Shamdon

Kumush shamdonlar

Shamdon — sham qoʻyish uchun moʻljallangan taglik. Koʻp shoxli dekorativ shamdonlar chilchiroqlar deb ataladi.

Tarixi

Shamdonlar qadim zamonlardan beri maʼlum boʻlgan, ammo keyinchalik ular yogʻli yoki moyli lampalar bilan almashtirilgan.

Kundalik hayotda bronza yoki jezdan yasalgan shamdonlar XV asrdan boshlab paydo boʻladi. XVII-XVIII asrlarda qandillar burjuaziya uylarida chilchiroqdan koʻra koʻproq tarqaladi.

XVIII asrning oxiridan boshlab shamdonlar bayramona stolning bezagiga aylana boshladi. Ular turli xil materiallardan, jumladan, shisha, chinni, yogʻoch, plastik va turli metallardan tayyorlanadi.

18-asrda paydo boʻlgan chilchiroq koʻrinishidagi fonuslar 19-asrda gazli yoritishning paydo boʻlishi bilan yanada keng tarqaldi. Oʻshandan beri ular jamoat joylarini yoritish va bezash uchun katta ahamiyatga ega boʻldi. Dastlab, bunday fonuslar metalldan zarb qilingan, keyinchalik esa ular, ayniqsa murakkab konstruksiyaga ega boʻlsa, choʻyandan yoki quyma bronzadan eritilgan.

Shamdonni mum yoki stearin tomchilaridan himoya qilish uchun shamning pastki qismiga teshikchalari boʻlgan shisha, billur, chinni yoki metall doira — rozetka kiydirilishi mumkin.

Xristianlik ibodatida turli xil shamdonlar keng qoʻllanadi.

Adabiyotlar

• Podsvechniki // Tovarniy slovar / I. A. Pugachyov (glavniy redaktor). — M.: Gosudarstvennoe izdatelstvo torgovoy literaturi, 1959. — T. VII. — Stb. 166
• И. И. Шангина „Подсвечник“, . Русский традиционный быт: Энциклопедический словарь, 5000 экз, СПб.: Азбука классика, 2003 — 437—439-bet. ISBN 5-352-00337-X. 
• Л. В. Беловинский „Подсвечник“, . Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. — 499-bet. ISBN 978-5-699-24458-4.