Lyste van hertoogn en keuniengn van Pruussn
Hier volgt de lyste van hertoogn en keuniengn van Pruussn. Ze woarn lid van 't Huus Hohenzollern en ze regeerdn over de vroegere Duutsche stoat Pruussn.
In 1525 wierd et protestants hertogdom gesticht in ôostelik Pruussn. 't Hertogdom volgde doa de Teutoonsche Ordestoat ip. Albrecht van Brandenburg-Ansbach was de latste grôotmêester van de Teutoonsche ridders van de Duutsche Orde en den êestn hertog van et hertogdom.
In 1618 stiervn de Pruussische Hohenzollerns met Albrecht Frederik uut. Doadeure erfde markgroaf Johan Sigismund van Brandenburg 't hertogdom en wierdn de twi stoatn verêenigd. De unie krêegt de noame Brandenburg-Pruussn. Brandenburg was et zwoartepunt van de dubbelstoat.
In 1701 kost keurvorst Frederik III hem als Frederik I tout keunienk loatn krôonn en kwam Brandenburg-Pruussn een keunienkryk.
Achter d'overwinnienge van de Frans-Pruussischn oorloge (1870-1871), ounder d'heerschappye van Wilhelm I en zyn kanselier Otto von Bismarck, kost Pruussn d'êenmoakienge van Duutsland bekommn en wierd et Duuts Keizerryk gesticht. Wilhelm I was den êeste Duutsche keizer van 1871 tout 1888. Zyn klêenzeune Wilhelm II most in 1918 oftreedn.
Tusschn 1871 en den Êeste Weireldoorloge was et keunienkryk Pruussn de belangrykste stoat van et Duuts Ryk.
| Portreit | Noame | Regeerperiode | Nota's |
|---|---|---|---|
| Albert van Brandenburg-Ansbach Albrecht von Brandenburg-Ansbach (1490-1568) |
1525-1568 | Zeune van Frederik I van Brandenburg-Ansbach en Sophie, dochter van Casimir IV Jagiellon. Je was de latste grôotmêester van de Teutoonsche ridders en den êestn hertog van et hertogdom Pruussn. | |
| Albert Frederik van Pruussn Albrecht Friedrich von Preußen (1553-1618) |
1568-1618 |
Zeune van Albert van Brandenburg-Ansbach en Anna Maria van Brunswick-Lüneburg. Je was de latste Pruussischn hertog van de Ansbach tak van de Hohenzollerns. | |
| Jan Sigismund van Brandenburg Johann Sigismund von Brandenburg (1572-1619) |
1618-1619 | Je was keurvorst van Brandenburg. Deur zyn huwelik met Anna, d'oudste dochter van hertog Albert Frederik die zounder zeuns stierf, wierd de unie Brandenburg-Pruussn gesticht. | |
| George Willem van Brandenburg Georg Wilhelm von Brandenburg (1595-1640) |
1619-1640 | Zeune van Jan Sigismund en Anna van Pruussn. Je regeerde binst de Dertigjoarign Oorloge (1618–1648) | |
| Frederik Willem van Brandenburg Friedrich Wilhelm von Brandenburg (1620-1688) |
1640-1688 | Zeune van George Willem van Brandenburg en Elisabeth Charlotte van de Palts. Gekend als "de Grôote Keurvorst" (Duuts: Der Große Kurfürst) vo zyn militaire en polletieke successn. | |
| Frederik III Friedrich III (1657-1713) |
1688-1701 | Zeune van Frederik Willem van Brandenburg Was van 1688 tout 1701 hertog van Pruussn als Frederik III. In 1701 gekrôond als keunienk in Pruussn als Frederik I Ook keurvorst van Brandenburg. |
| Portreit | Noame | Regeerperiode | Nota's |
|---|---|---|---|
| Frederik I van Pruussn Friedrich I (1657-1713) |
1701-1713 | Den êeste keunienk van Pruussn | |
| Frederik Willem I van Pruussn Friedrich Wilhelm I (1688-1740) |
1713-1740 | Zeune van Frederik I van Pruussn Ook keurvorst van Brandenburg. | |
| Frederik II van Pruussn (de Grôotn) Friedrich der Große (1712-1786) |
1740-1786 | Zeune van Frederik Willem I van Pruussn Kwam in 1772 keunienk van Pruussn, achter d'Êeste Poolsche Dêelienge. Ook keurvorst van Brandenburg. | |
| Frederik Willem II van Pruussn Friedrich Wilhelm II (1744-1797) |
1786-1797 | Neve van Frederik II | |
| Frederik Willem III van Pruussn Friedrich Wilhelm III (1770-1840) |
1797-1840 | Zeune van Frederik Willem II van Pruussn. | |
| Frederik Willem IV van Pruussn Friedrich Wilhelm IV (1795-1861) |
1840-1861 | Zeune van Frederik Willem III van Pruussn. | |
| Willem I van Duutsland Wilhelm I (1797-1888) |
1861-1888 | Broere van Frederik Willem IV van Pruussn. Van 1871 ook Duuts Keizer. | |
| Frederik III van Duutsland Friedrich III (1831-1888) |
1888 | Zeune van Willem I van Duutsland. Ook Duuts Keizer. Je regeerde mo 99 doagn vo dat ie stierf an keelkanker. | |
| Willem II van Duutsland Wilhelm II (1859-1941) |
1888-1918 | Zeune van Frederik III van Duutsland. Ook Duuts Keizer. Met de Novemberrevoluusje van 1918 kwamt er een ende an 't keunienkryk Pruussn. |