Sinhala Lit G-10-11
Sinhala Lit G-10-11
%yh
10 - 11 fYa%‚
ISBN 978-955-25-0381-8
                                     ii
                Y%S ,xld cd;sl .Sh
	
	   Y%S ,xld ud;d
	   wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
	   iqkaor isßnßkS" iq/¢ w;sfidanudk ,xld
	   OdkH Okh fkl u,a m,;=re msß ch N+ñh ruHd
	   wmyg iem isß fi; iokd Ôjkfha ud;d
	   ms<s.kq uek wm Nla;s mQcd
	   kfuda kfuda ud;d
	   wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
	   Tn fõ wm úoHd
	   Tn u h wm i;Hd
	   Tn fõ wm Yla;s
	   wm yo ;=< Nla;s
	   Tn wm wdf,dafla
	   wmf.a wkqm%dfKa
	   Tn wm Ôjk fõ
	   wm uqla;sh Tn fõ
	   kj Ôjk foñfka ks;sk wm mqnqÿ lrka ud;d
	   {dk ù¾h jvjñk /f.k hkq uek ch N+ñ lrd
	   tl ujlf. ore le, neúkd
	   huq huq ù fkdmud
	   fm%au jvd ieu fNao ÿ/r od kfuda kfuda ud;d
	   wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
                           iii
iv
v
kshdukh yd wëlaIKh		
     ví,sõ' tï' chka; úl%ukdhl 	 		
					wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a"
					wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
ixialdrl uKav,h
chka; wurisxy	 		 uydpd¾h
					reyqKq úYajúoHd,h
mS' tA' ã' rejks isiscd	 		 iyldr lÓldpd¾h
					cd;sl wOHdmk wdh;kh
Y%shdks wfíúl%u	 		 ksfhdacH wOHlaI
					NdId yd udkj Ydia;% wxYh
					wOHdmk wud;HdxYh
tÉ'Ô' iqis,a isßfiak			 fcHaIaG lÓldpd¾h
					wOHdmk úoHd mSGh" ydmsá.u
m%.S;sld chfialr 			 ksfhdacH flduidßia
					wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
NdId ixialrKh
mQcH w.,lv isßiquk ysñ		 uydpd¾h
 					fld<U úYajúoHd,h
		
                          vi
f,aLl uKav,h
mqIamd l¿wdrÉÑ	 		 .=re WmfoaYsld
					l,dm wOHdmk ld¾hd,h" r;akmqr
tï' tA' tA' mS' u,a,jwdrÉÑ	 	 .=re WmfoaYl
					fldÜGdi wOHdmk ld¾hd,h" ksljeráh
fla' ù' ã' iS' tka' wfíisxy	 	   .=re fiajh
     					                       .sß$ oUfo‚h uyd úoHd,h" oUfo‚h
fidaÿm;a lshùu			
ch;a mshoiqka
msgljr ks¾udKh	
fÊ' tÉ' ufkdaßld m%shx.kS		      wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j			
		
                                   vii
viii
                                   mgqk
	
									                                           msgq wxl
	
    8	     w`.=,au,a oukh	                            70
    9	     W.a.fiak kï isgqmq;ayqf.a jia;=j	          79
    10	    lEr.,h jecfUhs fï f,iska isg'''	           84
    11	    u. úis;=re	                                89
    12 	   l=ryka bisuqj l¿jr n,d,d	                  97
    13 	   wmg jeisls<shla	                           99
    14 	   Èhuka;s ud,h	                              110
    15	    oEf;a lr.eg isU ikikakg'''	               122
    16 	   jiaidkh	                                  125
    		     Wm.%ka:h
    		            ² isxy, idys;H b;sydih ieflúka	    128
                                    ix
                        ixialdrl igyk
2015 j¾Ifha isg l%shd;aul ùug kshñ; kj úIh ks¾foaYhg wkql+, j iïmdokh
lr we;s fuu 10-11 fY%a‚ isxy, idys;H ix.%yh fm<fmd;" w;S;fha isg j¾;udkh
olajd úúO f,aLlhka úiska iïmdokh flreKq ks¾udKd;aul idys;H lD;sj,ska
Wmqgd .ekqKq WoaOD; we;=<;a idys;Huh WoaOD; iuqÉphlska iukaú; h' cd;sl
wOHdmk wdh;kh úiska ks¾ÈIag tu idys;Huh WoaOD;j,g wÞ< ixlaIsma;
úia;rhla fyda ks¾udKfha l¾;D ms<sn| ye¢kaùula o fuu fmdf;a wka;¾.; fõ'
fuys mdvï wkqms<sfj< cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska iïmdÈ; mdvï wkql%uhg
wkql+, j ilia lr we;'
Tfí .=rejrhdf.a u. fmkaùu iys; j fuu idys;Huh WoaOD; yÞrd isxy, idys;Hh
ms<sn| ukd wjfndaOhla ,nd .ekSug;a ;j ;j;a isxy, idys;Hh yeoEÍug fhduq
ùug;a Tng yels jkq we;' tfuka u idys;H mßYS,kfhka ,nk Ôú; mß×kh
Tfí u;= Ôú;h id¾:l lr .ekSug o bjy,a fõjd hkak wmf.a m%d¾:khhs'
fuu fmdf;a we;=<;a f,aLkj, uq,a l¾;Djrekag wmf.a m%Kduh msßkuk w;r
fuu fm<fmd; iïmdokfha § úúO wdldrfhka iyfhda.h ±lajQ ish¨ fokd
lD;{;d mQ¾jl j isysm;a lruq
ixialdrl uKav,h
                                   x
  1                                 i;r lka uka;%Kh
                                                                                	
                                                      ^l=reKE., wjêh&
mkaish mkia cd;l fmd; 14 jk ishjfiys l=reKE., rc l< i;r jk
mKaä; mrdl%undyq rc oji ùrisxy m%;srdc kue;s weue;sjrhdf.a wkq.%yfhka
isxy,hg k.d we;s nj lshefõ' fï i|yd uQ,dY%h fldg .;a .%ka:h jkafka md,s
cd;lÜGl:dj hs'
isxy, mkaish mkia cd;l fmd; uq,a lD;sfhys Rcq mßj¾;khla fkd fõ' cd;l
.d:d iaj,amhla olakg ,eîu;a" ffjhHdlrK ^.d:dj, woyia yd jpk úia;r&
fldgi olakg fkd ,eîu;a" w;S; l;dj wLKavj bÈßm;a lsÍu;a isxy, cd;l
l;d fmdf;ys ,laIK fõ' ‘mkaish mkia cd;l l;d fmd;’ f,i ye¢kajQj o
tys ienúka u we;af;a cd;l l;d 547ls'
isxy, cd;l l;djkag kshñ; wdlD;shla olakg we;' tA wkqj"
j¾;udk l;dj"
w;S; l;dj"
ifudaOdkh
hk ,laIK" isxy, cd;l l;dj ;=< olakg ,efnk wx. hs'
cd;l fmd; weiqre lr f.k rÑ; mßjdr .%ka: rdYshla o fõ' cd;l fmd;
isxy,hg ke.=Kq miqj o fjka fjka jYfhka cd;l l;d ,shù we;' Wïu.a.
cd;lh" t¿ Wuxodj" Wïuoka;s cd;lh tn÷ .%ka: lSmhls' uqjfoõodj;" iiodj; yd
lõis¿ñK cd;l l;d weiqfrka rÑ; .S ldjH hs' ldjHfYaLrh" .=;a;s, ldjHh"
i| ls÷re od lj" l=i cd;l ldjHh" oyï fid~ od lj" fjiaika;r cd;lh" uqj
cd;lh" ksñ cd;lh" lõñ‚ fldf~d," lõñ‚ u,a ou wdÈh o cd;l fmd;
weiqfrka ìys jQ ldjH .%ka: hs'
Wïu.a. cd;lh rpkd lsÍfï wruqK ù we;af;a ufy!IO mç;=udf.a nqoaê uysuh
m%ldY lsÍu hs' cd;l l;d w;r §¾>;u l;dj jk fuys ufy!IO m`ä;=ud l=vd
wjêfha isg ish kqjK fufyhjd lghq;= lrk wdldrh;a rcqg fiajh lsÍfï §
i;=re l=uka;%K mrod rdcHh yd cSú; fírd .ekSug WmdhYS,Sj lghq;= lrk
wdldrh;a úia;r flf¾' ta ch.%yKh ,nkafka lsis ÿ cSú; ydkshla isÿ fkd jk
wdldrhg ùu fuys úfYaI;ajhls' Wïu.a. cd;lfha tk i;r lka uka;%Kfha
isg O¾u hqoaOh f;la fldgi fï mdvug we;=<;a fõ'
    “foajhka jykai" wms fiakdj /ia fldg f.k m<uq fldg l=vd kqjrla jg fldg
    .kqïy' uu l=reì,sfhka we;=¿ kqjrg jeo" tA kqjr rÊcqrejkg" ‘foajhks" f;dm yd
    wm yd igka fldg ldßfhla ke;s¦ yqfola wm k;= jj' f;dmf.a rdcHh f;dmg u
    jkafka h¦ igka fldf<da kï wmf.a fiakd jdyk uy;a fyhska tAldka;fhka u
    mrÿj’ hs lshñ' bÈka ud lS f,i fkdfldf<da kï" igka fldg w,a,d f.k urd
    mshd Wkaf.a fiakdj;a yer f.k wfkla kqjrlg hïy' tA kqjr;a tfia u hg;a
    fldg f.k" bka wfkla kqjfrle hs fï ieáfha u ish¨ oUÈj rdcHh f.k ‘ch
    mdkh wkqNj lrïy’ hs lshd tla ishhla rcorejka wmf.a kqjrg f.kZjq;a Whke §
    rd uKav,hla idod Wka yeu fokd ‘rd fndkakg he’ hs rd ueç,af,a ys÷jd,d úI
    fhdod lrk ,oaod jQ rd wkqNj lrjd Wka yeu fokd u Ôú; úkdYhg muqKqjd
    .Õ Èhg oud tla ishhla rdcOdksfhys rdcHh w;a m;a fldg .kqïy' t fia l,ays
    kqU jykafia ish¨ oUÈjg w. rc jk fiale” hs lSy' rÊcqrefjda “hym; wdpdÍks"
    f;dm lS f,i u flfró” lSy' “foajhka jykai" fï uka;%Kh i;r lka uka;%Kh
2
kï fjhs¦ wfkla flkl=ka o; fkd yelafla h' tfia fyhska l,a fkdhjd hym;a
kelef;lska jyd kslauqKq uekeje” hs lSy' rÊcqrefjda “hym;e” hs .súiaidy'
.srd fmda;lfhda ta uka;%Kh wid ksujd" Wka fofokd uka;%Kh fldg wka;fhys §"
id,af,l ,d,d md;g ndk flkl=ka fuka flajÜg nuqKd ysie j¾pia ms~la fy<d"
‘lsfula ±’ hs lg o,ajd f.k Wv neÆ ;eke;a;jqkaf.a uqLfha keje; j¾pia ms~la
fy<d" “l%Ska” hk wkqlrKfhka y~ñka fld<’;af;ka Wv ke`.S" “flajÜgh" f;da
;udf.a uka;%Kh i;r lka uka;%K he hs is;hs o@ oeka u ilka je .sfha h'
keje; wg lklg f.dia" miq j fkdfhla ish lklg hkafka he” hs lSy' .srjd
“fld," .kqj” hs lshoa§ u mjkg n÷ jQ fõ.fhka mshdir fldg ñhq¨ kqjrg f.dia
ufy!IO mKaä;hka jykafiaf.a m%didohg jkay'
tA .srd mKaä;hkaf.a fu n÷ jf;la we;af;a h' bÈka lsis f;fklska f.kd yiakla
mKaä;hka jykafiag muKla lsh hq;= ù kï Wka jykafiaf.a oirejg niakdy¦
bÈka wurd foaùkq;a weiqj ukd ù kï welfhys f.dia ys¢kdy¦ bÈka fndfyda fokd
weiqj ukd ù kï ìug niakdy' tojia .srd mKaä;fhda mKaä;hka jykafiaf.a
oirefjys nei Wkay' tA i,l=fKka" ‘ryie ì‚h hq;= he’ hs wurd foaùka yd
fndfyda fok bj;aj .shy' mKaä;hka jykafia iqj fmda;lhka yer f.k u;=
ud,a ;,hg ke`.S" ‘in|" f;dm úiska l=ula olakd ,o o¦ l=ula wik ,o ±’ hs úpd<
fial' blaì;s .srd mKaä;fhda fndaêi;a;ajhka jykafiag" “uu" foajfhks" ish¨
oUÈj wfkla rÊcqre flkl=ka iómfhka lsis Nhla fkd Èáñ' W;a;r mxpd, kqjr
pQ,kS n%yauo;a; rÊcqrejkaf.a flajÜg kï mqfrdays;hdfKda rÊcqrejka Whkg
f.k f.dia" i;r lka uka;%Khla l<y' uu uÕ=,a i,a .ie w;a;la we;=f<a ieÕeù
ys|" uka;%Kh wid ksujd f.k flajÜg nuqKd lge j¾pia ms~la fy<d mshd
wdó” hs lshd ish¨ ;uka ÿgq foh;a weiQ foh;a mKaä;hkg ±kajQy' Wka jykafia
úiska —rÊcqrefjda .súiafida ±” hs úpd< l,ays" “.súiakd ,o he" foajfhks” hs lSy'
mKaä;hka jykafia .srd fmda;lhkg l< ukd i;aldr fldg fyj;a ófhka yekQ
ú,| ljd" ó meka fmdjd" fí;a f;,ska mshd iÕ< ue~" fudf<dla we;sß,s w;=rk
,o rka ueÈßfhys i;mamd" “flajÜghd ud ufy!IO mKaä; nj fkd oks;Ss” hs
is;ñ' “±ka Tyq l< uka;%Kh uqÿka meñK fkd foñ” hs is;d" we;=¿ kqjr yqka
È<s÷ka msg;a lrjd msá kqjr ,ejQ fial' msá ráka okjqj,ska i;r jdi, kshï .ï
i;ßka jia;%dNrK OkOdkHd§ka iuDoaO jQ biqreu;=ka f.kajd we;=¿ kqjr jeiajQ
fial¦ fndfyda OkOdkH /ia lrjQ fial'
    n%yauo;a; rÊcqrefjda i;a yjqreÿ i;a uia i;a ojfilska fõfoay rÊcqrejkaf.a rdcHh
    ;nd fiiq oUÈj rdcHhka f.k flajÜg nuqKkg" “wdpdÍks" ñhq¨ kqjr fõfoay
    rÊcqrejkaf.a rdcHh .kqïy” hs lSy' “foajhka jykai" ufy!IO mKaä;hka jik
    kqjr rdcHh .kakg fkdfmdfydi;=ïy' tA mKaä;fhda jkdys fu n÷ kqjKe;a;dy'
    b;d u Wmdhjka;hy” hs" fu fia tA flajÜg nuqKq wdpdß úia;r fldg" i|
    u~f,ys w|kd flkl=ka fuka uy fndai;dKka jykafiaf.a .=K rÊcqrejkg lSy'
    tA wdpdß ;=uQ;a Wmdhj;ayq u h' tfia fyhska “ñhq¨ kqjr rdcHh kï b;d iaj,am h'
    ish¨ oUÈj rdcHh wmg iEfyhs' tla rdcHhlska wmg ldßh lsï ±@” hs Wmdfhka
    rÊcqrejka .súiaiQy' fiiq rc orefjda “wms ñhq¨ kqjr rdcHh f.k u ck mdkh
    fndïy” hs lshkakd" flajÜg wdpdß Wkqka ldrK lshd j<ld" “fõfoay rdcHh f.k
    l=ula lrfuda o@ tA rÊcqrefjda;a wm k;=fjda u h' kj;=j” hs tla ishhla rc orejka
    Wmdfhka .súiaiQy' tA rÊcqrefjda flajÜg kï nuqKkaf.a nia wid ñhq¨ kqjrg hk
    .uka keje;a;dy' fndai;dKka jykafiag Tn jykafiaf.a pr mqreIfhda" “n%yauo;a;
    rÊcqrefjda tla ishhla rc orejka msßjrd ñhq¨ kqjrg kslauqKdyq kej; ;ukaf.a
    kqjrg u ke`.S .shy” hs yiqka tjQy' fndaêi;a;ajhka jykafia o tA mqreIhkg
    “fu ;eka mgka fldg rÊcqrejka lrk l%shdjka ±k tjkafka he” hs lshd kej;
    yiqka hejQ fial' n%yauo;a; rÊcqrefjda o flajÜghka yd iu. “úI ñY% iqrd mdkh
    wkqNj lrjd rc orejka ueÍï ixLHd; tA lghq;a; ±ka lrïy” hs uka;%Kh
    fldg" “wms ch mdkh fndïy” hs lshd" “uÕ=,a Whk k÷ka Whkla fia irid oyia
    .Kka l+vïj, rd mqrd ;índ wfkal m%ldr uijq¿ tA tA ia:dkfhys j<ka mqrd /ia
    fldg ;nj”hs wud;Hhkag úOdk l<y' t mj;a mKaä;hka jykafiag wka;iair
    mqreIfhda lshd hejQy' Tyq jkdys úI fhdod rÊcqrejka urkq leue;s kshdj fkd
    oks;s¦ uy fndai;dKka jykafia jkdys .srd fmda;lhka w;ska weiQ neúka okakd
    fial' t fia fyhska Wka jykafiaf.a wka;iairhkag “ch mdkh fndk ojia kshu
    fldg lshd tjjq” he hs kej; yiqka hejQ fial' tA fhdaOfhda jod< f,i u ojia
    kshu fldg hejQy'
tA fhdaOfhda;a fndaêi;a;ajhka jykafia jod< nia uqÿkska ms<sf.k je| iuq f.k
ÿkq" uq.=re" wvhá" m;afldfyd,a" mdrdj<¨ he hk m[apdhqO ikakoaO je W;=re
mi,a okjqje kqjrg f.dia k÷ka Whk fuka iryk ,o Whkg jeo" kÕk ,o o<
mq~q fiai;a we;s tla ishhla rdcdik wdÈ jQ ms<sfh, fldg ;nk ,o Y%S úN+;Ska ±l"
uy fndai;dKka jykafia úiska jÞrk ,o l%ufhka u ish,a, fldg fiakd uOHhg
jeo fndfyda fok lafIdaN fldg ;ukaf.a ñhq¨ kqjrg m,d .shy'
	
