Kacu tekst Denver

{{10000}}{{A10000}}
{{Eländpunkt
 | Nimi = Denver
 | Lidnanznam = Seal of Denver, Colorado.svg
 | Flag = Flag of Denver, Colorado.svg
 | Lidnanznam text = Denveran lidnanznam
 | Flag text = Denveran flag
 | Valdkund = Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad
 | Eläjiden lugu = 715,522
 | Voz' = 2020
 | Pind = 400.74
 | Fail = Denver Montage.jpg
 | Pämez' = Maik Džonston<br/>(heinku 2023—,<br/>''Mike Johnston'')
 | Telefonkod = +1-303. +1-720
 | Aigvö = tal'vel [[UTC]]−7,<br />kezal [[UTC]]−6
}}
[[Fail:Denver and Boulder Colorado US street map.svg|thumb|left|250px|Lidnan kart ezilidnoidenke (2024)]]
'''Denver''' (mugažo [[anglijan kel'|anglijan kelel]], virktas [ˈdɛnvər], arpaho: ''Niinéniiniicíihéhe' '') om [[Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad|AÜV:oiden]] lidn da lidnümbrik federacijan keskuzpalan päivlaskmas. Se om [[Kolorado]]-štatan pälidn da kaikiš suremb lidn eläjiden lugun mödhe.

== Istorii ==
Eländpunktan aluz om pandud vn 1858 17. päiväl kül'mkud [[Kanzas]]-territorijha lidnan statusanke, [[kuld]]an löudmižsijad tegihe alusenpanendan süks. Nimitihe Kanzasan Džeims Denver-gubernatoran kanzannimen mödhe. Vl 1867 Denver oli jo Kolorado-territorijan pälidnaks, vn 1876 elokus kändihe uden Kolorado-štatan (nomer 38) keskuseks. Vspäi 1902 lidn om lidnümbrikon üks'jäine eländpunkt. Edel [[Toine mail'man soda|Surt sodad]] Denver šingotihe kabjživatfermoil, om järedan maižanduzrajonan keskuseks tähäsai.

Vll 1953−1989 [[plutonii|plutonijan]] küllästamižfabrik sijazihe 25 kilometras lidnaspäi, mi kucui Denveran erasiden rajoniden radioaktivišt redustust.

Denver šingotase kaičendministrusen i aerokosmižen tegimišton edheotandoil, toižel mašinansauvomižel (instrumentad, avtovöd), sömtegimištol (kiruhsömän restoranoiden verkoiden fabrikad), torguindal. Valdkundan logistikan znamasine keskuz (telekommunikacijad, aviatond) ičeze ližakahan sijadusen tagut. Kaivuztegimišton kompanijoiden (kuldan samine) i AÜV:oiden kondominiumoiden Aimco-kompanijan päfaterad sijadasoiš lidnas vai läz sidä. AÜV:oiden üks' kahtes rahuztanhaspäi radab täs.

== Geografijan andmused ==
Lidn sijadase [[step'|stepin]] zonas, Saut-Platt-jogen alangištos ({{lang-en|South Platte River}}, [[Missuri]]n oigedpol'ne bassein), [[Kall'oikahad mäged|Kall'oikahiden mägiden]] päivnouzmaižidenno pautkidenno, 1560..1730 m korktusil, 1610 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Denveran keskuz seižub jogen oiktal randal. Lidnan ühthine pind om 400,74 km², sidä kesken kuivma 396,46 km², vezi otab 4,28 km².

Klimat om kontinentaline pol'kuiv päivoikaz. [[Tulleipörde|Tulleipörtked]] oma harvad. Voden keskmäine lämuz om +10,6 C°, kezakun-elokun +20,6..+23,9 C°, tal'vkun-uhokun −0,4..+0,4 C°. Ekstremumad oma −34 C° (viluku) i +41 C° (kezaku-eloku). Kezaaigan minimum om −1 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +27 C° (uhoku). Paneb sadegid 368 mm vodes, enamba sulakus-elokus (40..55 mm kus), vähemba tal'vkus-uhokus (9..10 mm kus). Paneb lunt 124 sm tal'ves. Keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 48..57 % röunoiš voden aigan.

== Tobmuz ==
[[Fail:Denver neighborhoods.gif|thumb|left|250px|Lidnan susedkundad vl 2006]]
Denver-lidn jagase 78 susedkundaks ({{lang-en|neighborhood}}).

Edeline lidnan pämez' (mer) om Maikl Henkok (heinku 2011 — heinku 2023, ''Michael Hancock'').

== Eläjad ==
Vl 2010 lidnan eläjiden lugu oli 600 158 ristitud, heišpäi kodikeleks: [[anglijan kel']] — 72,28 %, [[ispanijan kel']] — 21,42 %. Kaik 704 621 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt om nügüd'. Vl 2020 läz koumed millionad ristituid elihe kaikes lidnaglomeracijas 21763 km² pindal (19. sija AÜV:oiš).

Znamasižed üläopendusen aluzkundad oma Koloradon universitet Denveras<ref>[http://ucdenver.edu/ Koloradon universitetan Denveras sait (''ucdenver.edu'').] {{ref-en}}</ref> (alusenpanend 1912, 18,1 tuh. üläopenikoid vl 2024) i Metropolitenine Denveran valdkundaline universitet<ref>[http://msudenver.edu/ Metropolitenižen Denveran valdkundaližen universitetan sait (''msudenver.edu'').] {{ref-en}}</ref> (alusenpanend 1965, 17,5 tuh. üläopenikoid vl 2023).

== Transport ==
Avtobusad da kiruhtramvaid oma kundaližeks transportaks lidnas. Se om raudtesol'meks.

Rahvahidenkeskeine civiline ''Denver''-lendimport<ref>[http://denverairport.net/ Rahvahidenkeskeižen Denver-lendimportan sait (''denverairport.net'').] {{ref-en}}</ref> (''DEN / KDEN'', 69,2 mln passažiroid vl 2022) sijadase 40 km pohjoižpäivnouzmha azjaližes keskusespäi, AÜV:oiden kaikiš suremb pindan mödhe (137,4 km²) i nellänz' passažiroiden lugun mödhe (vl 2011). Tehtas reisid AÜV:oiden äjihe lidnoihe, mugažo Kanadha i Evropan erasihe maihe, om čarterreisid Latinižen Amerikan maihe.

== Homaičendad ==
<references />

== Irdkosketused ==
* [https://www.denvergov.org/ Lidnan tobmuden oficialine sait (''denvergov.org'').] {{ref-en}}
* [http://www.denver.org/ Lidnan informacine turizman sait (''denver.org'').] {{ref-en}}
{{Commons|Category:Denver, Colorado}}

{{AÜV:oiden järedad lidnad}}

[[Kategorii:Denver| ]]
[[Kategorii:Koloradon lidnad]]
[[Kategorii:Amerikan Ühtenzoittud Valdkundoiden lidnad]]
[[Kategorii:Eländpunktad kirjamišton mödhe]]
[[Kategorii:Kolorado|*]]