Ystyd

Varioaties in temperateure, CO₂, en stof van de Vostok yskern over de latste 400,000 joarn

Een ystyd of glacioatie is e geologisch tydvak woarin dat er yskappn vôornkommn.

Pleistoceen Ystyd

On de mensn over den ystyd klappn, peizn ze mêestol an de koude periode die round 1.8 Ma begost hèt, en ongevêer tienduusd joar geleen gestopt is. Behalve dat 't eigentlik nog nie gedoan is: me zyn moa zjuuste in een interglacioale periode tussn twêe koude perioodn. Dat is omdat 't wel een bitje gecomplikeerder is dan êen langen ystyd. O je d'yskernn die in Groenland en Antarctica geboard zyn kunt geloovn, zyn de temperateurn verschillende kêern up en nere gegoan ounder den invloed van de Milankovitch cyclussn.

Gedeurende d'ystydn was West-Vloandern wel nie deur ys bedekt, moa 't was hier toch deftig koud, en hêel d'omgevienge was toendra. Boovn de gletsjers was 't er een constant hogedrukgebied, en van doaruut kreeg West-Vloandern veel nôordenwiend da stof en zand vanuut den (droge) Nôordzee bloasde. 't Is doavan dat 't grotste dêel van West-Vloandern mè zand of lêem is bedekt.

Hoe dat 't leevn olhier deruut zaag gedeurende 't Pleistoceen weetn we nie direct omda me gin fossieln van die periode gevoundn hèn, moa overbluufsels die vanup den Doggerbank upgevist zyn geevn wel een idee van wat dat 't moe gewist zyn.

Oudere Ystydn

Veel verder in de prehistorie zyn der nog goed gedocumenteerde ystydn van 't Ordovicium (465 - 440Ma, mè poolkappn over de Sahara) en 't Carboon (300 - 270 Ma, mè poolkappn over Zudelik Afrika), mor omdat Avalonia ton dichter teegn den evenoare laag, zyn d' er doavan gin spôorn nageloatn in West-Vloandern.

Nog verderweg, in 't Precambrium is 't er een periode gewist tussn 800 en 700 Ma woa dat 't erup trekt dat de hêle eirde ounder 't ys zaat. Die periode is over 't olgemêen bekend as de "Snowball earth" (snêeuwboleirde).

Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Ice age van Wikimedia Commons.