ñhq¨ kqjr jg,Eu
pQ,kS rc o ‘tla ishhla rc orejka urk ms‚i YDx.s ,d bÈ lrk ,o fun÷ iqrd mdkh
ufy!IO mKaä;hka úiska ndOd flf<a he’ hs lsmsfha h' tla ishhla rc orefjda o"
‘wmg ch mdkh î .; kqÿkay’ hs lsmsfhda h' fiakdj o" ‘wms fkdñ,fha fndk iqrd
mdkh fkd,oaoïy’ hs lsmshy' n%yauo;a; rÊcqrefjda o tla ishhla rc orejka nKjd"
“tj" mskaj;aks" ñhq¨ kqjr f.dia fõfoay rÊcqrejkaf.a bi ;,ameka m,la u~kd
fia lvqfjka lmd mshd fo mhska ue~ f.k ys| ch mdkh fndïy' fiakdj .ukg
ieriS f.k tk mßoafoka úOdkh lrj” hs lshd kej; ryis.; je flajÜghkg o
t mj;a lshd" “wmf.a fun÷ uka;%Khg ndOd l<d jQ miñ;=rd .kqïy¦ tla ishhla rc
orejka yd wgf<dia wlafI!ys‚hla muK fiakdj yd msßjrd tA ñhq¨ kqjrg hïy'
wm yd leá j tj" wdpdÍks” hs lS y' nuqKdfKda ;uka kqjKe;s fyhska ‘ufy!IO
mKaä;hka oE .kakg fkdms<sjk' .sfhd;a wmg uy;a ,Êcd jkakS h' ldrK
lshd rÊcqrejka kj;ñ’ hs is;d" rÊcqrejkag “foajfhks" fï fõfoay rcyqf.a
n,fhla fkd fjhs" ufy!IO mKaä;hkaf.a úOdk he' W! ;=uQ uydkqNdj we;a;dy'
tA ufy!IO mKaä;hka úiska rlakd ,o ñÓ,d kï rdcOdksh isxyhl= úiska rlakd
,o rka .,a .=ydjla mßoafoka fjk lsis flkl=ka úiska .kakg fkdyelalS h'
.sfhd;a yqfola wmg u ,Êcd jkakS h' Tn .uk fkdleue;af;ñ” hs fufia lSy'
rÊcqrefjda jkdys rdc udkfhka o biqre uofhka o u;a je oKavlska myrk ,o
i¾m rdchl= fia fldamfhka È,syS" “tA ufy!IOhd l=ula flf¾ oe@” hs lshd"
tfia u wNsudkmqriair jQ tla ishhla rcorejka msßjrd fõrïn jd;fhka
                                                                                5
    ye<,S .sh uyd id.rh fia fldam kue;s jd;fhka ye<,S .sh wgf<dia
    wlafI!ys‚hla fiakdfjka hqla; je kslauqKdy' flajÜgfhda o ;ukaf.a
    nia rÊcqrejka is;g kxjd .; fkdyS" ‘rÊcqrejkag mgye‚ ùu kï hqla;
    fkd fjhs’ is;d" rÊcqrejka yd iu. kslauqKdy'
    blaì;s n%yauo;a; rÊcqrefjda fmr ikaOHdfjys u .kakd ,oaod jQ ,laI .Kka o~q
    jeg myka wdf,dalfhka f.dia ish¨ i;a fhdÿka ñhq¨ kqjr msßjrd .;ay' flfia
    jg fldf<da o h;a:- m<uq fldg md fmdf<da w., jgd rka ikakdy ,k ,oaod jQ"
    rka ie;a" rka fmdfrdaÿ wdÈ yia;H,xldrfhka iryk ,oaod jQ" fidçka .kakd
    ,o uq.=re we;s" f,day m%dldr ù kuq;a msáka wek iqkq úiqkq lrkakg iu¾: Yla;s
    we;s" folfmd,h yd fldaIh yd hk ;=ka ;ekska jEfykakd jQ tla uofhlska o tu
    hf:dala; ia:dk ;=k yd folka isÿre yd foweia isÿre yd he hs hk ima; ia:dkfhka
    jEfykakd jQ tla uohlska o ima; ia:dkh yd fokdidmqgh" .=o ud¾.h yd hk oY
    ia:dkfhka jEfykakd jQ tla uofhlska ±’ hs fufia .s,sfyk ;=ka uofhlska hqla; jQ"
    i¾jdNrKfhka úN+Is; ch wl=iq yd f;daurdÈ wdhqO .;a w;a we;s j msg ys¢kd
    we;rejka úiska .ejiS .;a" tA rÊcqrejkaf.a fldam kue;s .skafkka keÕs ÿï l| fia
    Wia ù" lka;,ska lka;, .id isgqjk ,oaod jQ we;a j<,af,lska o hqoaOhg ,k ,oaod jQ
    ikakdy we;s wYajd,xldrfhka iryk ,o iskaÿ ldïfndac fhdakldÈ W;a;u
    foaYfhys Wmkakd jQ kdkdNrK m%;suKaä; je ikakdy ikakoaO je msg ys¢kd
    wirejka úiska .ejiS .;a ‘i;=rd yiq fldg .ksñ’ hs To jeähd jQ rÊcqrejkaf.a is;a
    kue;s wdldY .x.dfhys ì¢-ì£ Èfjkakd jQ r<m;r fia hqoaOhg msôkd ,o ldy,
    Yíofhka i;=gq je mek-mek isákd jQ .%Sjh .id isgqjk ,oaod jQ wia j<,af,lska o
    isxy iï" jHd>% iï wdÈ iï w;=rk ,oaod jQ r:d,xldrfhka iryk ,o kÕk ,o
    kdkd j¾K èjc mÙla;s we;s" ffikaOjhka fhdok ,o" i¾jd,xldrfhka ie/yS
    msge n¢kd ,o ysfhdjqre we;s je kefÕk ,o Okq¾Orhka úiska Wm,laIs; jQ fiakd
    kue;s iuqøfhka kex.d jQ uy ;,a uia le, fia ßh ilska ßh il .id isgqjk ,o
    r: j<,af,lska o ‘isoaOd¾: l=udrhka iu ;sia mereï mqrd uq¿ fldg f.k fndaê
    øeufhl msájy,a ,Èka i;a ;sia fndaêmdlaIsl O¾u ixLHd; fhdaOhka n, fldg
    f.k úÿriqka wrd nqÿ jkakg Wka fõf,ys ch .ekau ms<sjka fõ j hs" fkdms<sjka
    fyda fõ j hs" ÿr ;nd u wkH;r cd;sfhl wkH;r hqoaOhla fldg ne¨j uekeje’ hs
6
is;d pQ,kS rdc jHdcfhka wd jYj¾;s udrhdf.a isxy uqL" yia;s uqL" wYaj uqL" jHd>%
uqLdÈ jQ fkdfhla Nhxlr uqL ujd wis" Yla;s" f;daur" fNKaäjd," lrjd,dÈ jQ
§ma;su;a kd kd úO wú .ksñka wfkal m%ldr úldr fõYfhka wd oi ìïnrla
udr fiakdj fia Nhxlr jQ fiakdfjys ndyqfjka ndyqj .id isgqjk ,oaod jQ fhdaO
j<,af,lska ± hs fufia i;r j<,af,lska tA i;a fhdÿka ñhq¨ kqjr jg ,jd tA tA
ia:dkfhys n< we‚ isgqjQy'
fiakldÈ jQ mKaä;jre i;r fok uy;a jQ flda,dy, Yíoh wid l=uk wr.,hla
nj;a fkdokakdyq fõfoay rÊcqrejka iómhg f.dia “foajfhks" uy;a jQ flda,dy,
Yíofhl" wms l=ula nj;a fkd okqïy' ‘l=uk wr.,fhla ±’ hs úuiqj fyd;a
hym;e” hs lSy' t nia wid rÊcqrefjda" ‘h<s n%yauo;a; rÊcqrejka wd jke’ hs iS
ue÷re ljq¿j yrjd msg; n,kakdyq" Wka wd nj ±k Nhska ;%ia; je “b;slska wmf.a
Èú ke;s' n%yauo;a;hd f;fï ±ka ±ka wm yeu urkafka he” hs fiakld§ka yd
iu. l:d lrñka yqkay' uy fndai;dKka jykafia jkdys pQ,kS rÊcqrejka wd nj
±k" isxyhl= fuka lsis Nhla ke;s je kqjr uq¿,af,ys rlj,a ilia fldg ,jd
‘rdcd§yq Nhska È,syS,d ys¢;s' ud Wka wiajid ¨j uekeje’ hs rc f.hs u;= ud,g
keÕS rÊcqrejka je| tl;a mia je isá fial' rÊcqrefjda uy fndai;dKka jykafia
±l ,nk ,o wiajia we;s je" ‘umq;Kqjka ufy!IO mKaä;hka úkd wfkla ud fï
ÿlska uqokakg iu¾: flfkla ke;e’ hs is;d" mKaä;hka jykafia yd iu. l:d
lrkakdyq" “ufy!IO mKaä;fhks" m[apd, foaY jdiS jQ n%yauo;a; rc f;fï tla
ishhla rdcOdksfhys ish¨ wgf<dia wlafI!ys‚hla muK fiakdj yd iu. wdfha h'
m[apd, rdcOdksh ika;l jQ fï fiakd f;dfuda fuf;le hs muK ke;a;S h'
b;d uy;a oajdrÜgd, id,dÈ jQ fkdfhla l¾udka;hg msáka f.k tkakd jQ ±j
m;%" ix.d,shï" fjÜgï ,E,s wdÈ jQ odre iïNdrhka f.k weúÈkd jvq fikÕska
hqla; jqj¦ ish¨ ix.%dufhys olaI jQ we;=ka wiqka wdÈ jQ n< fikÕ we;a;S h' .yk
neúka ;ud w;=rg jkakjqka fkd fmfkk mßoafoka mh ìu .Eúh fkd § Wr msáka
f.k hkakS h¦ yia;s Yío he" wYaj Yío he" r: Yío he" ùKd Yío he uDox. Yío he"
.S; Yío he" ;d, Yío he" ‘úÿj" .kqj" wkqj’ hs fu fia oY úO Yíofhka hqla;
jqj¦ we;=ka wdÈ jQ isjqrÕ fikfÕys mj;akd kdoh uQÿ mr.dkd fia mj;akd fyhska"
                                                                                  7
    zuqn tj" Tn hj" hqoaO lrj" mud fkdjj"Z hkdÈ jQ tA tA lghq;af;ys ksfhda. jpk
    jd.a fNaofhka okajkakg fkdms<sjka fyhska uDox." uoao,dÈ jQ kd kd m%ldr fNaß
    Yíofhka yd ixL ldy, Yíofhka yd yÕjkakd jQ tA tA lghq;= we;a;S h¦ i;a
    rejkska úis;=re jQ ikakdyfhka yd iaj¾K cd, yia;s l=ka; úfYaIfhka o rdc
    rdc uydud;Hd§ka úiska m<|kd ,oaod jQ lkl" lgl" rikd" kQmqr" ;dvxl" j<h"
    ;sir mg" wjq,a yr" Wor nkaOk" .eg ksuq,a yr" mia rE mia j<¨" fma/ia" tlajeá"
    mduqÿ" mdv.ï" mdi,U" mdocd,d" mdo;%-mdodNrKdÈ jQ YÍrdNrKfhka o fydnkS h'
    lkl rc;d§ka úÑ;% jQ rla; kS,dÈ jQ kd kd jia;%fhka iuqÊj,s; r:dÈfhys kÕk
    ,o kd kd m%ldr Oj,ÉP;% mxla;sfhka .ejeiS .;a;S h' we;a jdyk" wia jdyk
    r: jdykfhka hqla; h' yia;s Ys,am he" wYaj Ys,am he" r: Ys,am he" OkqYaYs,am he
    wdÈ jQ wgf<dia uyd Ys,amfhys fl< meñ‚hka úiska úfYaIfhka iuDoaO h' fï
    fiakd f;dfuda isxy iudk úl%u we;a;S h' Y+r fhdaOhka úiska iqm%;sIaÀ; h'
    fï fiakdfjys fmdf<dj yd iudk kqjK we;s ryia uka;%K lrkiq¨ jQ fyj;a
    foojila ;ks je ys| is;=j fyd;a uy fmdf<dj fmr<kakg o wyi yd fmdf<dj yd
    .eg ,kakg o fmdfydi;a jQ mKaä;jre oi fofkla we;a;dy' tA mKaä;jrekg
    jvd wêl jQ m{d we;s rÊcqrejkaf.a uE‚fhda ;,;d foaù mKaä;jreka oi fokdg
    tfldf<dia jeks j ys| pQ,kS rÊcqrejkaf.a fiakdjg wkqYdikd lrkakdyq h'
    “je<sÿ tA ;,;d foaùkaf.a m%×j flfia o h; fyd;a(- tla ojila ñksfila id,a
    ke<shla o n;a uq<la o uiqrka oyila o yerf.k ‘.Õska tf;r fhñ’ hs .Õ ueog
    f.dia Èh ie~ fihska tf;r je .; fkdyS" tf;r isá ñksiqkag “mskaj;aks" ud
    w;e id,a ke<shla yd n;a uq<la o uiq oyila o we;s' fulS ;=kska ug hula reÑ ù
    kï tA foñ¦ f;dm yeu fokd flfrka hï flfkla ud tf;r l< fyd;a kï W!
    ud tf;r flfr;aj” hs fufia lS h" blaì;s Yla;s iïmkak mqreIfhla lÉÑh ;r
    fldg ye| f.k .Õg nei tA mqreIhd w; w,a,d f.k tf;r fldg" “ug Èh hq;=
    foh foj” hs lS h' tA f;fï “id,a ke<sh fyda n;a uq< fyda .kqj” hs lS h' tA wid
    Èfhka tf;r l< mqreIhd" “uu udf.a Ôú;h fkdi,ld f;dm tf;r flf<ñ' ug
    id,a ke<sfhka yd n;a uq<ska yd m%fhdack ke;s' uiq oyi foj” hs lS h' tA wiñka
    “hula ug reÑ ù kï tA fokafkó" lSfhñ' ±ka ug hula reÑ ù kï tA foñ' leue;
    fyd;a .kqj” hs lS h'
    tA f;fï iómfhys isá tll=g tmj;a lS h' ths;a" “hula ;ukg reÑ ù kï
    tA f;dmg foóhs lshd fõ o Wka lSfha@ Wka fokq leue;s fohla yer .kqj” hs
    lSfha h' tA mqreIhd Wka lS nie;a fkd isg" “tfia ud .kafka ke;e” hs Tyq
    werf.k wêlrK kdhlhkag irem lS h' wêlrKfha we;af;da o fokakdf.a nia
    wid" “W! ÿka fohla .kqj” hs t f,i u lsjQ h' tA mqreIhd wêlrK kdhlhkaf.a
    hqla;sfhys fkd isg rÊcqrejkag ±kaù h' rÊcqrefjda wêlrK kdhlhka f.g
    f.kajd f.k Wka ueofha fokakdf.a nia wid" tf,i u lshd hqla;sh mis¢kd fia
    fkdokakdyq" ;udf.a Ôú;fhys wdidjla ke;s je .Õg ng ;eke;a;jq u me/ojQy'
    tfõf,ys rÊcqrejkaf.a uE‚fhda ;,;d foaù ;=uQ t ;ekg kqÿre ;efkl yqkakdyq
8
rÊcqrejka hqla;sh kmqre fldg miqka nj ±k" “mq;" fï hqla;sh i,ld mshd lshj˜ hs
lSy' “uE‚hka jykai" ud okafka fumufKla u h' bÈka kqU jykafia wuq;a;la
okakd fiala ù kï mis÷j uekj” hs lSy'
;,;d foaù" “hym;" hqla;sh mis¢ñ” lshd tA Èfhka hkakg isá mqreIhd nKjd"
“fufia tj orej" f;dm w; ;=nQ id,a ke<sh;a n;a uq<;a uiq odi;a ;=k ms<sfj<ska
ìu ;nd,j” hs lshd ms<sfj<ska u ;njd ‘f;da Èfhka hkafkys uQg l=ula lS ±@”hs
úpdrd" ‘fuf,i lSñ’ lS l,ays “tfia ù kï ;g reÑhla yer f.k hj” hs lSy'
tA f;fï uiq ody w;g .;' blaì;s W! u| ;ekla .sh l, ìfidjq W! f.kajd"
“orej" uiq oyi f;dmg wNsm%dh ±@” hs úpdrd" “tfia h" leue;af;ñ” lS l, “orej"
f;dm úiska ñka ug hula reÑ ù kï tA foó” fudayg lshk ,o o" fkdlshk
,o ± hs lshd" “lshk ,o h" foajhka jykaie” hs lS l," “tfia ù kï fï uiq odi
fuda yg foj” hs lSy' tA f;fï y~ñka j,mñka uiq odi ´ yg ÿkafka h' t fõf,ys
rÊcqrefjda o wud;Hfhda o i;=gq je idOqldr ÿkay' t ;eka mgka ;,;d foaùkaf.a
kqjK oUÈj uq¿,af,ys m;< ù h' fï ksid h ud ‘pQ,kS rÊcqrejkaf.a uE‚hka
;,;d foaùka tfldf<diajkq je fiakdjg wkqYdikd flfr;S’ hs lSfha" keje; tA
fiakdfjys m[apd, rdcHfhys wkQk jQ mßjdr iïm;a we;s n%yauo;a;hd úiska yer
.;a rg we;s" urK Nhska ;e;s .;a tla ishhla rc orefjda fï pQ,kS rdchd iu.
fh;s' wgf<dia wlafI!ys‚hla fiakdfjka fï ñÓ,d kï rdcOdksh jg ,d m<uq
we;a mjqfrl" fojeks j wia mjqfrl" ;=kajeks j r: mjqfrl" i;rjeks je fhdaO
mjqfrlehs fufia i;r j<,a,la yd we;a j<,a,g yd wia j<,a,g yd w;=frys tla
ùÓfhl¦ wia j<,a,g yd r: j<,a,g w;=frys yd tla ùÓfhl¦ r: j<,a,g yd n<
j<,a,g yd w;=frys tla ùÓfhl¦ fu fia ;=ka ikaêhlska jg lrk ,o fõfoay
rg jdiSkaf.a ñÓ,d kï rdcOdksh yd;amiska leK Wv kÕk l,la mßoafoka mjqre
mokï ì|" ±ka iqkq úiqkq lrkq ,efnhs' ufy!IO mKaä;fhks" yd;amiska hï n÷
fiakdjla úiska msßjrk ,o o" tA fiakdjg u;af;ys fmfkk fkdfhla ish oyia
.Kka ñ‚ o~q jeg myka lrK fldg f.k ;reje,ska .yk jQ wdldYh jekak'
mKaä;fhks" kqjK kï fu fia jQ ;ekg fõ o@ f;dm yd iu kqjKe;s flfkla
kï ke;s" fu fia jQ uyd fiakdfjka wmg .e,eùula flfia fõ ±@” hs lSy'
fufia rÊcqrejka urK Nhska hqla; je lshkakd jQ nia wid uy fndai;dKka jykafia"
‘fï rÊcqrefjda b;d urK Nhska Nhm;a je .shdy' frda.fhka fmf<k tlla yg
wjia:d ms<shula okakd fjol= ms<sirK jkakd fia o id ÿlska fmf<k tll=g
fNdackh uq;a wfklla ms<sirK fkdjkakd fia o msmdid we;s tll=g meka mqj
fyd;a uq;a tA msmdih fkdikaisf|kakd fia o fï rÊcqrejkg ud uq;a wfkla
ms<sirKla ke;s' rÊcqrejka wiajid,ñ’ hs is;d blaì;s rÊcqrejkg uy fndai;dKka
jykafia ieg fhdÿka r.a.,a ;,d uia;lfhys kdo lrk ,o isxy rdchl= fuka
“fkd nj uekej" foajhka jykai" rdcH iqj wkqNj l< uekej" uu legla f.k
lmqgq /ila m,jk tllayq fuka o ÿkakla w,a,d f.k j÷re uq<la m,jk tllayq
mßoafoka o fï wgf<dia wlafI!ys‚hla muK fiakdj nve nka lv muKlg;a
                                                                                9
     wiajdñl lrjd ks.KaG fiakdjla mßoafoka bia Æ Æ w; ¨yqn|jd mshñ' th ug
     Ndr h' ‘igfkle’hs is;la fkd ;nd Nh fkd f.k iqj fia rdcH Y%S wkqNj l<
     uekeje” hs lS fial'
     fu fia lshd rÊcqrejka wiajid,d ud<s.fhka nei kqjr fnr ,jd yeu fokdg jodrk
     fiala “mskaj;aks" f;ms yeu ‘i;=frda jg,d .;af;da fõ ±’ hs fkd is;d" u,a .|
     úf,jqka yd wgf<dia j¾.fha lejqï yd rd uia wdÈ fkdfhla wkakmdk imhd
     jia;%dNrKfhka ie/yS W;aijhg mgka .kqj¦ iuyr flfkla f;dm f;dmg iqÿiq
     mßoafoka fndjq kï uyd mdkh;a fndj¦ fnr .ij¦ .S lshj¦ t¿ ika" T,ajr ika"
     wiqre ika foj' ish,a,la ke;s flkl=g udf.ka foñ' ufy!IO mKaä;fhda kï
     uu h' lsis Nhla fkd lrj¦ udf.a wkqNdj n,j˜ hs lshd wiajid jod< fial'
     tA niska kqjr jdiSyq i;a wjqreoafoa mgka Tnf.a n, ;uka weu b÷rd okakd fyhska
     lsis Nhla ke;s je ixld rys; je kegqï wdÈ ish,af,ka u uy;dKka jod<
     mßoafoka W;aijhg mgka .;ay'
     hqoafOdamdh fh§u
     kqjr we;=f<ys .S lshk jhk wr., msg; isá i;=frda wikakdy' i;=rkaf.ka
     fndfyda fok l=reì,sfhka we;=¿ kqjrg jokdy' i;=re je wd úfgl uq;a ÿgq
     ÿgqjka fkd w,a,kakdy' t fia fyhska i;=rkaf.a i[apdrh fkd isf|kafka h'
     kqjrg jka jka ukqIHfhda W;aij fl<kd;a ch mdkh fndkakd;a ck flda,dy,;a
     olakdy' n%yauo;a; rÊcqrefjda we;=¿ kqjr flda,dy, wid iómfhys isáhjqkag
     lshkakdyq “mskaj;aks" wgf<dia wlafI!ys‚hla muK fï fiakdj f.k’jq;a ;ukaf.a
     kqjr jg,d .;a kshdjg lsis Nhla j;a ;e;s .ekaula j;a ke;af;a h' ikaf;daIfhka
     hqla; je miajkla m%S;ska mskd .shjqka fia w;afmd<ika fokakdy¦ w~ .ikakdy¦
     t¿ika fokakdy¦ .S lshkakdy¦ fnr .ikakdy' fld, l=uk wYap¾hfhla ±@” hs
     lSy' t fia lS rc yg prmqreIfhla fndrejla f.d;d f.k lshkafka" “foajhka
     jykai" uu lsis lghq;a;la ksid l=reì,sfhka we;=¿ kqjrg jkafkï' ieKfl<s
     fl<kd ckhka ±l" ‘mskaj;aks" ish¨ oUÈj rc orejka fiakd iys; je wjq;a
     f;dmf.a kqjr jg ,d f.k isáh § f;dm yeu fufia m%udo je jikakg ldrKd lsï
     ±”hs úpdf<ñ' Tyq ug lshkakdyq" ‘wmf.a rÊcqrejka l=udr l, fufia jQ fodf<la
     úh' flfia o h;a( oi oyila fhdÿka oUÈj rcqka uq¿,a, fiakdj msßjrd wjq;a ud
     Wka kqjr msßjrd isá l, ieKfl<s fl<só’ hs fod<la Wmk' tA fod< ±ka uq÷ka
     meñ‚fha h' tneúka i;a ojila ieKfl<s fl¿j hs kqjr fnr ,jd ;uka jykafia
     ud<s.fha u;= uyf,a wud;H uKav,h msßjrd ys| uyd ikaf;daIfhka u;a je
     ch mdkh fndk fiala he’ hs lSy' uu t nia wid ‘rcl= fnd<| kshd he’ hs kskaod
     flf<ñ’ hs lS h'
                                                                                   11
     ths;a fndaêi;a;ajhka jykafiaf.ka u isá pr mqreIfhla yer f.k
     rÊcqrejka iómhg f.dia" “ne¨j uekj" foajhka jykai" fun÷ weUq, u,la yd
     fï id È. weUq, oKavla ÿgq úrE oE ke;e” hs lS h' rcyq" “uek n,j” hs lS fyhska"
     pr mqreIhd ukkafka ieg ßhka oKav wiQ ßhka fldg uek mS h' rcyq “fï flfia jQ
     ;ekl we;s ù ±@” hs lS fyhska" bka u tflla rcyq láka ni Wÿrd .;a;d fia
     fndrejla f.d;d f.k lshkafka" “uu tla ojila rd álla î mshkq leue;s j
     l=reì,sfhka we;=¿ kqjrg jkafkï" kqjr jdiSka Èh fl<skd uy fmdl=Kla Èáñ'
     fndfyda ukqIHfhda Tre wÕ=¿ wdÈfhys b|f.k u,a lvd Èh fl< weúÈkdy'
     fï jQ l,s tA fmdl=fKa f.dv wi msms u,l ieá h' bÈka .eUqre ;efkl msms uf,la
     ù kï ishla ßhkg;a jvd we;af;a fõ ±” hs lS h' tA wid" “wdpdÍks" ‘meka kj;d
     fï kqjr .kqïy’ hs fkd is;j' tA f;dmf.a Wmdfhla fkd fjh” lSy'
     “foajhka jykai" fkdis;d jod< uekj" wfkla n,j;a udf.a Wmdfhla we;s' kqjr
     we;=f<a j,la ke;s fyhska or kï msg;ska f.k uq;a fkdyelafla h' or kj;d ,d kqjr
     wer .kqïy” hs lSfha h' tA uka;%Kh;a fmr mßoafoka u ±k jodrd mjqre msáka ù yd
     f.dhï yd yrjd msg;g fmfkk kshdfhka or /ia lrjd mS fial' mjqf¾ Wka
     ukqIHfhda n%yauo;a; rÊcqrejkaf.a fhdaOhkg iskd isiS fjfyikakdyq “fld,"
     or ke;s je msi lE fkdyS ihska mSä; je fkd ys|" ke;s flfkla W¿ leka n;a
     wdÈh msi lj¦ fndj” hs lshñka" “f;, wer .kaj” hs uy;a or l|ka weÕg oud
12
,kakdy' iuyre tA jeo f.k ;e<s-;e<S uy;a ÿlag meñfKkakdy' rÊcqrefjda or
rdYsh fmfkkakd ±l “f;, lsfula ±@” hs úpd<y' t;ek o isá pr mqreIhkaf.ka
tflla" “wehs uy rc" fkd okakd fiala o@ f.dúhd mq;a ufy!IOhd u;= jkakd jQ
Nh ±k j,e ofrla ;sî o@ tl fy<d woaod f.k’jq;a kqjr f.hla mKyd mE<
fÞrj,a mqrd ,d b;sß jk or mjqre msg /ia lrjd mS he” hs lS h' tA wid flajÜghdg
“fï kqjr or kj;d,d wer .kakg fkdms<sjk' ;df.a ths;a Wmdfhla fkd fjhs'
wer mshj” hs lSy' b;d weú,s wjkakd jQ ksjg jQ flajÜghd lshkafka" “uyrc" fkd
is;d jod< uekj' udf.a n,j;a wfkla Wmdhla we;e” hs lS h' tA wid “wdpdÍks"
Wmdh kï ;ud lsï o@ fï id uy;a jQ f;dmf.a Wmdfhlska jevl=;a ksudjl=;a ÿgq oE
ke;s' fu kqjr fõfoay rcq w,a,d .kakg fkdms<sjk' tneúka wmf.a kqjrg hïy”
hs lSy'
O¾u hqoaOh
kej; w{dk jQ uy¨ nuqKq lshkafka" “foajhka jykai" ‘n%yauo;a; rÊcqrefjda tla
ishhla rc orejka yd tA id uy;a p;=rx.skS fiakdjka f.kjq;a fõfoay rcq w,a,d
.; fkd yS me/o m,d .shy’ hs wmg uy;a ,Êcd jkakS h' kqjKe;af;da kï
ufy!IO mKaä;fhda u;= fkd fj;s' uu;a uyd kqjKe;af;ñ' tla f,ilska Tyq
mrojd mshïy” hs lS h' “wdpdÍks" t f,i kï ;ud lsï ±@” hs lS y' “O¾u hqoaOh
kï fohla flfrñ” hs lS h' “O¾u hqoaO kï lsï ±@” hs lSy' “uyrc" fofiakdj
igka fkdfldg uekj" rc orejka fofokdf.a mKaä; fofok tl ;eklg toao"
bka tla flfkla jekaojq kï je¢ mlaIfha rc yg mrdch jkafka h' je÷ï ,;a
mlaIfha rc yg ch jkafka h' tA uka;%K ufy!IO mKaä;fhda fkdokakdy'
uu b;d jeäuy,af,ñ' ufy!IO mKaä;fhda nd,fhda h' wdpdr okakd kqjKe;s
mKaä;hka fyhska Tyq ud ÿgq l, iel ke;s je j|kdy' tfõf,ys fõfoay rcq
ieneúka me/oaod kï jkafka h' t fia fldg;a fõfoay rcq mrojd mshd keÕS hïy'
tfia l,e wmg ,Êcd fkdjkakS h' O¾u hqoaO kï fï he” hs lSy' tfia ryia
l:dj;a fmr mßoafoka u ±k jodrd" ‘flajÜghdg ñkq;a uu me/oafoñ kï udf.a
l=uk mKaä; lula ±@” hs is;+ fial' n%yauo;a; rÊcqrefjda;a" “wdpdÍks" tA Wmdh
b;d hym;" fig WoEik O¾u hqoaO jkafka h' bÈka O¾u hqoaOhg fkd wjq kï
ths;a me/oaod kï jkafka he” hs ,shd l=reì,sfhka fõfoay rc yg hejQy'
     flajÜg nuqKd uy fndai;dKka jykafia ±l" Tnf.a f;aciska isá m< isákakg
     wfmdfydi;a je fmr .uka fldg" “ufy!IO mKaä;fhks" wms fokakfuda u
     mKaä;jreïy' f;dm ksid wjq;a fuf;la l,a fu;ek jik wmg f;ms wuq;= m~qrla
     muK j;a fkdtjQ úrE h' l=ula ksid o fufia u idorhla fkdlf<a@” hs lS h'
     tfia lS flajÜghkag fndai;dKka jykafia “mKaä;fhks" f;dmg iqÿiq m~qrla
     fidhkafkï wo fï ñ‚ rejk ,Èñ' yer .kqj' fu n÷ ñ‚ rejkla fï uq;a
     ke;e” hs jod< fial' flajÜgfhda mKaä;hka jykafia w; È,sfhk ñ‚ rejk ±l"
     zfï mKaä;fhda ug ñ‚ rejkla f.kd jkakdyZ hs is;d" “tfia ù kï foj” hs w;
     Èla l<y' fndai;dKka jykafia o “fy o .kqj” hs w; Èla fldg" w; weÕs,s w.
     ue‚l t<dÆ fial' nuqKdfKda nr jQ ñ‚ rejk weÕs,s w.ska r|jd .; kqyqKqjy'
     ue‚l fm/<S f.k f.dia fndai;dKka jykafiaf.a mduq, jeà .sfha h'
14
nuqKdfKda;a f,daNfhka ‘ue‚l .ksñ’ hs fndaêi;a;ajhka jykafiaf.a Y%S mdo
uQ,hg keUqre jQy' tA ±l fndai;dKka jykafia nuqKd keUqre jQ ;eke;a;jq lr
Tijd .; fkd§ u tla wf;lska msálr yd tla wf;lska msá uq, yd ;rfha w,a,d
f.k" “keÕS isgqj! wdpdÍks" keÕS isgqj! wdpdÍks" uu nd,fhñ¦ f;dmf.a uqkqnqre
;rug we;af;ñ' ud fkd j÷j” hs lsh-lshd uqLh yd iu. k,< fmr<-fmr<d
fldrieä ìu W,d r;a jo u,la fia f,a yd mia yd jld" “kqjK ke;a;j" f;da
ud w;ska je÷ï .kakg is;hs ±@” hs fndgqj w,a,d f.k oud Æ fial' fu f;fï
bianla muK ;ek jeà f.dia keÕS isg je,s msi-msi m,d .sfha h' ue‚l jkdys
uy fndai;dKka jykafiaf.a ñksiaiq u wer .;ay'
“keÕS isgqj! wdpdßks" ud fkd j÷j” lshd uy fndai;dKka jykafia neK keÕs
y~ ish¨ p;=rx.skS fiakdfhys wr., ue~ f.k isáfha h' “flajÜg nuqKd úiska
ufy!IO mKaä;hka jykafiaf.a md j|kd ,±” hs ish¨ m¾I;a fldla ika § ms<S
ysi isidrd w;afmd<ika § flda,dy, l<y' n%yauo;a; rÊcqrejka yd tla ishhla
rc orejka yd we;=¿ yeu fok u flajÜghd ufy!IO mKaä;hka md msg keuqKd
ÿgqjdyq u h' kej; lshkakdyq" “wmf.a flajÜg wdpdÍka úiska ufy!IO mKaä;fhda
j|kd ,o' t neúka wms me/oaoïy' wmf.a Ôú;h fu úg fkd fokakdy” hs Nhska
;e;s f.k" ;uka-;ukaf.a wiqka msg keÕS W;a;r m[apd, kqjrg uQK ,d kud
.;ay' tA hkakjqka ±l fndaêi;a;ajhka jykafiaf.a msßi tl meyer lshkakdyq"
“fld, n%yauo;a; rcq tla ishhla rcqka yd fiakdj yd werf.k ì£ m,d hkakdy” hs
uy;a fldg y~ .id flda,dy, l<y' tA wid rcorefjda ;dla uq¿,a, jv-jvd
Nhm;a je m,d hkakdyq u h' Tjqfkdjqka fkd n,d uyd fiakdfjda;a ì£ .shy'
fndaêi;a;ajhkaf.a msßi tA ±l;a jv-jvd flda,dy, meje;ajQy' lreKdksOdk jQ
udf.a iajdñorejdfKda ‘ì£ hkakjqka ¨yqn|j’ hs hk nil=;a fkd lshd" ;uka
jykafiaf.a fiakdj msßjrd kqjrg jka fial' n%yauo;a; rÊcqrejka yd tA id uy;a
fiakdj yd fodf<dia .õjla ;eka ì£ m,d .shy'
b;d w,ÊÔ jQ ÿIag jQ flajÜghd wiq keÕSS" láka f,a ou-oud k<f,a f,a msi-msi
Èjkafka h¦ fiakdjg wdikak j wiq msg u ys|" “mskaj;aks" fkd hj¦ uu f.dúhd
mq;= fkdjekafoñ' isgqj" isgqj˜ hs lS h' tfia lSj;a fiakdj fkdr|d u Èjkakdyq
fufia lshkakdy: —fld, múgq ÿIag wO¾ñIaG jQ kslDIAg wkdpdr iajrEm we;s
wj,laIK jQ w{dk nuqKq uy,a," f;da" ‘O¾u hqoaOh flfrñ’ hs lshd f.diska
;g uqkqnqre ;rug;a ke;s b;d nd, ;eke;a;ka je| mS h' fï ukqIH f,dalfhys
Wmka i;a;ajhkaf.ka cv jQ hï tllayq l< ukd hï fkdlghq;a;la we;s kï tA
ish,af,ka ;d úiskq;a fkdl<ukd fohla weoao@ cvh" ue; fkdfodvd f;dhs;a
;df.a mK fkd kid hk wf;l keÕS hd” hs hkd§ka lsh-lshd Tyqf.a nia ;uka
lfkl fkd fy<d ´ yg wdfl%daY mßNj fnfKñka fkdr|d u Èjkakdy'
t nuqKd jy-jyd u Èj f.k f.dia fiakdj ueog mek fufia lshd ,S h: “wehs@ l=ula
lshjq o@ uu f.dúhd mq;= fkd jekafoñ' uu f.dúhd mq;= fkdjekafoñ' fld,"
                                                                              15
     j|kd flfkla k<, oK je,ñá f,a ,d f.k;a j¢oao@ fï je£ï udk f;dm
     w;ska wo weiSñ! tA f.dúhd ms;a ud‚lH r;akfhlska ud jxpd fldg mS he” hs
     fkdfhla ldrK lshd .súiajd ;ud jiÕ fldg" tfia ñ§ ;=ka fhdÿkla m,d
     .sh tA id uy;a fiakdj r|jd kej; f.k’jq;a m<uq mßoafoka ue jg ,d .;'
     fndaêi;a;ajhka jykafiaf.a wkqNdjfhka fkd is;+ fyhska uq;a bÈka tA fiakdj
     tla tla mia ñgla j;a ±uqfha ù kï w.,a ;=k mqrd f.k wgf<dia ßhka mjqr msg
     kej; tmuK f.dv lrkakg;a jvd we;s jkafka h' tA tfia ue hs' ;sf,da.=re
     nqÿrcdKka jykafiaf.a Y%S uqLfhka u “fndaêi;a;dkx wêmamdhd kdu bÊ®ka;s-”
     “fndai;=kaf.a woyia kï isÿ fõ” hs jod< neúka wNsu;d¾:idOl jQ Ñka;dud‚lHhla
     n÷ jQ udf.a fndaêi;a;ajhka jykafiaf.a f;aciska u mia ñgla j;a legla j;a kqjr
     Èidjg oukakd ;nd is;skq;a is;+ tl o i;a;ajfhla ke;af;a h' ish,af,da u wjq;a
     ;uka m<uq Wkakd jQ ia:dkfhys u ys| .;ay'
                                 wre;a meyeÈ,s lsÍu
     i;r lka uka;%Kh
     wl=iq				-	fyKavqj
     wdfl%daY mßNj			       -	 kskaod wmydi
     wka;iair			            -	 T;a;=ldr$ we;=<; yeisfrk$prmqreI
     .kaO odu			            -	 iqj`o u,a$je,a
     mqIamodudj,ïì;		       -	 u,a je,a t,a,k ,o
     ú;dfkdm,CIs;		         -	 úhklska hqla; jQ
     fldg-msh mq;= l:djla		 -	 lsj hq;= l:djla
     l=reì,sfhka			-	l=vd ryia fodßka			
     oirejg			-	Wrysig
     welfhys			-	Wl=f<ys
     iqj fmda;lhka 		       -	 .srd megjd
     mshd iÕ< 			           -	 mshdm;a hqj<
     biqreu;=ka			-	Okj;=ka
     Wlg,S				-	w,i$ WodiSkj
     k;=fjda u h			         -	 i;= jQy
     huq.=re nd,d			        -	 hlv fmd¨j,ska .id
     mi,a okjqje kqjrg		    -	 mxpd, foaYhg wh;a kqjrg$msáirg 		
     					wh;a kqjrg
     lafIdaN 			            -	 le,öug m;a fldg
     o< mq~q fiai;a			      -	 we;a o;a ñg iys; iqÿ l=v
     ñhqre kqjr jg,Eu
     YDx.s ,d			                 -	    úI fhdod
     fõrïn jd;fhka		             -	    wyfiys fhdÿkla muK tmsg we;ehs		
     				                              ie,flk jd;fhka
     ye<,S .sh			                -	    le,ö .sh
     rka fmdfrdaÿ			             -	    r;arka ieris,s
16
f;daur			-	l=ka;dhqO
m%;suKaä;			-	iukaú;
ldy,				-	fydrKE
èjc mÙla;s			-	fldäfma<s
ysfhdjqre			-	yS fldmq
Okq¾Orhka			-	ÿkqjdhka
Wm,laIs;			-	w,xldr jQ
kslDIAg			-	kskaÈ;
úÿriqka			-	jc%dik
wkH;r			- 	        tla;rd
wis				- 	         lvq
Yla;s				-	fy,a,
lrjd, 			       -	 flá lvq úfYaIhla
fyKaäjd,			-	wksk wdhqO
ú.ukfhka			-	ÿreùfuka
iskakïNr	 		    -	 fydrKEj
;ka;sß mg 			   -	 ùKd úfYaIhla
.egmygq			      -	 foKaäu kï fnr
mkd fnr			      -	 l< fnr
uQÿ mr.dkd			   -	 uqyqÿ f>daId lrkakdla fuka
lkl				-	lrdnq
lgl				-	j<¨
rikd				-	fujq,a ou$ yjäh
kQmqr				-	mfha n¢k wdNrK
;dvxl			        -	 lfka m,¢k wdNrKhls
j<h				-	uqoao
wjq,a yr			     -	 mmqj u; m,¢k wdNrK úfYaIhla
Wor nkaOk			    -	 Worh ^nv& jgd n¢k wdNrK
bianla			       -	 ßhka tlish y;<syl ÿr
.eg ksuq,a yr		 -	 YÍrdNrK
fma/ia				      -	 rcqf.a ku flgQ uqoao
tlajeá			       -	 tla mglska hq;a ud, úfYaIhla
mdocd,d			      -	 mfhys ouk ,o ±,a wdNrK
mdokq				       -	 mdofha wdrCIdjg ouk jeiqï
t¿ika			        -	 m%S;sfhka k.k y~
T,ajrika			-	ch f>daId
wiqreika			     -	 uymgeÕs,a, yd ue±Õs,a, tlg .eàfuka 	
					Yíohla ksl=;a lsÍu
hqoafOdamdh fh§u
wdYS¾úIhlayq			     -	   úI iys; i¾mhl=
                                                          17
      È.ka;rfhys			-	iEu Èidfjys
      wiïNS;j			-	tä;rj$fkdìhj
      úcDïNkh			-	jecfUk
      ffikaOjhka			-	wYajhka
      Wmud úIhd;sl%dka;		 -	 Wmud l< fkdyels
      wlafI!ys‚h			       -	 wx. iïmQ¾K uyd hqO fiakdj
      					                  ^we;=ka 21870" wYajhka 65510" r: 21870" 		
      					mdn< 109350&
      Oj,èP;%			-	iqÿ fldä
      iqm%;sIaÀ;			       -	 iaÓrj$ fkd ief,k fia msysá
      iuDoaO				-	iM, jQ
      iuqÊj,s;			-	nn<k
wNHdi
     03'	 “Wïu.a. cd;l l:dfjys id¾:l;ajhg tla fya;=jla ù we;af;a tys fhdod .;a
          NdId Í;shhs” kshñ; fldgi weiqßka idlÉPd lrkak'
     05'	 jpk úkdYldÍ f,i Ndú;fhka iudchlg úh yels ydks mdvu weiqfrka
          úuikak'
18
 2                                       .=;a;s, fjK ko
                                         ^jE;a;Efõ ysñ -- fldaÜfÜ wjêh&
.=;a;s, ldjHh rpkd lrk ,oafoa jE;a;Efõ ysñhka úisks' Wka jykafia jhU
m<df;a i;a fldar<fha my< fodf<dia m;a;=fõ jE;a;Ej kï .fuys Wmkafkls'
mµ 511lska iukaú; .=;a;s, ldjHh .=;a;s, cd;lh weiqfrka ks¾udKh jQjls'
.=;a;s, ldjHh rpkd lrk f,i wdrdOkh lrk ,oafoa isß merl=ïnd rcqg
fiajh l< w.ue;sjrfhl= jQ i,dj; chmd, ue;s÷ka úisks'
.=;a;s, ldjHhg mdol jQ l:d jia;=j ieflúka fufia h' WfoakS mqrhg meñKs
fjf<÷ka w;ska .=;a;s, weÿre;=udf.a lS¾;sh ms<sn|j ±k .;a uQis, kï ;reK
.dkaO¾jhd nrKeig meñKsfha ùKd Ys,amh ye±Íug hs' ;u .=rejrhd ±k
isá ish¨ Ys,amfhys fl< meñKs uQis," rdc iNdfjys fiajhg .sfha .=;a;s,
weÿre;=udf.a Woõfjks' tys § ;ud .=rejrhd yd iudk hehs is;+ uQis, f;fï
iudk fiajhg iudk jegqma b,a,d isáfha h' f.da,hd .=rejrhd ;rï u olaI hehs
rc;=ud fkd ms<s.;a fyhska rcqf.a ksfhda.h mßÈ uQis, ;reKhd ;u .=rejrhd
yd jdohlg iQodkï úh' fï wNsfhda.h ksid .=rejrhdf.a is; fl;rï fõokdjg
m;a ù o h;a tA fya;=fjka ilafoõ rcqf.a m`vqmq,a wiak o yqKq úh' ilafoõ rcq
ueÈy;a ùfuka ;r. ìfï § m%;sjdÈhd wmlS¾;shg m;a lsÍug .=;a;s, .dkaO¾jhdg
yels úh' foõf,dfjka ng iqrÕkkaf.a /Õ=ï n,kakg nrKeia kqjrekag yels
úh' ila foú÷f.a werhqfuka foõf,dj § ùKd jdokhla mj;ajkakg o .=;a;s,
weÿre;=udg isÿ úh' tys § fojÕfkda ;uka foõ f,dj Wm; ,enQ ieá weÿß÷g
fy<s lrñka l=i,dksixi uysuh lshd mEy'
jE;a;Efõ ysñ ;u ldjH ix.%yh ks¾udKh lsÍug fya;= jQ isÿùu ms<sn| m%lg
ckm%jdohla fjhs' jE;a;Efõ yduqÿrefjda f;dg.uqfõ YS% rdyq, ysñhkaf.a
f.da,fhla jQy' ldjHlrKfhys ,d jE;a;Efõ ysñhka i;=j mej;s yelshdj ÿgq
rdyq, ysñ Wkajykafia flfrys ;ud ;=< mej;s wm%idoh m< lrkakg Wmdhla
fh§ h' ;u w;jeishl= wu;d jE;a;Efõ ysñhkag Èkm;d m,d fld< ;=ka mx.=jla
fnok f,ig Wmfoia ÿkafka h' ;udg zm, fkd lshd m,d fnokZ nj jgyd .;a
jE;a;Efõ ysñ fmr<d .ug jeä w;r" ;ud wlD;{hl= fkd jk nj .=re;=udg
weÕùu i|yd .=;a;s, l:dj w;H¾:fhka u WÑ; neúka ta weiqfrka ldjHhla
mn¢kakg Wkajykafia is;+y' 	
                                                                             19
            	   ish mska isßka 		                ire
            	   fo;sia ,l=fKka 		             úis;=re
            	   flf,iqka flfrka 	                 ÿre
            	   j¢ï uqks W;=uka		           ;sf,da.=re
     	
         hkqfjka ,>q wl=re folla yd .=re wl=rlska hq;= ‘jdhq .Kfhka’ ldjHh wdrïN
         lf<a o tys wksIag úmdl ±k ±k u nj ckm%jdofha ths'
     wkajh) ( 	 .=;a;s, weÿre i| b| ùKd jhk f,i mfil mkjk ,o iqÿiq wiafkl
                f.diska Wka i|"
     w¾:h ( 	 .=;a;s, weÿre;=ud b| f.k ùKd jhkq msKsi mfil mkjk ,o iqÿiq
              wiafkl f.diska Wka l,ays"
     úia;r ^1& 	 mfil mkjk ,o ( mekùu kï kshu lsÍu hs' ldg;a fmdÿfõ fkdj
                 fï wij,dg h" hk kshuh we;sj flkl=g iqÿiq mßÈ ms<sfh, lrk ,o
                 wiqk" mkjk ,o wiqk hs'
     w¾:h ( 	 ;udf.a n,h okafka ke;s j uQis, o mels<Sula ke;s j iNdjg wjq;a
              rcqf.a md lu, je|" me;a;l Wka l,ays"
     úia;r ^1& 	 uQis, mels<Sula ke;sj iNdjg wdfõ ;udf.a n, fkd o;a ksid h' ;u
                 n,fha muK okafka kï jdofhka ;udg ch .; fkd yels nj jgyd
                 .kS' tfia jQ l, isf;a ffO¾hhla we;s fkd jk fyhska mels<Sula we;s
                 fõ'
     ) wkajh hkq w¾:h .ekSu i|yd mo .<mk ms<sfj< hs'
20
úia;r ^2& ( lu, hkq r;= fk¨ï h' rcqf.a mdo r;a meye nj ie,lSfuka mo lu,
            hhs lSy'	
wkajh ( 	 fjfii uy fndai;=ka woyi isÿ fõ ue hs' bka iqrmqfrka nei fndai;ayq
          Èkjk f,i wjq;a"
w¾:h ( 	    úfYaIfhka uy fndai;=kaf.a woyi isoaO jkafka u h' tfia fyhska ÈjH
            f,dalfhka nei fndaêi;a;ajhka Èkjk mßoafoka meñK"
wkajh ( 	   ñ‚ nrK /ia riska iqjyia iqr iejq ler iqrka iy iyieia wyia l=i
            ysia fkdlr isáfha'
w¾:h (	     .=;a;s, uQis, fofokd fome;af;ys ys| f.k" ish¨ i;a;ajhkaf.a is;a 	
            i;=gq lrñka ÈjH .dkaO¾jhka fuka ùKd .dhkdjg mgka f.k"
                                                                                21
     úia;r ^1& 	 .dhkdjg ( we;eï wldrdka; ixialD; Yío isxy,hg ;;aiu j tk
                 úg wd ldrdka; ù" ‘j’ ldrh tla fõ' jk neõ fmfka' foaYk-foaYkdj
                 fhdack-fhdackdj" wrdOk-wdrdOkdj wdÈh ksoiqka h'
     wkajh ( 	 .s.sßfha kj;d" is;a msßfha wik f,i" lka ìysßfha ler" ißfha fjK
               .dhkd lr;"
     w¾:h ( 	 .s.sßh fyj;a f>daIdj kj;ajd Ñ;a; m%S;sfhka hqla;j wik f,i" lka
              ìysß lr" iudk f,i ùKd .dhkd lrk l,ays"
     úia;r ( 	 ùKd jdokh mgka .;a flfKys u ñksiqka w;r l;dny kej;=Kq nj;a"
               wka lsis kdohla kEfik mßÈ b;d Wia yçka ùKd kdoh kslauqKq nj;a
               fuhska lsheú‚'
     7'	      wm fndai;=ka		 ñi
     	        wfkll= fkd u wik		 f,i
     	        iqr rc isg		 wyi
     	        ;;la is÷j hs lS h t		 ú.i
     w¾:h ( 	 wm fndai;=ka yer wfkll= fkd wik mßoafoka iqr rc wyfiys isg" t
              flfKys u “;;la is÷j” hs lS h'
     úia;r ( 	 ;r.fha b;d u W.% wjia:dfõ § iqr rc wyfiys isg" fndai;=kag muKla
               wefik mßoafoka “;;la is÷j” hs lSfõ h' msßfia m%fndaOh ÈhqKq fldg"
               Tjqka ,jd fndai;=kaf.a Wiia ch.%yKh yeu w; m%isoaO lrjkq i|yd
               h'
22
w¾:h ( 	 uyd Ys,amS .=;a;s, ila foúf.a jpkfhka ika;Dma; j" zfuhska ÈksñZ hs
         wdvïnrmhg m;aj m<uq fldg nur ;; is| ±ó h'
	      ^1& 	 ie;mS ( i;m ^ie;mqïys& Od;=fjka isoaO mQ¾j l%shd h' ika;Dma; ù"
             fyd|g u iekiSug m;a ù hkq w¾: hs'
	      ^3& 	 is|mS ( zis|Z mQ¾j ls%hdjls' zmSZ hkq msh ^mshqïys& Od;=fjka isoaO w;S; ld,
             m%:u mqreI tAl jpk wdLHd;h hs'
úia;r ^1& .=;a;s, weÿre ;; is£u;a iu. úreoaOjdÈhdf.a wdvïnrh o iqka l<
          nj;a" lS¾;sh il, È.ka;fhys me;srjQ nj;a ch ;ud fj;g muqKqjd
          .ekSfuka ftYaj¾hh ,o nj;a fï moHfhka lshefõ'
w¾:h ( 	 tl,ays iskaod jQ tA ;;ska foúhkaf.a ùKd kdoh miq lr fo.=K fo.=K
         j kdoh kslaó oY ÈYdj mid lr f.k me;sfrk l,ays"
úia;r ^1& iqka ( is|( ^is£fuys& Od;=fjka isoaO w;S; lDoka; h'
     úia;r ^1& 	 ;; is| jhk l, .=;a;s, weÿref.a ùKdfjka kslauqfKa ÈjH ùKdfjka
                 kslafuk y~ o mrhk" ÈhqKq ÈhqKq j wefik kdohls' isÿ jQ fohska
                 wkao ukao jQ uQis, ;udf.a ùKdfõ ;; o iskafoa h'
            	 ^2& 	 iskafoa ( ^is£fuys& Od;=fjka isoaO w;S; ls%hd" mqreI ,sx." tAl jpk
                    wdLHd;h hs'
     w¾:h ( 	     .=rejrhdf.a .=Kh isys fkd lf<a h wkqjKlï lf<a h' tA ldrKfhka
                  kdoh fkd m;f<a h¦ uq¿ f,dalfhys u me;=refKa wmlS¾;sh u h'
     	
