gÉÃSÁavÀU

æ À¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀiË®åzsÁjvÀ ªÀiÁ»w

MAzÀÄ avÀæ ¸Á«gÀ ¥ÀzÀUÀ½UÉ ¸ÀªÄÀ , ªÀÄÄRå ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÁPÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
MAzÉà PÀ°èUÉ JgÀqÀÄ ºÀQÌU¼ À À£ÀÄß ºÉÆqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ, PÀrªÉÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀz°
À è ºÉaÑ£À ªÀiÁ»w
ºÉüÀĪÀÅzÀÄ MAzÀÄ PÀqÉAiÀiÁzÀgÉ, ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ ªÀiË®åªÀiÁ¥ÀPÀgÀ KPÀvÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄgɪiÀ ÁZÀ§ºÀÄzÀÄ. ºÉZÀÄÑ ¥ÁågÁUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß N¢zÀAvÀºÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥ÀPÀgÀÄ,
gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃrzÁUÀ, CªÀjUÉ «©ü£Àß C£ÀĨsª À À GAmÁV ¸ÀAvÉÆõÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
CªÀgÄÀ ¸ÀAvÉÆõÀ ¥ÀlÖgÉ ªÀiÁvÀæ £ÀªÄÀ UÉ ¸ÀAvÉÆõÀ ºÉÆAzÀĪÀ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. DzÀÝjAzÀ
ªÀÄÄRå ¥ÀjÃPÉë §gÉAiÀÄĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÀåQÛUÉ ªÀiË®å ªÀiÁ¥ÀPÀgÀqÀ EAzÀæ, ZÀAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ zÉêÉÃAzÀæ.
EAvÀºÀ gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß, ªÉ£ï gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀĪÀÅzÀÄ, NzÀĪÀÅzÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀÄ®¨s.À DzÀgÉ
C£ÀĵÁ×£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ PÀgPÀ ÀµÀÖ. DzÀÝjAzÀ ¸ÀàzÁs ðyðUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄ,ªÁZÀ,ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß ElÄÖ CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĵÁ×£À ªÀiÁqÀ®Ä PÉÆÃjzÉ. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄPÉÌ ¸ÀjAiÀiÁzÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÁQzÀgÉ
RArvÁ ¤ªÀÄä GvÀÛgÀPÉÌ ºÉƸÀ ¸Àà±ð À zÉÆgÉAiÀÄÄwÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃªÀÅ J®èjVAvÀ ©ü£Àß JAzÀÄ
NzÀÄUÀjUÉ CjªÁUÀÄvÀÛz.É

ªÉ£ï gÉÃSÁavÀæU¼
À ÀÄ
¸ÁªÀiÁ£Àå/CwPÀæ«Ä¸ÀĪÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ: ¤ÃªÀÅ JgÀqÄÀ CxÀªÁ ºÉaÑ£À WÀlPÀU¼ À À
¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÄÀ ß vÉÆÃj¸À®Ä ªÉ£ï gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÄÀ ß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ¤zÀ±ð À £ÀzÀ
ªÀÄÆ®PÀ «ªÀgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀAvÁzÀgÉ, ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÉæÃ¯ï ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ
§gÉAiÀÄĪÁUÀ JgÀqÀÄ ªÉ£ï ¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ ¨sÁUÀz° À è JgÀqÄÀ zÉñÀUÀ¼À ¸ÁªÀiÁ£Àå D¸ÀQÛ
«µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ CxÀªÁ ¤ÃªÀÅ ¸Áämïð ¹n «ÄμÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ ªÀ¸Àw AiÉÆÃd£É,
JAzÀÄ ºÉüÀĪÀ JgÀqÄÀ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À §UÉÎ §gÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÉ, JgÀqg
À °
À è ªÀ¸Àw WÀlPÀªÀÅ MAzÉÃ
JAzÀÄ vÉÆÃj¸À®Ä ¤ÃªÀÅ JgÀqÀÄ ¸ÀA¢ü¸ÀĪÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÄÀ ß gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ
GzÁºÀgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß PɼÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
 ¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ

