Hindixitoy yoʻlbarsi
| Hindixitoy yoʻlbarsi | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Berlin hayvonot bog'idagi Hindixitoy yo'lbarsi | ||||||||||||||||||||||
| Biologik klassifikatsiya | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
| Panthera tigris corbetti Mazák, 1968
| ||||||||||||||||||||||
Hindixitoy yoʻlbarsi – yoʻlbarslarning Panthera tigris tigris kenja turi populyatsiyasi boʻlib, Kambodja, Laos, Malayziya, Birma, Tailand va Vyetnamda yashaydi. Ilgari irland tabiatshunosi James Corbet (1875–1955) sharafiga P. t. corbetti deb nomlangan.
Tashqi koʻrinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hindixitoy yoʻlbarsi Bengal va Amur populyatsiyalaridan kam sonlidir. Erkak yoʻlbarsning uzunligi 2,55-2,9 m ga, tana ogʻirligi 150 dan 200 kg gacha (ogʻirligi 250 kg dan ortiq boʻlgan kattaroq namunalar ham topilgan)[1] yetadi. Hindixitoy yoʻlbarsi urgʻochisining uzunligi 2,30-2,55 m ga va tana vazni 100 dan 140 kg gacha[2] boʻladi. Boshi Bengal yoʻlbarsinikidan kichikroq, rangi quyuq, chiziqlari qisqa va torroq.
Yashash tarzi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hindixitoy yoʻlbarsi yolgʻiz yashovchi hayvondir. Yashirin xulq-atvori tufayli ularni yovvoyi tabiatda kuzatish qiyin, shuning uchun ularning turmush tarzi haqida maʼlumotlar kam.
Hindixitoy yoʻlbarslari asosan oʻrta va yirik tuyoqli hayvonlarni ovlaydi. Hind sambarlari, yovvoyi toʻngʻizlar, seraular va yirik bovidlar, masalan, bantenglar va yosh gaurlar yoʻlbarsning ozuqa turlari qatoriga kiradi. Biroq, Janubi-Sharqiy Osiyoning koʻplab hududlarida noqonuniy ov tufayli tuyoqli hayvonlar soni keskin kamayib ketgan. Couprey va Schomburgk bugʻusi kabi baʼzi turlar yoʻq qilingan, lira, choʻchqa bugʻulari va Osiyo buyvollari noyob turlarga aylangan. Bunday joylarda yoʻlbarslar muntjak, kirpi, makaka va choʻchqa boʻrsiqlari kabi kichikroq oʻljalarni ovlashga majbur boʻlishadi. Biroq, oʻljaning miqdori yoʻlbars kabi katta va faol yirtqichning ehtiyojlarini qondirish uchun zoʻrgʻa yetadi va ammo turning koʻpayishi qiyin kechadi. Bu omil brakonerlik bilan birgalikda Hindixitoy yoʻlbarslari populyatsiyasi davrida qisqarishining asosiy sababidir.
Hindixitoy yoʻlbarslari yil davomida juftlashadi, bu holat koʻpincha noyabrdan aprelgacha boʻlgan davrda koʻp yuz beradi. Taxminan 103 kun davom etadigan homiladorlikdan soʻng, urgʻochi yoʻlbars yettitagacha bolalashi mumkin (oʻrtacha 2-3 ta yoʻlbarscha tugʻiladi). Yoʻlbars bolalari koʻr va nimjon tugʻiladi, lekin 6-8 kundan keyin ular koʻra boshlaydilar. Birinchi yilida yoʻlbars bolalarining 35 foizi nobud boʻladi. 18 oyligida yoʻlbars bolalari onalarini tashlab, mustaqil yashashni boshlaydilar. Ushbu populyatsiyaning urgʻochilari 3-4 yoshda va erkaklari 4-5 yoshda jinsiy yetuklikka erishadilar.
Populyatsiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Turli manbalarga koʻra, populyatsiyasi 1200 dan 1800 ta gacha yoʻlbarsni tashkil qiladi. Eng katta populyatsiyasi Malayziyada joylashgan. Bu mamlakatda brakonerlik sezilarli darajada kamaygan, ammo yoʻlbarslar yashash hududlarining parchalanishi va kamyob turi tufayli xavf ostida. Vyetnamda yoʻlbarslarning deyarli toʻrtdan uch qismi Xitoy tibbiyotida foydalanish uchun organlarini sotish sababli oʻldirilgan[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Karanth, K. U., Stith, B. M. 1999: Prey depletion as a critical determinant of tiger population viability. In: Seidensticker/ Christie/ Jackson: Riding The Tiger: Tiger Conservation in human-dominated landscapes. Cambridge University Press, 1999 ISBN 0521648351
- ↑ „Asia’s biodiversity vanishing into the marketplace“. 2012-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Wildlife trade creating “empty forest syndrome” across the globe“. 2012-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Vikiomborda Hindixitoy yoʻlbarsi haqida turkum mavjud |