     13'	         fo jeks ;=ka jeks		 ;;
     	            i;r jeks mia jeks		 ;;
     	            i jeks i;a jeks		 ;;
     	            fu fia is¢ i| fu wm		fndai;
     	
     wkajh ( 	    fufia fu wm fndai;" fo jeks ;=ka jeks ;;" i;r jeks mia jeks ;;a"
                  i jeks i;a jeks ;; o is¢ i|"
     wkajh ( 	     imeñ‚ Èh f.di Èh m< flfrñka" .sh .sh ;ek rka uq;= ñ‚ biajd"
                   .sh .sh Èh ko ñ‚ f.k tk fuka fjK ko ish ish .=Kfhka
                   kslañ‚'
24
w¾:h ( 	   meñ‚hd jQ ch f>daIdj f,dalfhys m%lg lrñka" .sh .sh ia:dkhkays
           rka uq;= ñ‚ biajd" .sh .sh ch f>daId ñ‚ f.k tkakd fia ùKd
           kdoh ish ish .=Kfhka kslañ‚'
úia;r ^1& ( ;;a ish,a, is| ko kxj;a u .=;a;s,hkag ch meñ‚fha h' kslauqKq
            fjK ko flfuka ÈhqKq úh' kdoh ÈhqKq jk ;rug th me;sfrk ÿr
            o flfuka jeä fjhs' .=;a;s,hka ch ,n;a u ùKd kdoh ÈhqKq jQfha
            meñ‚ ch f.di f,dj m;< lrñka hkakdla fuks' th flfuka
            ÈhqKq jQ neúks' tA kdoh hï ÿrlg .sfha kï tys isg th weiqfjda ;=gq
            j rka uq;= ñ‚ biaidy' wjik tA ko ish ish .=Kfhka ÈhqKq úh'
            túg kslauqKq fjK ko fld;rï ;shqKq ù o h;a me;sr .shdjQ chkdoh
            m%;srdj kxjkakd jeks úh'
     	^2& 	 Èh f.di ( ch f>daIdj
      ^3& 	 Èh ( f,dalfhys
      ^4& 	 kslañ‚ ( ksl=ï ^kslaófuys& Od;=fjka ieÿKq ksre;aidyl l%shdjls'
            w;S; ld, h'
w¾:h ( 	   mshdm;a ie¨ï ke;s ó ueis iuQyhd /¢ fldmq,a we;s" ùKd kdohg u
           l=yq, wjika fkd jk" uo ikais÷Kq iajNdjfhka fkdie,S isá we;a
           fiakdj is;shïj, we;=kaf.a iajNdjh m%ldY lf<a h'
úia;r ^1& 	 we;=ka uo lsmqKq l, fofldmq,ska .,k uo c,h mdkh lsÍug ó
            ueiafida t;s' tfia tk ó ueiaikag ks;r mshdUñka h<s h<s;a jeiSug
            isÿ jkafka we;=ka ks;r lka;, .ik neúks' fuys ó ueiaika mshdm;a
            fkd i,d isàug iu;a jQfha ùKd jdokhg wdl¾IKh ù isá we;=kag
            lka ie,Su o wu;l jQ fyhsks'
      ^2& 	 .c fika'''lsfh,S ( m%dŒka iuQyhla tAldnoaOj l%shdjl fhfok nj
            yÕjk moh Wla;j isákd l, l%shdj tAl jpk .;a ;ekls' is;shï .c
            isß lsfh,Su tla tla we;d fjk fjk u fkd lrk ,o fyhska fhfoa'
      ^3& 		lsfh,S ( lsfhd, ^mejiSfï& Od;=fjka isoaO w;S;dLHd; hs' tAl jpk hs'
      ^4& 	 ±,a ( cd,dj' iuQyh'
                                                                                 25
     16'	      lka l¨ fjK ko weiqfuys   f,dìfka
       	       rka riq ±,a fld,y, jk		ìfhfka
     	         ika i, fkdj tys ms<srE   f,isfka
     	         kka yh fika isáfhda isá		u;sfka
     wkajh ( 	 lkal¨ fjK ko weiqfuys f,dìfka" rka riq ±,a fld,y, jk ìfhfka"
               ikai, fkd j tys ms<srE f,isfka kka yh fika isá u;sfka isáfhda'
     w¾:h ( 	 lkg ñysß jQ ùKd kdoh weiSfuys wdYdfjka rka riq ±,a fld,y,
              fj;ehs hk ìfhka" pxp, fkd ù tys ms<srE fuka fkdfhla wYaj
              fiakdfjda ksi, j ysájk u isáfhda h'
     úia;r	^1& 	 fkdfhla j¾.j,g wh;a wYaj fiakdfjda ms<srE f,iska fkdfi,aù
                 isáhy' ula ksid o@ f.f,ys ne¢ rka ñ‚ f.ä je,a fi,jqfKd;a ñysß
                 ùKd kdoh fkdwefik neúks'
           	^2& ikai, ( pxp, hk ixialD; Yíoh isxy,g ilid .;a ieá h'
          	 ^3& yh fika'''isáfhda fmr lúfha zfikaZ ^.c& hk jok tAl jpk iajrEmhlska
                wjidk ls%hdjg n, mE kuq;a" fuys§ nyq jpkhla f,ig fh§ ;sfí'
     úia;r ^1& rcqf.a ks;H /ljrKfhys fh§ isá wdrlaIl Nghka w;ska wú .s,sySu
               Tjqkag o~qjï ,eîug fya;= fjhs' tfia úh yels úm; mjd ùKd kdoh
               weiSfuka isysm;a fkd ù .sh nj fuhska yeÕú‚'
w¾:h ( 	 uq¿ fmdf<da ;,fhys ckhkaf.a is;a u;a lrjk" lrKhka koaO jQ"
         rij;a jk fjK ko" lkaj, jegqKq l, wdYdj jeä l< mqrdx.kdfjda
         orejka welfhka jegqKq nj fkd oks;a'
úia;r 	   ^1& 	 ;rÕ ùKd jdokfha rij;a nj uekúka meyeÈ,s lrjk jekquls'
	         ^2& 	 lrK ko ( lrK kï jehqfï iu;alï m< flfrk wx. hs' 		
          	 tAjdfhka jeiqKq koaO ^ko& hs'
	         ^3& 	 rij;a ( ri we;sfha rij;a' wia;H¾:fhys j;a m%;Hh fh§ ieÿKq 		
          	     ;oaê; mohls'
	         ^4&	 jegqKd ( jg ^jeàfuys& Od;=fjka isoaO w;S; Ndj lDoka;h'
	         ^5& 	 mqrÕk ( Yío m%lD;sh m%:ud nyq jpkfhys fh§ we;'
wkajh ( 	 mkais¿ ùKd ko miq neiajQ" uka mskjk fjK kofhka f;dia jQ" kka
          ok leka ÿgqj o ìh isia jQ" ñka r< wjq;a .x fjr<g /ia jQ'
w¾:h ( 	 mxpYsLhdf.a ùKd kdoh miq neiajQ" uka mskjk ùKd kdofhka i;=gg
         meñ‚" fkdfhla ck iuQyhka ±l;a ìhla ke;s jQ u;aiH iuQyfhda wjq;a
         .x bjqr iómhg /ia jQfjda h'
úia;r 	   ^1& 	 uOqr ùKd kdoh <x <x ù wikq ms‚i ud¿ rxpq .x bjqrg wdy'
		        ^2& 	 ñka r< ( tld fuka l%shd fkd lrk neúka /iajQ hs l%shdj nyq jpk
          úh'
w¾:h ( 	 úYsIag jQ ùKd kdoh wiñka is;a i;=áka" .uka yer oud" mshdm;a úoyñka
         mlaISka k.rfha wyi jidf.k isáhd jQ wdldrh l=ula jeks ±hs lshf;d;a"
         ÈjH iuQyhdg ÈjHdik mekjQ jekak'
                                                                                27
     úia;r 	 ^1&	 ùKd kdoh wiñka i;=gg m;a mlaISka .uka yer" .ukg úoyd .;a
                  mshdm;a úysod f.k u wyfia isàu fmkqfKa ÈjH fiakdjg ÈjHdik
                  mkjd ;sfnkakdla fuks'
     w¾:h ( 	 myiqfjka ,efnkakd jQ ùKd kdo rihg lka fhduq fldg" is;a fkd
              le,ö i;=áka tlÕ jk l,ays" mrïmrd mqreoaog yeuod wfYdaNk f,i
              mj;ajd f.k tk ß<jqkaf.a pxp, Ndjh tod my úh'
     úia;r 	 ^1& 	ß<jq ljr od;a pxp, .;s we;af;da h' ùKd kdofhys ri ú£fuka
                  i;=gg m;a j Tjqkaf.a is;a tlÕ ùu ksid Tjqkaf.a tA mrïmrd.;
                  ÿ¾.;sh my úh'
             ^2& ß<jqka ( ß<d ¬ Wka } ß<jqka' j ldrh wd.u úh'
             ^3& ifldn ( le,öu ^ixlafIdaN&
úia;r ^1& udi;ayq ( uyi;ayq' fuys uyi;ayq hk iïnkaO úNla;s w¾:fhys u fhfoa'
28
23'	        wik ßiska khs le,		Tif<dahd
	           Tjqk fj; u isákd		.=ref<dahd
	           jhk t fjK ko f,dn u		 lf<dahd
	           tÈk jhsr is; isys fkd		 lf<dahd
	
wkajh ( 	   khs le, ^t fjK ko& wik ßiska Tif<da h' Tjqka fj; u isákd
            .=ref<da jhk t fjK ko f,dn u lf<da h¦ tÈk jhsr is; isys fkd
            lf<da h'
w¾:h ( 	 kd. iuQyhd ^tA ùKd kdoh& wikq leue;af;ka /ia jQy' Tjqka <Õ u
         isá .=ref<da jhkakd jQ tA ùKd kdofhys f,daNh u lf<da h¦ tA ojfiys
         ffjr is; isys fkd lf<da h'
úia;r ^1& 	.=ref<da kd.hka <Õg u ù isáhy' .=ref<da kd.hka nqÈ;s hs m%lg h'
           ùKd kdofhys ñysr ksid tÈk Tjqkag ffjrh wu;l úh'
      ^2&	Tif<da h ( Tir ^/ia ùfuys& Od;=fjka ieÿKq w;S; lDoka; kdu h'
w¾:h ( 	 ckhdf.a is;a .kakdiq¨ jdokfhys wdpd¾h jQ" i;ajidrhdf.a uOqr ùKd
         iajrh úkaokh l<d jQ ikaf;daIfhka /¢ iekyqKq b÷rka we;s ls÷frda
         jka§kaf.a wdldrh .;a;dyq h'
úia;r ^1& iekyqKq ( iky ^iekySfuys& Od;=fjka isoaO w;S; lDoka; h'	
      ^2& b÷frda ( wei" lk" Èj" kdih" lh hk fï my bkaøshfhda h' fjK ko
           wid ls÷rka thg ;=;s lrk ksid tA ls÷frda jkaÈNÜghkaf.a isß .;ay'
      ^3& 	i;air) ( fndaêi;a;ajhd¦ i;ajidrhd
wkajh ( 	 if;dia lrk ùKd ko weiqug f.dÿrg fkd f.dia isák ms,n      a r .K
          fjfiia reúka ;ud uejqj;a" i|eia ijka fkdl<e hs nU yg fkdi;=g jQ'
            ) ima; iajr f,i o w¾: ±lafõ'
                                                                             29
     w¾:h ( 	 ikaf;daIh Wmojk ùKd kdoh weiSug f.dÿre fidhd fkdf.dia isák
              fudkr iuQyhd úfYaI rEmfhka ;uka uejQj;a" ms,a w. ‘weia’ ,l=Kq
              ‘lka’ fkd lf<a hehs n%yauhdg wi;=g m< l<y'
     úia;r	^1& 	ms,anr .K ( fudkr iuQyhd' ms,a /ila we;af;a ms,anr' Wkaf.a .K
                ^iuQyhd& ms,anr .K
           ^2& 	i|eia ( i| ¬ weia } i|eia mQ¾jiajrf,dam ikaêh' i|eia kï ms,a w. we;s
                weia wdldr i,l=Kq h'
           ^3& 	jQ ( j ^ùfuys& Od;=fjka ieÿKq w;S;dLHd;h' fuys ms,anr .K hk
                iuQyjdÖ nyq jpk Wla;hg fhÈK'
     wkajh ( 	 È.; mqrd hk ko fjfiiska wiñka ;=re ysi r|k .srd Wuqfjka .;a
               ñhqre ó wU ±uqfjka ñhqre fjK ko u h'
     w¾:h ( 	 È.ka;h mqrd me;sÍ hk ùKd kdoh úfYaIfhka wiñka .ia Wv bkakd
              .srjqka wdYdfjka .;a uOqr ó wU ±uQ fyhska ñysß jQfha ùKd kdoh u hs'
     úia;r ^1& .ia uqÿkaj, isák .srjq ó wU l;s' tfy;a ùKd kdoh b;du;a ñysß ksid"
               thg lka muKla fkdj is; o we§ hEfuka" Tjqka .;a ó wU wylg ou;s'
               ula ksid o@ ó wU rihg jvd jeä rihla ùKd kdofhys jQ ksid h'
           ^2& Wuqfjka ( WkauqLfhka' b;d wdYdfjka'
     úia;r ^1& ñksiqkag uqjka .ek o uqjkag ñksiqka .ek o yeÕSula fkd ù h' Tjqka
               is;ays jQfha ùKd kdoh mu‚'
30
       ^2& 	 jkfm;skeúÈka ( jkfm;ska ¬ weúÈka } jkfm;skeúÈka
       ^3& 	 iquqfjda ( iuQy j
       ^4& 	 ko< uqfjda ( ko ¬ w< uqfjda } ko< uqfjda w< hkq wr ^weÍfï& Od;=fõ
             w;S; lDoka;hs' kdohg úiañ; j lg wer f.k isáhd jQ w< uqj hkak
             úiaud¾:h fohs' yqiau Wvg weo lg wer f.k isákafka úiaufhks'
       ^5& 	 iuqfjda ( yuq j iïuqL j
wkajh ( 	 fkdu| iqr kr fika fkdf.diska ksn| isá jk isg" fjfiiska if;diska
          ú| ú|" f,dn fkd is|" fuf,iska fjK ko wik i|"
úia;r ^1& 	ÈjH ukqIH uyd fiakdj isá ;ekaj, u isg fkdis÷Kq wdYdfjka ùKd
            kdofhys uOqr iajrh Y%jKh lr;s'
      ^2& 	 isá jk ( isá fia u hk w¾:hs' ysá bßhõfjka u
w¾:h ( 	 m<uq fldg ila foõ rcq ÿka WmfoaYh isys fldg" wêIaGdk n,fhka .=<s
         wyig ±uQ fyhska" i;=g jvk iqr wÕfkda kj iShla nei isg kegqug
         mgka .;ay'
úia;r ^1& 	mgka ( m%:ufhka hk w¾: hs' mgka .ekau wdÈ ;ekays o fhfoa'
      ^2& 	 bgka ( wêIaGdk
     úia;r ^1& 	 iqrÕfkda jßka jr Tjqfkdjqkag <x ù ;r.hg kg;s' tfia kgk úg mjd
                 Tjqyq ùKd moh fkdjroao;s' thska Tjqyq iqrÕkkaf.a yd krÕkkaf.a
                 kegqïys fjki uekúka olajd rdc iNdj i;=gq l<y'
           ^2& 	 rÕ ( keàfuys' rx.kfhys
           ^3& 	 wÕjd ( yÕj ^yeÕùfï& Od;=fjka ieÿKq m%fhdacH mQ¾j l%shdj yÕjd
                 hkq hs' y ldr f,damfhka wÕjd hkqfjka o jHjydr flf¾'
           ^4& fio ( YS>%d¾:fhys ksmd; mohls'
     w¾:h ( 	   ÈjH ú,diskSka my; n,d .;a weiska fy<kakd jQ ne,afuka úfYaIfhka
                ckhdf.a is;a tAldka;fhka u;a fldg" wdldYfhka nei kegqï .;a
                ,S,dj ljrdldr o@ úÿ,sh ,laI .Kkla tl úg Èia jQjdla fuka úh'
     wkajh ( 	 l=iquirdf.a Èuq;= hiia jka iqj| kqu;= u,a irdf.a me,| rÕk iqrÕk
               rÕ ,df.a ol=;= ldf.a is; flf,il Wu;= fkd fj o@
32
w¾:h ( 	 wkx.hdf.a §ma;su;a lS¾;sh jeks iqj| fkd ñÿKd jQ u,a ysia uqÿfkys
         me,| kgkakd jQ ÈjHdx.kd rx. ú,dih olakd l,ays ljrl=f.a is;
         flf,il Wu;= fkd jkafka o@
úia;r ^1& iqrÕfkda ysia uqÿfka iqj¢ka hq;= u,a me,| f.k kg;s' tA u,a ldufoajhdf.a
           lS¾;sh fuks' lS¾;sh iqÿ mdg h' l=iquird fyj;a wkx.hd lduh Wmojhs'
           ysi u; u,a me,¢ fulS iqrÕfkda o lduh Wmoj;a'
      ^2&	l=iquird ( l=iqï ir ^yS& fldg we;af;a l=iqïird wkx.hd h' fudyqf.a
          ÿkak Wla o~qfjka lrk ,oaols' ÿkq Èh nur je,ls' yS u,a h' tA u,a mia
          j¾.hls' tkï fk¿ï" wfidal" wU" oEiuka" ks¨mq,a hk fïjd h'
      ^3&	iqj| kquq;= ( iqj¢ka fkd ñÿK' kquq;= ( kq mQ¾j uq;a ^ñ§fuys& Od;=fjka
          ieÿKq w;S; lDoka;h kquq;a hkq h' t<siuh i|yd kquq;= hkq úh'
      ^4&	irdf.a ( ysia uqÿfka' ir ^ysi& ¬ w. ¬ tA } irdf.a'
      ^5& 	ol=;= ( Èia ^±l=ïys& Od;=fjka ksmka wiïNdjH l%shdj ols; hkq h' t<siuh
           i|yd ols;= hkq ù iajr mrrEmfhka ol=;= hkq úh'
      ^6& ,df.a ( ,d. Yíoh m%ldrd¾:fhys jefÜ' m%ldrh" ieáh" ú,dih hkq w¾:
           hs'
w¾:h ( 	 rEm rdYshla w¢kd f,i úÿ,sh m%Nd we;s w;a f,< ȧ" rka yd riÈh
         tla jkakdla fuka ùKd kdohg wkqj md ;nñka" wkx.hd mia ySh
         ^ks¨mq,a u,a& úÈkakdla fuka fk;.ska iNdj foi n, n,d" tA wdldrhg
         W;a;u iqrx.kdjka ÿkakd jQ rx.kfha iajNdjh uï flfia mjiï o@
úia;r ^1& iqrÕkkaf.a w;a úÿ,sh m%Ndfjka ^t<sfhka& hqla; h' Tjqkaf.a ;d,dkql+,
          fõ.j;a yia; p,kh rEm rdYshla w¢kakdla jeks h' ùKd kdoh wkqj
          mdo ;eîu rkg riÈh tla jkakdla jeks h' fk;a fldkska iNdj foi
          fy<k ne,au wkx.hd úÈkakdla jeks h'
                                                                                    33
            ^2& rka rfia tla jk f,fia ( rka o ri Èh o tla jk f,iska' rka o riÈh
                o ukd j tla fõ' ùKd kdohg wkqj ;nk mdo ùKd kdoh iu. ukd
                f,i .e<fma'
            ^3& kdokQ ( kdo ¬ wkq } kdokq" kq hkq kQ jQfha úß; rlskq i|yd h'
            ^4& lï mfia ier ( lï kï wkx.hdhs' Tyqf.a mia jk ySh kï ks¨mq,a h'
                iqrÕkkaf.a fk;a ks¨mq,a jekak' tAjdhska inh foi ne,au wkx.hd mia
                jk ySh ú§ula jeks j lduh Wmojhs' mia ^jk& ier hkak úß; i|yd
                mfia ier úh'
            ^5& mjiï ( mji ^mejiSfï& Od;=fjka ieÿKq j¾;udk ld, W;a;u mqreI
                tAl jpk wdLHd;hs'
     w¾:h ( 	 msmqKq uodrd u,a oñka uDÿ jQ" b;d Èla jQ" b;d ks,a jQ flia l,U f.d;d
              f.k" wkx.hdf.a lS¾;s ,;dj fuka È,sfikakd jQ uq;= je,ska <h ueo
              irid f.k" is;a i;=gq jk ñ‚ fujqf,ys y~ ùKd kdoh yd w;sYhska
              ñY% fldg Wka tod ÿkakd jQ rx.kh ÿgqfjd;a ;j Yl% iïm;a;shla
              ljfrla m;;a o@
34
                                                wre;a meyeÈ,s lsÍu
 weÿre i|
weÿre            i| 		   		         -   weÿre W;=ud
 Wka
Wka i| 		   i|       		             -   Wka l,ays$WkaWkakkq fõ,dfõ
                                                            q fõ,dfõ
 mo lu,
mo        lu, 		      		            -   mdo kue;s fk¨ï
                                                     fk`Mï u,  u, ^rEmlhls
                                                                    ^rEmlhls&&
 fjfii 		
fjfii                		             -   úfYaIfhka
 /ia       /is
/ia /iska 		        k  a 		         -   rYañ rdYsfhka
iqiqrr iejq
          iejq iqiqjjyia     yia 		 -   foaÿkq ish oyia .Kkska
 iq  r  ka
iqrka 			     			                   -   foújreka
 iyieia 		
iyieia               		             -   Yl%hd ^iyia¬weia&
 fomsgg 			
foms             		                 -   fome;a;l
 iõ        i;
iõ i; i;ka 	         i;ka        	  -   ish¨ i;a;ajhkaf.a is;a
;=;=ggq q fldg
           fldg 		       		         -   i;=gq fldg
 .oUq
.oUqka 			 k   a 		                 -   .dkaO¾jhka$jdolhka
                                                       jdolhka
.s.s..sßsßfha
           fha 		    		             -   f>daIdj
msmsßßfha
        fha 			  		                 -   wdYdfjka" leue;af;ka
 ißfha
ißfha 			        		                 -   iudkj
                                        iudk j
iqiqrr rc rc 		     		              -   Yl%hd
 uy
uy ismS 		 is m   S  		             -   uyd Ys,amshd
 ie;mS 			
ie;mS            		                 -   i;=gqjj
 ±mS 			
±mS       			                       -   tä we;sjj
 nur
nur ;; 		     ;;         		         -   ùKdfõ uq,a ;;$m%
                                                      ;;$ m%OOdk dk;; ;;
 u;= oo 			
u;=              			                -   muKla fkdj
 ms  <  s u ,a
ms<su,a om 		       om    		        -   m%;su,a,jhdf.a$úreoaúreoaOOldrhdf.a
                                                                    ldrhdf.awdvïnrh$täh
                                                                               wdvïnrh$täh
 hi 			
hi         			                      -   lS¾;sh
 È.;			-
È.;			-                                 ÈYdjka
tata i|
      i| 			    			                 -   tA l,ays
iqiqkka a t;;s
            t;;sk     ka a 		 		    -   levqKq tA ;;ska
 Èhq   K    q Èhq
ÈhqKq ÈhqKq j 		     K     q j  		  -   fo.=K - fo.=
                                                 fo.=K
                                                     K fo.=   K ù$jeä
                                                         ù$ jeä     jeä ùjeä ù
 wka      o
wkao ukao 		  uka     o    		       -   isys uq<d jQ$fuda
                                                      fudavv
 fkdm;f<a 		
fkdm;f<a                     		     -   fkdme;srefKa
 Èh
Èh f.di 		f.di           		         -   ch f>daIdj
 Èh 			
Èh        			                       -   f,dalfhys
 m<
m< lrñka 		lrñka             		     -   jHdma; lrñka$m;=   m;=rrjñka
                                                                 jñka
msmskha ikaika 		    		             -   mshdm;a .eiSula
 ìÕ= ±,a
ìÕ=        ±,a 		    		             -   ó ueis iuQyhd
 fldmq
fldmq,a 		    ,   a  		             -   lïuq,a
 uo ika
uo        ikaiiqk    qka a 				     -   uo is÷Kq
 ms  f  hdúka
msfhdúka 		              		         -   iajNdjfhka
                                                                                             35
      rkarriqiq ±,a
     rka               ±,a 			
                            			   --   r;a
                                       r;a;   ;rka
                                                 rka ls lsxxls
                                                             lsK  Ks$s$rkarkañKsñKsff.ä   .äfh¥
                                                                                             fh¥±,a
                                                                                                  ±,a
      ika      i
     ikai, fkdj 		 ,    fkdj  		  --   fkdfi,a
                                       fkdfi,aù         ù
      yh				-
     yh				-                           wYa
                                       wYaj   j
     msms<<srsrEE 				-
                     				-             ms <
                                       ms<sus u
     isisááu;su;sffka   ka 			
                            			   --   is
                                       isáá jk  jk u$isu á wdldrfhka u
      re;s 				-
     re;s       				-                  leu;s
                                       leu;s
      remq
     remqfkdo  f kdo 			   			    --   i;=
                                       i;=rrka   kaf f.a
                                                       .a täh$wdvïnrh
                                                           täh$ wdvïnrh
      ijfkd;a i|
     ijfkd;a               i| 			
                              		  --   weiq
                                       weiqK    Kq q l,a
                                                      l,ay       ^ijka++T;a
                                                           ys s ^ijka        T;a i|&
                                                                                   i|&
      mka      i
     mkais`M 			 s ` M  			       --   mxpYs
                                       mxpYsL kï jQ ila foú÷f.a ùKd
                                                   L  kï      jQ   ila     foú÷f.a         ùKd jdolhd
                                                                                               jdolhd
      kka 				-
     kka         				-                 fkdfhla
                                       fkdfhla
      ok leka
     ok        leka 			    			    --   ck
                                       ck iuQ   iuQy  yhd
                                                        hd
      jr
     jr 				-  				-                   W;=
                                       W;=ï   ï
      ir 				-
     ir        				-                   ixpdrh
                                       ixpdrh
      mq  r  ZUr
     mqrZUr 			        			        --   k.rfha
                                       k.rfha wyi       wyi
     iqiqrr fika
               fika 			    			    --   ÈjH
                                       ÈjH fiakdjfia  k  dj
     iqiqrriq iqkka			a			        --   ÈjH
                                       ÈjH wdik  wdik ^iq    ^iqrr+wiq
                                                                   +wiqk   ka&a&
      ifldnj
     ifldnj 			            			    --   le,ö          ^ixla
                                       le,ö ^ixlafIdaN j&    f   Ida N    j&
      udi;ayyq q 			
     udi;a              			       --   fnda
                                       fndai   i;dKka
                                                   ;dKka jyka    jykaf    fia
                                                                            ia
      Wmudkh
     Wmudkh 			            			    --   Wmudj
                                       Wmudj
      Tif<dahhdd 			
     Tif<da                			    --   /ia
                                       /iajjQQyy
      i;aiirr 			
     i;a               			        --   ima
                                       ima;   ; ia  iaj
                                                      jrh
                                                        rh ^i"ß"."u"m"O"ks
                                                                ^i"ß"."u"m"O"ks&&
      je¢       ok
     je¢ ok isß 			     is ß 			  --   jka
                                       jkaÈ NÜghkaf
                                               È   NÜghka         f.a
                                                                   .a wdldrh
                                                                         wdldrh
     msms,,ananrr .K   .K 						  --   fudkr
                                       fudkr iuQ       iuQy  yh h
      i|eia
     i|eia				      				          --   ms
                                       ms,,aj aj,, we;s
                                                      we;s weia
                                                              weia jeks jeks mq mq,
                                                                                  ,a,
                                                                                    a,s s
     ;=;=rree ysysii 			  			     --   .ia
                                       .ia uq   uqÿÿka
                                                     ka
      Wuqffjka
     Wuq        jka 			   			     --   Wka
                                       Wkau    uqLqLfhka
                                                     fhka$$wdYdfjka
                                                                  wdYdfjka
      iuq     f jda
     iuqfjdahd 			     h d 			    --   rxpq
                                       rxpq .eiS$ lKavvdhï
                                                 .eiS  $ lKa           dhïjYfhka
                                                                              jYfhka
      yuqffjda
     yuq        jdahhdd 						    --   yuq
                                       yuq j    j
      iq  r    kr
     iqr kr fika 			    fika  			  -   foõ ñks     - foõ
                                                       ia fia ñks kidj  a fiakdj
      mgka
     mgka 				       				         --   m<uq
                                       m<uq fldg$uqfldg$ uq,,skska u      au
      bgka 				-
     bgka            				-             wêIa
                                       wêIaG     Gdkdk
     ;=;=ggka ka jvk jvk 			 			  --   i;=
                                       i;=g    g jeäjeä lrk
                                                          lrk
      <Õ <Õjd
     <Õ         <Õjd 			    			   --   Tjq
                                       Tjqf   fkdjq
                                                 kdjqk  ka a yd
                                                             yd <x <x <x  <x j j
      rÕ       wÕjd
     rÕ wÕjd 			           			    --   wdldrh
                                       wdldrh olajñka  ola   j  ñka
      rÕ fíoh
     rÕ        fíoh 			    			    --   rx.kfhys
                                       rx.kfhys fjki         fjki
      fio 				-
     fio         				-                 jyd
                                       jyd
      iq  r    ú,iS
     iqr ú,iS 			          			    --   iq
                                       iqrrÕkka
                                              Õkka$$foõ,s  foõ,shhkaka
      tliS 				
     tliS            				         --   tl
                                       tl fia   fia
                                                                                                        	