¸ÁªÀiÁfPÀ DyðPÀ
C©üªÈÀ ¢Þ C©üªÈÀ ¢Þ
¸ÀĹÜgÀ C©üªÀÈ¢Þ

¥Àj¸ÀgÀ
C©üªÈÀ ¢Þ

¨sÁgÀvÀ E¸Éæïï

➢ gÀPëÀuÁ M¥ÀàAzÀU¼À ÀÄ
➢ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé
➢ PË¢ vÀAvÀæeÁÕ£À
➢ ¨sAÀ iÉÆÃvÁàzÀ£Á ¤UÀæºÀ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ
➢

(2) WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß «©ü£Àß jÃwAiÀÄ°è vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ: PɼÀUÉ vÉÆÃj¹gÀĪÀAvÉ ¸ÀgÀ¼À ªÀ®AiÀÄUÀ¼À£ÄÀ ß

§¼À¹PÉÆAqÀÄ ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃd£ÉU¼ À À «©ü£ßÀ WÀlPÀ, «zÀåªÀiÁ£À, ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸À§ºÀÄzÀÄ.
 ¸À§°ÃPÀgÀtzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

¸À§°ÃPÀgÀtzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

zsÀé¤ Voice DAiÉÄÌ Choice

DAiÉÄÌUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÇgÉʸÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð

PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ©ÃgÀĪÀ ¥ÀjuÁªÀÄ

PɼÀV£À ¸ÀégÆ À ¥ÀzÀ gÉÃSÁavÀ檣 À ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¤ÃªÀÅ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÄÀ ß
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV avÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ §qÀvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀPëÀgvÀ ÉAiÀÄ
£ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÄÀ ß vÉÆÃj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÄÀ ß ¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉ ªÀÄvÀÄÛ
CUÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¸À®Ä PɼÀV£À avÀæ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

²PÀëtzÀ PÉÆgÀvÉ

§qÀvÀ£À
C£ÀPÀëgÀvÉ
«µÀªÀÄ ªÀÈvÀÛ

¤gÀÄzÉÆåÃUÀ
avÀæ: ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀ¸ÀÛPëÉ Ã¥À KPÉ ¨ÉÃPÀÄ?
E°è ¸ÀPÁðgÀzÀ ºÀ¸ÀÛPÉëÃ¥À E®è¢zÀÝgÉ F «µÀªÀĪÀÈvÀÛPÉÌ PÉƣɬĮè, ¨sÁgÀvÀPÉÌ
¨sÀ«µÀå«®è.
 ¸ÀܼÀUÀ¼ÀÄ
Erà ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPëÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¸ÁPÀμÄÀ Ö C¨sÁå¸À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤ÃªÀÅ K£ÀÄ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉAzÀgÉ ªÀÄÄRå ¥ÀæzÉñÀª£ À ÀÄß UÀÄjAiÀiÁVlÄÖPÆÉ ½î. GzÁºÀgÀuÉUÉ ¨sÁgÀvÀz° À è vÉÊ®
±ÀÄ¢ÞPÀgÀt WÀlPÀU¼
À À PÀÄjvÀÄ §gÉAiÀÄÄwÛzÀÝg,É GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ £ÀPëÉAiÀÄ£ÀÄß ©r¸ÀĪÀ CUÀvÀå«®è. CzÉÃ
jÃw, ¤ÃªÀÅ zɺ° À AiÀÄ°è£À GµÀÖ¢éÃ¥ÀzÀ (Heat island) ¥ÀjuÁªÀÄzÀ §UÉÎ §gÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÉ, ¤ÃªÀÅ
¥À²ª
Ñ ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ gÉÃSÁavÀ檣À ÀÄß ªÀiÁvÀæ awæ¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀguÀ ÉU¼
À À£ÄÀ ß F PɼÀV£ÀAvÉ
awæ¸À¯ÁVzÉ :
1. GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀ : CgÁªÀ½ ¨ÉlÖªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ.

