategorilerin içeriği için de (her biri için madde listeleri ve altkategori listeleri) dallanmayı gösterebilir. Ama altkategorinin altındaki kategorilerin alt kategorilerini gösteremez, üç seviyeye kadar geri bağlantı gösterilebilir; Bknz: AltCat:Yardım ve Cat:Municipalities of the Netherlands.

alternatif olarak bir şablon (sahtesi bile, özellikle bu amaç için, veya içeriği olan da olabilir) geriye bağlantılar ile kullanıldığında bir üst kategori olarak da işlev görebilir. Bu durumda:

• yine çoklu üst kategoriler mümkün olur
• alt kategorilerin kombine içerikleri bir listede gözükür, alt kategoriler halinde gruplanmaz (dallanma gözükmez, ama daha alttaki geri bağlantılara gidilerek daha ufak setler görülebilir)
• (yönlendirme ile kullanıldığında) üç seviye sınırlandırması ortadan kalkar; örneğin Aijkl maddesi A kategorisi içindeki Ai kategorisi içindeki Aij kategorisi içindeki Aijk kategorisinin içindedir (Aijk şablonu çağrıldığında sadece Aijkl maddesi gözükecek iken) A sayfasının geriye bağlantıları listelendiğinde A'nın alt kategorileri olarak listelenecektir (A şablonunun geriye bağlantıları olarak).

"Sayfaya bağlantılar" sadece o sayfaya olan bağlantıları gösteren araç olarak da faydalıdır (bu şekide kullanılabileceği de akılda tutularak), ve zaten kategori etiketleri özellikle kategori sayfaları oluşturmak için konmuştur.

Bir test sayfasına, kullanıcı sayfasına vs. (yine dolaylı olarak bir şablona) kategori etiketi koymak kategoriyi kirletmek olarak değerlendirilir, ama bahse konu olan sayfalardan bağlantı olması (geriye bağlantılarda listelenmesi) ise zararsızdır.

Bu nedenle:

• bu sayfalara (test sayfası, kullanıcı sayfası, şablon sayfası vb.) yazı kopyalarken kategori etiketinin kaldırıldığından; ya da alternatif olarak Kategori etiketinin önüne, (köşeli) parantezden önce ":" koyarak bağlantıya dönüştürülebilir. Örneğin, "[[:Kategori:Sanat]]" kategoriye bir bağlantıdır, kategoriye bir atama değildir.
• bir kategorinin içerisine bir şablonu dahiil ederken, şablonun (etiketleme) özelliğini kullanmayın, "subst"'ı kullanın ya da kopyalama yaptığığnızda şablon etiketlerini kaldırınız.

Bir kategoride "İlgili değişiklikler" kullanımı

"Sayfaya bağlantılar" özelliği (bir kategori içinde), sayfanın değişiklik yapılabilen kısımlarına yapılan bağlantılar değerlendirmeye alınır, kategorinin içinde yer alan maddelere olan bağlantılar değerlendirmeye (listeye) alınmaz.

Bir kategori için, "İlgili değişiklikler" özelliği kategori sayfası içerisindeki değişiklikleri gösterir, (Sayfaya eklenmiş olanları hariç tutup çıkarılanları dahil ederek, aynen yukarıda anlatılan bir şablonun bir kategoriden eklenmesi veya çıkarılması gibi)

• alt kategoriler için: sadece değiştirilebilir kısımlarındaki değişiklikler
• resimler (resim sayfaları) için: sadece değiştirilebilir kısımlarındaki değişiklikler

"İlgili değişiklikler" özelliği, kategorinin değiştirilebilir bölümünden kısayolu olan sayfalardaki değişiklikleri göstermez. Muhtemel çözümler şöyle olabilir:

• Değiştirilebilir bölüm şablon içine konabilir. Kategori etiketinin (İlgili değişiklikler üzerinde hiç etkisi yoktur.) şablonlardan uzak tutulması en doğrusudur. Zira bu üst kategorilerin sayfalarında şablon o kategorideki maddelerinin altında yer alacaktır. Şablonda interwiki satırları (bir başka dile yönlendirmeyle ve ya yönlendirmesiz) olsun ya da olmasın bir değişiklik olmayacaktır, sadece şablon başka biryerde kullanılmazsa.
• İlgili değişikliklere kategoriyi şablon olarak değerlendiren sayfalarda bakıldığında: {{:Kategori:Kategori ismi}}; sadece değiştirilebilir kısım sayfada bulunur; sayfa sadece bu özel amaç için yaratılmış ve birçok kategoriyi aynı şekilde sıralamış olabilir. Yine de bu sayfa tüm kategorilerin üst kategorileri olarak kendi sayfalarında listelenecektir.

Doğal olarak ("izleme listesi"nin tersine) ilgili tartışma sayfalarının değişiklikleri de gözükmeyecektir.

Kategoriye yeni eklenenleri bulmak

"İlgili değişiklikler" ile hangi yeni sayfalara kategori etiketi veya kategorideki şablonun yerleştirildiğini bulabiliriz. Kategorinin bir şablonunun kullanılması ile sayfanın kategoriye dahil olmasını dolayı olarak görürüz: Önce şablondaki değişikliği fark eder, sonra hangi sayfalarda şablon olduğunu kontrol ederek. Bu yine de kategori içinde olabilecek sayfaları gösterir. (yukarıya bakınız)

Ne yazık ki bir kategoriden silinme olmuşsa bunun fark edilmesinin benzer bir yolu yoktur.