36
 rÕ			                        - rx.kh$ kegqu
 rÕ flf,iS 		                 - wdldrh flfia o
 Èis 			
rÕ			                       - -rx.kh$
                                Èia jQjd$kegq fmkqu Kd
 Èuq;
rÕ      flf,iS= 			   		    - -wdldrh
                                §ma;su;aflfia o
 hiia
Èis 			          			          - lS¾jQ;sjhd$ fmkqKd
                            - Èia
 l=;
Èuq  i=qu			    ird 		      - -§ma
                                wkx.hd
                                   ;su;a
 kquq;			
hiia            = 			       - lS¾;sh fkdjQ$ fkdñÿKd jQ
                              - f;dr
l=iquird		
 irdf.a             		      - -wkx.hd
                                meyem;a$ meyefhka hq;a
 rÕ
kquq;= 			   ,df.a   		     - -f;dr
                                rx. ,SfkdjQ,dj$$ rÕk   wdldrh
                                                  fkdñÿKd     jQ
 úÿ,s
irdf.a 		    h    mnd       - meyem;a$ meyefhka hq$;úÿ,s
                              - úÿ,s  h    n÷  le¨ï   we;s  a    h n÷ ldka;sh we;s
 rka,df.a
rÕ      rfia 		     		      - -rx.
                                r;a;,Srka ,dj$ydrÕk
                                                 riÈhwdldrh
 lï	
úÿ,sh mnd           		      - -úÿ,s
                                wkx.hd
                                    h n÷ le¨ï we;s$ úÿ,sh n÷ ldka;sh we;s
 ier
rka   rfia     			 		         - B;,$
                            - r;a  ;rkaB yd  irriÈh
 mq
lï	  k  a      			 		       - -wkx.hd
                                msmqKq$ msreKq
 u,ao			
ier           ñka 		          - u,aud,dj,s
                            - B;,$        B ir ka
mqiqkka 			 s,a 			         - -msb;d
                                 mqKq$ksms,rameKq
                                               eye;s
 uka
u,a   oñkauod 		    		      - -u,a
                                wkx.hd
                                   ud,dj,ska
 ls  ;
iqks,a 			=    ,s h 		        - lS¾;sks,;dj
                            - b;d         ,ameye;s
 Wr;=
uka    uod     r 			
                  		        - wkx.hd $ <ueo
                              - <me;a     ;
 ird
ls;= ,sh 		    			          - -lSirid
                                  ¾;s ,;dj
 uq;=,
Wr;=         r;d    		
                  			         - uq
                            - <me;a;=j; e,a$ <ueo
 uka 			
ird            			          - -irid
                                is;a
 k|d
uq;=,;d         jk		 		     - uqi;=
                              -  ;=jge,aq lrk
 ñKs			
uka            fujq,a       -	-isuKs
                                 ;a fïL,dj ^mqrdKfha ia;S%ka Wl=f<ys me,¢ 		
k|d jk		            		      - i;=gq lrk &
                                wdNrKhls
ñKs fujq,a 		
 ila          iem;a        	- -uKs
                                ila fïL,dj
                                      foõ iem;$       foõf,dj
                                                  ^mQrdKfha   ia;S%ila foú
                                                                   ka Wl=   ùfï
                                                                          f<ys   iem;
                                                                               me,¢ 		
      		                     wdNrKhls&
ila iem;a 		               - ila foõ iem;$ foõf,dj ila foú ùfï iem;
                                                                                         37
       wNHdi
     01'	 ta ta wjia:djg .e<fmk f,i úß; fjkia lsÍug l;=jrhd ;=< jQ m%;sNdj
          .=;a;s, ldjHh jvd;a rij;a jkakg fya;= ù we;' WodyrK foñka meyeÈ,s
          lrkak'
     02'	 .=;a;s, cd;l l:dj ldjHhg keÕSfï § j¾;udk ir, jyr o ldjHuh
          úh;a jyr o ukdj .<md .kakg lúhd iu;a ù we;s nj WodyrK foñka
          meyeÈ,s lrkak'
     03'	 ;udg ;ud wu;l jk ;rug u ùKd jdokh ñysß nj mejiSug l;=jrhd
          ldjH ixl,amkd fhdod .;a wdldrh wmQre h' WodyrK foñka Wla; lshuk
          meyeÈ,s lrkak'
     04' 	 ‘w¾:h ;Sj% jkafka Yíoh ta yd .e<fmk f,i wkq.; l< fyd;a muKs'’
           .=;a;s, ldjHh fï i|yd fyd| u ksoiqkls' meyeÈ,s lrkak'
     07'	 ‘ùKd jdokfha ñysßhdj èjks;d¾:j;a jkafka wjg /ia jQjkaf.a iajNdjh
          j¾Kkd lsÍfuks'’ WodyrK foñka fï lshuk ikd: lrkak'
38
      3        ydkd ySh mdkd w~yefrka oefka
	
    lsis hï NdIdjla yd ne÷Kq idys;Hh ta ta NdIdj Ndú; lrk iudcfha iq,uq,
    lshdmdhs' fmd;m; lsheùfuka ,;a YslaIKfhka hq;= jQ úh;a m`äjreka úiska
    ,shk ,o iïNdjH .Kfha idys;Hhl=;a" ckhd w;f¾ u we;s ù ckhd w;f¾ u
    wdrËd ù" mej; tk ;j;a ck ldjH idys;Hhl=;a isxy, NdIdj yd ne£ mj;S'
    YsIag iïmkak ñksidf.a yeÕSï yd Tjqkaf.a Èú fmfj; weiqfrka ks¾udKh jqKq
    ck lúh b;d wE;g .sh b;sydihla we;a;ls'
    wkqrdOmqr hq.fha ,shejqKq iq;a; ksmd;wÜG l:dj jk mru;a: fcda;sldfõ
    tk mdGhl woyi fufia h' zuÕ winv fl;la rlskd isxy, ldka;djl cd;s"
    crd" urK wdÈh ms<sn|j isxy, niska lS .Shla wid iÕ iegkula ry;a jQyZ
    fuhska lshefjkafka ck lúh wkqrdOmqr iuh olajd .sh È.= b;sydihla we;s
    idys;Hhla nj hs'
    ñksia ika;dkh ;=< mj;sk ÿl" lk.dgqj" i;=g" l,lsÍu" ldkaish jeks yeÕSï
    yd ne÷Kq ck lúh" tu Ndjhka m%ldYkh lsÍu i|yd ks;e;ska u ks¾udKh
    jQjls' ta ksid u ld,fhka ld,hg" m%foaYfhka m%foaYhg ck lúfha fjkialï
    ±lsh yels h' fmd;am;aj, ,sheùug fmr fï ck lú mej;=fKa tajd Ndú; l<
    ñksiqkaf.a u;lfha h' ck lúhg l;=jrfhla ke;' fï idys;Hdx.h ljrl=
    úiska fyda ks¾udKh lrk ,ÿj" ld,hla ;siafia Ndú; ùfuka ck;djf.a fmdÿ
    whs;shla njg m;ajQjls'
         fmdÿ ckhd w;f¾ Ndú; jk ir, Ôjk rgdj yd ne÷Kq isxy, ck lúfha
         úfYaIs; wx.hla jQ ‘±kuq;=lug lS lú’ fyj;a ‘Wmfoia §u i|yd lS lú’ .Kfha
         ,d ie,flk ck lú lSmhla fuys ±lafõ' fï Wmfoia lú iEu foaYhlg u
         Tìk" iEu ld,hlg u .e<fmk tAjd h' ´kE u ;rd;srul" ´kE u jhil miq
         jk flfkl=f.a Ôú;h yev .iajd .ekSug tAjdhska ,nd fok Wmfoia" Wmldr
         fõ'                                                                    	
                                                                                   41
        wNHdi
     04'	    ck lúfha ±lsh yels iqúfYaI ,laIK" Wmfoia lú ;=< o ±lsh yels h'
             WodyrK foñka meyeÈ,s lrkak'
     05' 	   ‘wjjdo wkqYdikd §fï § lúhd b;d ixhufhka tu ld¾hh bgq lrkakg
             j. n,d .ks’ fï m%ldYhg Tn tlÕ jkafka ±’hs fya;= iys;j úia;r
             lrkak'
42
 4                                                      neoafoa.u
                                                   f,kdâ jq,a*a ^1880 - 1969&
1960 § kej; YS% ,xldjg meñKs jq,a*a uy;d furg jeishka úiska WKqiqï
f,i ms<s.kq ,eîu;a Tjqkag t;rï ld,hla ;ud .ek u;l ;sîu;a ms<sn`oj
mqÿuhg m;a jk nj mjid we;' Tyq 1969 wf.daia;= ui 14 jeks Èk tx.,ka;fha
‘frdâfu,ays’ § ^Rodmell) fuf,dúka iuq .;af;a h' ‘Monk's house’ kï ia:dkfha
t;=ud fjkqfjka ;ekqKq f,dalv iaudrlh fjhs'
f,kdâ jq,a*a uy;dg yïnkaf;dg m%foaYfha Ôj;a fjñka tys úiQ .eñhdf.a is;=ï
me;=ï yd p¾hd rgdj ukd j wOHhkh lr we;' ÿmam;a wysxil wirK .eñhdf.a
ÿ#Å; Ndjh yd l+fgdaml%uj,g yiq ù l%ufhka úkdY jk Tjqkaf.a Ôú; is,s÷ yd
Tyqf.a mjq, weiqfrka m%;sks¾udKh lrkakg .;a W;aidyhla f,i Village in the
Jungle lD;sh ye¢kaúh yels h' jfrl iqkaorj Èia jk uy jkh ksrka;rfhka u
ìhlre nj u /f|k wuq;= u ;ekla f,i tu kjl;dfjka fy<sorõ flf¾'
                                                                                43
     fuu kjl;dj ‘neoafoa.u’ kñka isxy,hg wkqj¾;kh lf<a" m%ùK .;a l;=jrhl= jQ
     ta' mS' .=Kr;ak uy;d h' uq,a lD;sfhys Ôjh r`ojd .kakg iu;a ùu ksid wmg
     ‘neoafoa.u’ fnfyúka ióm f,i riú¢kakg yelshdj ,eî ;sfí'
     ‘neoafoa.u’ jeks jQ jk.; mßirh miqìï lr .;a ;j;a l;d /ila isxy,hg
     k.d isxy, mdGlhd w;r ckms%h jQ .==Kr;ak uy;d" pQ fpx tka úiska rÑ;
     'The Monkey' kue;s .%ka:h ‘jdkrhd’ kñka o wd¾' t,a' iamsÜ,a úiska rÑ; 'Savage
     Sanctuary' kï .%ka:h zjk irKZ kñka o" 'Vanished Trails' kue;s .%ka:h ‘uelS
     .sh ovux’ kñka o ‘Where the white Sambhur roams’ .%ka:h ‘iqÿ f.dakd’ kñka
     o mßj¾;kh lf<a h'
     neoafoa.u
     kjfjks mßÉfþoh
     .fï meje;ajqK ufyia;%d;a úNd.fha È mqxÑue‚ld o" tys isá kuq;a fmd,sia
     Nghd iu. hoa§ l;d l<dg miq is,s÷ yd l;d lsÍug wjirhla wEg fkd ,eì‚'
     ufyia;%d;a;=ud;a Èid uy;auhd;a isrlrejd;a miqj od ysñÈßfha u lUqremsáh n,d
     msg;a j f.dia isá fyhska mqxÑue‚ld yd .ïuq wjÈ jk úg neoafoa.u mqreÿ ksÈnr
     WodiSk iajNdjh u biq¿jd h' is,s÷f.a wKg lSlrej mq¿jka Wml%uhlska nnqka
     wdmiq tk;=re l¾,skdydñ;a iu. f.or n,d isákjd úkd mqxÑue‚ld úiska l<
     yels wka lsisjla fkd ù h' nnqka isr f.g kshu ùu;a wef.a mshd wEg ke;s ùu;a"
     mshdf.a brKu ms<sn|j wef.a isf;a mej;s ìh;a ks;r wef.a ÿl yd fodïki o
     ÈhqKq flf<a h' ;udf.a wkd.;h ms<sn| ìhla o wE ;=< mek ke. tkag jks' Ôj;a
     jk l%uhla" Bg ms<sfj< fhdod .ekSfï Wml%uhla wEg is;d .ekSu mjd W.yg
     jQjls' nnqka wdmiq .ug meñfKk ;=re udi yhla .; lrkafka flfia o hkak
     kshu jYfhka wEg is;d .; fkd yels úh' mqxÑue‚ldg yd l¾,skdydñg;a fõ,la
44
wer fõ,la ld udi yhla .; lr .ekSug iEfyk ;rï OdkHhla j;a f.hs b;sß
ù fkd ;snqfKa h' ;ud bÈßfhys ueù ;=nqK Nh ckl wúksYaÑ; w÷re wkd.;h
úiska wE fkd ikaiqka njg m;a lrk ,oa§ h' fuh wEg we;s jQ ;j;a wuq;= ìhls'
fujeks lreKq lSmhlska ìhg m;a jQ mqxÑue‚ld ojfika jeä ld,hla .; lf<a
fï ìhlre is;sú,sj, meg,S f.hs msf,a ys| kslgg w; ;nd.;a .uka h' l=vd l,
is,s÷ lS jkfhys ux uq<d jQ ovhlaldrhskaf.a l;d wEg isys úh' Tjqka tod ìhjkag
we;af;a o wo ;udg we;s ù ;sfnk ìh jeks ìhlskehs wEg is;sK' tod Tjqka fuka
wo ;ud o uy jk ueo ;ks ù isák nj;a tod Tjqkag fuka u wo ;udg o u. jer§
;sfnk ieá;a wE ÿgqjd h' tfyhska oeka wEg o fldhs u.l .sh;a tl h'
oeka l¾,skdydñf.a jhi wjqreÿ mKyla muK fjhs' le,Eno .ul .eyekshlg
úfYaIfhka jekaoUq .eyekshlg- wjqreÿ mKy f,dl= jhils' Ôú;fha wjidk
Nd.lg fndfyda <x jQ jhils' wõj yd iq<Õ;a fjfyi;a nv.skak;a f,v ÿl;a
YÍr Yla;sh fuka u udkisl Yla;sh o Wrd fndhs' wef.a iu weghg we,S /,s jeà
.sfha h' <eu úhe<S f.disk' fï .ïj, .eyekshla wjqreÿ ;sy y;<sy jk úg;a
ueye,a,ls' fuys lsisu ñksfyla fyda .eyekshla fyda mrudhqI je<£fuys iu;a
fkd fõ' l¾,skdydñf.a jhi wiQjg jvd wkQjg lsÜgq o lsh lshd fyda wkQjg jvd
ishhg lsÜgq o lshd fyda lSu W.yg ù h' wE t;rï uy¨ h' le,E Ôú;fhys ,l=Kq
wef.a YÍrfhys we£ ;snqfKa h' ksß; È. ;o iq<Õg weUrù wegqjka neyS .sh .yla
fuka wef.a YÍrh o keó weUÍ ;sìK' uqyqfKa;a isyskaj .sh w;amdj,;a iu .il
fmd;a;la fuka f.dryeäj /,s jeà weghg we,S .sfha h' l=Uqla jeks .iaj, msg
fmd;a; ;ekska ;ek b.s,S iqÿj hkakdla fuka wef.a ifï o ;ekska ;ek ÿUqrejka
iqÿ mq,a,s ke.S ;sìK' lïuq,aj, ui Èh ù iu wels<S f.disks' o;a ke;s lg we;=<g
jeÿKq fof;d, kdihg háka fmkqfKa fl<j,ska f;uqKq f¾Ldjla f,isks'
wm%d‚l mg, iys; fofk; /,s jegqK k<,a ;,hg háka ish .Kka /,s w;r
.s,S ;sìK' fofk; wkaOj fkd ;snqK kuq;a fmkSula ke;s fia th ue, ù f.disks'
is; ue, ù hdu ksid h' YÍrhg fmr is; ke;s ù hdu idudkHfhka le,Eno
.ïj, .eyekqka w;r nyq,j olskakg ,efnk O¾u;djls' tAldldr Ôú;h;a" ±ä
WKqiqï jd;h iu. fl<jrla ke;s .iq;a" fl<jrla ke;s lïlfgd¨;a yuqfõ
Tjqkaf.a fÉ;kd Yla;sh;a" l,amkd Yla;sh;a" fõokd Yla;sh;a ú,Sk j ñh hkafka
h' fuh isÿjkafka" fyd| foaY.=Khka we;s rgl msßñka msßmqka jQ o .Ekqka orejka
Wiq,kakd jQ o jhil h' msßñ fï wjia:dfõ isáh § mjd fyakaj, l=vd le,h
t<s lr §u" OdkH jemsÍu jeks jevg Woõjg h;s' tfy;a Tjqka tA jev lrkafka
wdidjlska fyda isyshlska fkd fõ' .j uysid§ka fyda hka;%iQ;%dÈhla l%shd lrkakdla
fyda fuks' Tjqyq tjeks lghq;a;l fh§ isg th wjika j wdmiq f.or wd úg ñÿ,g
ù w÷re fofk;a úoyd ysia ne,afuka n,d .;a w; n,d f.k w;la mhla fkd
fid,ajd meh .Kka tl ;eklg ù ys¢;s' fï w;r Tjqka mj;ajk tl u bßhõj
kï isyska È. w;la n| jg hjd j÷rl= fuka msg leiSula muKls' .eyekq o l<
/f.k Èh f.k tAug uv iys; Èh j<j,a lrd h;s' f.j, wdydr msi fo;s' fl<ska
láka isákakg mq¿jkalu ;sfnk ;=re Tjqyq ;ukaf.a fldgi bgq l< hq;a;dyq h'
                                                                                  45
     ks;r mdfya ;udg u hï foa fld÷rd .kakd Tjqyq lEu l;s" ksod .sks;s' lsisjl=
     iu. l;d fkd lr;s' tfia u wka yeu fokd o Wka yd l;d fkd lr;s' Wka Ôj;a
     jkqfha fõokdj mjd fyd|yeá fkd oefkk Ôú;fha ikaOHd fiahdfõ h'
                                                                               49
     nvqj,ska fj<|fmd< msÍ ;sì‚' yeu fofkla u tlg l;d l<y; tlg lE .eiQy'
     w;a md ieÆy' fj<|dïmf<a Yíoh mqxÑue‚ldf.a ìh ÈhqKq flf<a h' tfyhska tA
     ;ekska jyd m,d f.dia fjk mgq mdrlg jeà thska k.rfha ueo yßfhka ke.=K
     l÷ md uq,lg meñ‚hd h' tys fomi f.j,a fkd ;snqK kuq;a lkao uqÿfka úYd,
     f.dvke.s,a,la fmksK' tys ñksiaiq fkd isáh y' uy¨ ñksfyla muKla l÷
     nEjqfï ys| f.k ., u; úh<s ;K m;a W,ñka isá flÜgq t<fokqka mia fokl=
     foi n,d f.k isáfha h'
     f>daId iys; l,n, ùÈj,ska ;e;s f.k isá mqxÑue‚ld ck Y+kH ksYap,
     ia:dkhlg meñŒu .ek wdkkaÈ;j tys wek ;shd ys| .;a;d h' tys isá
     t<fokqka f.ka tflla b| ysg lysk Yíoh;a fj<|dïm< me;af;ka hka;ug
     wefik ñksia lg y~;a yer fjk lsisu Yíohla tys fkd ùh' ;ud bÈßfha
     ;snqK úYd, iqÿ f.dvke.s,a, foi ysi Tijd wE ne¨jd h' ì;a;sj,g ysre t<sh
     jeàfuka th §ma;su;a j nene<s‚' nnqka isák ysr f.h fuh úh yels oehs wE
     iel l<d h' yduf;a isák t< fokqka mia fokd w;r ys| f.k jqka uy,a,d o
     wEg fmfka' Tyq oelSfuka wEg isys jQfha is,s÷ h' Tyq tys fkd ie,S ys| f.k
     l÷ mduq, fmd,a .ia foi fk;a fy<d .;a jk u yqkafka h' /l n,d f.k isá
     t<fokqkaf.a fuka u Tyqf.a o úh<S wels<S .sh iug háka msysá b< fldagq .Kka
     l< yels úh' l,n,ldÍ wdvïnr kd.ßlhka oelSfuka ;e;s .;a mqxÑue‚ldg
     Èrdm;a uy,a,df.a oelSu okakd w÷kk ys;j;=kaf.a oelSula fuka úh' uy,a,d o
     le,Ejlska t<shg wd flfkl= úh yels h'
     mqxÑue‚ld uy,a,d <Õg f.dia Tyq bÈßfha isg .;a;d h' uy,a,d jrla wE foi
     fk;a fy<d ne¨fõ h' m,a j;=rl uqyqK; jeiS ;sfnk mg,hlg iudk meyeh
     we;s mg,hlska Tyqf.a fofk; jeiS ;sìK' Tyq kej;;a fmd,a wrU foig u ne,au
     fhduq fldg ksYap,j yqkafka h'
     ‘iSfh" wr fmfkkafka ysr f.or o@’
     ysre /iska Woa§ma; uy f.dvke.s,a, m<uq jrg oel n,kakl= fuka t foi fiñka
     fk;a fy<d neÆ uy,a,d mqxÑue‚ld foig yerefKa h'
     ‘Tõ" wehs@’ fnd,a ue?ç lg y~lska weiS h'
     ‘uf. ñksyd tAfl w;=f< fjkav mq¿jks’ hs ysr f.or Wi iqÿ ì;a;sh foi n,ñka
     mqxÑue‚ld lSjdh' ‘thd fï ysr f.or tõjd" udi .Kklg biair' tAl fndre
     kvqjla' thd udi yhlg ysf¾g kshu jqKd' oeka udi yh myqfj,d' tA;a thd
     .ug wdfj kE' ux fï fnfydu ÿr b|,hs wdfj' ug fndfydu uykaishs iSfh' ux
     fndfydu lror ú| f.k wdfj thd fidhkak' thd fïl we;=f< we;s'Z
     ‘uy,a,df.a fofk; h<s;a fmd,a wrU foig u fhduq úh'’ Tyq ye,fyd,aukla
     ke;sj isáfha h'
50
‘Wfò .u fldfy o <uhd@’
‘ux wdfj neoafoa.u b|,d'’
‘neoafoa.u"’ Tõ ux okakjd' fndfydu biair ysg okakjd tA .u .ek' ud;a tA
me;af;a ;uhs' neoafoa.ug;a tyd uyfj,.u' WU .ug m,hka <uhd'’
‘b;ska uf. ñksyd" iSfh@ thdg fudlo jqfKa’
uy,a,d b;d fiñka ysi yrjd uy ysr f.h foi fk;a fhduq flf<a h' ysre /ia
uy,a,df.a uqyqKg fl<ska jeáK' Tyqf.a uqyqK jhiska yd È<s÷lñka jeyeÍ /,s
jeà wels<S ;sìK' Tyqf.a fofk;a ysr f.hska t<fokl lrd fhduq úh' t<fok
weia fkrjd ysi Èlalr f.k ksYap,j isg ;Èka lyskakg mgka .;s' oE, yl=<jd
f.k wE leiafia b;d fõokdfjks' leiai k;r jqK miq t<fok hul= fidhñka
uy fmdf<dj f;d¨ .dkag jk' uy,a,d ;udg u lshd .kakdla fuka fufia lSfõ h'
‘w~, jevla kE <uhd' ux oeka fyd|g u jhi ñksfyla' ug jvd fyd¢ka Th .ek
okak flfkla ;j;a fufy kE" fï ysr f.g .sh flfkla ljodj;a wdmyq wdfõ
kE' WU oeka blauka lr,d .ug hk tl hs jvd fyd|'’
mqxÑue‚ld t;ekska ke.sg fiñka fiñka lkao ke. ysr f.h jfÜ .shd h' tys jQfha
tlu fodrgqjls' tA ;ekska ;ek hlv weK jeoa¥ úYd, >k ,S fodrls' wE ìfhka fodrg
                                                                               51
     ;Ügq l<d h' we;=<g fkd wefik ;ru b;d fyñka ;Ügq l<d h' kej; ì;a;h             s g
     we, ù b| f.k n,d isáhd h' meh .Kkla .; úh' lsis u wuq;;     a la jQfha ke;s' fodr
     jeiQ .uka u h' isr f.h we;=f<ka lsiu s Yíohla fkd wefia' lkao mdjq, ;K W,k
     t<fokqka miafokd yd uy,a,d yer fmfkk udkhl lsiu       s if;la ke;' ;ud isák
     ;ekg ;o ysre /ia jefgk úg ì;a;f     s ha fyjK Èfjk Èfjk yeáhg tyd fuyd
     fjñka fudlla fyda wuq;;
                           a la isÿ jk ;=re wE n,dfmdfrd;a;= iys;j t;ek u Wkakd h'
     ‘uf.a ñksyd n,kav wdjd' whshd" thd udi yhlg ysr f.org tõjd' udi yh oeka
     myq fj,d' thd .ug .sfha keye' ñksiaiq lshkjd thd ueß,hs lsh,' tAl we;a; o@’
     ‘fudlla o thdf. ku@ fldfy o .u@’
     	
     ‘thdf. .u neoafoa.u’
‘ku@Z
52
‘whshd’ oeka lSjdfka uf. ñksyd okakjhs lsh,d' b;ska ug lSjg we;s je/oao
fudlla o@ thd oeka fufy bkakjd o@ thdg fudlo WfKa@ ojia .dkla ;siafia ux
fuydg wdfj fïl oek.kav' ug ;j;a lror lrkav ud t<jkafka wehs@Z
ysrm,a,d mqxÑue‚ld foi ñks;a;=jla fyda folla muK n,d isáfha h'
‘fyd|hs" lreKdj fõ<sÉp l=Uqrg jeiaila jf.hs lshkjd fkaæ tA;a WU b,a,kafka
fõ<sÉp l=Uqrg ;j;a kshÕ' ux okakjd ñksyd fufy ysáhd' ñksyd fuys§ u<d'
oeka ueß,d udi folla fjkjd'’
ysrm,a,d ;u l;dfjka n,dfmdfrd;a;= jQfha ysi w;a nod f.k lE .ik .eyekshlf.a
ú,dmhls' tfy;a mqxÑue‚ld ksYaYíoj u t;ekska f.dia kej;;a ì;a;sh woaor
wek ;shd .ekSu Tyqf.a uú;hg fya;= úh' idudkH wkaoug fYdalh m%ldY lsÍug
wef.a is;g jeÿKq myr ;o jeä h' l÷<la j;a fkd fy<d wE n,d isáhd mu‚'
;ud .ug hd hq;= h hk n,j;a yeÕSu;a ;ud ;ksù isák fï k.rfhka msg j
ish .ug hd .; hq;= h hk oeä wdYdj;a wEg we;s úh' tys§ ;udf.a ñÿ,g ù jk
frdog msámiska ysre ieÕù hk ieá n,d f.k ksoyfia isáh yels h' mqkaÑue‚ld
t;k jeä fõ,djla fkd /£ lkafoka my<g neiaid h' uy,a,d ;ju;a tA yqka ;ek
fmd,a wrU foi n,d.;a jk u isáfha h'
‘wd" ljodj;a ´flka msg fj,d tkav bv yïn fjkafk kE ñksfyl=g' ux WUg
lsõjdfka"’ hs ;ud miq lr f.k hk mqxÑue‚ldg wefik fia uy,a,d lSh'
‘Tõ ´lg .sh flfkla wdfh tkafka kE' WU m,hka <uhd wdmyq .ug'’
                                                                             53
                                wre;a meyeÈ,s lsÍu
     	  WodiSk 		        -	     lïue<s$w,i
     	  W.yg		           -	     lsÍug wmyiq$ ÿIalr
     	  ú,Skj		          -	     WKq ù$Èh ù
     	  .juysi		         -	     t<yrla iy óyrla
     	  mg, iys;	        -	     meg¨ï iys;$wmeyeÈ,s
     	  n;a ù		          -	     f.dÿre ù
      	 ysr yso,ka		     -	     wjdy újdy lr .ekSu
     	 wäfldav		         -	     l,n,$úldr$flda,ï
     	 ieyeis		          -	     oreKq
     	 N%dka;sh		        -	     pls;h$ìh
     	 wdkkaÈ;		         -	     i;=gg m;a
     	 Woa§ma;		         -	     È,siqKq$nen¿Kq
     	 fnd,a 		          -	     ysia
     	 ue?ç		            -	     l;d lrk Yíoh wmyeÈ,s ùu
     	 f;d¨ .dkjd	       -	     ;K fld< W,d lkjd
     	 wyg 		            -	     m%foaYhg
     	 ika;dmh		         -	     lkiai,a,$lk.dgqj
wNHdi
     4'	 wjia:d yd isoaê ksrEmKfha § l;=jrhdf.a m%;sNdj iaMqg jkafka mdGl is;
         ohdkqlïmdfjka mqrjd,Su ksid h' WodyrK weiqfrka ú.%y lrkak'
54
  5                                 uqks isßmd isôñkafka
			  áfnÜ cd;sl tia' uyskao ysñ ^1901--1951&
						
‘áfnÜ cd;sl tia' uyskao ysñ’ hkq furg cd;sl
ùrjrhka .ek lshefjk wjia:djkays § fkd jer§ u
i|yka jk iqúfYaI kduhls' iqúfYaI;ajh jkafka wm
rg .ek" tys ksoyi .ek buy;a jd;ai,Hhlska ,shQ
- foiQ Wka jykafia Wm;ska Y%S ,xlslhl= fkd ùu h'
	
áfnÜ rfgys islSï foaYfha Wmka uyskao ysñhkaf.a <ud
ld,h ms<sn| jeäÿr f;dr;=re imhd .ekSu wmyiq h'
tfy;a Wka jykafia 1901 § muK ckau ,dNh ,enQ nj
ms<s.efka' áfnÜ rfgys Wiia fm<m;la jQ ;Is kï.H,a
fm<m;g wh;a uyskao ysñ weia'fla' ;Is kï.H,a f,i
uq, § y÷kajd we;' jhi wjqreÿ fod<fya § muK ish meúÈ fidfydhqrd jQ
tia' mqKaKÔ ysñhka iy c¾uka cd;sl [dKd;sf,dal ysñhka iu. l=vd ;Is
,xldjg meñK we;'
1934-1936 ld, jljdkqj ;=< tia' uyskao ysñfhda fld<U wdkkao úoHd,fha
wdpd¾hjrhl= f,i fiajh lf<da h' tys § Wka jykafia isxy," md,s" nqoaO O¾uh
úIh b.ekaùï lghq;= isÿ lr we;' tia' uyskao ysñhka 1936 j¾Ifha isg jev jdih
lr we;af;a mdkÿf¾ uyfn,a,k YS% iqo¾Ykdrdufha h' tys jir 15la muK jev
fjfiñka úúO iudc wd.ñl idys;H fiajdjka isÿ lrñka isáh § 1951 ud¾;= 16 od
fï Woafhda.su;a nqoaOmq;%hka jykafia yÈisfha wmj;a jQy' 	
                                                                             55
     tia' uyskoa ysñhka jvd;a m%lg jQfha lúhl= yd foaYlhl= f,ig h' Wka jykafiaf.a
     idys;H lghq;= fnfyúka u lúhg keUqre úh' tu lú m%Odk f;aud ;=kla hgf;a
     wmg y÷kd .; yels h'
     fuu mdvug mdol jk ‘ore ke<ú,a, fyj;a cd;sl f;dá,a,’ kue;s §¾> ldjH
     mka;sh cd;sl ùr ldjHhla njg m;aj ;sfí' fuh <uhska wruqKq lr f.k uq`M
     uy;a cd;sh u wu;k ldjHhls' cd;sl isß;a úß;a" wdl,am yd Ñka;kh leá lr
     .;a WmfoaYd;aul ldjHhla jk fuh b;sydi f;dr;=re /ila o iïmsKavkh l<
     wjia:djls'
     ‘cd;sl f;dá,a,’ mµ mka;sh rpkd ùu ms<sn| miqìï l;dj o wmQ¾j tlls' Èkla
     uyskoa ysñfhda;a Noka; uxcq ysñfhda;a mshodi m,kaiß
                                                       Q h uy;d;a weï'B' m%kdkaÿ
     uy;d;a w.kqjr isg uykqjrg f.dia" .kafkdarej yryd há., iqukdrduhg hñka
     isáhy' msßi tla;rd fj,ahdhlg msúfik úg fyd|g u ijia ù ;sìK' tu iqkoa r
     mßirh .ek uyskoa ysñfhda jYSlD;j .sfhda h' fj, ueo jQ lu;l fmd,a w;=
     me, ÿgq Wka jykafia “wms wo ?g fï mef,a k;r fjuq” hehs fhdackd l<y'
     ish,af,da tlÕ jQy' i| myka /fhys fj,ahdh ;j;a iqkoa r ù ;sìKs' fmd,a w;=
     me, tlu idys;H uKavmhla úh' uyskoa ysñhkaf.a is; wuq;= i;=glska msÍ .sfha
     h' ú.i mEk yd lvodishla w;g .;a Wka jykafia ‘ore ke<ú,a, fyj;a cd;sl
     f;dá,a,’ hk isria;,h fhdod ‘uqks isßmd isôñkafka’ lú mofhka lú fm<la
     werUQy' tf,i m,af,a.u flda,dk .fï fj,a hdfha § werô fï lú fm< miq od
56
iqukdrdufha § u ,shd wjika flßK' fï yDoh.%dyS cd;sl ùr ldjHfha Wm; isÿ
jQfha tf,i h' tu ldjHfhka Wmqgd .;a lú lsyms hla fuu mdvug we;=<;a lr
we;'
	
    		              uqks isßmd 		              isôñkafka
    		              iufkd< .sß 		            fmfoiskafka
    		              u| iq<Õhs fï 		               tkafka
    		              uf.a mq;d 		               ksÈhkafka
    			             ksoyi uy uqyqola 		              fõ
    			             tys W,am; mq;" kqU 		            fõ
    			             ta nj isys fldg fu 	          f,dfõ
    			             hq;=lu bgq l< hq;= 		            fõ
    			             cd;sl rK forK 	                uf;a
    			             .eà jeà u< 	              fudfydf;a
    			             iqkaor iqrUqkaf. 	             wf;a
    			             ke<fjk nj is;kq 		             mqf;a
    			             lror oyila yuq 		                 ù
    			             bkagels kï iskd 	               fjù
    			             Tyq fuf,djg my< 		              foù
    			             rfclehs i,lkq 		               uekù
                                                                         57
     			 ldg;a ysñ fmdÿ foa 		    kï
     			ke;s-neß" ysÕ 	 wjysrlï
     			 fï foa uev f.k 	       oialï
     			 mEu ;uhs iqre 	       úrelï
     	
           wNHdi
     3'	     fuu mµ ks¾udKh id¾:l lr .ekSug lúhd fhdod f.k we;s úúO
             ldjHuh Wml%u idlÉPd lrkak'
4' fuu ks¾udKh i|yd Wmhqla; NdId ffY,sh ms<sn| we.hSula lrkak'
58
      6                                       .x.dfõ ix.S;h
                tÉ' tï' l=v,s.u ^1918 - 1973&
	         								                     	
    l=v,s.u fld<U lú hq.h §ma;su;a l< lúhl= nj úpdrl u;h hs' mS'î' w,aúia
    fmf¾rd" lms, fifkúr;ak" udl÷f¾ .=Kj¾Ok" óuk fma%u;s,l" Wmkkao
    ngqf.or wd§yq Tyqg iuld,Sk lùyq fj;s' iqj|" foaÿkak" ójoh jeks lú iÕrdj, o
    tl, mej;s mqj;am;aj, o tÉ' tï' l=v,s.uf.a lú ksrka;rfhka m< úh'
    Tyq ,shQ ‘wE’ mµ .%ka:h b;d ckms%h úh' l=Kdgqj" tfldau;a tl rgl" ixjdoh
    jeks lD;s o Tyqf.a ldjH .%ka: w;r fõ' ukqIH Ôú;h" fidnd oyu yd fma%uh
    ms<sn| wmQ¾j w;a±lSï ish ks¾udK u.ska u;= lsÍug iu;a jQ ixfõ§ lúhl=
    jYfhka isxy, ldjH jxYfhys fkd ueflk kula igyka l< l=v,s.u lúhd
    1973 wf.daia;= 01 od wNdjm%dma; úh'
                                                                                 59
     f,da oyu ms<sn| t<s oyrla úáka úg úysÿjk ‘.x.dfõ ix.S;h’ kue;s" l=v,s.u
     lúhdf.a meÈ fm< fï mdvfuka bÈßm;a flf¾'
60
                                wre;a meyeÈ,s lsÍu
    			