CgÁªÀ½ ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ

2. zÀQët ¨sÁgÀvÀ

¤ÃªÀÅ ¨sÁgÀvz
À À £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß ©r¸ÀĪÀ
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è gÁdgÀ«ªÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ MF
ºÀĸÉãï DUÀĪÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ E®è. DzÀÝjAzÀ
£ÉÆÃqÀ®Ä ¨sÁgÀvz À ÀAvÉ PÀAqÀgÉ ¸ÁPÀÄ.
¥À²éªÀÄ WÀlÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRå ¥ÀjÃPÉëAiÀÄAvÀºÀ MvÀÛqÀzÀ PÀëtUÀ¼À°è
¸ÀgÀ¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ C£ÀĸÀj¹zÀgÉ ±ÉæõÀ×vÉ
¤ªÀÄä£ÀÄß ºÀÄqÀÄQPÉÆAqÀÄ §gÀÄvÀÛz.É
3. ¥ÀǪÀð ¨sÁgÀvÀ :

¥ÀƪÁðZÀ® ¨ÉlÖUÀ¼ÀÄ

eÉÊAvÀå

UÁgÉÆà PÁ½

4. ¥À²ÑªÀÄ ¨sÁgÀvÀ : gÁ¶ÖçÃAiÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ

ºÉëĸï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
GzÁå£ÀªÀ£À

ªÀÄgÀ¨sÀÆ«Ä GzÁå£ÀªÀ£À

gÀtvÀA¨ÉÆÃgï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
GzÁå£ÀªÀ£À
Vgï GzÁå£ÀªÀ£À
 ºÉÆðPÉAiÀÄ gÉÃSÁavÀæUÀ¼ÄÀ

ºÉÆðPÉ gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ

¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.

(1). ªÀÈvÀU
Û À¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆðPÉ: §ÈºÀvï ªÀåvÁå¸Àª£ À ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä ªÀÈvÀÛUÀ¼À UÁvÀ檣 À ÀÄß
§¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁ : ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aãÁzÀ DyðPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆð¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ aãÁzÀ
ªÀ®AiÀÄ avÀæªÀ£ÄÀ ß GzÉÝñÀ¥ÇÀ ªÀðPÀªÁV zÉÆqÀØzÁV ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.

aãÁ
¨sÁgÀvÀ

• MlÄÖ zÉòAiÀÄ GvÀà£Àß -$ 5 næ°AiÀÄ£ï • MlÄÖ zÉòAiÀÄ GvÀà£Àß -$ 5 næ°AiÀÄ£ï

• gÀ¥ÅsÀ Û – $ 300 ©°AiÀÄ£ï • gÀ¥ÅsÀ Û -$ 2.21 næ°AiÀÄ£ï
• DªÀÄzÀÄ –$ 450 ©°AiÀÄ£ï • DªÀÄzÀÄ –$ 2 næ°AiÀÄ£ï

(2). ªÀÄgÀzÀ «zsÁ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆðPÉ :

WÀlPÀ-1 WÀlPÀ-2
£ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀ
• d£À¸ÀASÉå 32% • d£À¸ÀASÉå 68%
• eÉr¦UÉ PÉÆqÀÄUÉ 70% • eÉr¦UÉ PÉÆqÀÄUÉ 30%
(3). ZÁmïðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆðPÉ :
ªÀÄ»¼É ¥ÀÄgÀĵÀ
¸ÁPÀëgÀvÉ 64.63% 80.9%
GzÉÆåÃUÀzÀ°è ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄ zÀgÀ 23% 77%
gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ¥Á¯ÉÆÎüÀÄî«PÉ 14% 86%

