Prinston universitetı
Princeton universitetı (Принстон университеты). AQŞnıñ Nyu Cersi ştatınıñ Prinston şähärendä urnaşqan xosusıy universitet, Ürmäle göl ligası äğzası.
Başlıça Elizabeth, Nyu Cersi ştatında açılğan bu uqu yortı, 1756 yılda Prinston şähärenä küçerelä häm xäzerge isemen ala. Prinstonnıñ berqayçan dingä tirän qatnaşı bulmıy, bu şul zamandağı universitetlar arasında siräk sanala.
Ozaq yıllar däwamında Prinston üzeneñ eşçänlegen başlıça bakalavr studentlarına belem birügä häm fänni ezlänlärgä yünältä. Läkin soñğı waqıtta magistr studentarına da iğtibar arta bara.
Tarix
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]İñbaşta Prinston Presbeterian din ähellären äzerläw öçen oyıştırılsa da, yaña urınğa küçkäç, bu maqsat üzgärä. Amerika inqıylabı waqıtında universitet ike yaq tarafdarları qulında bulıp ala. Prinston suğışı Corc Waşington yaqlı keşelär öçen iñ zur ciñülärneñ berse bula. Prinston şähäreneñ ike iñ mäşhür yäşäwçese Azatlıq turında Deklarasiägä qul quya. 1783 yılda Kontinental Kongress Prinston universitetı binalarınıñ bersendä cıyıla.
1969 yılda Prinston universitetı berençe tapqır xatın-qızlarnı qabul itä.
Prinston universitetınıñ devizı — Dei sub numine viget (Allahı Täğälä qulı astında ul çäçäk ata).
Kampus
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Princeton universitetınıñ töp binaları neo-gotika stilendä eşlängän häm kübesençä 19nçı -20nçe ğasırlar başına qarıy. Berençe bina Nassau Hall, Kampusnıñ tönyaq noqtasındla urnaşa.
Universitet cirendä urın alağan Prinston Sänğät muzeyı tarixi yädkärlärgä bay häm 60,000 yaqın eksponatnı tuplıy. Şul isäptän, Qıtay sänğäte ürnäkläre iñ köçläyelärdän sanala. Muzeyda Clod Mone häm Endy Warhol äsärlären dä tabıp bula.
Oyışma
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Princeton 14.2 milliard dollar endowmentı belän dönyanıñ iñ bay universitetlarınnan sanala.
Barlığı altı kolledj eşli. Härber collegeda berniçä toraq korpusları, aşxanälär, kitapxanälär h.b. urnaşqan. Şulay itep bu kolledjlar ayırım yuğarı uqu yortı strukturasın xäterlätä.
- Wilson College
- Forbes College
- Rockefeller College
- Mathey College
- Butler College
- Whitman College (tözelü etabında)
Bakalavriat studentları, härber ekzamen aldınnan Akademik tuğrılıq antın yaza häm qul quya. Bu ant süzläre tübändägedän ğıybarät: «Min bu ekzamen waqıtında Namuslıq Kodeksın bozmawıma ant itäm». Ekzamen tämamlanğaç, studentlar maxsus qömietqa aldaw oçraqları turında xäbär itärgä tieş dip sanala. Şulay itep, uqıtuçılar studentlarnıñ ekzamen waqıtında küçerü-küçermäwen küzätmi. Akademik yalğan Princetonda iñ qatı tärtip bozu bulıp sanala, häm anıñ öçen studentlar uqu yortınnan quılırğa mömkin.
Universitet kitapxänäse 8 millionğa yaqın kitapqa iä
Universitet rangları, däräcälär
US News & World Report gäzite isäpläwençä, sigezençe yıl rättän 1nçe urın (2001-2008) Washington Monthly buyınça, Amerika millätenä kitergän fayda buyınça yuğarı belem birü yortları arasında 43nçe.
Keşelär
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Universitetnı törle yıllarda tämmlawçılar arasında Wudro Wilson häm Ceyms Medison, Bangladeşnıñ xäzerge prezidentı Faxruddin Ahmed, Con F. Kennedi (awırtu säbäple Harvardqa kühärgä mäcbür bula), Google prezidentı Erik E. Şmidt, korporativ rayder Karl Aykan, Nobel büläge laureatları Con Neş, Stiven Wainberg, Gari Bekker h.b.