    l,foda  Èfhka 	    -       wre;a
                           ß§jka      meyeÈ,s lsÍu
                                 c,fhka
    mq,sk ;,d 		       -   je,s ;,d
    fya,s oyul
    l,foda  Èfhka			   -   ikd;k
                           ß§jka    oyula
                                 c,fhka
    mq,sk ;,d 		       -   je,s ;,d
    fya,s oyul 		      -   ikd;k oyula
wNHdi
02' fuu mµ ks¾udKfhka lúhd bÈßm;a lrk Ôjk o¾Ykh meyeÈ,s lrkak'
03'	 w;a±lSu rij;aj bÈßm;a lsÍug lúhd NdIdj fhdod f.k we;s wdldrh
     idlÉPd lrkak'
04' ri ksIam;a;sh i|yd lúhd Ndú; lrk úúO ldfjHdaml%u úia;r lrkak'
05'	 lúhd wÔj mßirhg iÔù njla wdfrdamKh lrñka ;u mµ mka;sh id¾:lj
     bÈßm;a lrk wdldrh úuikak'
                                                                     61
        7                                         f,k w;yer hEu
                                              uydpd¾h tÈßùr irÉpkaø ^1914 - 1996&
^isxyndyq meñfKhs&
                               fmdf;a bkaksih
     ud m%sh mq;Kqjks yd ÿj‚hks" ud fj; tkq uek' Tn fofokdg lsj hq;= lsisjla ;sfí'
     ^isxyndyq yd isxy iSj,S meñfK;s&
fofokd ( jpkh
64
iqmamd foaù" isxyndyq" isxy iSj,S ( ;¾.h   fï ish,a, yerod uu
                                           wdfjñ j,gd
iqmamd foaù (                              fjfik f,id Tn msh ud
                                           iñ÷ka iu.d
fm%aujka; orefjks ud
ys¢kq lka fhdud                            isxyndyq yd isxy iSj,S (
lshñ mqj; iel ÿ/rd
wik ks;sfhkd                               wehs o mshdKka iu.d
uE‚h kqU fofokf. fõ                        f,fkys fjfikafka
l=ußhla ukd                                yer oud t rdc biqre
mis÷ uyÕ= jx. foafi                        Wjÿre w;f¾
krjr yg od                                 ßis fkdù o ud mshdg
                                           jdfi ud,sf.a
isxyndyq (                                 ishque,s Tn legqj bkag
                                           fï jkdka;f¾
lsï o uE‚hks Tn fï
                                           iqmamd foaù (
mjik jokd
weia lka weoysh fkdfya h
                                           wisßu;a jq foals fuf,dj
wefik fu wreud
                                           fm%auh kñkd
Tn md uq, ys÷jd ud
                                           jekQ fmdrK lsú÷ka fid|
jefvk jhfi §
                                           ri uqiq niskd
rdc l;d lS úis;=re
                                           ish¨ fNda. jia;= biqre
±ka isys jkafka
                                           yß;s fkla ofkda
iem ihkd iqj| fndcqka
                                           iõ iem fok is;=ñK jka
;=uq, ud,s.d
                                           fm%auh ikaod
wE iïm;a yerod wehs
fuf,i fjfikafka
                                           iqmamdfoaù ( jpkh
isxy iSj,S (                               Tn mshdfKda krfhl= fkd j jkfhys §
                                           ug yuq jQ isxy rdcfhls' Tyq flfrys
rdc l=ußfhda m,¢;s                         we;s jQ fm%auh ksid uu rdc iem yer oud
rka ñ‚ nrKd                                fï jkfhys fjfiñ" orefjks'
isks÷ jia;% ye|,d rka
ñßjeä iÕ<d                                 isxyndyq ( iskaÿj
mska ms~ jeks ud uE‚h
lshkq fkdj<yd                              isxyfhla fõ ud mshd
wehs o j,al,d fmdrjd                       ckaufhka ,;a fï wrkafka
f,k ;=< bkafka                             mqreÿ jQ jdfia iod
                                           l=ußhla fõ udf. ujq
iqmamd foaù (                              W;a;Í;r ckau ,oa§
                                           Wreu jQ hi biqrgd
isks÷ jia;% ñ‚ wnrK                        ug o ysñ fõ jx. rdcHh
;=uq, ud,s.d                               m%n, krjr mrmqfrka
iqj| fndcqka iem ihkd                      l=ula foda fu mdfma f,fka fï úiSfï
ñßjeä iÕ<d                                 fi;la foda
                                                                                    65
     hkag ±ka kï ldf, fõ                          fujka foa lshkagd
     uE‚hka yd ke.‚ iu.ska                        fidfydhqrks fmïnrd
     Wrefu wmf.a fidhñkd
     jx. foafia fjfik ck;d                        isxyndyq (
     flfrys fõ ud hq;=lud
     l=ula foda fu mdfma f,fka fï úiSfï           Tn fofok ud iu.
     fi;la foda                                   fkd wdfjd;a hkag fõ
                                                  Tn oud fï f,fka
     isxyndyq" iqmamd foaù" isxy iSj,S ( ieye,s   ug Wreu jQ Èúh
     ;¾.h                                         ud fidhd hd hq;=hs
                                                  kefik ;=re fï f,fka
     isxyndyq (                                   isáh uq;a wm mshd
                                                  wm iu. fkd tkafka
     uE‚hks lSj Tn nia wid                        mqreÿ jQ jk jdfi
     iksgqyka lr .;sñ                             yer oud lsis Èfka
     fkdmud j hd hq;= h                           im, lr .; fkdyel
     fï f,fkka Tn fofok                           Ôúf;a fï f,fia
     ud iu. hd hq;= h
     jk jdfi yer oud                              isxy iSj,S (
     kr jdfi fidhñkd
     wm fofok yg Wreu                             flfia fyda hd fkdyel
     Ôú;h fï fkd fõ                               wef;a ;r lr jid
                                                  fodr f,fka uy .,sk
     iqmamd foAù (                                msh;=uf. reÿ ;=uq,
                                                  ndyq hqj<ska u ñi
     fujka nia fodvkq lsu                         neß h fid,jkag th
     Tn mshd yer oud                              hkag fkd is;kak ud
     hd yels o fï f,fkka@                         fidfydhqrks fmïnrd
     wm ke;sj mshd Tn
     <h me<S ueÍ hhs                              isxyndyq" iqmamd foaù ( ;¾.h
     mqreÿ jQ jk jdfi
     fuys iem; fkdiEfy o                          isxyndyq (
     Tn mshd iu.skd
     fuf;la l,a úkao ud@                          ;=uq, .;ska od
                                                  ndyq fnf,ka od
     isxy iSj,S (                                 fjñ fia ;soiska od
                                                  l=ßre .sðkaod
     ud mshd yer oud                              l=Uq ;, iskaod
     hkafk wm flf,i foda                          ,ñ fia flißkaod
     j,g f.dia úvd ù                              ud msh ñ.s|d lrkd úl=uka
     meñ‚ úg ke; flfkla                           wehs ug neß jkafka
     wyr msi fokakgd
     yqfol,d fï f,fka                             ;r lr .,skd we;s fodr ;Èkd
     bkafk Tyq flf,i foda                         bj; oud fjfrkd
     keoao fj; mshdKka                            uy fyK yçkd myrd ie‚kd
     wdof¾ Tn yfoa                                fmr<ñ ndyqfjkd
66
iqmamd foaù (
isxyndyq (
^kslau hhs&
                              fmdf;a bkaksih
        fia ßú ìïnd m;< f;o n,e;s 	
        			                           uyre
        fuk rka geïnd ksii, .=Kfhka 	 imsre
        ukrï hq. nd § wyi Tijk 	       hqre
        fk úl=ï isy nd fmr¿fõ h .,a 	 mqjre
     ud ., fmr<d f,ka fodr yeßh nj Tn okafkys h" ue‚hks' wjg f,dalh b;d ruŒh
     fõ' lsisÿ ìhla is;g fkd kef.a' Tn yd ke.‚fhda o ud iu. hkag leue;a;yq kï
     uf.a wêIaGdkh uqÿka m;a fõ' h<s;a is;d n,kq uekú'
     kqUf.a o kqU ke.‚hkaf.a o hym; ms‚i uu kqU mshdKka yermshd hkag iksgqyka
     lr .;sñ' ud fufia lrkafka yo ;=< we;s uy;a fõokdjlsks' Èú ysñfhka ud tA
     fõokdfjka fmf<k nj oksñ' huq orefjks'
isxyndyq ( jpkh
fmdf;a bkaksih
                                     isxyhd isxÿj
       .,a f,k ì|,d                            iqr;,a Èh‚h
       f,ka fodr yer,d                         fud,leá jokska
       isxynd isxynd isxynd                    ud ikikaksh
                                               wyr msikaksh
       ud fid÷r ud fid÷r ud fid÷r              ljkaksh" fmdjkaksh
       isxy iSj,S ud ms%h Èh‚h
       .,a f,k ì|,d                            ud .ek ìh jkaksh
       f,ka fodr yer,d                         jkfha ÿlla ù o
       f.diska yeu fok                         wikaksh fidhkaksh
       kef;a lsisfjla                          wE;a f.diska h
       uu ±k .;sñ
       uu iel lf<ñ                             wehs iqÿ ÿj‚h
       isxynd isxynd isxynd                    kqUj;a fkd isáfh
                                               fidfydhqrd kï
       f,k ;=< fkd fj;s                        T<fud< .;s we;
       fmr<d fkd t;s                           kqU fuka uqÿ ke;
       uu ±k .;sñ uu iel lf<ñ                  Tyqf.a wKg o
                                               lSlre jQfha
                                               fmr<d tkafk o
                                               Tyqf.ka .e,ù
68
fyKhla fia m;s; jQ wyiska           f.dia fiÈk uu fidhfkñ jkfm;
ysi u;g fooreï §                    ish¨u .u rg kr le, yeisfrk
nujd u b÷rka w÷re lrñka
myßkd reÿre
lsï o fkd lshd hkag ldrKd           fkdoks;s yirla kqmqreÿ t ;sfok
ù o uk fod< lsis;a fkd msreK        meñfKk msßm; j<lkq flf,i o
ùo uk fod< lsis;a fkd msrE ud       Èß we;s uq;a mq; krfhls .; uqÿ
                                    f,dj ±l ke; wo jk ;=re lsis l,
úiqjd u iu. wd,fhkd
ore rejka fofokl= §                 ^kslau h;s&
ore rejka fofokl= § u fmïnr
wehs o wreÑ jqfKa
wNHdi
01'	 “orejkaf.a iqn isoaêh ;ld l%shd lrk ujlf.a pß;h iqmamd foaúhf.ka
     ixfla;j;a fjhs'” mdvu weiqfrka ksoiqka iys;j úuikak'
02'	 NdId Ndú;fha § irÉpkaøhka olajd we;s olaI;dj" § we;s kdgH fldgi
     weiqfrka úia;r lrkak'
                                                                          69
       8                                          wÕ=,au,a oukh
     							.=re¿f.dañ
     							^fmdf<dkakre wjêh&
     wudj;=r
     nqÿrcdKka jykafiaf.a ‘mqßi oïï idrÓ’ .=Kh uq,a fldg f.k .=re¿f.dañ kï
     mçjrhd wudj;=r rpkd fldg we;' .=re¿f.dañ mç;=uka úiQ hq.h ksYÑ
                                                                  a ; jYfhka
     u i|yka j ke;;a" úúO úoaj;a u;j,g wkqj Tyq isá hq.h fmdf<dkakre rdcH
     ld,hg wh;a jk nj ms<. s efka'
     fuys wka;¾.; mßÉfþo .Kk oywgls' bka m<uq mßÉfþo ;=k jk ÿ¾odka;
     oukh" iajika;dk oukh yd mrika;dk oukh hkafkys jia;= ks¾foaYfha ±lafjk
     mßÈ fndai;dKka jykafia fmreï oï msrE wjia:d ±lafjk cd;l l;djkaf.ka
     wdrïN fldg nqÿrcdKka jykafia foõrï fjfyr ms<.s ekSu olajd jQ l;d" m%ldY
     fõ' y;rjk mßÉfþofha tk .Dym;s oukfha § kej;;a jia;= ks¾foaYhla bÈßm;a
     lrñka ‘mqßi oïu idrÓ’ .=Kh úia;r lrhs'
70
wÕ=,au,a oukh
wÕ=,au,a fidryq ±uQ mßÈ lsfi he h;a( fldfid,a rcyqf. N¾. kï mqfrdays;hd ms‚i
uka;d‚ kï neñ‚ .í f.ke ? mq;l= m%ij l<d' Tyq ujq l=iska kslafuk l,e
ish¨ kqj/ wdhqO È,sK' rcqf. hykays ;=nq uÕ=,alvqj o fiiq wú ÿ È,sK' nuqKq
kslaue kl;a;re n,kafka fidrkl;ska Wmka nõ ±ke rcq lrd f.dia “ojia .sh fi
iqj ±@” hs ms<sú;' rc “ojia .sh fi fkdiqj he' ? ud f. uÕ=,a wú È,sK' rchg
fyd Èúhg fyd wka;rdh fjhs hk is;ska ks¢ fkd ,;aó” lS he' “uyrc" fkd nj'
ud f. f.ys l=ufrla Wmk' Wyq f. wkqNdjfhka f;dm f. u;= fkd fjhs" ish¨
kqj/ wdhqO È,sKe” hs lS he' rc t l,ays “lsfula fj@” hs mq¿jq;af;ka “fidfrla
fõ” hs lS he' “tl fidfrla fjhs fyd@ fndfyd fidreka f.ke rg myrkg ksis
fidfrla fjhs fyd@” hs lS he' “tl fidfrla fjhs" uyrc” hs lS he' tfi lshd ;ud
rcq is;a .kakd i|yd “Wyq ye/-mshqj uekeje fyd@ hs lS he' “tl fidrl= neúka
l=ï flfrhsæ ms<so.=j Wyq he” hs lS he' Tyq kï ;nkakdyq “ish¨ kqj/ È,sfhk
whqOfhd lsis flfklakg ysxid fkd l<y” hs ‘wysxil’ kï ;=nQy'
Tyq úh m;a l,ays ujqmsfhd Ys,am W.kakg ;lai,d kqjr kÕd-hjQy' fy O¾udkaf;jdisl
je Ys,am W.kaks' j;aimke" lS lS ±hla jyd imhhs" uk jvk kshdfhka yeisfrhs"
fmï jvk kshdfhka fnfKhs' fiiq orefjd msg;a jQyq' Tyq “wysxil udKjlhd wd
;eka mgka f.ke wems fkd fmfkïy' Wyq lsfi ì÷jïyæ” neKe-.kakdyq “yeu
fokd yg jvd kqjKe;s neúka ‘kqjK ke;af; he’ hs fkdlsh yelal' j;aimkska
‘fkdj;a imke’ hs fkdlsh yelal' ckau we;af;ka ‘wckauj;e’ hs fkd o lsh
yelal' l=ula lrïyæ” hs" “wdpd¾hhd wUqj yd iiÕ we;af; he hs ì|e-mshïy” hs
neKe-f.ke ;=ka /ila je m<uq we;eï flfkla wdpd¾hhd lrd t<ne je|e isáhdy'
“lsï o orefhks@” lSfhka “fuys wefik ±fhla we;s” hs lSy' “lsfule fyd@” hs
lSfhka “wysxil udKjlhd f;dmg jroaohs .;a;dïy” hs lSy' wdpd¾h Wkg ±yeje
“hg;aks" umq;= ud flfrys fkd ì|e-msháhdj” hs fk/-mShe' ‘wfkla jge wfkla /ie’
we;af;d wdy' wfkla jeg wfkla /ie we;af;d wdy’ hs ;=ka /ie ue we;af;d wjqÿ
t fi ue lshd “wm fkd yoyd kï f;ms ue msßlaid n,j” hs lSye'
wdpd¾h Tjqka ;ud ikd we;s je nKk fi ±le ‘weh yd Tyq iiÕ we;s fi he’ hs
ì£ ‘Tyq uró’ is;S' ‘bÈka Tyq uerefhï ùï kï" ‘Èidmdfudla weÿre ;ud lrd Ys,am
W.kakg .sh orejka fodia olajd urhs" lshd jgd,d Ys,am W.kakg tkafkd fkd
fj;s' t fi jkakd yd ug ,dN msßfyhs' t fi neúka Ys,am iuyrhg Wmpdr he hs
lshd ñksiaoyila urkakg lshñ' tldka;fhka thska tflla Tyq urhs” is;d “mq;e"
ñksia oyila uerej uekeje' t fi jkakd Ys,amhg Wmpdr l<d fõ” hs lS he' “wems
wkakg ysxid fkdlrk l=f,ys Wmkakïy' t fi fkdlg yelale” hs lS he' “Ys,amhg
Wmpdr fkdlrkakd M, fkd fohs" mq;e"” hs lS he' fy m[apdhqO f.ke wdpd¾hhd
je|e wgúhg je± wgúhg jokd ;kays ÿ wgúuOHfhys ÿ wgúfhka kslafuk
;kays ÿ isge ñksiqka urhs' ms<S wE lsis wh;shla fkd.kaks' ‘tflle" foflle’ hs
                                                                                71
     .Kka u;= flfrñka fhhs' fu kqjK we; o" m‚jd lrkqjka is;a fkdmsysgk
     neúka" l,a h;a h;a .Kkqÿ fkd o;' tflls weÕs,s lmd-f.ke ;nhs' ;=nq ;=nq
     ;eke weÕs,s kiais' t kiakd fi ±le weÕs,s ú± ud,d fldge OeÍ he' thska fy
     ‘wx.=,sud,’ kï he'
     fy yeu wrKHfhys yir ke;s flf<' or m,d i|yd j,a hkakdyq ke;s'
     ? .ug je± mhska meye/ fodr .,jd-mshd tys fyd;=jka urd-mshd ‘tflle
     foflle’ hs .eKef.k-fhhs' t l,ays .ïjeiafid .ï mshd f.dia kshï.ï jkayd'
     kshï.ïjeiafid f.dia kqjr jkayq' ;=ka fhdckla ;kays ñksiayq f. mshd orejka w;e
     f.ke f.dia ieje;a kqjr jgd l|jqre ne|e rdcdÙ.Kfhys /ia je “uyrc" ;d f.
     rg wÙ.=,sud, kï fidfrla ú he” lshd lshd j,ms;a'
     msh nuqKq ‘u ms;a jkafk fjhs’ is;d" ujqneñ‚hg “wÕ=,au,a kï fidfrla Wmk'
     fy wfkflla fkd fjhs" ;S ms;a wysxil l=udr he' ±ka rc Tyq .kakg fhhs' l=ula
     lg hq;af; he@” hs lS he' “hd ysñ" u mq;= f.ke t” hs lsj' “fid÷r" uï hkakg fkd
     ksiafiñ' i;r fokl= flfrys úiajia ke;s( fidr ‘fm/ ud in|y’ hs úiajia fkd
     lg hq;af; he' ;ud m<uq wf;dg yqka fld< ‘ud fm/ j<| .;af; he’ hs úiajia fkd
     lg hq;af; he' rc ‘ud yd in|y’hs úiajia fkd lg hq;af; he' ia;%S ‘ug jYH he’ hs
     úiajia fkd o lg hq;af; he” hs lS he' ujqka jkdys < fuf<la fjhs' thska fyd
     “uï ue umq;= f.k tó” kslauqK'
     t ojia nqÿyq foõrïys fjfiñka w¨hï iudys f,d n,kakdyq wÕ=,au,a fidryq ±le
     ‘ud .sh l,e Tyqg fi;a fjhs' .ï ke;s ;eke uy j,ays isáfh isjqmo.hla wid ud
     flfrys meúð je rd;a fjhs' bÈka fkd .sfhï kï uj urd iißka fkd keÕsh yels
     fjhs' Tyg iÙ.%y l< uekeje’ hs fmrjre iq.;a uymyq,a ye|e fmfrje kqjr je±
     j<|d fjfyr f.dia Tõyg iÙ.%y lgeá je foõrñka kslaue wOkauÕ ms<smkayq'
     tl,ays f.dka rlakdyq" jiaika rlakdyq" iykakdyq" .uka hkakdyq nqÿka tl,d je
     nqÿ/ia fkd úys± jvkqjka ±le fkd ye¢ke “uyK" t uÕg fkd hd' t uÕe
     wÕ=,au,a kï fidfrle" oreKe" f,fy uq~q w;a we;af; he" i;=ka flfrys l=¿Kq
     ke;af; he" .ï fkd.ï flf<" kshï .ï fkdkshï.ï flf<" okjq fkdokjq
     flf<" ñksiqka ur urd weÕs,s ú± ud,d fldge Orhs' uyK" f;, uÕg mqreIfhd
     oi fok ÿ úis ;sia i;,sia mkia fok ÿ iel we;s je ikakoaO je j. j. je fh;s'
     Tyq ÿ wÕ=,au,a fidryq w;e kia;S” lSy' nqÿyq Tjqka ;=ka h,la lsh;=ÿ fkd neKe
     keÕS jeäfhd'
fidr la,dka; ú he' ñfhys fl< is£ .sfh' YÍrfhka iafõo niais' t l,e wÕ=,au,a
fidr úiañ; je ‘uï mQ¾jfhys Èfjk we;=ka ¨yqne| .ksï ue he' wiqka ¨yqne|
.ksï ue he' r: ¨yqne|e .ksï ue he' Èfjk uqjka ¨yqne| .ksï ue he' tf;l=ÿ
fyd;a uï fu uyKyq msfhú.ukska hkakyq ne, mu‚ka Èfjkqfhï yUd fkd
.; fyñ’ hs isge" nqÿkg “isg uyK” hs lS he' nqÿyq “uu isáfhñ' f;d o isg” hs
jodf<d' t i|e wÕ=,au,a fidr ‘fu iE uyKyq inõ lsh;s' fu uyK hkqfh ue
‘uu isáfhñ' f;d o isg’ hs fhhs' hï ldrKhlska fu uyK hkqfh ‘isáhd’ kï fj
o" uï isáfhï ‘fkd isáhd’ kï fjï o" t ldrKh ms<súie ne¨j uekeje’ hs is;d
“uyK" ‘f;d hkafkys" ‘isáfhñ’ hs fhys' ud isáhd yg ‘fkd isáhdy’ fhhs' f;d
lsfi isáfhys@ uï lsfi fkd isáfhñ@˜ ms<sú;a'
t i| nqÿyq “wÙ.=,sud,h" ysxid i|yd i;=ka flfr meje;aúh hq;= hï of~la weoao"
t yeu l,ays mshd laIdka;sffu;%she isá jk neúka uï ‘isáhd’ kï fjñ' fuf;la
oyia i;=ka urk ;d laIdka;sffu;%she fkdisá jk neúka f;d ‘fkdisáhd’ kï
fjys' ±ka f;d bßhjq úiska isáfhys o" ksrhe fyd isáys" ;sßika fhdkshe fyd
fm%;úIhfhys fyd wiqrldhfhys fyd isáy” hs jodf<d'
t l,ays wÕ=,au,a fidr nqÿka f. foYkd wid" ‘fu fjks isxykdofhla wfklla
yg jkafk fkd fjhs' fu uydudhd foúh mq;= isoaO;a uyKrcyq f. .¾ckd he'
uï ;shqKq kqjK we;s iïud iïnqÿka úiska olakd ,o nkafoñ' nqÿyq he ug iÙ.%y
i|yd fuhg jeähyZ hs is;d" “foõñksiqka úiska mqok ,o nqÿrc fndfyd l,la .sh
l,e ug jev i|yd fu uy j,g jeä he' fu ;eka mgka-f.ke mõ fkd flfrñ¦
f;dm f. ñhqre l:d wid he” hs ;ud f. m[apdhqO m%md;fhys nyd-mshd nqÿka je|e
meúc whÈ he' nqÿyq Tyqg tysNslaIqNdjfhka meúð ÿkay'
nqÿka fudjqka meúð lrk l,e ‘lr fijqj uekje mdisjqre fijqj uekeje’ hk
lsi ke;s fudyq mQ¾jfhys is,aj;akg wgmsßlr ÿka nõ ±ke “t" uyKe” hs ol=K;
Èla l<y' t ú.i .sysfjia w;=reOka ú he' uyKfjia my< ú he' Roaêuh md
isjqre YÍrfhys m%;suqla; ú he' fy ue Tyg meúð ú he' fy ue Wmimkalï ú he'
tysNslaIqNdjfhka Wmimkakdkg iÕ=ka f. Wmimkalï we;af; fkd fjhs'
                                                                                 73
     fufi nqÿyq wÕ=,au,a fidryq oud uyK fldge md isjqre .kajd-f.ke ießirñka
     ieje;a kqjr f.dia foõrï fjfy/ jevfjfi;s' t ojia Tjqka ujq t jkhg f.dia
     wg bianla muK ;ekska wka;ß; je “mq;e wysxilh" fldys isáfhys@ fldhs
     yqkafkys@ fldhg .sfhys@ mq;e" ud yd fkd fnfKys fkd@” hs lshñka je± weú±
     fkd ±l f.g .shd'
     tl,ays nqÿyq “lsu" uyrc" ;g ìïir uyrc l=ms; úhe fyd@ úid,d uykqjr
     jeis ,sÉPú rcyq l=ms; jQy fyd@ fiiq m%;smlaI rc flfkla l=ms; jQy' fyd@” hs
     jod<ye' “jykafia ug ±yeú rc flfkla we;a;dyq fkdfj;s' ud f. rg wÕ=,au,a
     kï fidfrle" Wyq .kakg fhó” lS he' t l,e nqÿyq “bÈka uyrc" f;d wÕ=,au,ayq
     flfy nyd isjqre ye|e fmfrje meúð je m‚jd wE mõleñka úr; je tla fjf,
     j<|d nUirjia /le is,aj;a je l,Koyï mqrd jikakyq Èáys kï" Wyqg l=ula
     flfrys@ hs jod<ye' “jykafi" wema Wka j|ïy' ÿgq l,e yqkiafkka kefÕïy'
     ys÷kd wiqka foïy' i;r mifhka Wmia:dk flfrïy” hs lS he' lshd ;nd" ‘nqÿyq
     Tyq f. Wmks#Y%h n,d Wyq we/ meúð l<dyq jQyq kï" hy he’ hs is;d nqÿka msßlaikq
     i|yd “jykafi" t ÿis,a múÜ yg fu n÷ iS,ixhufhla fldys fj ±æ” hs lS he'
     t iudys wÕ=,au,a uyf;ryq nqÿkg kqÿre ;kays jevyqkakdy' nqÿyq ol=K;
     kÕd"“uyrc" fu wÕ=,au,e” hs jod<ye'
74
t i| fldfid,a rc ìh m;a je fjjq,d .sfh' ;=nq uyckfhd ìh m;a je lvq m,Õ
oud-mshd t t oidfhys yS m,d kqjr je± fodr mshd-,d wÕ=¿ f.ke wg,a,g keÕS n,ñka
isáhdyq “wÕ=,au,a fidr ‘rc ud lrd t’ hkq ±ke m<uq wjqÿ foõrïys yqkafk he"
rcq .;" wems m,d wdjdfud Èú ,ÿïy” hs lSyq' nqÿyq rc yg Nh Wmka nõ ±ke
“fkd nj" uyrc" fkdnj uyrc fu ±ka lsysôhl= ÿ Èú fkd .<jhs' uqyq flfrk
;g Nh ke;S” jodf<d'
nqÿka fufi jodr;a ue rc yg Nh ikaysk' rc wÕ=,au,a uyf;reka lrd t<ne
“jykafi" wÕ=,au,a oE he fyd@” hs lS he' “t fi he uyrc” hs lS he' rc ‘meúðhkg
oreKq leñka ,o kï lshkq fkd fhfohs' ujqmshkaf. f.d;a úiska nejeyr lrkq
uekeje’ hs is;d “jykafi" f;dm msfh ljr@ ujq ljr@ hs ms<sú;' “uyrc" ud
msfh N¾. kï n%dyauK he' ujq uka;d‚ kï n%dyauŒ he” hs lSyq' “jykafi" wm
j;aysñfhd N¾.fhd uka;%d‚ mq;%fhd iiafkys wNsr; fj;aj hs" uï i;r mifhka
Wmia:dk flfrïj” hs lS he' lshñka ue nve n| i¿j we/-f.ke uyf;reka
mduq,e ;sî he' uyf;ryq ;uka f;f<ia cq;Õ iudoka je myq,aisjqre fmdfrdafkka
“uyrc" ;=ka isjqre iems/ we;S” lSy' rc nqÿka lrd t<ne je|e tl;amia je ys|e"
—wdYaph¾h heæ jykafi" woaN+; heæ jykafi" hï ;dla wodka; i;=ka ouk oE he'
wYdka; i;=ka ikays÷jk oE he' fkdmsßksú i;=ka flf,ia msßksjkska ksjk oE he'
jykafi" wems oçfhkqÿ ie;skqÿ i;=ka oukakg fkd yelalïy' jykafi i;=ka
fkdoçfhka ue fkdie;ska ue ouk oE he jykafi" wems hïy" fndfyd ld¾hh
we;a;ïy” hs lS' “l,a oke" uyrc” hs jod<ye' rc nqÿka je|e meol=Kq fldge .sfh'
uyf;reka l=,.ï isÕkakg .sh l,e ñksiayq Tjqka ±le fjjq,;a ue he' m,;a ue he'
fodrmshd-,;a ue he' we;eïyq wÕ=,au,a ku wiñka m,d j,g fyd jÈ;s' f.g je±
fodr mshd-,d w.=¿ fyd .ka;s' m,d fkd hd fykakdyq msÜ mE isgq;s' uyf;ryq
ir¿jla yUq ÿ flfKiaila n;= ÿ fkd ,efn;s' wyßka la,dka; fj;s' wyr
fkd,nkakdyq ‘kqjr kï i¾jidOdrK he’ hs kqjrg jÈ;s' hï fodfrlska jkayq o"
tys ñksiayq “wÕ=,au,a wh” hs l< oyia ì¢ñka m,;a' tla ojila wÕ=,au,a uyf;ryq
fmrjre md isjqre f.ke ieje;a kqjr jeoe" imokaieß jk neúka" f.ms<sfj<ska
flfKis wyr isÕkakdyq uQV.¾N je fkd jeÈh fyk ud.ul ±le lreKdfhka
lïms; jQyq Tjqka fm/ tllayq Wkq oyila ñksiqka urkakdg tl ojil=ÿ l=¿Kq
lsfi Wmka h;a( meúðn,fhka Wmka'
tl,ays wÕ=,au,a uyf;ryq wyrlsi fldge nqÿka lrd t<ne je|e tl;amia je ys|e
“jykafi" ieje;a kqj/ flfKis wyr isÕkqfhï uQV.¾N ud.ul Èáñ' weh ú÷kd
ÿla ug kqreiaiS” lSy' “tfi neúka f;d weh lrd f.dia ‘ud Wmka ;eka mgka-f.ke
±ke i;layq Èú fkd .e,ù kï t iiska ;sg ÿ .ng ÿ fi;a fjj’ hs iia lrd” hs
jodf<d' “jykafi" fy ug uqijd fjhs' ud úiska fndfyd i;ayq ±ke urk ,oy” hs
lSyq' “wÙ.=,sud,h" fy ;d .sysñksial,e' .sysñksiayq kï i;=ka urkq wdÈ flfr;s'
±ka ;g wd¾h kï cd;sfhla we;s' t fi neúka f;d zud Wmka ;eka mgka-f.ke heZ hs
lshk ;eke l=l=ia we;s úys kï" ‘wd¾h cd;she Wmka ;eka mgka-f.ke he’ lshd” hs
kÕd hjQyq'
                                                                                75
     uyf;ryq “uekeje jykafi” hs thg f.dia “;uka iia fldge fi;a lrkakg
     wd mßÈ lshd” hs hjQyq' ñksiayq jgd cjksld ne|e uyf;rkg cjksldfhka msg;e
     mqgqjla ;=nqy' uy f;ryq bys jevys|e “ud wd¾h cd;Ska Wmka ;eka mgka-f.ke
     ±ke i;layq Èú fkd .e,ù kï iisska ;sg ÿ .ng ÿ fi;a fjj” hs iia l<y' t
     iiaf;mq,a yd iu. vnrdfhka .=¿ Èhla fihska ore kslañ‚' Èms;a ujqkg fi;a ù'
     uyf;reka ys|e iia l< ;kays ms<la l<y' uQV.¾N jQ ;sßika.;she i;ayq ÿ we/ tys
     fydj;s' t ú.i ue iqjfhka nr uqis;a' hula ÿ¾n, o" f.ke tkakg fkdyels o"
     wehg ms< foú Èh we/ ysie T;a l,e t flfKys u nr uqiS' fiiq frd. o ikays¢'
     fu lm isgqkd fm<yrhs'
     lsu fyd nqÿyq uyf;reka ,jd fjolï lrjQjd fj;s fydæ h;a( tfi fkd fjhs' lsfi he h;a(
     uy f;reka ±le ñksiayq nd m,;s' Tyq flfKis wyr fkd ,Èka la,dka; je uyKqjï
     lrkakg fkd ksiaiy' fu fi jkakd yd “±ka wÕ=,au,a uyf;ryq fu;ais;a ms<
     ,Èka iia fldge ñksiakg fi;a flfr;s” hs ñksiayq uyf;reka fkd nd t<eìhá
     fj;s' t l,ays wyßka la,dka; fkd je uyKqjï lrkakg ksis fj;a' thska nqÿyq
     Tjqka flfr wkq.%yfhka i;Hl%shd le/jQyq' iia fldge fi;a lrkq fjoaoï fkd
     fj' uyf;reka “uyKqjï flfrñ” hs lugyka f.ke Wka l,ays wgúfhys ñksiqka
     uere ;eka ue my< fjhs' “jykafi" ÿ.Sñ' fndfyd oreì,s÷ka we;af;ñ' ug Èú
     foj” hs urK ìfhka j,makd mßÈ ÿ" w;a md imk mßÈ ÿ" wdmd;hg ths' Tyq
     úms<sir we;s je yqka ;ekska keÕS fh;s' thska nqÿyq Tjqkg t cd;h wífndydßl
     fldge “t fi jkakd yd fu úo¾Ykd jvd rd;a nõ .kaks” hs meúð jQ ;eka uq,a
     fldge wd¾hcd;Ska i;Hl%shd le/jQyq'
     tl,ays wÕ=,au,a uyf;ryq fkdmud je uyKqjï fldge rd;a jQy' uyf;reka flfKis
     wyr isÕkakg kqjr jka l,ays lmqgq n¨ wd§ka fkrkd i|yd jgd ySikla muK
     ;kays hï ljr ÈYdNd.fhlska oud-Æ o~q myK yl=re wjq;a uyf;reka ue fj/
     fyhs' Tyq uyiï is£ weg olajd nqka biska f, j.=rejñka nqka md we;s je ysKe'
     ysreKq isjqre we;s je nqÿka lrd .shdye' nqÿyq Tjqka ±le “n%dyauKh" wêjdikd lrd'
     n%dyauKh" wêjdikd lrd' hï lulayq f. úmdlfhka ii/ isáhfyd;a fkd tla jd
     oyia iqjyia ksrhe miays t lïyq f. úmdl f;d fu w;aneje ú¢ys˜ jodf<d'
     fuys i;a cjka is;ays l=i,a je fyd wl=i,a je fyd Wmka m<uq cjka is;a fu ue
     w;aneje úmdl fohs' fu w;aneje úmdl fokakg fkd fmdfydi;a ù kï" úmdl
     fkd fok njg meñfK' i;a jk cjka is;ska wk;=re w;aneje úmdl fohs' wk;=re
     w;aneje úmdl fokakg fkdfmdfydi;a ù kï" jgd,d úmdl fkd fok njg
     meñfK' t fofokd w;=frys mia cjka is;a wkd.;fhys hï lf,le wjldY ,o
     kï" t l,e úmdl fohs' ii/ isgqkd ;dla l,e úmdl fkdfok njg fkd meñfK
     fu l¾uhka f. úNd. O¾um%§msld kï uydfndêjxY mßl:dfhka okafk he' fy
     nqoaOO¾uhe' fu nqoaOpß;he'
     fu uyf;rkg jQ l, wk;=re w;aneje ÿ wkd.;fhys hï lf,le ÿ úmdl fok l¾ufhd
     rd;aueÕska levqKy' fu w;aneje úmdl fok l¾u jQ l, rd;a njg m;dkg o fj'
76
thska t ù' t l,ays wÕ=,au,a uyf;ryq rfyd.; je jevys| M,iuj;aiqj ú|e thska
keÕS" nqÿka ;u yg jy,a jQ fi is;d fidïkia je Woka wkkakdyq-
                                                                            77
        ne< f.ke	             -	 Nghka f.k
        nUir jia	             -	 n%yaupdß j jdih
        m%;smCI	              -	úreoaO
        lsyôfhl=ÿ	            -	 l=yqUqjl= o
        wNsr; fj;ajhs	        -	 wef,;ajd
        f;f<ia cq;Õ	          -	 oy;=kla jQ Oq;dx.
        wodka;	               -	fkd±uqKq
        oçfhkqÿ	              -	 oKafvka o
        ie;skqÿ	              -	wúfhka
        oukakg	               -	 oukh lrkakg
        ir¿jla yUqÿ	          -	 le| yekaolaj;a
        flfKiaila n;=ÿ	       -	 n;a yekaolaj;a
        uQV.¾N	               -	 .eí uq<d jQ$ l=fiys yria j isák ore .enla iys;
        ud.ul 	               -	 .eyeksh
        iiska	                -	i;Hfhka
        iialr 	               -	 i;H l%shd lr
        vnrdfhka	             -	 Èh f.k hEug .kakd Ndckhls
        .=`M	                 -	.s,syqKq
        wdmd;hg	              -	wNsuqLhg
        wífndaydßl	           -	 wej;g lreKq fkdjk" fkdie,lsh hq;=
        yS ikla	              -	 úÈk yShla hk ÿr
        wêjdikd lrd	          -	 bjikak
        mia ys	               -	 meiS
        m;dkg o	              -	 m;a jQjkag o
        cjka is;a	            -	 .uka lrk is;sú,s
        mq¿jqiakd 	           -	 úpdrk" úpdÍu
wNHdi
01' wysxil oreKq ñkSurejl= jQfha ljr fya;= ksid ± hs meyeÈ,s lrkak'
03' wudj;=f¾e Ndú; NdId ffY,sh mdvu weiqfrka ksoiqka iys;j úuikak'
     04'	 wjia:d yd isoaê ksrEmKhg wudj;=r l;=jrhd ±la jQ olaI;dj ms<sn| we.hSula
          lrkak'
78
  9         W.a.fiak kï isgqmq;ayqf.a jia;=j
 						                                        O¾ufiak ysñ ^oUfo‚ wjêh&
oUfoKs rdcOdksfha fojk merl=ï rcq oji rpkd jQ .%k:a hla f,iska ioaO¾ur;akdj,sh
ye¢kafõ' lD;sh wjidkfha l¾;D ikao¾Yk .d:dfjys “ioaO¾ufhys iaÓr meje;au leu;s
jk O¾ufiak kdysñfhda W;=ï ioaO¾ur;akdj,sh ,shy   Q ” hs ±lafõ' ioaO¾ur;akdj,sh
rpkd lsÍfuys l;=jrhdf.a wruqK .%k: a wdrïNfha b;d ksrjq,j  a m%ldY fõ'
“'''hï flfkla kqjK u`o j;a l=i,ÉPkaoh we;sj O¾udNsfhda.hg Wmfoia ,Èka nK
±k mska lue yeisr ksjka idod .ks;a kï tfia jQ mqreIhkag jev i|yd ioaO¾ur;akdj,sh
kï jQ m%nkaOhla lrïy'”
“md,s l%uh yer w¾:h muKla f.k wm l<d jQ m%nkaOfhys l%u ú,x>Kdê jQ wvq jeä
we;;a th fkdi,ld'''”
md,s l;d jia;k+ a uq,a fldg f.k isxyf,ka l;d lSfï ffY,sh y÷kajkafka nK
l;d Í;sh f,isk's nK l;d Í;sfhka rpkd jQ ioaO¾ur;akdj,sfhys l;=jrhdf.a
iajdëk;ajh biau;= ù fmfka' l;=jrhdf.a iaùh;ajh" ks¾udK Yla;h
                                                           s " l;d l,dj"
Ôú; mß{dkh wdÈh úfYaIfhka u fuu lD;sfhka u;= ù fmfka' fhdod .;a NdIdj o
fï lreKq ;yjqre lrjkakls' mKaä; m%h    s NdIdj" f,dal jHjydrh fuka u
.eñ jHjydr NdIdj iïñY% lr .;a NdIdjla ioaO¾ur;akdj,sh rpkd lsÍu i|yd
Ndú; fldg we;' .eñ ck Ôú;h weiqfrka muKla fkd j" lú iuhg o wod< Wmud"
msre¿ Ndú; lsÍu o fï l;d rij;a ùug fya;j = ls'
we;eï úfgl flá jels Ndú; lrk O¾ufiak ysñfhda ;j;a ;efkl È.= jels
Ndú; lr;s' lreKq ksrjq,a j wjfndaO lr .ekSug th buy;a m%fhdackhls'
j¾Kkd;aul wjia:dj, § È.= jels Ndú;hg fhduq jQ nj;a l;dfjys
Ôj .=Kh wdrCId lsÍu i|yd we;eï l;dj, ixjdod;aul NdIdjla fhdod .;a
nj;a fmfka'
                                                                                   79
       O¾ufiak ysñhkaf.a l;dj, olakg ,efnkafka ukqIH;ajh ms<sn|
     idkqlïms; oDIaáhls' pß; ksrEmKfha § ydiHh" Wmydih fuka u wkqlïmdj o
     fmr±ß fldg" pß; ;=< we;s ienE .;s ,laIK mdGlhdg jgyd §ug iu;a fj;s'
fl fia o h;a-
     kgl úoao;= mka ishfhla yjqreoafoka i uiska rc.yd kqjrg wjqÈka rÊcqrejkag
     i;shla uq`M,af,ys fl<s mE fndfyda r;a rka ,efn;s' w;r;=f¾ ,nk iÙ.%yfha
     muK ke;' fndfyda fok;a ueis u;af;ys ueis .iajd f.k fl<s n,;s'
     tla ojila lUfha kgk tll=f.a ÿjla yqKo`vq w.l § kgk tlla Ys,am n,fhka
     Wv wyi ilaukq;a flfrhs; kghs; .S;a lshhs' t ojia W.a.fiak kï isgqmq;a hd<Kq
     flkl=ka yd iu. ueiaila u;af;ys isg wdi isg kgk ta úoao;a ÿjf.a ydjNdj ,S,d
     ±l jdfhdOd;ajdêl rEm l,dm úldrhla n,j;a kshd h hs fkd is;d wE flfrys
     n,j;a jQ fm%u we;sj ‘,fod;a Ôj;a fjó' fkd ,fod;a ñfhó’ is;d f.k fkd ld
     fkd î ye|g ke`.S ,d jeo fyd;a;dy' fo ujqmshka úpd< l,ays úoao;a ÿj flfrys
     wd,fhka kshdj lsjq h' fo ujqmsfhda ta wid “mq;" f;, f,i lsÍu f;dmg;a wmg;a
     ;rï fkd fjhs' ;rï ;eklska irKla f.kjq;a mdjd foïy” ï lsjq h' W! fkd
     .súisu;a u h' fkd .súiakd Wkaf.a hd¿jdKka o le|jd ,d uiqodila § ,d “f;,
     wyi isg kegQ úoao;a ÿjf.a mshdg § ,d ;udf.a ÿj u mq;=kag mdjd fokag lshj” hs
     lshd ,d hjQy'
     úoao;dfKda o tA wid “u ÿj úl=Kkakd ke;' rka yer f.k fkd foñ' wmg;a rlaIdj
     kï W! u fj o@ fkd ,fod;a ñfh;a kï ñh m%fhdack lsï o@ wm yd tla jkakd
     u ÿj mdjd foñ” hs lsjq h' foujqmsfhda t mj; wid ì÷jkag is;d foda lSy' “tfia ù
     kï uu Wka yd tla fjñ'” lshd ,d kEhka ishka fkd tla f,iska kej;=j;a is;d
     .;a is;sú,a, msßueiQ nj uq;a ldßh fkd i,ld úoao;=ka <Õg .shy' úoao;dfKda
     o" isgq mq;%hdKka okakd úoao;a Ys,amhla ke;;a tA foh fï foh w,ajd .kag jqj;a
     iydhla jqjukd fyhska ÿj‚hka mdjd § ,d Wkq;a le|jd f.k rg uq`M,af,a fl<s
     ,¿ mE weúÈ;s'
80
ta úoao;a ¥;a fkd fnda lf,lska isgqmq;a yg mq;l= jod-mshd k<jk l, “.e,a
rlskjqf.a mq;” “nr Wiq,kakjqf.a mq;"” “l=ul=;a fkd o;a;jqf.a mq;e” hs lsh lshd
k<jhs' isgqmq;ayq o" .e,a r|jd ,d yqka ;ek § f.dkag ;K f.kjq;a ,;s' fl<s ,`M mE
weúÈ ;ek ,;a fohla hk tk ;ekg wÈ;s' t u ksid úoao;a ¥;a mq;= k<jk hï
úfgl t u lshhs' isgq mq;%hdfKda;a .Shla hula wksll= fkd j ;uka wrnhd lshk
kshdj ±k ,d “fï yeu ud wrNhd lshjq ±@” hs úpdf<da h' “tfia h" wksla ldg
lshï o@ f;dm u fldg weúÈkd lghq;= fyhska f;dm u wrNhd lshñ” hs lS h'
“f;dm ksid úoao;a jQjd u¢ka kmqre;a weiqj ukd o@ m,d fhñ˜ ìkSï yrjd .;
yelale hs is;d lS h' Ths;a “f;dm .sh uek" yqk uekj' f;dm l=ul=;a fkdokakd
;eke;a;jqkaf.ka ug lï lsï ±@” hs lshd ,d wjlmamkfhka ie¥ yiq ?k w,ajd weÈ
weÈ fia ÿjkakd fia t u lsh lshd mq;= k<jhs'
i;a jk ojia fndfyda fok;a /ia j ueis u;af;a ueis ,d .;ay' W.a.fiak isgqmq;ayq o
ieg ßhka yqKoKavla ìu ys÷jd ,d yqKo~q w.g kexf.da h' tojia nqÿyq;a w¨hï
fõf,a f,dj n,k fiala yqKo~q w.g kefÕkakdg fmrd;= j ;uka jykafiaf.a
kqjK kue;s yqKo~q w. yqkakjqka ±l" jkafka l=ula foda fyda hs n,k fiala ‘isgqmq;a
f;fï Ys,am olajó lshd ,d yqKo~q w. isÜá' Tyqf.a keàï olakd ksid fndfyda
fok /ia fj;s' uu t;ek § .d:djla lshó' tA wid iqjdiQ oyila fok ksjka ols;s'
W.a.fiakfhda;a yqKo~q w. § u ry;a fj;S’ ±k jod< fial' tfia ±k" fo jk ojia
isÕd jvkd fõ,d i,ld ,d uyK .K msßjrd rc.yd kqjrg isÕd jka fial'
W.a.fiak kï isgqmq;a o nqÿka we;=`M kqjrg fkd jvkd f;la u fl<s ,`M n,kag
/ia jQjka fldlaika .ik kshdfjka weÕs,s mE ysÕs fldg ,d yqKo~q w. isg ,d
kslau isia wyi u i;a úgla fm;a;la fuka isiEÍ ,d nei yqK o~q w. isáhy' tA
fõ,dg nqÿyq;a kqjr we;=<g jvkd fiala /ia jQ msßi nj w. jqj;a isákg iu¾: jQ
;uka jykafia Èidj n,;a uq;a yqKo~q ieg ßhkla ú;r uq;a jvd Wv isákg n,
ke;s W.a.fiakhka Èidj fkd n,k f,ig bgd jod< fial'
W.a.fiakfhda;a ;uka mdkd fl<s ;uka u olakd muK uq;a /ia jQjjqka fkd n,k
kshdj ±k uqiqmamq j f.diska ‘yjqreoaolska iufilska wreuhla fia mdkd fl<s nqÿka
wjq;a fu ;ekg iïNj Tn u wuq;= j my< jQjd fia n,k nj uq;a fu kqjrg ud
wdÈfhka mdkd fl<s n,kafkda ke;' meiqKq f.dhï uq,a jQjd fia ÿla f.k W.;a
Ys,amh isia ù h’ hs is;+y' nqÿyq;a Wkaf.a woyia ±k uq.,ka uy f;reka jykafia
nKjd ,d “W.a.fiak kï isgqmq;%hdg Ys,am olajkag lshj” hs jod< fial' uy
f;reka jykafia;a f.diska -
                                                                                   81
                       bÙ> miai kgmq;a; - W.a.fik uyín,"
                       lfrdyS rÙ.x mßidh - ydihhiaiq uydckx"
     hk .d:dj jodrd nqÿka jod< fufyjr jod< fial' fl<s ,`Mfjys fhdokag nqÿka uy
     f;reka jykafiag úOdk flf<a yehs o h; fyd;a( u;af;ys ´ yg jk m%fhdackh i,ld h'
     W.a.fiakfhda o uy f;reka jykafiaf.a l:dj wid ‘nqÿyq;a udf.a Ys,am olakd
     leue;s kshd jke’ hs i;=gq j yqKo`vq w. isg u -
     lshd,d yqKo~q w.ska wyig keÕS ,d ;=ÿia úgla úpr wyi isiEÍ-mshd nei ,d yqKo~q
     w. isáhy'
     nqÿyq;a nK jodrk fiala “W.a.fiakfhks" fl<s ,`Mfjys we¨ï ;nd ,d .sh oji
     meje;s mia lf|ys wd,h;a yrej' t u mia l| tk oji mj;akd we¨uq;a yrej' ±ka
     mj;akd ialkaOhka flfrys wd,h;a yrej' t fia l<d kï fl<s ,`Mfjka ;nd cd;s
     crd ur‚kq;a ñfoj” hs jod< fial' foaYkd fl<jr iqjdiQ oyila ú;r i;a;ajfhda
     ksjka ÿgy'
     W.a.fiak isgqmq;%hdfKda o lr’ . ry;a jkakd fia fkd jk nj uq;a yqKo~q w. §
     ms<sisôhd m;a ry;a j yqKoKafvka nei-mshd nqÿka <Õg f.diska miÕ msysgqjd je|
     f.k uyK lrkag wdrdOkd l<y' nqÿyq;a ol=K; Èla fldg ,d “uyK" fu fia
     tj” hs jod< fial' tA fõf,ys ;=ka isjqre wdÈ jQ wg msßlr Ord" ieg jia .sh
     uy f;r flkl=ka jykafia fuka wdl,am iïmkak jQ fial' jykaoE o “weje;aks"
     ieg ßhka yqKoKafvka niakd .ufka Nfhla fkd ù ±@” hs úpdrd “wmg Nfhla ke;e
     hs lS l,ays nqÿka lrd f.diska" “iajdóks" W.a.fiak f;ryq yqKoKafvka niakd .ufka
     ;ukag Nhla ke;e hs lsh;s' t f,i lshd ;uka ry;a kshdjla yÕj;S” lS fial' nqÿyq;a
     “uyfKks" u mq;=ka jekakjqkag Nfhla fldhska ±@” hs jodrd n%dyauK j.ska .d:djla
     jod< fial' foaYkd fl<jr fndfyda fok ksjka ÿgy'
     t fyhska kqjKe;a;jqka úiska ksIam%fhdack jQ fl<s ,`M wdÈfhys we¨ï yer" ksjfkys
     u we,au fldg" ;=ka ÿisßka ÿre j ;=ka iqisß mqrd u;= u;=fhys ,eìh hq;= f,dù
     f,djq;=rd .=K úfYaIhg msysg úh hq;='
     kej; tla ojila Oï fifnhs l:djla Wmojk fiala “weje;aks" ry;a jkag ksis
     fu jeks mskla we;s flkl=ka úoao;=ka yd tla jkag;a ldrK lsï o@ ry;a jkag
     ksis j l< mskq;a ljf¾ ±@” hs lS fial' nqÿyq;a tA wid jodrd “uyfKks" fï
     folg u ksiai fldf<da uQ ;=uQ u h” hs jodrd" t u úN+; lrkakg “.sh oji liqma
     nqÿkaf.a rka od .n lrk l,ays nrKeia kqjr we;af;da id,a n;a f.kajd f.k od
     .n fufyjr lrïyhs hkakdyq w;=re uÕ § tla f;r flkl=ka isÕd .shjqka tla
     l=, ÿj‚ flfkla ±l iuKkag “tla f;r flkl=ka jykafia isÕd jeä fial'
     f.k hk .e,aj, n;=;a fndfyd j we;' n;a md;%hla ms<s.kajd .kag md;%h f.kj
     uekje’ hs lsjq h' Whs;a fkd ue<s j md;%h f.kjq h' n;a md;%h mqrd ,d ia:úr
     NslaIQkag ms<s.kajd ,d ‘ksjka ol=fudajæ’ hs m;d .;ay' Wkaf.a ok ms<s.kag iïn
     jQfjda;a ry;a flfkl' t fyhska Èjiska n,kqfjda m%d¾:kdj f;, f,iska u
     iuDoaO jk kshdj ±k iskd my< l<y' oka ÿka Wmdisldfjda o iskd my< l<d ±l
     ldrK;a úpdrd fkd mshd iuKkag “uqka jykafia iskdjla iS-mS fial' úoao;a lfula
82
we;s jke” hs lsjq h' iufKda o “t fia fkd lshj” hs fkd lshd “t fia ieá h” hs
lshd" Wka lSjd u .súi f.k kslauqKdjq h' fï Wka fokakd l< lS lg hq;= h'
W! B wdhq mu‚ka isg foõ f,dj bmeo ±ka bka pq; j t" f,i ni lshd Æ ia;%S
úoao;a ¥ j Wmk' W.a.fiakfhda isgq l=,fhys bmeo;a úoao;a ieá he hs lshd Æ ni
.súis mufKlska ;=uQ fkd úoao;a j;a úoao;=ka yd tla jQ h' ry;a f;rekag § Æ n;a
md;%fhys wkqiiska W.a.fiak f;ryq ry;a jQ y' úoao;a ¥ o fufy‚ iiafkys uyK j
ry;a ùfuka ukqIH cd;Ska wvq j Wmk;a wd¾h cd;Ska iß jqj” hs jod< fial'
fï is; ;nd" wkqkag fy<d msßfy<d lSfuka ÿre úh hq;='
wNHdi
01'	 O¾ufiak ysñhkaf.a l;d lSfï l,dfjys úfYaI;ajh W.a.fiak isgq mq;ayqf.a
     jia;=j weiqfrka meyeÈ,s lrkak'
02'	 O¾ufiak ysñfhda ydiHh" Wmydih fuka u wkqlïmdj o fmr±ß fldg f.k
     pß; ksrEmKh lrk wdldrh kshñ; l;d jia;=j weiqfrka úuikak'
03'	 “W.a.fiak isgq mq;%hd Ôú;fha wNsfhda. ch .;a wfhls'” isgqmq;%hdf.a pß;h
     weiqfrka idlÉPd lrkak'
                                                                                83
     10         lEr.,h jecfUhs fï f,iska isg'''
     							ùod.u ffuf;%ah udysñ
     							^fldaÜfÜ wjêh&
yxi ikafoaYh
     fuh fldaÜfÜ rdcOdks iufhys ^l%'s j' 1412 - 1580& ijk mrdl%undyq rc oji
     ^l%'s j' 1415 § muK& rpkd jQjls' yxihl= ¥;hd lr f.k mKsjv      q h hjk neúka
     yxi ikafoaYh hk ku fh§ we;' l¾;D ms<n      s | meyeÈ,s i|ykla ke;;a" fuys
     rplhd ùod.u ffuf;%h     a udysñ nj úoaj;=kf
                                               a .a ms<.
                                                       s ekSu hs' nqÿ .=K w,xldrh"
     f,dajev i`.rdj" oyï .eg ud,dj" t`M w;a;k.¨ jxYh" lõ ,l=Kq ñKsu, tysñhka
     ,shQ wfkl=;a .%k:  a f,i ie,fla' fldaÜfÜ rdcOdks iufhys my< jQ m%lg
     idys;HOrhka w;r ùod.u ysñhkag ysñ jkafka iqúfYaI ia:dkhls'
     yxi ikafoaYfhys ksñ;a; jkqfha lEr., jkr;k ysñhka ,jd iuka" úNSIK"
     Wmq,j
         a ka yd l|l=ure hk foújrekag msß;a lshd mska §" tu.ska isß merl=ïnd rc
     flfrys lreKdfjka fi; i,ijk f,i b,a,u      S hs'
     lEr., hkq niakdysr m<d;g wh;a ishkE fldar<fha .`.nv m;a;f          = õ msyá
                                                                               s úYd,
     .uls' fuh lEr., kï m¾j;hla wdikakfha msyá        s fha h' fuu m¾j;fhys lrfld<
     .ia ;snQ ksid lr.," lEr., ù h hs o l+r;ïm,d .ia ;snQ fyhska l+r.," lEr., ù h hs o
     ckm%jdofha úúO woyia ths' rijdyskf    s hys j;a:,
                                                     q mín; hk kñka i|yka jkafka
     o lEr., nj mejfia' flfia fj;;a lEr., .ï mshfiys msyá           s moaudj;S msßfjka
     úydrh .fuys fN!;sl ÈhqKj   q fuka u ck;djf.a wdOHd;añl ÈhqKj       q o ixfla;j;a
     lrjhs' pu;aldrckl mßirhla Ñ;%Kh lrk lEr., fjfyr jekqu ±lafjk meÈ
     lsyms hla fuu mdvñka bÈßm;a flfrhs'
     			