¸ÀÆAiÀÄð QgÀtzÀ gÉÃSÁavÀæ

F jÃwAiÀÄ gÉÃSÁavÀæªÀÅ CvÀåAvÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÉ. ¤ÃªÀÅ ªÀÈvÀÛªÀ£ÀÄß §gÉzÄÀ CzÀgÉƼÀUÉ
«µÀAiÀĪÀ£ÀÄß §gÉzÄÀ £ÀAvÀgÀzÀ°è ªÀÈvÀÛ¢AzÀ ºÉÆgÀºÉÆÃUÀĪÀ QgÀtUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ «µÀAiÀÄzÀ
WÀlPÀU¼À À£ÀÄß vÉÆÃj¸À§ºÀÄzÀÄ.
ºÀ¹gÀÄ DyðPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÀÆAiÀÄðQgÀt avÀæ

ºÀ¹gÀÄ PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀĹÜgÀvAÉ iÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ

¸ÁªÀAiÀÄĪÀ PÀȶ
£À«ÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ
EAzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ

£ÉʸÀVðPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
ºÀ¹gÀÄ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ §¼ÀPÉ
ºÀ¹gÀÄ ±ÀQÛ

ºÀ¹gÀÄ DyðPÀvÉ
 ¹nd£ï ZÁlðgï ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ WÀlPÀªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ GzÁºÀgÀuÉ :

UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¸ÉÃªÉ ¸Àg¼

À À ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ

£ÁUÀjPÀgÀ vÀȦÛ

¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
¸ÉÃªÉ ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
£ÁUÀjPÀ ¸À£ÀßzÀÄUÀ¼ÀÄ

¥ÁæªÀiÁtÂPÀ
¥ÁgÀz±
À ÀðPÀvÉ
vÉ
ºÉÆuÉUÁjPÉ

3. ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ GzÁºÀgÀuÉ: F ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ

UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ £ÁªÀÅ C©üªåÀ PÀÛ ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CA±ÀPÉÌ
«ªÀgu À É C£ÀUvÀ åÀ PÉÃA¢æÃPÀj¹.

¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ UÀÄA¥ÀÅ

£ÁAiÀÄPÀvÀé §zÀ¯ÁªÀuÉ PÀrªÉÄ G½vÁAiÀÄ

¸ÀºÀZg
À ÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ SHG

dAn ºÉÆuÉUÁjPÉ DAvÀjPÀ ¸Á® ¤ÃqÀÄ«PÉ

¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé CUÀvÀåUÀ½UÉ DzÀåvÉ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¤zsÁðgÀ

£ÁAiÀÄPÀvÀé ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
MGNREGA ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ GzÁºÀgÀuÉ: CAvÉAiÉÄÃ, ¤ÃªÀÅ F J¯Áè
ªÉʲμÀÖåUÀ¼À£ÄÀ ß «ªÀj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܼÀª£
À ÀÄß ªÀåxÀð ªÀiÁqÀĪÀ CUÀvÀå«®è.
MGNREGA ¥ÀjuÁªÀÄ, CzÀgÀ ¨s«
À μÀå, ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw, MGRENA EvÁå¢ «μÀAiÀÄUÀ¼À
ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹j.

¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzv
Àæ É

¨ÉÃrPÉ DzsÁjvÀ
RavÀ P˱À®ågÀ»vÀ PÉ®¸À

UÁæ«ÄÃt PÀÄlÄA§PÉÌ DzsÁgÀ

MGNREGA
PÉgÉUÀ¼À ¤ªÀiÁðt

ªÉÃvÀ£-
À ªÀ¸ÀÄÛ C£ÀÄ¥ÁvÀ

¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ¨sÀvÉå

fAiÉÆÃ mÁåVAUï

¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¨sÀzÀævÁ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ GzÁºÀgÀuÉ:¤ªÀÄUÉ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ

PÉÆgÀvɬÄzÀÝgÉ, ¤ªÀÄä GvÀÛgª À À£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ F ¸ÀégÆ À ¥Àz° À è §gÉAiÀħºÀÄzÀÄ. ¥Àw
æ ©AzÀÄ«£À ªÀÄÄAzÉ
GzÁºÀgu À ÉU¼
À À£ÄÀ ß UÀªÀĤ¹. »ÃUÁV, PÀrªÉÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ
¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. §ºÀÄvÉÃPÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, F vÀgÀºz À À QêÀqïðUÀ¼À£ÄÀ ß ¥ÀjÃPÀëPÀgÀÄ ºÀÄqÀÄPÀÄwÛgÄÀ vÁÛgÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀoÀåzÀ°ègÀĪÀ GzÁºÀgu À ÉU¼ À À£ÄÀ ß UÀªÄÀ ¤¸ÀÄwÛgÄÀ vÁÛg.É

