uka

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

u-ka

Etimologiyasi

UKA ’bir ota-onaning kichik oʻgʻil farzandi’. Mening toʻrtta u k a m bor. Bu ot qadimgi turkiy tilda öke tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, I, 519); oʻzbek tilida ö unlisi u unlisiga, e unlisi ä unlisiga almashgan: öke > ukä. Dastlab bu ot ’kichik farzand’ maʼnosini bildirgan (qiz uka, ügʻil uka tarzida ish — latilgan); keyinchalik maʼnoda torayish yuz berib, ’kichik oʻgʻil farzand’ maʼnosini anglata boshlagan.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Bir ota-ona oʻgʻillaridan kichigi (katta yoshdagi farzandlarga nisbatan). ◆ Ukasi har gal uydan chiqib ketayotganida, koʻngli allanechuk boʻlib ketar, kimdir bir ogʻiz iliq gap aytsa, qaytib kelgudek boʻlar edi. S. Ahmad, „Ufq“ . ◆ Oʻshanda Sherali oʻn bir-dan oʻn ikkiga qadam qoʻygan, ukasi Muham-madjon uch yoshli dardchil bola edi. S. Karomatov, „Oltin qum“ .

2 Umuman, farzandlarning kichigi, ki-chiklari (kattasiga nisbatan). ◆ Qizaloqlar onasining qoʻlidan qozon-tovoq, sidir-supur, tikish-ilishni olishadi, ukalarini oʻyna-tishadi. S. Nurov, „Maysalarni ayoz urmay-di“ . ◆ U otasidan yigirma yoshda qolib, ukalarini qiyinchilik bshshn boqqan. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

3 Oʻzidan yosh er kishiga murojaatni bildiradi. ◆ Qayerdan kelgansiz, uka? P. Tursun, „Oʻqituvchi“ . [Safar boʻzchi:\ Axir birovni u ka, birovni aka deb, siz ham tuzukroq ishga qayishing-da, taqsir. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

</a>juka£1 ^2/6

Antonimlari

УКА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

uka
1 младший брат; ◆ katta uka самый старший брат среди младших (по отношению к старшему); ◆ oʻrtancha uka средний брат; ◆ kenja uka самый младший брат; ◆ aka-uka братья (старший и младший);
2 брат, браток; братец, братишка (употребляется при обращении к младшему по возрасту); ◆ ha, uka, ishlar qalay? ну, братец, как дела?