     			
84
       1'	   id	r	 m,h wU 	oU rU o j,a 		                msg
       	     ó	 r c,h we<	fod< l÷ msáka 	       	        ng
       	     kE	r f,d,h jvjk ÿgq okka 	                  yg
       	     lE	r	 .,h jecefUhs fï f,iska                isg
                                                                                   85
            4'	   ksn| meiS m, ,U fok 		              ñysrZUh
            	     iqj| úyso isá ú,sl=ka leka 		          rUh
            	     fkdu| ;ekska ;ek j¨ nr 		           jkrUh
            	     tueo fjfyr È,s ÿr ,k 		             iirnh
     fjfyrZjg	      - fjfyr¬wjg
     ñKsuq;=		      - uKs uqla; ^fldmqfjka ñÿKq& msmqKq hk w¾:h hs'
     uy;a ;=re 	    - úYd, .ia
     w¾:h
     §ma;su;a ^nn<k& ta úydrh wjg úÑ;% jQ u,aj;= h' ksrka;rfhka tys iqj| u,a
     msfmhs' úYd, .iaj, rij;a M, ie§ w;= keó we;' tfuka u ks;r u fijK
     fokakd jQ fmd,a j;= o iys; h'
86
       7' 	 fkdfhla ;ek u msms u,a msreKq              fmdl=Kqh
       	 f.hla lk u ie±fyka fojk                         ol=Kqh
       	 iqola f,i ;sfnhs u¿ ux yer 	                     l=Kqh
       	 ishla wh flfr;s je| mqo 	                     meol=Kqh
f.hla lk u	- fuys zlkZ hkafkka iQpkh jkafka fl<jr" fldk" uq,a," Èidj
hk w¾:hka h' fï wkqj f.hla mdid u hk w¾:h ms<s.; yels h' zms<slkakZ jeks
.eñ jHjydrhl o wmg fï w¾:h y÷kd .; yels h'
w¾:h
fkdfhla ;ekaj, msmqKq u,aj,ska msreKq fmdl=Kq h' iEu f.hla foi u Y%oaOdfjka
fok olaIsKh ^odkh h&' ñÿ,a yd ud¾. ^mdrj,a& l=Kq li< bj;a lr msßisÿ j iqÿ
meyefhka ;sfnhs' ish .Kkla msßi je£u ms§ï m%olaIsKd lr;s'
                                                                               87
             10'	   ÿgq i; 	 is;g ;=gq jk f,ig 		        ks;sfhks
             	      i;rZ; 	 tlg iu lr fnr weila 	            fuks
             	      meyem; 	iqo fkdy< je,ss w;=< u`M 	       ;eks
             	      ñysl; 	 i|kZf,õ ÿka Wr u~, 	              jeks
     iqo fkdy<		          - iqÿ mdg w;a fkdy< ^iqÿ meyeh iys; nj lshQ wkaou hs&'
     je,s w;=< u`M ;eks 	 - je,s w;=rk ,o ^úydr& ñÿ,a
     i|kZf,õ ÿka 	        - i÷ka¬wf,õ ÿka' pkaok wdf,am fok ,o
     Wr u`v,	       	     - Wr m%foaYh
     w¾:h
     olsk ckhdf.a is;g ks;H jYfhka u i;=gq we;s jk f,i i;r me;af;ka u tlu
     wdldrhg fnr weila fuka iu;,d lr iqÿ meye;s ,iaik je,s bi we;s ^úydr&
     ñÿ, uyS ldka;djf.a i÷ka wdf,am l< Wr m%foaYh fuks'
wNHdi
     1'	     iem iïm;ska wdVH bmerKs .ul f;dr;=re lú mka;sfhka bÈßm;a lrk
             wdldrh meyeÈ,s lrkak'
     4'	     yxi ikafoaY l;=jrhd w¾: rih fuka u Yío rih o uekúka fhdodf.k
             we;s wdldrh lú mka;sh weiqfrka meyeÈ,s lrkak'
     5'	     .u iy mkai, w;r we;s wka;¾ iïnkaO;dj lúhd úia;r lrk whqre
             úuikak'
     			
88
    11                                                      u. úis;=re
       							f;dg.uqfõ Y%S rdyq, ysñ
       							^fldaÜfÜ wjêh&
    ie<,sys‚ ikafoaYh
    lsisjl= ¥; fufyjfrys fhdod ikafoaYhla fyj;a wiakla ksYÑ a ; ia:dkhlg hjk
    fia rpkd lrk ldjH úfYaIh ikafoaY ldjH kñka ye¢kafõ' isxyf,ka ,shk
    ,o fndfyda ikafoaY ldjHj, ¥;hd jQfha mlaIf s hls' ixialD; idys;H úpdrlhka
    bÈßm;a lr we;s ikafoaY wdlD;sh isxy, ikafoaYlrejka o fndfyda ÿrg wkq.ukh
    lr we;' l:d kdhlhd fyda kdhsldj fyda m%ios Oa mqo.
                                                     a ,hl= ùu" wdYS¾jdoh" ¥;hd
    j¾Kkd lsÍu" hd hq;= ia:dk ±laùu" ud¾. j¾Kkd lsÍu" ikafoaYh bÈßm;a lsÍu
    jeks ,laIK ta w;r m%Odk fõ'
    isxy, idys;H jxYfhys ±kg olakg we;s mer‚;u ikafoaY ldjHh jkafka
    .ïfmd< hq.fha ,shjqK uhQr ikafoaY ldjHh hs' tfy;a isxy, ikafoaY ldjHfha
    b;sydih bka fndfyda Tíng Èfjhs' iso;a iÕrdfõ tk ‘fudkß÷ tl,ays mq,a
    i,.e kjd .kS’ ‘l,jka ìÕ== uy;a j; ysre y;a j;’ hk mdG mqrdK .S uhQr
    ikafoaYhlska .;a nj iso;a iÕrd merKs ikakfia ±lafõ' isßkd. kue;a;l= úiska
    iS.ß
       s legm;a mjqf¾ ,shd we;s"
    isxy, ikafoaY ldjHhkaf.a iaj¾Kuh hq.h fldaÜfÜ rdcOdks hq.h hs' yxi"
    ie<,sysKs" .srd" fldals," mfrú jeks m%isoaO ikafoaY ldjH /ila fï hq.hg
    wh;a h' ful, rc l< ijk merl=ï rcq idys;Hhg ±lajQ iqúfYaI odhl;ajh
    idys;H m%fndaOhg msájy,la úh' ;j o" fldaÜfÜ hq.fha Ôj;a jQ idys;HOrhkaa
    ks¾udKlrKh Wfoid oelajQ lem ùu o lemS fmfka'
    nqÿ.=K w,xldrh" f,dajev iÕrdj yd yxi ikafoaYh ,shQ ùod.u uyd ffu;%S
    ysñfhda o" .=;;
                  a ,
                    s h ,shQ jE;a;Efõ ysñfhda o" ie<,syK
                                                       s h
                                                         s ,shQ f;dg.uqfõ YS% rdyq,
    ysñfhda o tl, úiQ m%ios O a idys;HOrfhda fj;s'
                                                                                      	
                                                                                          89
     ie<,sysKs ikafoaYh ,shqfõ f;dg.uqfõ úchnd msßfjkam;s ;s%msgl jd.SYajrdpd¾h
     IâNdId mrfïYajr f;dg.uqfõ YS% rdyq, ysñhka nj ie<,sysKs ikafoaY mqrdK
     ikakfhys ±lafõ'
     ixialD;" m%dlD;" ud.ë" wmN%xY" ffmYdÑ yd fY!rfiaks rdyq, ysñ ±k isá
     IâNdId fõ' mfrú ikafoaYh" ldjHfYaLrh" ie<,sysKs ikafoaYh" mxÑld m%§mh
     yd nqoaêmamidÈksh hk lD;s rdyq, ysñhka úiska rpkd lrk ,È'
      	            l|jqre l=, ue÷re ñKs myfkõ 	          iqie§
      	            keK.=re ini iuh o ±kqfuka 	          fjd/|S
      	            rc.=re úchnd msrejka ysñ 		           meye§
      	            fuñhqre m±;s ie<,sysKsh wiak	          fh§
     ie<,sysKs ikafoaYfhys l;= ysñhka .ek i|ykla ke;s jqj o by; lúfhka rdyq,
     ysñhka úiska ie<,syK
                        s hs ,shk ,±hs ie,lsh yels h' ie<,syKs s ikafoaYh rdyq,
     ysñhkaf.a Wiia u ldjH ks¾udKh nj idys;Hldñkaf.a u;h hs' ie<,syK       s hs
     ,sùfï wruqK jkafka ijk mrdl%undyq rcqf.a lksgq ÈhKshka jk f,dalkd:d
     ^W,l=vh& foaúhg mq;a l=ufrl= ,nd fok f,i b,a,ñka le,Ksfha úNSIK
     foúhkag lrk wdhdpkhls' mrdl%undyq rcqg rdcH;ajh mejÍu i|yd mq;a l=url=
     fkd ùu Bg fya;j = hs'
     moH 108lska iukaú; ie<,syK  s s ikafoaYfha wdrïNh fiiq isxy, ikafoaY ldjHj,
     fuka u zhy.SZ úß;ska ,shjqKq ¥; wdYS¾jdohls' blaì;s oi mo ieye,a,lska flfrk
     ¥; j¾Kkhls' t;eka isg ish¨ u lú iuqøf>daI úß;ska ,sheù we;' rdyq, ysñhkaf.a
     m%;N
        s dmQ¾K lú;ajhg ksoiqka imhk ie<,syK      s h
                                                    s w;sYhska pu;aldrckl iajNdj
     fi!kao¾h j¾Kkdj,ska hql;   a h' tys u. jekqïj,ska f;dard .;a lú lsym   s hlska
     fï mdvu ieliS we;'
                                                                                      	
       1'	iq r r 	o 	        iuka iu.ska iqrZÕk t 		                 jr
     	    meye k 	o 	        uodrd mri;= u,a 			                    m;r
     	    ler mq 	o 	        j¢k /¢ uqks isß md 		                  ;Ur
     	    ils i 	| 	         fmfka iufkd< ., kef.k 	                 ysr
     w¾:h
     W;=ï jQ ñ;%h" ta ld,fhys iquk iuka ÈjHrdchd ÈjHdx.kdjka yd tla j j¾Kj;a
     ^meyefhka hqla;& uodrd yd mri;= hk u,a iuQyh mQcd fldg j¢kq ,nkakd jQ
     nqÿkaf.a YS% mdoh /÷Kd jQ iufkd< ., kef.kysr foiska fmfka' 	
90
    2'	 .    fka ñKs nene<s lsrfKõ 		                  	   i;mdh
	       r    fka 	hgZ. iejq,s÷ oo 	                        .<mdh
	       w    fka 	,lr l< mqr wm 			                        krmdh
	       fm   fka 	ol=Ke uyfika foõ ro 		                     mdh
w¾:h
iQ¾hhdf.a rYañ jeks jQ >k udKslHfhka nen¿Kd jQ o rkska l< ßá fl<jr
l=l=`M rej iys; fldä ne| wfkald,xldr lrk ,oaod jQ uydfiak foajrdchdf.a
m%didoh wm rcqf.a k.rfhys ol=Kq miska fmfka'
j,¢k 	- je,|.kakd
iqr.Õ	- wyi
w¾:h
wyia .Õ kue;s ia;s%h je,`o.kakd woyiska fuka iq<fÕa fõ.fhka pxp, jQ r<
fm< wyig kef.kakd jQ fjrf<ys uq;= ila iy mn`M nn<k ta fõf,ys W;=frka
fmfkk uy uqyqo n,kak'
                                                                            91
     w¾:h
     fndfyda ySka f.kao .iaj, fijKe,af,ka hqla; jQ je,s ;,dj, ta ta ;ek kej;S
     ^Tn& ishque,s ksid úfõl f.k rkajka ^ù& lr,a f.k tk .srjqkaf.ka .uka ud¾h
     .ek kshu f;dr;=re ±k f.k i;=áka hkak'
     	