(GgÁ ISIS)

¸ÀAªÀºÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ

ªÀzAÀ w ºÀgÀqÄÀ «PÉAiÀÄ°è vÀ¥ÀÅà ªÀiÁ»w

¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è (ªÀÄÄeÁ¥sÀgï £ÀUÀgzÀ À PÉÆêÀÄÄ
¨sÀzv
Àæ Á ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ »A¸ÁZÁgÀzÀ PÀÄjvÀÄ vÀ¥ÀÄà ªÀiÁ»w)

ªÀiÁzÀPÀª¸
À ÀÄÛUÀ¼À PÀ¼Àî¸ÁUÁtÂPÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ PÀ¼Àî¸ÁUÁtÂPÉ

¸ÀªÀiÁdzÀ°è «AUÀqÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȶָÀÄvÀz

Û É (eÁw, zsÀªÄÀ ð)
 GzÁjÃPÀgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀiÁrzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼£ À ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀ GzÁºÀgÀuÉ: ¥Á¬ÄAmïUÀ¼À
ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è §gÉAiÀÄĪÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÇtð ºÉýPÉUÀ¼À£ÀÄß §gÉAiÀÄĪÀ §zÀ®Ä ¤ÃªÀÅ F ±ÉÊ°AiÀÄ°è
¸ÀPÁðgÀªÀÅ PÉÊUÉÆAqÀ ««zsÀ PÀæªÄÀ UÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ.

¸ÀÄAPÀ & ¸ÀÄAPÀ gÀ»vÀzÀ

CqÀØ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÄÀ PÀrªÉÄAiÀiÁVªÉ

gÀÆ¥Á¬Ä C¥ÀªÀiË®åªÁ¬ÄvÀÄ
PÉÊUÁjPÁ ¥Àgª
À Á£ÀVAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ

GzÁjÃPÀgÀtzÀ £ÀAvÀgÀzÀ
SÁ¸ÀV §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÀÄß DPÀ¶ð¸ÀĪÀÅzÀÄ
§zÀ¯ÁªÀuÉ C£ÀĪÀÄw¸À¯ÁVzÉ
DºÁgÀ ¸À©ìr PÀrvÀ

«zÉò £ÉÃgÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄð£À

¤§AðzsÀªÀ£ÄÀ ß vÉUz
É ÀĺÁPÀ¯ÁVzÉ
SÁ¸ÀVÃPÀgÀtzÀvÀÛ ºÉeÉÓ

ªÉÄð£À «µÀAiÀÄUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ¤ªÀÄUÉ EµÀÖªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàµÀÖªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß

vÉUÉzÄÀ PÉÆAqÀÄ ¸ÀÆAiÀÄðQgÀt gÉÃSÁavÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ C©üªåÀ PÀÛ¥Àr¹ PÀµÖÀzÁzÀgÆ À aAvÉE®è.
¥ÀæAiÀÄvÀߥÀr ¤ÃªÉ£ÁzÀgÆ
À F ¸ÀªÁ®£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉÆAr®èªÉAzÀgÉ, ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À°è ¸ÀºÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß
JzÀÄj¸ÀĪÀ°è «¥sÀ®ªÁUÀÄwÛÃj, KPÉAzÀgÉ E°è¸À®èzÀªgÀ ÄÀ C°èAiÀÄÆ ¸À®ÄèªÀÅ¢®è (§¸ÀªÀtÚ)
 fêÀ£À ZÀPÀæzÀ gÉÃSÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ «gÀÄzÀÞzÀ C¥ÀgÁzsÀ
«zsª
À Á ¤AzÀ£É

