bandi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ban-di

Etimologiyasi

BANDI Bu ot 'bogʻla-', 'hibsga ol-' kabi maʼnolarni anglatadigan tojikcha bastan feʼlining (ТжРС, 51) band hozirgi zamon asosiga (ТжРС, 44) -y qoʻshimchasini (ТжРС, 542) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, 'mahbus' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, I, 78).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

fors. – mahbus, asir;

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1. esk. Asir tushgan odam, tutqun, asir. ◆ Bandi boʻlmoq. ◆ Sarbozlar oʻn chogʻli kishini bandi qilib, Xivaga haydab ketdilar. S. Siyoyev, „Avaz.“ ◆  Xolxoʻja bandilarning qoʻlini yechishni buyurib, koʻrpachadan joy koʻrsatdi. S. Ahmad, „Hukm.“

2. Zindonga tashlangan, qamoqqa olingan odam. ◆ Toʻrt bandini zindondan olib keldilar. S. Ayniy, „Esdaliklar.“ ◆  Joʻra shu Bekning sassiq qamoqxonasida bir yarim oy bandi boʻlib yotganida, oʻsha Nazar jallod har kuni ikki mahal Joʻrani qamchilatar.. edi. H. Shams, „Dushman.“

3. koʻchma Biror narsaga, holatga berilib ketgan, biror kimsa yoki narsaga bogʻlanib qolgan; maftun. ◆ U xayollariga bandi boʻlib, dam gʻazablanib, dam oʻziga-oʻzi tasalli berib borardi. "Yoshlik". ◆ Koʻzi oʻtgan-ketganlarda, xayoli esa turli oʻylar toʻfoniga bandi boʻlgan. "Yoshlik". ◆ Odam borki, kindik qoni tomgan yerga bandi u. "Yoshlik". ◆ U hanuz bu qadar bekorchilikka bandi boʻlmagan edi. T. Malik, „Qaldirgʻoch.“

4. koʻchma Kishanlangan, zanjirband. ◆ Bolam Avaz, eshit mening hasratim, qoʻl-oyogʻim bandi, kimga aytayin dardim. "Malikai ayyor".

Antonimlari

БАНДИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

bandi
уст.
1 пленный, пленник;
2 узник, арестант, заключённый; ◆ ~ qilmoq 1) пленить, полонить; 2) арестовывать, заключать в тюрьму, заточать;
3 связанный проигрышем или потерявший свободу вследствие проигрыша (в азартной игре).