        5'	 ks, 	;=rÕ=g kefÕñka ßú foõ 		                      isßk
     	      ÿ, 	 le/ fiai;a ñKs nrK 		                       lsrKsk
     	      n,	 msß fika iy hdmd mgqka 	                       f.k
     	      n, 	 fiakdkdhl imq l=ure 		                         tk
     ks, ;=rÕ= 	     - ks,a ^l`M& meye wYajhd ^ldjH f,dalfha l¿ meyehg ks,a hehs 	
     	                 fhfohs' ‘ks,a jr,i’ hkafka ‘ks,a’ o fï w¾:fhks&'
     ÿ, lr 	         - nn<jñka
     hdmd mgqk 	     - hdmkh
     imqu,a l=ure 	  - ijk merl=ï rcqf.a mq;% ia:dkfha jevqKq l=udrfhls' 	 ijk 	
                       mrdl%undyq rcqf.a wNdjfhka miq W,l=vh foaúhf.a mq;a chùr
                       mrdl%undyq rc úh' Tyq urd ijk nqjfklnd kñka rc njg
                       m;a fudyq kj jirla muK rdcH lf<a h'
     fiakdkdhl     	 - fldaÜfÜ hq.fha fiakdêm;s ye¢kajQfha fiakdkdhl kñka h'
     w¾:h
     iQ¾h ÈjH rdchdf.a wdldrfhka l`M ^ks,a& wiq msg ke.S" ueKsla wdNrKj,
     ldka;sfhka fiai; nn<jñka" hdmd mgqk ch f.k n,fhka msreKq fiakdj iu.ska
     tkakd jQ fiakdêm;s imqu,a l=udrhd n,kak'
     w¾:h
     uqÿfkys u,a msmS we;s boao je,a le,fhka hq;a" rdc yxihka rxpq msáka niskakd jQ"
     u,a msmqKq ú,aj,ska hq;a" .iaj, u,aj,ska .s,syqKq u,a f¾Kq .ejiS .;a meyeÈ,s iqÿ
     je,s ;,dfõ u.g nei hkak'
92
  7'	 whs 	 rdjK jqj;a kj;k ßiska 		                              tk
	     whs 	 rd oyia È,s ÿkq fld;a ism;a 	                       f.k
	     lhs	 ldjf,ys ±le fin`Mka /l 		                            isák
	     jhs 	 hd lrka u,a ;=re .k jk 		                           ysisk
w¾:h
bÈßhg tk whsrdjK we;d jqj;a kj;ajk woyiska" oyilg jeä È,sfik ÿkq o
l=ka; o lvq o /f.k lhsldj, kï ia:dkfhys uqr lrk fin`Mka ±l" u,a .iska
.yk jQ jkhg Wäka jyd mshdir lrkak'
w¾:h
msßisÿ i| t<sh yd iudk j nn<k je,s ;,dfõ ukd fia msmsKq u,a hykays o
,;d uKavmhkays o ,;d .Dy fmf<ys o tA fõ,dfjys lS%vd lrkakd jQ fldu<
jk foj`.kka n,d" <d o¨fjka isis,i f.k fokakd jQ ;reK i,a .fil úfõl
.kak'
     w¾:h
     u,a oï o iqj| ÿï o fhdok ,o flaY l,dmfhka iqkaor jQ ia;S%ka isis,a Èhg nei
     YÍr odyh ^WKqiqu& ksjd iakdkh lrkakd jQ" fld,a,ï .ia ksid ks,amdg bjqre
     we;s fmdl=Kq iómfhys jQ j,a wïn,u ±l i;=áka hkak'
     ieÈ		            - irid
     iquqgdk 	        - ug is,sá" iquqÿ
     iquqgdk 	        - iquqgdk kue;s jkdka;rh
     w¾:h
     w;sYhska ugis¨gq jQ k<, lia;=ß ;s,lfhka irid f.k" msmqKq udfk,a u,a ud,d
     ysfiys ojgd f.k" fl<s ljglï lrñka úfkdaoldó ;reKhka ks;r hk tk
     iquqgdk kï jkdka;rh ueog br uqÿka fõ,dfõ we;=`M jkak'
     ks,ñka 	    -   	 ks,a meye .kajñka ^lú iufhys fld< meyehg ks,a o hkak&
     kS 	        -   	 nla ó
     msh,	       -   	 fudr
     ú,sl=ka 	   -   	 bÿKq
     biqUq 	     -   	 úfõl
     ie< 	       -   	 ie<,sys‚h ^wduka;%K iajrEmfhks&'
     oU 	        -   	 cïnq
94
w¾:h
ie<,sys‚h" ud¾.h ks,a meye .kajñka isáhd jQ kd" fodU" nla ó" fudr ^hk
.iaj,& u,a f¾Kqj,ska .ejiS .;a;d jQ u,a w. mshdm;a i,ñka l%Svd fldg" Tnf.a
;=v ,ñka bÿKq ñysß m, wkqNj fldg" cïnq m÷rej, ys| úfõl f.k hkak'
w¾:h
iQ¾h ;dmh ksid msmqKd jQ fk¨ï u,aj,ska hq;= ú,aj,ska .ejis" ^yeisÍug& fhda.H jQ
.ia jÿf,a u;a fldjq,ka w~kakd jQ o ud¾.h wi, j,s l=l=<ka fmdfrys fh§
isákakd jQ o .=renejq, m%foaYfhys lsis ÿ wjq,lg m;a fkd ù hkak'
w¾:h
hy`Mj" jkh kue;s isß foõÿjf.a ^Ys%hd ldka;djf.a& moaurd. ud‚lHfhka n|kd
,o rka wdNrK fuka uekúka msmqKq" ÿkqfla .ia yd u,a msmqKq uqre; .ia yd;ami
msÍ we;a;d jQ" ó ueiaika msßjerE ´¨" udfk,a" t< udfk,a" fk¨ï hk u,aj,ska
msreKq ysu yd iudk iS;, c,fhka hqla; jQ .eUqre c,dYh ^fyn& ±l hkak'
                                                                                  95
       wNHdi
     1' 	iajNdj fi!kao¾h j¾Kkd i|yd lúhd Ndú; lrk úúO ldjH Wml%u
         idlÉPd lrkak'
96
    12                  l=ryka bisuqj l¿jr n,d,d
     ck lú ^l=rlalka lú&
                                                                             97
     	     lgq we,af,a uf. fyafka		         l=rlalka
     	     jeg wyqrd W!rkaf.ka 		           j<lalka
     	     lr .kakg neß Wka uy		            l=rlalka
     	     W!frks fkdld m,hõ uf.		          l=rlalka
wNHdi
     01'	 l=rlalka j.dfõ § f.dúhd uqyqK ÿka úúO wNsfhda. ch .ekSug Tyq ±rE
          fjfyi l=ryka lú u`.ska m%ldY jk wkaou meyeÈ,s lrkak'
98
13 			                                     wmg jeisls<shla
							                                               fla' ch;s,l ^1926 - 2010&
mqxÑrd<" mqxÑrd<f.a urKh" rdcmCI j,õj" u;= iïnkaOhs" udhd ud,s.d" ldf,da
whx f;a" pß; ;=kla" fof,djg ke;s wh" mrdð;fhda" ms;duy jeks kjl;d /ila o
ks¾udKh l< fla' ch;s,l tA w;ßka pß; ;=kla" ms;duy" mqxÑrd<" u;= iïnkaOhs
hk kjl;d i|yd rdcH iïudk ysñ lr f.k we;' biairy n,kafkda" mqxÑ
j,dl=< iy mqxÑ mq;d" breKq n<,d" vqx vqx vqvqx vqx" l;kaor fmd;" whshhs kx.shs"
Trf,daiqjd iy ,iaik <uhs" jk igk" wuq;= l;d" rejka l=udß hk lD;s" fla'
ch;s,lhka w;ska ìys jQfha <ud mrmqr fjkqfjks'
                                                                                  99
      wlald l=rlalka jxf.ähg ud jdä lrjd .;af;a fudk ;rï fjfyila .ekSfuka
      blaì;sj o@
      “fyg Wfoag l=ryka frdá álla yokak l=ryka ál wUr.kak Wojq fjkjo
      u,a,sfh@” wE Wfoau uf.ka weiqjd h'
      “fï Wfoau l=ryka wUrkak mq`Mjke@ oj,a fj,d tkakï” uu lSñ' ud tfia lSfõ ta
      fõ,djg wef.a b,a,Su u. yeÍfï fÉ;kdfjka úkd" miqj iyNd.s jk woyilska
      fkdfõ' wehg fï .ek u;l ke;s ù h;ehs fyda fjk;a wfhl= Woõ lr f.k th
      lr .kq we;ehs ud n,dfmdfrd;a;= jQ kuq;a oj,a h<s;a wE ta .ek u;la l<d h'
      “±ka kï yß vdÈh wlafla' yjig wUruq'”
      “Wfoa lsõjyu Wfo;a nE lsõjd" oj,a lsõjdyu ojd¨;a nE lsõj' ±ka b;ska yjia
      fj,d fk' ±ka j;a b;ska jfrka'” iji;a wE lrorh f.k wdjd h'
      “fudk johlao ukao' fï f.or uu ú;ro l=ryka wUrkak bkafk@ ug nE' ug
      jev ;sfhkj' ´ke flfkla tlal wUr .kak'”
      “wehs u,a,s tfyu lshkak@ wikSfmka bkak wïug mq`Mjkao ´j lrkak@ fmdä
      u,a,shs kx.shs ysáhg ta fmdä tjqkag mq`Mjka o fomdrlaj;a jxf.äh lrljkag'”
      “tfykï l=,Sldrfhla fydhd .kska' ug nE lsõfjd;a nE'” hs uu ierjqfKñ'
      wlaldg fujeks ier lsÍï" m%;slafIam lsÍï fyd`og mqreÿh' lïuf,a isák n,a,dg
      hlv ;<k y`v fuka wehg o fïjd .Kkla ke;' tfyhska “wfka u,a,sfh" wfka”
      hehs lshñka ud thg tl`. jk ;=re fyda f.oßka msg ù hk ;=re fyda hdmamq jkakg
      mgka .kS' wef.a b,a,Sulg ud tl`. jkafka l,d;=rlsks' jeämqr u lrkafka .id
      nid oud ke.sg hEu h'
      hka;ïj;a ;d;a;dg fï nj weiqfKd;a ug fi,a,ï kgkakg ,efnkafka ke;'
      “f;da fydr w,sh jf. fu;k lld bkakj' f;dg talj;a lr, fokak neßo@ lõo
      fu;k w;la mhla fkd fyd,a,k tjqkag ;eïu yo, fokag bkafk@” Tyq neK
      jÈhs' túg ug ish,a, yl=,d f.k f.dia ta jev rdcldß lr §ug isÿ fjhs'
      ;u wNsu;d¾:idOkh i`oyd fujeks flá udj;la we;;a wlald lsis Èkl thska
      m%fhdack .kakg fkd is;hs' tfyhska ;d;a;d isák úgl wE ljodj;a fujeks
      b,a,Sula lrkafka ke;' wef.a ta ldreKslNdjfhka ke;fyd;a ÿ¾j,;dfjka uu
      fkd iEfyk ;rï m%fhdack .;sñ' wE uf.ka hula b,a,d isák úg ;d;a;d ÿr tkq
      fmkqfKd;a “wkak ;d;a;;a tkjd' ug jevla ;sfhkj'” hs uu lshñ' ta tlalu
      wef.a lgg w.=¨ jefghs' uu uf.a ksoyi ,nñ'
      fuÈk ;d;a;d meñfKkq udj;a wlaldj;a ÿgqfõ ke;' Tyq olskakg;a fmr Tyq
      meñK we;s nj mejiqfõ Tyqf.a f.dfrdaiq lgy`v h'
100
“Tõæ yeufoau neyaæ neyaæ lg ú;rhs fyd,a,kak mq`Mjka' w;la fyd,a,kak tmdæ
lEï mSï fiaru fomd uq,g my< fjhs' n,d ysgmshæ” Tyq lSfõ l=ula±hs ug tfõf,a
f;arefKa ke;' ud l=rlalka jx f.äh <`.g ùis jQfha Tyqf.a jpkj, Yíofhka
úkd w¾:fhka fkdfõ'
nUhla muK È. úYd, y;/ia ,S fldghla ueÈka fome;a; ljdldr j lmd
l=rlalka jxf.äfha há., iú lr we;' fï há.f,a ueo l+[a[hls' ueo isÿr
iys; Wvq., fkdjeà lrlefjkafka fï l+[a[h ksid h' uqÿkska uy;a j msysá
Wvq.f,a j<g wlald ÿUqre meye;s l=rlalka w;f<diaila ouhs' blaì;sj Wvq.f,a
msg;g fkrd.sh ;eklg iú lr we;s w; wlald;a ud;a w,a,d f.k ., lrljuq'
túg l=rlalka weUÍ iqÿ mdg jeiaila fuka ., jfÜg ye,S hhs' ,S lf`oa há
me;af;ka w`.,a folla muK lmd ±uQ bfvka ;enQ úYd, jÜáhlg h' fï msá tl;=
jkafka' l=rlalka weUÍu .eyekqkaf.a jevla hehs is;d ud Bg iyNd.s fkdjk
kuq;a fufia tajd wUrk úg kï we;s jkafka i;=gls'
“;d;a;d tkjd ±l,d ug nkakjkak l:d l<d fkao@” hs uu fkdi;=gq
uqyqKska wlaldg ññKqfjñ'
“wfka kE u,a,s" ;d;a; fldfyka my< WKdo lsh, ug;a mqÿuhsæ iq.;kq;a tlal
wdj;a l;d lrkjdj;a weyqfK kE'”
;d;a;d;a mkai, <`. f.or iq.;kq;a biaf;damamqfõ we`o u; b`of.k l;d lr;s'
wms fokakd l=rlalka wUruq' wïud;a kx.S;a l=iaisfha h' u,a,s muKla ;ju;a
j;af;a h'
“whafh" whafh" fmd,sialdrfhlaæ” yÈiaisfha u y;s ,ñka wm fj; ÿj f.k wd
fmdä u,a,s oE;a jkñka ug l;d flf<a h' uu lrñka isá jevh tfyuu k;r
lr ke.sg iru ilia lrñka Tyq;a iu`. biaf;damamqjg Èjqfjñ' fmd,sialdrfhla@
fmd,sialdrfhl= fï .ug md;ajkafka lS l,amhlgo@ wmrdOhla isÿ ù we;af;a
fldyso@ Tyq tkafka ljqreka w,a,kago@ ljqreka w,a,kag meñKsh;a Tyq olsk úg
jrola l< fkdl< ld;=<;a we;s jkafka ìhls' ta tlalu ljqre;a fï ÿ,n o¾Ykh
krUñka Tyq miq miafia jeà h;s'
ud biaf;damamqjg meñfKk úg;a" ug l,ska u,a,sf.ka ta wdrxÑh ,o ;d;a;d;a
iq.;kq;a wef`oka ke.sg ms, woaorg ù wE; nvjeáh foi n,d isá;s' wuq;a;l=f.a
Pdhdj wE;ska Èia fõ' ta fmd,sialdrfhla fkdfõ' fmd,sialdrhd w`Èkafka ldls
fldg l,siï h'
fudyq;a ta m%udKfha fldg l,siula we`o isáh;a ta iqÿ mdg h' ysfia me<`È f;dmamsh o
fmd,sia f;dmamshlg fjkia h' fldhs ;rï o¾YkSh jqj;a wuq;af;l=f.a meñKSu
iqnodhl fkd úh yels h'
                                                                                    101
      “l=Kq biameÜgræ iq.;ka ;u y`ÿkd .ekau ms<sn`oj Wmka .¾jfhka hq;=j lSh'
      “wo Wfoa ysgka mkai,a f.dve,af, yeu f.orlgu .syska ;sfhkj' llal=iais ke;s
      yefudagu kvq odkj¨' yjia fjÉp ksid ux ys;=fj kE fï me;af; taú lsh,d'”
      kvq ouk nj lSj;a fmd,sia Nghl= flfrys ;rï ìhla wmg Tyq úIfhys we;s
      fkdù h' ta ksidu foda Tyqf.a uqyqfKys o iermreI njla fkdfmksKs' flfia jqj;a
      tys lsisÿ ñ;% ,S,djla ;snqfKa o ke;' mq`M,a jgl=re ta uqyqK wfma .fï lsisjl=g;a
      fkdjQ ;rï mqIaáu;a yd kd.ßl úh' Bgu iß,k mßÈ YÍrh o nr jev fkd f.k
      iS;, fijfKa jevqKq tlla úh' Tyq we| isá w;a fldg lñifha ndyqj,;a mmqfõ;a
      má w,a,d ;sfí' me<`o isá f;dmamsh o .,aleghlg jqj o Tfrd;a;= fok ;rï >k
      jQjls'
      wuq;a;d bÈßfha fmr .uka fkd lr isákakg fkd yels mßoafoka ;d;a;d;a iq.;kq;a
      Tyq <x jk úg ñÿ,g neiaidy' wms o ta wkqj ñÿ,g nei" Tjqka msgqmig ùuq'
      wuq;a;d meñK" wfma ñÿ, woaor k;r úh'
      “ljqo fï f.or .DyuQ,slhd@” Tyq l;d flf<a ljr NdIdjlska o@ jpk isxy,
      jqj;a WÉpdrKh isxy, fkd ù h' ;d;a;dg o fuh .eg¨jla jQ nj fmkS .sfha
      Tyq úu;sfhka iq.;kaf.a uqyqK neÆ ieáfhks' iq.;ka th f;areï .ekSug l,ska
      wuq;a;df.a Wmldrh ,eìK'
      “ljqo fï f.or f,dlald@” fujr Tyqf.a WÉpdrKh o fmrg jvd meyeÈ,s úh'
      “uu” ;d;a;d nhdÿ f,i ms<s;=re Èks'
      “fudllao ku@”
      “fyar;a'”
      “fyar;a lshkafk fudk fyar;a o@ jdi.ula keoao@”
      “;sfhkj' mgne`Èf.a fyar;a'”
      wuq;a;d ta ish,a, ;ud f.kjq;a ;snQ È.á fmdf;ys igyka lr .;s'
      “fï f.or jeisls<shla ;sfhkjo@”
      ;d;a;d h<s;a Wvìu n,hs'
      “fï f.or llal=iaishla ;sfhkjo@”
      “kE'”
      “iqudk folla we;=<; jeisls<shla yokak ´ke' uu wdhsu;a iqudk follg miafi
      tkj' t;fldg jeisls<shla yo, fkd;snqfKd;a kvq odkjd' tfyu lf<d;a Widú
      .syska ov lkak fõú'”
      fuhg lsisjl= ms<s;=re ÿkafka ke;' i;s folla ;=< jeisls<shla ;kd ksu lrkafka
      flfiao hk m%Yakh ke.Sug lsisfjla bÈßm;a fkdù h' Tjqyq ljqre;a wkaoukao ù
      isáhdy' tfy;a fï lsisjlska wuq;a;d ;=< fjkila fkd olakd ,È' Tyq j;a; my<g
      weia ÿjjñka ;j;a m%Yakhla ke.S h'
102
“fu;kska tydg ;j;a f.j,a ;sfhkjo@”
“Tõæ m,af,yd ;sfhkafk fj,ahdh' Bg tydhska ;j;a .ï f.dve,a,la ;sfhkj'”
“ta f.j,aj,g jeisls<s ;sfhkjo@”
“tfyu fohla .ek wy,j;a ke;=j we;s ufh ysf;a'”
“fldfyduo tydg hkafk@”
“we<g Wäka taoKavla od, ;sfhkj' tal Èf.a hkak ´kE'”
;d;a;d w; Èlalr fmkajQ me;af;ka jeà we;s wä mdr Èf.a bkaiamelag¾ .uka
lrkag úh' Bg l,ska lsis Èkl fï ìug im;a;= mdrla fkd jÈkakg we;' wms fï
wd.ka;=l o¾Ykh msgqmiafia jegqfKuq'
l,ska Èk lSmfha jg j¾Idj ksid we< msÍ ;sìK' bka tf.dv ùug taoKav
yeáhg oud ;snqfKa ;ks fmd,a fldghls' fï taoKav Èf.a tydg fuydg hEu wmg
wreuhla fkdù h' iuyr wjia:dj, th Èf.a tydg fuydg Èùu fi,a,ula úh'
bkaiamelag¾g tfia fkdù h' Tyq nr im;a;= ±uQ mh ta u; ;nd ;o fldg ne,S h'
taoKav fkd ie,S isáh kuq;a Tyqf.a mh nod .;af;a ke;' fuh ta ;rï mfriaiï
iys; .ukla fkdjk nj Tyqg ta;a;= hkakg we;' mh ,siaid .sh fyd;a" ke;akï
iunr ke;s jqj fyd;a Tyq /f`okafka wä .Kkla my<ska .,d hk Èh mdfrys h'
túg kEfuka muKla ;Dma;su;aj f.dv taug ,enqfKd;a ta;a f,dl= jdikdjls'
“±ka yjia WKd jeähs" tfyg fjk ojil hkj” hs Tyq mh wdmiq .;af;a h'
wm ldg;a ksoyfia yqiau .kakg mq`Mjka jQfha állg l,ska Tyq u;= ù wd nvjeáh
;=< u Tyq fkdfmkS .shdg miqj h' ;d;a;d;a iq.;kq;a wdmiq we`og meñKshy'
ó<`.g Tjqka l;dnia lrkq we;af;a bkaiamelag¾ .ek h' thg ijka fokakg wm
;=< o we;af;a uy;a l=;+y,hls' ta ksid wms o ta lsÜgqj u ±jgqfKuq'
“l=Kq biameÜgr ;sfldaksialdrhf. f.foÜg .syska weyeõj¨ ‘llal=iaishla
;sfhkjo@’ lsh,'” iq.;ka mgka .;af;a h' “;sfldaksia lsõj¨ ‘wfka nqÿ uy;a;fhd"
fufy fudk llal=iaiso@ Tkak T;kska Th neoaog md;a fjkak'’ tfyu lsh,"
zfl,af, fï uy;a;hg j;=rmksÜgqjla f.k;a §mshZ lsh,;a lsõj¨' ñksyg ;ry
.sh mdr tfjf,u kvq odkav ku ,shdf.k .shd¨æ” fuh lshd fofokd u iskdiqKy'
iq.;ka yhsfhka iskdfik úg ‘fldla’ ‘fldla’ hk y`vla k.hs'
“fuÉpr l,a fkd;snqKq llal=iaishla fudl o fï tl mdrgu ´ke jqfKa@ ldf.
yß uf.daähla fjkak we;s" ldg ;sfhk i,a,so ´jd yokak@ ´flka fïflka
fjkafk wmg;a Widú nv.dkak' Wkag kï fudflda''' wdxvqfjka mä lld lshdú'
z´x yomka ke;akï kvq odkj’ lsh,' ÿmam;a wms ;uhs kefykafk'˜
“±ka Th mdr woaor kï yeu f.orlu llal=iais yo, ;sfhkj' ke;s tjqkag ov
.y,;a ;sfhkj'”
                                                                               103
      “mdr whsfk tfyu tlla ;sfhk tl yß' fudlo tfy le,E ;sfhkjo@ fï
      lef,ka jg fj,d bkak wmg fudk llal=iais o@ kS;sfhka fífrkav yeÿjhs lshuq'
      f.hla we;=f< b`o f.k;a Th jefâ l< yels o@ ldg mq`Mjka WK;a ug kï nE'”
      “WU Tfydu lshkj' fld<U rfÜ llal=iais ;sfhkafk fldfyduo okakj o@ fï
      jf.a tmsáka fkfuhs' f.a we;=f<u¨' Wka kdkafk;a tal we;=f<u b`of.k¨ fk'”
      “Isla ú;rlaæ .`o .ykafk keoao@”
      “taj mhsmam Èf.a hkjhs lsh, ;uhs lshkafk' ta WKdg fudk crdjlao llal=iaishla
      f.a we;=f< ;shdf.k bkak tl' llal=iaishla tmd" fmdä <ufhla f.hs le;
      lf<d;a tal wia lr ouk l,a ysßls; keoao@”
      “fï fudk lrorhla j;a kEfk wfma f.org;a taoKavlska f.dv fj,d tkav
      ;snqK kïæ” ;d;a;d lshQ fofhys w¾:h tljr u iq.;kag jegyqfKa ke;' th
      jegyqK úg Tyq fmr fuka u fldla y`v,d iskdiqKs'
      tod ud kskaog .sfha o yÈisfha .ug meñ‚ fï wuq;a;d .ek is;ñks' ug Tyq isysfkkq;a
      fmfkkakg weoao@ th lsj fkdyelafla ug isysk u;l fkdisák neúks' tla tla wh
      ;uka ÿgq isysk .ek l;d lrk úg ? kskafoa § ud o hï hï foa ÿgq nj isys l< yelsh'
      tfy;a lsisjl=g lshkakg ;rï meyeÈ,s f,i tAjd isyshg weo .ekSug kqmq¿jk'
      miqod Wfoa bkaiamelag¾ uf.a isyshg uq,ska u kexf.a keyeh mskjd f.k l=iaish
      foiska me;sÍ wd iqj|la fya;= fldg f.k h' th l=rlalka frdá iqj|ls' bkaiamelag¾
      .shdg miq ;d;a;d f.or u isá ksid wlald ug l=rlalka wUrkakg l;d flf<a
      ke;' flfia fyda msá ál wUrdf.k frdá idod we;s nj fmfka' uu jydu
      l=iaishg Èj .sfhñ' wlald ,sm <Õ ysrukd fldgh ;nd jdä ù b¢hs' <ssm u;
      ;enQ lnf,a frdáhla ÿï ouñka lrfjhs' Wvqme;a; l,ska lr lr wksla me;a; ±uQ
      frdáfha tA me;a; o lrjQ miq wE ye¢ ñá folla tlalr th nd <Õ ;snQ jÜáh u;
      ;enqjd h' ;ek ;ek lekao fld< lE,s ±ù .e,ù f.dia ;snQ frdáh lsisÿ weys,a,la
      ne,s,a,la ke;sj .kakg uu jEhï lf<ñ'
      “msÉfphs" msÉfphs' l,n, ke;sj b¢ka álla” wlald lSjd h' uu weh lshQ foh
      fkdweiqKdla fuka frdáh f.k th w;ska w;g udre lrñka yd thg msôñka
      biaf;damamqjg ÿj .sfhñ'
      ó<Õ i;sh fyda fol we;=<; .fï ljqre;a l;dny jQfha fi!LH mÍlaIlf.a meñŒu
      .ek h' iuyreka Tyq ye¢kajQfha ‘iekaáfmdaÜ’ hk kñks' iuyre jeisls<shla idod
      .ekSfï wjYH;dj .ek lSy' iuyreka l;d lf<a tys we;s ÿIalr;d .ek h' ;j;a
      iuyrekaf.a wjOdkh fhduq ù ;snqfKa bkaiamelag¾ lS mßÈ l%shd fkdl< fyd;a
104
isÿ úh yels lror ms<sn|j h' ;d;a;d wh;a jQfha fï ;=kajeks fldgig h' Tyqf.a
fkdflfrk fjolug Tyq flda÷ref;,a y;amÜghla fidhkakg mgka .;s'
“ldg ;sfhk i,a,s o@” Tyq jrla wihs'
“;sfhk fohla úl=K,d yß i,a,s fydhd .;a;d lshuqfld' flda b;ska ndia,d@”
kej; wihs'
j¾Idjla jei mdhkakdla fuka l;dny o ld,h;a iu. ;=r,a ù hkakg úh' i;s
fol;=klska th yeu fokdgu wu;l ù .sh f,ila fmfkkakg ;snq‚' tfy;a
ulrd ksod .;a;d úkd ñh .sfha ke;' wksla wh kskaog .sh w;r W! h<s;a keÕsg
.u mqrd ieß irkakg úh' udi follg muK miq .fï kd.ßl fl<jf¾ isg
l=Kq biameÜgr h<s;a fyd,auka lrk nj l,a;shd u ±k.kakg ,eìK' tf;la ksod
isáfhda jyjyd wjÈ jkakg jQy¦ wjÈ ù ÿj mek weúÈkakg jQy' isfuka;s fldÜgh
fol" .,a yd je,s iuÕ yeu f.orla <Õu mdfya f.dv .efikakg úh' th
fïika ndiajrekag jev wêl" b;d jdisodhl ld,hla úh' jevla ke;sj ;ek ;ek
ria;shdÿ fjñka isá .egjrfhdao zyÈis ndiajrekaZ jkakg jQy'
wfma f.org ndia flfkl= wd Èkh wmg úfYaI ojila úh' u,a,s;a ud;a muKla
fkdj kx.sj;a Tyq <Õska bj;g .sfha ke;' Tyq fh§ isák wdYap¾hj;a l%shdj foi
wms weismsh fkdfy<d n,d isáfhuq'
ndia m<uqfjkau rg wU ,E,sj,ska y;/ia fldgqjla ;kd,S h' bka wk;=rej leg
l¿.,a" je,s yd isfuka;s j;=frka ñY% lr" tA noduh hlv ±,la ueÈ fldg ,S fldgqfjys
±ó h' tfia lf<a ueo È.ska wähla muK m<,ska wÕ,a y;rla muK jQ;a o È.á
y;/ia fldgqjla fífrk mßÈ h' fmdähg fmkqK;a fï jevh i|yd Tyqg iïmQ¾K
ojila .; úh' iji jeisls<s ,E,af,a iqo ;nd Tyq .;ukdj;a /f.k wdmiq .sfha
miqjod Wfoa ,E,a,g j;=r bi f;ñh hq;= hehs wmg Wmfoia §fuka blaì;sj h'
yßhgu fykyqrd md;ajQfha wm fï wjjdoh ls%hdjg mßj¾;kh lrñka isáh § h'
“,E,a, ±ïug jeisls<shla yefokjo ñksfyd@ iqudk follska yokj lsh, fkao
                                                                                  105
      tod fmdfrdkaÿ WfKa@ ±ka iqudk fol fkfuhs" udi follg;a jeäh we;s'”
      “kE wdhsfndajka" fï ojia áfla tl È.g u l=Uqre jev ;snqK' tAlhs bjr lrkak
      neß jqfKa'”
      “j< lmkak mgka .;af;j;a ke;=jhs ‘;ju kE’æ .Efj" ;j iqudk follska jev
      bjr lr, fkd;snqfKd;a n,d .; yels" ldgo jrÈkafk lsh,'”
      “yeu fokd u ,E,s ouk yskao ±ïu ñil j<la ´kehs lsh, ug kï l,amkdjla
      j;a WfKa kE'” hs fi!LH mÍlaIljrhd msg;a j .sh blaì;s ;d;a;d ;kshu lS h'
      jeisls<s ;ekSug lsisu Wkkaÿjla fkd.;a lsysm fofkl=g u kvq mejÍug ,shd
      f.k .sh nj ie,jQfhka miqjod u j<la lemSu wdrïN lrk ,È' th ;d;a;dg u
      l< yels fohla jQfhka Wmfoia yefrkakg fjk Woõjla lsisjl=f.ka wjYH
      fkdù h' jf<ka miq kej;;a jev k;r úh' tA" fujr;a fi!LH mÍlaIl i;s
      folla we;=<; fkdmeñ‚ neúks' tfy;a yh uilg muK miq h<s;a Tyq f.org
      md;a jQ l, .e,ù .; yels jQfha fkdj¢k je÷ï je|" flfia fyda ;j i;s folla
      we;=<; jeisls<sh ;kd ksu lrk njg fmdfrdkaÿjla §fuka blaì;sj h'
      ;j ÿrg;a fuh l,a±ñh fkdyels h' wvla jev wjika lr we;s ksid tfia l,a
      ±ófï f;areula o ke;' kvq" Widú hkq fndfyda .eñhkag fuka u ;d;a;dg o
      fr!rj krlh jeks Nhdkl foaj,a h' fï ksid f.org mqxÑ meáhl= we;s jQjdla
      fuka" f.a lsÜgqj mqxÑ jeisls<shla ;eksK' fï mqxÑ megjd uy tldg;a jvd ,iaik
      úh' uy f.or ìu f.duueá h' fuys isfuka;s h' uy f.hs ì;a;sj, f.du ueá h'
      fuys iqÿyqKq h' kElu yeÕùug fuka fofla u jy, fiú,s lr ;snqfKa fmd,a
      w;=j,sks' fmdä tldf.a Wmka Èkh 1924'12'1 hkqfjka W¿jiaig Wäka fldgd
      ;sì‚'
      jeisl<sh ;kd ksu jQ kuq;a wms lsisfjla th mdúÉÑ fkd lf<uq' kS;sfhka .e,ùug
      fi!LH mÍlaIlg;a wmg;a wjYH jQfha f.dvke.s,a, muKls' jeisls<sh ;ekSfuka
      miq th wksjd¾hfhka u mdúÉÑhg .kq we;ehs bkaiamelag¾ is;=jd o úh yels h'
106
wms kï thg llal=iaish lshd j;a fkdlSfjuq' wmg kqyqre th wm ye¢kajQfha
‘jeisls<sh’ hk kqyqre" tfy;a f.!rjdkaú; kñks' fï w;r u,a,s;a kx.S;a th
fjk;a jevlg fhdod .;ay' tkï fi,a,ï n;a bùug;a" fi,a,ï lv ±óug;a hæ
iEuodu WoEik wms tla tlaflkd tl tl Èidfjka le,E frdog msúfiuq' m÷re
wE;a uE;a lr ßx.k wmg flfkl=g ksoyfia jdä ù isàug ;rï bvlv we;sj
.ia fld<kaj,ska jg jqKq ìïlvla yuq fjhs' .ia uE;a lrk wäh ;nk yçka u
ks,ueis yuqodjla rEx .df.k wyig keÕ wdfjd;a wms t;ekska jydu miqnisuq'
jkfrdÈka msgjk msßñka fl<ska u hkafka j;a; my<ska .,d hk we< mdr fj;g h'
.eyekq j;=r mksÜgqjl=;a /f.k fmd,a w;= ueiaig;a or ueiaig;a w;r jk ysia ìï
;Srejg h;s' fuys msgqmiska nvjeáhls' bÈßmiska tkid,a m÷re lSmhls' tfyhska
tys .sh flfkl= msg; isák wfhl=g fmfkkafka ke;'
rd;%s ld,fhys kï le,E frdfoys o wr ;rï we;=<g hEu wjYH fkdfõ' fï .ukg
jvd;a u fyd| fmd,a lgqjl .ik ,o bámkaouls' fmd,algqj wksla me;a;g yrjd
;enQ l,ays b|f.k isák ;eke;a;d fkdfmfkk fyhsks' tfy;a yeuodu f.or
bámkaoï we;af;a ke;' jeiaila iq<Õla wef;d;a l=mams ,dïmqj f.k hEug o kqmq¿jk'
túg yq¿ w;a;lg;a jvd fyd| ykiails' iuyr ykiq b;du;a WmldrYS,S h' tAjd
t<sh wkjYH úg álla ks¢ lrjd" wjYH úgl o,ajd .ekSug mq¿jk' t<sh we;;a
ke;;a mdrla f;dgla wmú;% fkdlsÍug ljqre;a mfriaiï jQy' tfia l<fyd;a
wfOdauqLfhys f.ä iEfo;ehs hk úYajdih ld ;=<;a ;Èka uq,a nei f.k mej;s
neúks'
w¨;a wjqreoafoa w¨;a mka;shlg .sh úg wmg b.ekajQ úIhka w;r fi!LH úoHdj o
úh' úIîc yd laIqø m%dŒka ms<sn|j o fuys§ W.kajkq ,eìK' tA wkqj we;eï f,v
frda. iEÿfKa Tjqkaf.ks' fuh fuf;la ud is;d isá frda. ksodkj,g jvd fjkia
úh' l=uk f,vla iE§ fjo uy;d <Õg .sh;a Tyq lSfõ jd;h" ms; ke; fyd;a fiu
lsmSfuka th ygf.k we;s nj h' wïud yd ;d;a;d;a th tfia u úYajdi l< w;r
hlaI fodaI yd fm%a; fodaIj,skao f,v yg .kakd nj Tjqka w;r we;s jQ l;dniaj,ska
meyeÈ,s úh' fï mriamr úfrdaO Ndjfhka ud ;=< úu;shla yg .;af;ka uu
mdif,a W.;a lreKq .ek wïudg lSfjñ'
      “fmf¾;fhd lEu lkafk kE' lEug ÈIaáh fy<kj' tfyu ÈIaáh fy<mq lEu
      ldmqjyu ;uhs f,v fjkafk'”
      úu;sh uq¿ukska u my kqjQj;a wïud lshQ foh we;a; jkakg we;ehs uu tfõf,a
      is;=fjñ' tfia jqj;a mdif,a § fi!LH mdvu ;j ÿrg;a bf.k .kakd úg tA
      bf.k .kakd lreKq jvd i;Hhhs isf;kakg úh' jeisls<s mdúÉÑ fkd lsÍu ksid
      mdpkh" fld,rdj" fldl=mKq frda.h jeks f,v frda. we;s jk njo lsheú‚'
      mdif,a fmkajQ ‘ueðla’ fyj;a ksi, rEmrduq m%o¾Ykhl § fldl=mKq frda.Skaf.a
      wiQÑ ud¾.fhka fldl=mKq frda.h me;sfrk PdhdrEm olakg ,eîfuka fï woyi
      jvd;a ;yjqre úh' tmuKla fkdj" jeisls<s mdúÉÑh w¾:j;a l%shdjlehs o tA;a;=
      .ekaú‚'
      úhmeyeoï fldg uykais ù jeisls<shla ;kd w,xldrh i`oyd ;nd .ekSfï f;areu
      l=ula o@ le,E frdog jÈoa§ jrla folla u mhg ±kqKq ms<sl=,a iam¾Yh u;la jk
      úgla ysßls;hla we;s lr,hs' fï yefrkakg" w¨;a NdKavhla Ndú;hg .ekSug
      flfkl= ;=< we;s jk wdYdjg iudk wdYdjla o ud ;=< we;'
      uq,ska u ud jeisls<sh mdúÉÑhg .;af;a f.or ldgj;a fkd±fkk mßÈ h' u,a,s
      fyda kx.S tys fkdf.dia fld< frdvq úisÍ ;rula zwmsßisÿZ ù ;sîu o ug myiqjla
      úh' jeisls<sh m%fhdackhg .;a;;a c,h i|yd tÈk o uu we<mdrg .sfhñ' f.dia
      fj,ahdfha Wv hg n,d" lsisfjl= fmfkkakg fkdisáfhka t;eku jdä jQfhñ'
      	