DyðPÀ zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ
»jAiÀÄgÀÄ
ªÀÄPÀ̽AzÀ ¤®ðPÀëöå

ªÀgz
À ÀQëuÉ

ªÉʪÁ»PÀ CvÁåZÁgÀ
¸ÀAvÁ£ÉÆÃvÀàwAÛ iÀÄ ªÀAiÀĸÀÄì
¯ÉÊAVPÀ zËdð£Àå
ZÀÄqÁ¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ, CvÁåZÁgÀ

§®ªÀAvÀzÀ ªÀÄzÀĪÉ

ºÀ¢ºÀgÉAiÀÄzÀªÀgÀÄ ¯ÉÊAVPÀ zËdð£Àå

PÀ¼Àî¸ÁUÁtÂPÉ
UËgÀªÀPÉÌ zsÀPÉÌ

ªÀÄPÀ̼À ªÉÄÃ¯É zËdð£Àå

ªÀÄUÀÄ ¨Á®å «ªÁºÀ

C¥Ë¶ÖPÀvÉ

ºÉtÄÚ ¨sÀÆt
æ ºÀvåÉ

²±ÀÄ
DgÉÆÃUÀå, DgÉÊPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÇÃμÀuÉAiÀÄ ¤®ðPÀëå

°AUÀ DAiÉÄÌ

¨sÆ
À æt
¨sÀÆt
æ ºÀvåÉ
 E£ÀÄàmï ªÀÄvÀÄÛ OlÄàmï gÉÃSÁavÀæUÀ¼ÀÄ
DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ ¸ÀA§AzsÀlÖ ««zsÀ ¥ÀAæ iÀÄvÀßUÀ¼À ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¢ÃWÀ𠫪Àgu
À ÉU¼
À À
§zÀ¯ÁV PɼÀV£À ¸ÀégÆÀ ¥ÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ awæ¸À§ºÀÄzÀÄ.

¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÉêÉAiÀÄ «vÀgÀuÉAiÀÄ°è UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ

£ÁUÀjPÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÈ¢Þ

PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvɤªÁgÀuÉAiÀÄ vÀȦÛ
¸ÁªÀðd¤PÀ PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvÉ ¥ÀjºÁgÀ

¸ÉêÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¦¸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð

£ÁUÀjPÀ ¸À£ÀßzÀÄ

GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ «zsÁ£À

£ÉÊwPÀ DqÀ½vÀ

GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ

DqÀ½vÀ
 WÀlPÀ ªÀÄvÀÄÛ WÀlPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
¸À£ï gÉà gÉÃSÁavÀæzÀ ºÉÆgÀvÁV «µÀAiÀÄzÀ WÀlPÀU¼
À À£ÄÀ ß awæ¸ÀĪÀ E£ÉÆßAzÀÄ «zsÁ£ÀªÅÀ
PɼÀPÀAqÀAwzÉ.

£ÁUÀjPÀ ¸ÉêÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ZËPÀlÄÖ

£ÉÊwPÀvÉ ¤Ãw±Á¸ÀæÛ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ zÀPÀëvÉ

ªÀÈvÀÛ gÉÃSÁavÀæUÀ¼ÀÄ
PɼÀV£ÀAvÉ ¤ÃªÀÅ gÉÃSÁavÀ檣 À ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ZÀPU Àæ ¼
À À£ÄÀ ß awæ¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ
ºÀtzÀħâgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀÄzÉÆåÃUÀzÀ ZÀPÀæ CxÀªÁ ¨sÀæμÁÖZÁgÀzÀ ZÀPÀæ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À zÀħð®
eÁj..

