Bötendönya kileşterelgän waqıtı
| Bötendönya kileşterelgän waqıtı | |
| Кыскача исем | UTC |
|---|---|
| Нәрсә нигезендә эшләнгән | Халыкара атомик вакыты[d] һәм галәми вакыт[d] |
| Алыштырган | галәми вакыт[d] |
| Стандартлаштыручы орган | Халыкара Җир әйләнүе хезмәте[d][1] |
Bötendönya kileşterelgän waqıtı yä UTC (inglizçä Coordinated Universal Time) - bötendönya tärtipkä saluçı standartı.
Atom waqıtınnan berniçä böten sekunda häm bötendönya UT1 waqıtınnan waqlanma sekunda sanı belän ayırıla.
UTC sisteması Grinviç buyınça urtaça waqıt - GMT urınına kertelgän. GMT waqıtı Cir äylänüe säbäple tögäl bulmadı.
UTC waqıtı atom waqıtı tigez şkalası nigezendä yasalğan.
UTC häm UT1 arasında ayırma 0,9 sekundağa tigez, ägär zurraq tögällek kiräk bulmasa Bötendönya waqıtı - UT töşençäse qullanıla.
Köndälek tormışında sekundalar waqlanma öleşe kiräkmägän oçraqta Grinviç urtaça GMT - waqıtı UTC häm UT1 ekvivalentı bulıp sanala.
Säğät zonaları UTC buyınça uñay häm tiskäre küçeş belän buldırılalar.
UTC cäyen häm qışın üzgärtelmi, tik qayber illärdä UTC waqıtına qarata küçeş üzgärä.
UTC häm bütän waqıt ülçäw sistemaları
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Bötendönya waqıtı UT - zamança Grinviç buyınça urtaça waqıtı versiäse.
- Grinviç buyınça urtaça waqıtı yä GMT - Grinviç meridianında urtaça qoyaş waqıtı. Cir bertörle bulmağan äylänüe säbäple Grinviç meridianı üze törleçä äylänä, şuña kürä bu waqıt tögäl tügel.
- UT0 - ber mizgeldä ülçängän Grinviç meridianında waqıt, astronomiä küzätüläre yärdämendä ülçänä.
- UT1 - urta Grinviç meridianında waqıt, Cir qotıpları xäräkäten isäpkä ala.
- UT1 = UT0 + Δλ
- UT2 - sezonlı Cir äylänüe törlelegen isäpkä ala.
- UT2 = UT1 + ΔTs.
Şuşı şkala tigez bulmıy häm uñaysız, şuña kürä qullanılmıy.