      flfia jqjo fuh ug u ;ks lr ;nd .ekSug ;rï znr jeäZ w;a±lSula úh' msg
      hd¿jl=g th fkdlsh yels h' f.oßka jqj o lsj yelafla u,a,sg muKls' u,a,s ud
      is;+ ;rï úYajdijka;fhla fkdù h'
      “wïfï''''” hehs lg mqrjf.k Tyq l=iaish foig ÿjkakg iQodkï úh' uu w;ska
      w,a,d Tyq k;r lf<ñ'
      “´l Th ;rï w~fnr .ykak fohla fkfjhs' ±ka ljqrej;a le,E .dfk ßx.kafk
      kE” hs uu lSñ'
108
wïudg fkd lSj;a Tyqg o th ;ksj /l .; yels ryila fkdù h' Tyq th kx.Sg
lshd ;sìK' kx.S th wlaldf.a lfka ;enqjd h'
“xyaæ thdg ú;rla fudl o@ uu;a fyg hkjd'” hs kx.S ;¾ckh o l<d h' “Wvy f.or
.=Kj;S, wmg yeuodu yskd fjkj" llal=iaishla yodf.k fmkqug ;shdf.k bkakj
lsh,'”
miqÈk Wfoa kx.S fjkodg;a l,ska f.hska fodrg neiaid h' j;=r mksÜgqjla mqrjd
.;a wE jeisls<shg je§ fodr jid .;a;d h' tÈk u u,a,s;a" Èklska follska
wlald;a wïud;a wE wkqlrKh l<y'
;j;a ld,hla ;siafia fmr isß; wkq.ukh lf<a ;d;a;d muKls' <uhska f,dl=
ù f.or fodf¾ úhoï jeã h;a u le,Ej l=vd jkakg úh' tA iu. u ks;r
m%fhdackhg .ekau ksid jeisls<sh o crdÔ¾K ù bka isyska ÿ.|la o yud ths' ±ka
wm th y÷kajkafka o jeisls<sh lshd fkd j llal=iaish hkqfjks' ±ka th ;d;a;dg
jqj o m%fhdack .ekSug wiSre fkdjk ia:dkhla ù we;' tfyhska Tyq tys hk
kuq;a mer‚ weíneyslïj, kIagdjfYaIhla yeáhg bka wk;=rej j;a; my< Èh
mdr fj; hhs'
wNHdi
01'	 jeisls<s Ndú;h ms<sn|j tod .ïuqka ;=< mej;s wdl,amh fln÷ ± hs fuu
     flál;dj weiqfrka úuikak'
04'	 “wmg jeisls<shla flál;dj i|yd fhdod .;a NdIdj tys id¾:l;ajhg m%Odk
     fya;=jls'” úuikak'
                                                                             109
       14 					 Èhuka;s ud,h
      								                                               .S o fudamix ^1850 - 1893&
      yev jev we;sj we£ug me,£ug yelslula fkd ;snqK fyhska wE pdï j wekaÞ h'
      pdïj me,ekaod h; wfkla reÑ-wreÑlï o neßlu lrK fldg f.k ir, wkaoñka
      mj;ajd .;a;d h' tfy;a weh is;ska Ôj;a jQfha ;udg ;rï fkd jk my;a újdyhlg
      ueÈy;a jQ tlshl fuka wikaf;daIfhks' l=ula ksid o h; fyd;a( ia;%Skag l=,hla fyda
      mka;shla fkdue;s neúks; ia;%Ska iïnkaOfhka l=,h yd mka;sh fjkqjg ls%hd
      lrkafka Tjqka f.a rE imqj" ydjNdj ,S,d yd ,,s; ldka;d .;s .=K jk fyhsks'
      Tjqka i;= iyc iqfldau,;ajh;a" bfjka fuka Tjqka ;=< my< jk is;a i;ka weo
      .ekSfï iu;a m%sh ukdm Ndjh;a" w,a,dm i,a,dmfhys p;=r;dj;a Wiia nfõ tl u
      ,CIKh fjhs' t fuka u" tAjd ksid u uqvqlal=fõ jik ;re‚h;a b;d u Wiia
      wd¾hdj;a hk fofokd u tl yd iudk ;;a;ajhlg m;a fj;s'
110
;ud bm§ we;af;a ish¨ u iem iïm;a yd iqL úyrK wdiajdokh lsÍug h hk
yeÕSu ksid wE ksrka;rfhka ÿla fõokdj,g Ndckh jQjd h' ksfjfia È<s÷
wirKlñka" tys ì;a;sj, ld,lKa‚ ÿla nr fmkqfuka" Èrd .sh mqgqj,ska yd
wj,iaik fodr cfk,a frÈj,ska n,j;a fia is;a ;ejq,g m;a wE ukia;dmfhkq;a
mYapd;a;dmfhkq;a ld,h .; l<d h' wehf.a iudc ;;a;ajfha isá wfkla ia;%shlg
lsis u wuq;= fYdalhla fyda wuq;= fodïkila we;s fkdjk fï ish¨ u foaj,ska
wE lkiai,a,g;a lk.dgqjg;a m;a jQjd h' wehf.a l=vd ksfjfia jevm< lr §ug
meñ‚ fufyldr ±ßh ±lSfuka wef.a is; fodïkia iy.; lgql is;sú,s rdYshlska
msÍ b;sß .sfha h' fmr È. uyd¾> ;srfrÈj,ska w,xldr lrk ,o" Wia f,dalv
myka relaj,ska tAldf,dal lrk ,o" .sks Wÿfka iqj myia okjk WKqiqu lrK
fldg f.k úYd, w;a mqgqj, je;sr ks¢nrj isák" irejd, we| .;a ±jeka;
fiajlhka fofokl=;a úiska wdjf;aj lrkq ,nk" ksy~ ksYaYío wka;¾ .¾Nd.dr
ms<sn| isysk wE is;ska ujd .;a;d h; wk¾> fl!;=l jia;+kaf.ka msreKd jQ iQlaIau
l¾udka;hkaf.ka fyì .Dy NdKavj,ska o t,a,k ,o mqrdK fiao ;sr frÈj,ska
úÑ;% jQ w;súYd, Yd,d o iEu .eyekshl u B¾IHd mrjY jQ;a m%d¾:kSh jQ;a is;ska
wY%h lsÍug wdYdfjka isák Ñr m%isoaO ñksiqkaf.ka ieÿKq b;d úYajdiS ñ;=rka
iaj,am fokl=kaf.a m%sh iud.uh i|yd u fjka lrk ,o iq.kaOj;a iqkaor wd.dr o
is;ska ujd .;a wE tAjd ms<sn| l,amkdfjka ufkdaf,dalhl Ôj;a jQjd h'
	Èk ;=kla mrK jQ fïi we;sß,a,la t<k ,o rjqï fïihg rd;%S wdydr i`oyd jdä
 jQ weh" ;ud bÈßfhka ys| .;a ieñhd iqma n÷fkys jeyqï wßñka uy;a m%fndaOhlska"
 “wd" yß fIdala iqma tlla fk! fuÉpr ri we;s fjk lsis u wdydrhla kE!”
 hs m%S;s rdjhla keÕ+ úg" l,amkd l<d ì;a;sj, t,a,k ,o fm!rd‚l ukqIH
 j¾.hkaf.ka yd foõ ,shkaf.ka ieÿK jk frdol mshd yUk woaN+; mlaISkaf.a
 rEm igykaj,ska msreKq j¾Kj;a ;srfrÈ .ek h; ldka;sfhka le¨ï úys¥ ß§uqjd
 n÷ka .ek h; m%Œ; wdydr mdk .ek h; wdYap¾hj;a ;eáj, nyk ,o ri uijq¿
 .ek h; fg%!Ü u;aiHhkaf.a <d r;a meye;s ui fyda jgq l=re,a,kaf.a w;a ye¢
 wkqNj lrk .uka u f;areï .ekSug kqmq¿jka u|yila uqjf.ys r|jd f.k ryia
 fl¢ßj,ska lshkq ,nk ,,fkdampdß ix,dmhkag weyqï lka fok wkaou .ek h'
wehg we÷ï me,÷ï fyda uq;= ue‚la fyda lsisjla fkd;snqfKa h' tfy;a weh wdYd
 lf<a o tAjdg u h' ;ud bm§ we;af;a tAjd i|yd u he hs is;+ wE" wkHhka jYS lr
 .ekSug;a" wkHhka úiska m%d¾:kd lrkq ,eîug;a" fnfyúka u m%shxlr ùfuka
 wkHhkaf.a uk kqjka fmdf,dUjd .ekSug;a we;a kï fl;rï fyd| ± hs l,amkd
 l<d h'
wehg ;ud yd tlg bf.k .;a ñ;=ßhla isáhd h' ñ;=ßh ne,Sug f.dia fmr<d wd
iEu úfgl u wE n,j;a Ñ;a; ika;dmhlg yd ÿla fõokdjlg Ndck
jQjd h' ñ;=ßh yuq ù wdmiq tk weh" Èk .Kkdjla u ÿlg yd fodïkig o
ixfõ.hg yd ika;dmhg o f.dÿrlaj y~d je,mSu isß;la jQfha h; t fyhska wE
;j;a ñ;=ßh ne,Sug fkd hEug is;d .;a;d h'
                                                                                111
      tla;rd ikaOHdjl § f,dl= ,shqï ljrhla w;ska .;a wef.a ieñhd uy;a
      ikaf;daIhlska ksfjig meñ‚fha h'
      	jyd u ljrh brd ,shqu újD; l< wE" t;=<ska uqøs; ldâ m;la t<shg .;a;d h' tys
       fu fia uqøKh lr ;sìK:
      	fuu ldâ m; lshjd neÆ wE" ieñhd n,dfmdfrd;a;= jQ wkaoñka m%fudaohg m;a jkq
       fjkqjg wj{dfjka th fïih u;g úis lr ±uqjd h'
      “wehs wfka" uu ys;=jd Thd ´lg i;=gq fjhs lsh,d; Thd ljod j;a .ukla ìukla
      hkafk kE fka; b;ska tAlg;a tlal fïl fyd| wjia:djla' ´l ux .;af;a fld
      ;rï jfoka fmdfrka o; fyd|g f;dar,d fír,d hs ´jd fokafka; ,smslrejkag
      ,efnkafka fndfydu ál hs; o<ldrfhda Tlafldu ál tfya È Thdg n,d .kak
      mq¿jka fõú'”
fldamfhka Tyq foi ne,aula fy¿E wE fkd bjis,a,g m;a jQjd h'
      fuúg Nd¾hdj y~kakg mgka .kq ±lSfuka wkao ukaoj úlaIsma;hg m;a jqKq Tyq
      lSug lgg .;a foh;a k;r lr .;af;a h' wef.a fk;a fldkaj,ska úYd, l÷¿ ì÷
      folla u;= ù uqj fofldkg rErd niskakg ù h'
      	fuys § n,j;a jEhulska ;u fYdalh ue~ .;a wE" f;;a fldmq,a ;, msi ouñka
       ikaiqka ú,dihlska ms<s;=re ÿkakd h'
112
“kE" fudl=;a kE. ug w¢kak w÷ula kE' tAl yskaod Th mdáhg hkak nE' ug jvd
fyd|g we÷ï me,÷ï ;sfhk Nd¾hdjla bkak hd¿fjl=g ´l fokak'”
n,dfmdfrd;a;= iqka ù hEfuka Tyq n,j;a fia fodïkhg m;a jQfha h'
“fï n,kak ueá,avd"” hs Tyq WfoHda.fhka mejiqfõ h' “iEfyk we÷ulg lShla
ú;r hdú o@ fjk .uklg ìuklg;a we| f.k hkak mq¿jka úÈfh tllg"
fndfydu pdï mfya'”
	
wE" wrmsßueiafuka hq;= ,smslrejdf.ka tflfKys u m%;slafIam lsÍula fyda
úiauhdl+, rdjhla fyda fkd ,eîug kï lsj hq;af;a fl;rï uqo,a m%udKhla o
hkak is;ska .Kka n,ñka ;;amr lSmhla fï .ek l,amkd lr ne¨jd h' wjidkfha
§ wE u|la melsf<ñka fufia lSjd h:
“yßhg u ug lshkak nE" tA jqK;a ux ys;kjd ma/kal= ydr iShlska ú;r msß uy
.kak mq¿jka fõ ú lsh,d'”
	fuh weiSfuka ,smslrejd u|la iqÿue<s ù .sfha h' l=ula ksid o h;aa; bre Èkj, §
 ;u ñ;=rka iuÕ jgqjka fjä ;eîu i|yd kdkaf;a¾ ;ekakg B<Õ .%SIau R;=fõ
 isg hk woyiska ;=jlal=jla ñ, § .ekSug Tyq b;sß lr f.k ;snQ uqo,a m%udKh o
 yßhg u tA .Kk u jQ fyhsks'
	t fia jqj o Tyq" “fyd| hs" ux Thdg fokakï ma/kal= ydr iShla; ,iaik u we÷ula
 .kak W;aidy lr ,d n,kak"” hs lS h'
	W;aij Èkh <Õd jkakg ù h' tfy;a f,dhsi,a uy;añh ÿflka yd fÞïkiska
 isákq olakg ,eìK' flfia jqj o" wef.a we÷u kï iQodkï j ;snqfKa h' tla;rd
 ikaOHdjl § wef.a ieñhd wehg l:d lf<a h' “fudl o ±ka Thdg fj,d ;sfhkafka@
 ±ka ojia ;=kl fjf,a b|ka Thd álla wuq;= úÈhlg hs bkafka@”
“u,a álla .y .kakfld"” hs wef.a ieñhd mejiS h' “wjqreoafoa fï ldf, È u,a
we£u ;uhs w¨;a u mkafka; ma/kal= oyhla ÿkaku fyd| ,iaik frdai u,a fol
;=kla .kak mq¿jka fõú'”
tfy;a fï lshqu wE fkd ms<s.;a;d h'
                                                                                113
      “kE'''' fmdfydi;a .Ekq ueoafoa ÿmam;a úÈhg bkak tl ;rï ,eÊcd ke;s jevla
      kE'”
      “Thd fldÉpr fudav o!” hs fuys § wef.a ieñhd tla jr u rdjhla keÕ=fõ h'
      “.syska yïn fjkakfld Thdf. hd¿jdj: f*dfriaáh¾ fkdakdj' yïn fj,d"
      miafi .syska fok lx b,a, .kakfld lkg lrg od .kak fudlj;a. tfyu tlla
      lr .kak ;rug hd¿lula ;sfhkjd fkao@”
      	Bg miq Èk ;u ñ;=ßh ne,Sug .sh wE ;udg uqyqK mdkakg ù we;s ÿIalr;dj .ek
       wehg lSjd h'
      	fuys § uq,ska u f,dhsi,a uy;añhf.a wei .eiqfKa j<¨ j.hlg h; wk;=re j uq;=
       ud,hla o Bg;a miq j rkska yd rejkska ksujk ,oaod jQ;a úYsIag leghñka w,xldr
       jQ;a fjkSishdkq l=reihla o wE ÿgqjd h' fï r;akdNrK tlska tl f.k me,| .;a
       f,dhsi,a uy;añh tAjdfhka ,efnk w,xldrh i,ld .kq i|yd legm; bÈßfha
       isg .;a;d h. blaì;sj tAjd <syd ;eîug is; idod .; fkd yels jQ wE" melsf<ñka
       jßka jr" “fjk wdNrK fyau uql=;a keoao wfka@” hs ñ;=ßhf.ka m%Yak l<d h'
	W;aij Èkh t<ôfha h' t Èk W;aijhg iyNd.s jqKq f,dhsi,a uy;añh W;al¾Ij;a
 wkaoñka fmkS isáhd h' W;aijhg meñK isá wka ish¨ u ldka;djkag jvd
 rEu;a jQ;a ydjNdjfhka msreKd jQ;a ,d,s;Hj;a jQ;a wehf.a uqjf.ys bjiqï fkd
 ÿka ikaf;daIhlska /÷Kq u|yila ù h' iEu msßñfhla u o,ajd .;a fofk;ska
 wehg ne¨ï fy¿fõ h; weh f.a ku l=ula ± hs úuiqfõ h' iEu fofkla u wehg
 y÷kajd fokq ,eîug wdYd lf<da h' leìkÜgqfõ iEu ks,Odßhl= ;=< u weh iuÕ
 fjd,aÜia N%uK kegqul fh§fï wdYdjla my< úh' wud;Hjrhdf.a ne,aug o wE
 yiq jQjd h'
	
weh wdmiq .sfha w¨hu y;rg muK h' ueÈhï /fha isg wef.a ieñhd" ;u
ìßhkag ikaf;daIfhka ld,h .; lsÍug bv y< ;ud yd iudk jQ ;j;a ieñhka
;sfokl=ka iuÕ ysia md¿ ldurhl kskafoka miq jQfha h'
	wdmiq hEug ierfi;a § Tyq f.kjq;a ;snQ í,ekaflaÜgqj wehf.a lr jgd oud
 fmrù h' idudkH ckhdf.a È<s÷ fmdfrdakhla jQ th;a kegqï W;aijhg we| isá
 idvïnr we÷u;a w;r jQ fjki lemS fmksK' fï .ek wehg o yeÕS .sh fyhska
 w.kd f,dï lndj, ±jfgñka isá wfkla ldka;djkaf.a weig yiq fkdjkq i|yd
 t;ekska yels blaukska m,d hdug wE W;aidy l<d h' tfy;a f,dhsi,a uy;d weh
 k;r lr .;af;a h'
	tfy;a Tyqg lka kqÿka wE" jy jyd ;rmamq fm<ska my<g neiaid h' tfia nei
 ùÓhg ng Tjqkag l=,S ßhla fidhd .ekSug fkd yels ù h' t fyhska Tjqyq wE;
 .uka .;a l=,S ßheÿrkag y~ .iñka" l=,S ßhla fidhñka bÈßhg hkakg jQ y'
iS;f,ka fjjq,ñka lkiai¨ iy.; is;ska" Tjqyq fiaka kÈh foig .uka
lf<da h' wjidkfha § fiaka k§ nv" nvq f.dv ndk fõÈldfõ § rd;%sfha tyd fuyd
                                                                              115
      hk tkakd jQ o ;u ld,lKa‚ ÿlanr ;;a;ajh Èjd ld,fha § fmkaùug ,Êcdfjka
      fuka meßia k.rh wjg flÈkl j;a oyj,a l, § olskakg fkd ,efnkakd jQ o
      tA mer‚ mkakfha r:j,ska tlla Tjqkag olskakg ,eìK'
      	fuu l=,S r:fhka foa ud;¾ ùÓhg meñ‚ Tjqyq fYdaldl=, j ;ukaf.a ksfjig md
       keÕ+ y'
      	wehg kï ±ka ish,a, u wjidk h. tfy;a Tyq l,amkd lf<a h<s;a Wfoa oyhg ;ud
       ld¾hd,fha fmkS isáh hq;= ùu .ek h'
      “wehs fudl o fï@” hs fï jk úg wvla ÿrg we÷ï udre lr isá wef.a ieñhd
      m%Yak lf<a h'
      	lsj fkdyels ;rï fõokdjlska mSä; jQ wE Tyq foig yereKd h'
      	blaì;sj Tjqyq wef.a fmdfrdakfha /<s w;r;a we÷fï /<s w;r;a idlal=j,;a ne,sh
       yels wfkla iEu ;ekl;a ud,h jeà we;a± hs mÍlaId lr neÆ y' tfy;a Tjqkag
       th fidhd .ekSug fkdyels jQfha h'
      “mdáh bjr fj,d wdmyq tk fldg udf, ;snqKhs lsh,d Thdg u;l o@” hs Tyq
      weiqfõ h'
      	Tjqyq N%dka;j Tjqfkdjqkaf.a uqyqKq n,d .;ay' wjidkfha § f,dhsi,a h<s;a jrla
       we֕ ,d .;af;a h'
116
“wms wdmq mdr Èf.a wdmyq mhska u ux hkakï"” hs Tyq lS h' “mhska u .sys,a,d fydhd
.kak mq¿jka o lsh,d n,kakï"”
	fufia lshQ Tyq f.hska t<shg nei hkakg .sfha h' isÿ jQ fohska wka;hg u ueé
 .sh f,dhsi,a uy;añh isys l,amkdfjka f;dr j we|g hEug o Yla;shla fkdue;sj
 kegqï W;aijhg we| f.k .sh we÷u msáka u mqgqjlg ù .=<s .eiS n,d f.k
 isáhd h'
	Wfoa y;g muK wef.a ieñhd fmr<d ksfjig meñ‚fha h¦ Tyqg ud,h iïn ù
 fkd ;sìK'
	tA uq¿ Èkh u wE fï ìhlre úm;ska lïmdjg m;a j wdl=, jHdl=,j .sh ukiska
 ld,h .; l<d h'
f,dhsi,a iqÿue<s j" we§ .sh uqyq‚ka rd;%sfha ksfjig meñ‚fha h'
“±ka b;ska ;sfhkafk" hd¿jdg ,shqula odkak"” hs Tyq lS h' “udf, .dxpqj levqK
yskaod tAl yokak ÿkakhs lsh,d ,sh,d wßkak' t;fldg wmsg fïl .ek ;j;a
fidh,d n,kak l,a ,efíú'”
tu iqudkfha § wjqreÿ mylska jhig f.dia isá f,dhsi,a uy;d" “±ka b;ska ke;s
jqKq udf, fjkqjg fjkska ud,hla wms wrka fokak n,kak ´fk"” hs mejiqfõ h'
B<Õ Èkfhys Tjqyq ud, fmÜáh o /f.k tys ku i|ykaj ;snQ iaj¾KdNrK
fjf<kaod fidhd f.k .sfhda h' l=ú;dkais fmd;a fmr<d neÆ fjf<kaod" —fï
udf, úl=K,d ;sfhkafk uu fkfjhs fkdakd' uu ud, fmÜáh ú;rla iuyr
fj,djg úl=Kkak we;s"” hs lSfõ h'
      	Èk ;=kla hk ;=re th fkd úl=Kd ;nd .kakd f,ig;a fmnrjdß udih wjidk
       ùug m<uq ke;s jQ ud,h iïn jqK fyd;a fï ud,h ma/kal= ;sia y;r odylg
       wdmiq .kakd f,ig;a Tjqyq weúá,s lr" fjf<kaodf.ka leue;a; ,nd .;af;da h'
      	ienúka u Tyq th Khg .;af;a h' tla whf.ka ma/kal= odyla o ;j;a whl=f.ka
       ma/kal= mka odyla o ;j;a fo ;eklska ¨ù myla yd ;=kla o Tyq Khg .;af;a h'
       fï i|yd fm%dñiß fkdÜgqj,g w;aika ;enQ Tyq úkdYldÍ .súiqïj,g ueÈy;a ù h;
       wêl f,i fmd,S wh lrkakka yd uqo,a Khg fokakka iuÕ ne÷ïj,g t<UqfKa h'
       Tyq ;udf.a uq¿ wkd.;h u Wlia lf<a h; f.ùug yels fõ o yels fkd fõ o
       hkak fkd ±k u Kh ms<sn| ,shlshú,sj,g w;aika ;enqfõ h' fufia wkd.;fha §
       ú£ug isÿ jk ÿla mSvdjka yd lïlfgd¨ o oreKq w.ysÕlï yd wdmodjka o YdÍßl
       jQ;a udkisl jQ;a wdm;a;Ska yd úm;a;Ska o .ek ìfhka we,f<ñka u Tyq ma/kal=
       ;sia yh oyi f.k f.dia w¨;a ud,h ñ, § .ekSug fjf<kaod f.a fïih u;
       ;eî h'
      f,dhsi,a uy;añh ud,h /f.k" fmr<d f*dfriaáh¾ uy;añh lrd .sh úg weh
      fkdreiakd ú,dihlska fufia lSjd h:
“óg l,ska fkao fïl f.k;a fokak ;sjqfK@ ug;a ´l ´k flrejd kï tfyu@”
      	f*dfriaáh¾ uy;añh" ;u ñ;=ßh ìfhka is;d f.k isá mßÈ ud, fmÜáh újD;
       lr fkd ne¨jd h' tys ;snqfKa fjk ud,hla nj ±k .;a;d kï weh l=ula is;kq
       we;a o@ ;ud fyrlehs is;d fkd .kakS o@
	iEu udihl § u iuyr fkdaÜgq f.úh hq;= jQ w;r" iuyr fkdaÜgq w¨;a lr .;
 hq;= ù h¦ fu fia fu mßoafoka ld,h .; ù .sfha h'
	wef.a ieñhd ijia ld,fha § lsis hï fjf<kaol=f.a .sKqï jd¾;d ilia lsÍfuys
 fhÿfKa h¦ fndfyda úg rd;s% ld,h Tyq .; flf<a mekai nd.hlg msgqj .Kfk
 msgm;a lsÍfuys fh§fuks'
	wjqreÿ oyh wjidkfha § Kh ;==reia ish,a, u wêl fmd,S .kakkaf.a uqo,a o je,a
 fmd,sfhka tl msg tl tl;= jQ uqo,a o wdÈ jYfhka Kh ;=reia ish,a, u Tjqyq
 f.jd ksoyia lr ±uQ y'
tu ud,h weh w;ska ke;s fkdjQfha kï l=ula isÿ úh yelsj ;snqfKa o@ ljqre th
oks;a o@ ljqre okska o@ Ôú;h fl;rï woaN+; ckl o@ fl;rï fmrf<kiq¨ o@
wmf.a úkdYhg fyda .e,ùug jqjukd lrkafka fl;rï iq¿" fl;rï w,am ud;%
fohla o@
tla bre Èfkl" i;sfha jevj,ska úfõlhla ,nkq i`oyd Idx fi,sfiays weú§ug
.sh f,dhsi,a uy;añhg" l=vd orejl= w;ska w,a,d f.k .uka lrñka isá ia;%shla
yÈisfha u olskakg ,enqKd h' tA f*dfriaáh¾ uy;añh jQjd h' wE tl, ;reK
úfha isá wkaoñka u" fhdjqka núka hq;=j rEu;aj iqkaorj isáhd h'
                                                                               119
      	f,dhsi,a uy;añh wdfõ.hkaf.ka le,ö .shd h' wehg l:d l< hq;= o@ Tõ"
       i;a;lska u l:d l< hq;= h'
      	±ka ish,a, u f.jd wjika lr we;s fyhska ish,a, u wehg fy<s l< hq;= h' tfia
       fkd l< hq;af;a ukao@
      	weh y÷kd .ekSug f*dfriaáh¾ uy;añhg fkd yels jQ fyhska" ÿmam;a È<s÷ ia;s%hl
       ;udg fufia okakd y÷kk kshdfhka wduka;%Kh lsÍu .ek wE mqÿuhg m;a jQjd h'
       “ug fï tlaflkdj w÷kkak nE"” hs wE f.d;.iñka mejiQjd h' “fudlla yß
       jer§ula fj,d fjkak we;s'”
      “Tõ" tod Thdj yïnq fj,d l:d nia lr,d .sh ojfi b|ka wo jk ;=re uu úkao
      lror ysßyer wkka; hs''' wm%udK hs''' b;ska tA Tlafldau ux úkafo Thd yskaod'''”
      “tod wud;HdxYfha mdáhg ug we| f.k hkak Thd §mq Èhuka;s ud,h Thdg u;l
      o@”
      “kE" ux tAl wdmiq f.keú;a ÿkafk kE' ux wdmiq f.keú;a ÿkafk tA udf, jf.a
      u fjkska ud,hla' b;ska myq jqKq wjqreÿ oyh ;siafia u wms tAlg Kh f.jqjd'
      Thdg f;afrkjd we;s fka" fudlj;a u ke;s wmsg tÉpr i,a,shla f.jk tl f,ais
      jevla fjkak neß ú;a;sh''' fldfydu yß wms tA Kh ál f.j,d bjr flrejd¦ tAl
      uf.a ys;g f,dl= i;=gla'˜
“Tõ" Thdg tAl f;arefK kE fka o@ wdhs wer,d kE" fol u tl jf.a u hs'”
	fu fia lshQ wE" wdvïnrh;a wysxil ikaf;daIh;a .eí jqKq u|yila mEjd h'
	
n,j;a fia lïmdjg m;a f*dfriaáh¾ uy;añh wehf.a oE; w,a,d .;a;d h'
“wfka" uf.a wirK ueá,avd! uf.a tA udf, fndre Èhuka;s ud,hlaæ fyd|g u jeä
jqfKd;a tAl jàú ma/kal= mkaiShla''''æ”
wNHdi
01'	 Èhuka;s ud,h ke;s ùug fmr isysk f,dalhl Ôj;a jQ ueá,avd miq j ienE
     f,dalfha lghq;= l< wdldrh meyeÈ,s lrkak'
03'	 fuu flál;dfjys w;a±lSu m%ldY lsÍu i|yd wjia:d yd isoaê ksrEmKh lr
     we;s wdldrh idlÉPd lrkak'
04'	 l;=jrhd flál;dfõ pß; icSù f,i ksrEmKh lr we;s wdldrh idlÉPd
     lrkak'
                                                                           121
      15               oEf;a lr.eg isU ikikakg'''
                					                                    uy.u fialr ^1929 - 1976&
    fuu mdvu i|yd fhdod f.k we;s ‘oEf;a lr.eg isU ikikakg’ ks¾udKh
    m%nqoaO ldjH ix.%yfhka Wmqgd .;a fldgils' miq j uy.u fialrhkaf.a fkdm<
    .S; lD;sfhys o ‘m%d¾:kd’ kñka th m< ù we;' fuu mo je, ví' ã' wurfoajhka
    úiska ix.S;j;a fldg úu,d wurfoajhka úiska .=jka úÿ,s .S;hla f,i o .dhkd
    lrkq ,eìK'
	        ud .; fjfyig wdorfhka Èh
	        W,am; mdok mqxÑ mq;=ka
	        ta .; fjfyi u i;=gla fjhs ug
	        Tn isys jk úg mqxÑ mq;=ka
                                                                              123
      	        fooyia mkaish jirla ;siafia
      	        ud ÿgq isyskh mqxÑ mq;=ka
      	        Tn yg f,dalh bÈ lr § ñi
      	        hd fkdyels h ug mqxÑ mq;=ka
wNHdi
      2'	 ks¾udKlrejd ;u ks¾udKh w¾: iïmkak lsÍug w;S; YS% úN+;sh fhdod
          f.k we;s wdldrh w.h lrkak'
      4'	    fuh rij;a ks¾udKhla njg m;a lsÍug rplhd fhdod f.k we;s èjks;d¾:"
             Ndjd¾:" rEmld¾:" ixfla; jeks rpkd Wml%u úuikak'
124
16 							                                                jiaidkh
                                                   r;ak Y%S úfÊisxy ^1953--&
                                                                               125
      “uf.a ìiõfka widmka”" “lsre< uq;= ,syS”" “pkaø uKavf,a ie;mqK mqxÑ idúfha˜"
      “ìïnrla fik. .ejiqK”" “f,kaÑkd uf.a kx.sfha”" jeks ckms%h .S ish
      .Kkla r;ak YS% ,shd we;' r;ak YS% úfÊisxy idys;HOrhdf.a ks¾udK fufyjr
      úu¾Ykh lrñka rÑ; úoaj;a ,sms /ilska iukaú; r;ak YS% kjlúfha pkafødaoh
      lD;sh Tyqf.a ks¾udK Èúh ms<sn| udyeÕs újrKhls' rdcH iïudk /ilska msÿï
      ,;a fuu ks¾udKlrejd cmka “nqkald” iïudkfhka o we.hSug ,la flßKs'
      wo ojfia;a r;ak YS% úfÊisxy isxy, idys;H lafIa;%fha fmdaIKhg ksn| j odhl
      fjñka isáhs'
126
        jeys j,dl=¿ rxpq l÷ uqÿkaj, ,.sk
        ±ka tAú ;eks ìug - iS;, hs uf. is;g
        jeis ifï ? wef|a isyskhla ù bkak
        Tn tkak - b;ska uf. fyg oji ug fokak
wNHdi
04' wÔj jia;+ka iÔjlrKfha § lúhd Ndú; lrk Wml%u idlÉPd lrkak'
                                                                       127
                    isxy, idys;H b;sydih ieflúka
      isxy, ks¾udKd;aul f,aLk w;r mer‚ u tAjd wmg yuq jkafka iS.sß l=regq ,sms
      w;r fõ' moH ks¾udK nyq, j ±lsh yels fuu f,aLk w;r .oHuh mdG lsysmhla o
      wka;¾.; h' iS.sß l=regq ,sms nyq;rhla ijk ishjfia isg oijk ishji f;la wjêhg
      wh;a nj y÷kdf.k we;'
      oïmshd wgqjd .egmoh ±kg yuq ù we;s mer‚ u isxy, lD;shhs' foìi jecd wnd
      i,fujka fyj;a miajk ldYHm rcq úiska fuu lD;sh rpkd lr we;' isxy, NdIdj yd
      tys b;sydih yeoEÍfï § fuh m%n, uQ,dY%hls' úkh .%ka:hla jk isLj<| yd isLj<|
      úksi o idufKar NslaIQka i|yd úkh kS;s ix.%yhla jk fyrK isL yd fyrK isL
      úksi o fï ld,fha § ,shd we;' ldjH Ydia;%hg wod< j ,shjqKq ishnia,lr lD;sh o
      fï hq.fha ìys jQ f,aLk w;r jeo.;a fõ' th oKaä kue;s Ndr;Sh mçjrhdf.a
      ldjHdo¾Y kï w,xldr .%ka:fha wkqjdohls' ishnia,lr l;=jrhd oijk ishji ueo
      Nd.fha ,xldj md,kh l< isjqjk fiak rc;=ud nj ms<s.efka' fuu lD;sh fuka u
      iS.sß legm;a mjqf¾ ks¾udK o fuu wjêfha ,xld iudcfhys ldjH rpkh ms<sn|j
      mej;s Wkkaÿj ixfl;aj;a lrhs'
      §¾> .oH .%ka: yd isjqmo ldjH .%ka: ,sùu wdrïN ù we;af;a oy;=kajk iy oyy;rjk
      ishjia ys § muK h' O¾ufiak ysñhka úiska rpkd lrk ,o ioaO¾ur;akdj,sh iy
      uhQrmdo mßfõKdêm;s nqoaOmq;% ysñhka úiska rpkd lrk ,o mQcdj,sh §¾> .oH lD;s
      w;r m%Odk fõ' isxy, ck Ôú;h yd ne÷Kq mkaish mkia cd;l fmd; o jeo.;a §¾>
      .oH .%ka:hls' th md,s cd;lÜGl;dj wdY%fhka rpkd lr we;'
      mer‚ u isxy, isjqmo ldjH .%ka: f,i ie,flkafka ;sir ikafoaYh yd uhQr
      ikafoaYhhs' mlaISka w; foúhkag hefjk m‚jqv fia ,shù we;s fuu isjqmo ldjH lD;s"
      ikafoaY idys;Hh kñka o ye¢kafõ' fuu iïm%odhg u wkq.; mfrú" .srd" ie<,sys‚"
      yxi" fldals, yd iejq,a wdÈ ikafoaY ldjH myf<diajk ishjfia § muK ,shú‚'
128
lõis¿ñK wdÈ uyd ldjH .Khg wh;a jk" f;dg.uqfõ rdyq, ysñhka rpkd l<
ldjHfYaLrh yd ùod.u ffuf;a%h ysñ rpkd l< nqÿ .=K w,xldrh iy jE;a;Efõ ysñ
rpkd l< .=;a;s, ldjHh o fï wjêhg wh;a isjqmo ldjH w;r iqúfYaI fõ'
by; ±lajqKq idys;H ks¾udK ish,a, iïNdjH idys;H .Khg wh;a flfrk w;r
fï fmf<ys wjidk mqrel f,i ie,flk w,.shjkak uqlfjáf.a l=i cd;l ldjHh
o isjqmo ldjH .%ka:hls'
mq¾;=.SiSka nhsn,h wdY%s; l;d isxy,hg mßj¾;kh lsÍu wdrïN lsÍu o oywgjk
ishji ueo Nd.fha § ,kafoaiSka úiska furgg uqøK Ys,amh y÷kajd foñka nhsn,h
isxy,hg mßj¾;kh lr uqøKh lsÍu o isxy, .%ka:lrKfha kj fjkialï úh'
oykjjk ishjfia § bx.%SiSyq o furg uqøKd, msysgqjd" nhsn,hg wu;r j mqj;am;a"
iÕrd o isxy, mdGlhkag y÷kajd ÿkay' fuu l%shdj,shg iu.dó j isxy, fn!oaO
m%ldYk uqøKhg iajlSh uqøKd, msysgqjd .ekSug iajfoaYsl ck;dj o W;aiql jQy' kj
msßfjka wdrïN ùu;a iu. mer‚ isxy, fmd;a yd iÕrd uqøKhg Tjqyq fm,UqKy'
fï w;r bx.%Sis m%nkaO l;d wkqlrKh lrñka foaYSh ck Ôú;h jia;= lr .;a m%nkaO
l;d ,sùug isxy, rplfhda fhduq jQy'
fuf,i wdrïN jqKq kQ;k isxy, idys;Hfha mqfrda.dóka f,i ie,flkafkda mshodi
isßfiak" ví,ahq'tA' is,ajd" l=udr;=x. uqksodi" /msfh,a f;kakfldaka" ud¾áka úl%uisxy"
uy.ufialr" Ô'î' fiakdkdhl" uydpd¾h tÈßùr irÉpkaø wd§yq h' Tjqyq iïNdjH
idys;Hfhka iy úYaj idys;Hfhka wdNdih ,nñka kQ;k isxy, idys;H lafIa;%h
fmdaIKh l<y' Tjqkaf.a wdNdih ,nñka" f,dalfha kj idys;H m%jK;d .fõIKh
lrñka kQ;k isxy, idys;H lafIa;%hg tla jQ f,aLlfhda fndfyda fj;s' j¾;udk
isxy, idys;Hh fï ish,a, weiqf¾ ks¾udKh fjhs'
                                                                                       129
130