PÀrªÉÄ
GvÁàzÀPvÀ É

zÀħð® PÀrªÉÄ
DgÉÆÃUÀå §qÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß DzÁAiÀÄ
vÉÆÃj¸ÀĪÀ ¸ÀgÀ¥À½

C¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ
§qÀvÀ£À
DºÁgÀ
 WÀlPÀ gÉÃSÁavÀæ :
eÁå«ÄwÃAiÀÄ DPÁgÀzÀ ªÀÄƯÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¤ÃªÀÅ «µÀAiÀÄzÀ WÀlPÀªÀ£ÄÀ ß awæ¸À§ºÀÄzÀÄ
CAzÀgÉ MAzÀÄ WÀlPÀªÀÅ 3 WÀlPÀU¼ À À£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÝgÉ wæPÉÆãÀ ªÀÄƯÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹ CxÀªÁ 4
WÀlPÀU¼
À À£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÝgÉ ZÀvÀĨsÀÄðd ªÀÄƯÉUÀ¼À£ÄÀ ß §¼À¹ gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ.

GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀzÀ DzsÁgÀ ¸ÀÛA¨sU

À À¼ÀÄ

ªÀiÁvÀÄPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ M¦àUÉ DzsÁjvÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ

¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ ¥ÁgÀz±
À ÀðPÀ
GvÀÛªÄÀ DqÀ½vÀzÀ
®PÀëtUÀ¼ÀÄ
¸ÀàA¢¸ÀĪÀ
PÁ£ÀƤ£À ¤AiÀĪÀÄ
¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªiÀ Á£À ªÀÄvÀÄÛ CAvÀUÀðvÀ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀé

¸Áämïð DqÀ½vÀ
ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët ¸Áämïð DgÉÆÃUÀå
§Ä¢ÞªA
À vÀ £ÁUÀjPÀ

¸Áämïð ¹n ¥ÀjPÀ®à£É ¸Áämïð PÀlÖqU

À ¼
À ÀÄ
¸Áämïð ±ÀQÛ

¸Áämïð vÀAvÀæeÁÕ£À ¸Áämïð ZÀ®£À²Ã®vÉ

¸ÀĸÀfÓvÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
 ªÁåSÁå£À gÉÃSÁavÀæ
ªÁåSÁå£Àª£
À ÀÄß §gÉAiÀÄĪÀ §zÀ®Ä, ¤ÃªÀÅ CzÀ£ÀÄß PɼÀV£ÀAvÉ gÉÃSÁavÀæzÀ gÀÆ¥Àz°
À è awæ¸À§ºÀÄzÀÄ.
F gÉÃSÁavÀæªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ªÀgÀ¢ (Environment impact assessment) ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ
WÀlPÀU¼
À À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥Àj¸ÀgÀ ¥Àæ¨Ás ªÀzÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À

¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉ

RavÀvÉ

¥Àj¸ÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ªÀgÀ¢ QæAiÉÄAiÀÄ ¨sÀ«μÀåzÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ

¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ MAzÀÄ
ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¥ÀæQæAiÉÄ MAzÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀvÉ
AiÉÆÃd£É¬ÄAzÀ GAmÁUÀĪÀ
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß EzÀÄ «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÀªÀÄåvÉ

¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÉZÀÑ

«±Áé¸ÁºÀðvÉ

ºÉÆuÉUÁjPÉ
 ¸ÀAQÃtð gÉÃSÁavÀæUÀ¼ÀÄ
¥ÀQæ æAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä F gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. F PÀ¯ÉAiÀÄÄ C£ÀĨsÀªÀzÆ
É A¢UÉ
§gÀÄvÀÛzÉ DzÀgÉ EzÀÄ ¤ªÀÄä GvÀÛgU À ¼
À À£ÄÀ ß EvÀgj
À VAvÀ ©ü£ßÀ ªÁV¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤ªÀÄUÉ ºÉZÀÄÑ
CAPÀUÀ¼À£ÀÄß zÉÆgÀQ¸ÀÄvÀÛz.É
(1). C©üªÈÀ ¢Þ JAzÀgÉãÀÄ JAzÀÄ J®èjUÀÆ w½¢zÉ DzÀgÉ CzÀ£ÀÄß PɼÀUÉ §gÉ¢gÀĪÀ «zsÁ£ÀªÅÀ
zÉÆgÀQ¸ÀÄvÀÛz.É ¸ÁPÀμÄÀ Ö «²μÀÖªÁV ªÀÄvÀÄÛ «©ü£ÀߪÁV C©üªåÀ PÀÛ¥Àr¹zÉ.

C©üªÀÈ¢Þ
gÁdQÃAiÀÄ ¸ÁévÀAvÀæå
DyðPÀ ¸Ë®¨sÀåU¼
À ÀÄ
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁévÀAvÀæåªÀ£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Þ «¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À ÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sz
À v
Àæ É

(2). PÀȶAiÀÄ ¨É¼Àªt

À ÂUA
É iÀÄ ZÁ®PÀgÀÄ. EzÀ£ÄÀ ß ¥ÁågÁUÁæ¥sï CxÀªÁ ¥Á¬ÄAmïUÀ¼À°è §gÉAiÀÄĪÀ
§zÀ¯ÁV PɼÀV£À gÉÃSÁavÀ檣 À ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ QêÀqïðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¤ªÀÄä
GvÀÛgÀzÀ gÉÃSÁavÀæ ¹zÀÞ¥r À ¸À§ºÀÄzÀÄ.

¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀȶAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtU

 ÉAiÀÄ ZÁ®PÀgÀÄ

d£À¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ DzÁAiÀÄzÀ ¨É¼ª

À ÀtÂUÉ
¨ÉÃrPÉ §¢AiÀÄ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ gÀ¥sÀÅÛ
ZÁ®PÀgÀÄ
C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀ d£À¸AÀ SÁå ¯Á¨sÁA±À

¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ
ºÉÊ©æqï & GM ZÁ®PÀgÀÄ
©ÃdUÀ¼ÀÄ ¸ÁA¹ÜPÀ ¸Á®¸Ë®¨sÀå
AiÀiÁAwæPÀvÉ PÀ¤µÀÖ ¨ÉA§® zÀgÀ
¤ÃwAiÀÄ ¨ÉA§®
¸ÀgÀ§gÁdÄ §¢AiÀÄ ºÉƸÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
¤ÃgÁªÀj ZÁ®PÀgÀÄ
gÀ¥sÀÅÛ ¤§ðAzsÀ
ºÀ¹gÀÄ PÁæAwAiÀÄ
vÉUÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ
«¸ÀÛgÀuÉ
 DºÁgÀ ¨sÀzÀævÉ: F gÉÃSÁavÀæªÅÀ ¤ªÀÄä ¥ÀoÀåzÀ PÀ¤μÀ× 1 ¥ÀÅlªÀ£ÄÀ ß G½¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÄÀ ß 2
¤«ÄμÀU¼
À À°è awæ¸À§ºÀÄzÀÄ »ÃUÁV ¤ªÀÄä ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ 3-4 ¤«ÄμÀUÀ¼À£ÀÄß G½¸À§ºÀÄzÀÄ.

¥Ë¶ÖPÁA±ÀzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀiË®å
ªÀiË®å PÉÊUÉlPÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð

DºÁgÀ
ºÀAaPÉ
¸ÀÄgÀPÀëvÉ DºÁgÀ
DºÁgÀ §¼ÀPÉ zÉÆgÉAiÀÄÄ«PÉÀ DzÀåvÉ

DºÁgÀ ¨sÀzÀævÉ

DºÁgÀ ®¨såÀ vÉ

GvÁàzÀ£É «vÀgÀuÉ «¤ªÀÄAiÀÄ

EzÉà jÃw EAzsÀ£À ¨sÀzæv

À ÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ ¤ÃªÀÅ ªÉÄÃ¯É w½¹zÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è gÉÃSÁavÀæªÀ£ÀÄß ©r¸À®Ä
¥ÀæAiÀÄwß¹.
«¥ÀvÄÀ Û ¤ªÀðºÀuÉ: EzÉÆAzÀÄ ¸ÀAQÃtð gÉÃSÁavÀæ. ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ, «±Àé¸ÀA¸ÉÜ,
«±Àé¨ÁåAPï£ÀAvÀºÀ ªÀg¢ À UÀ¼À°è EAvÀºÀ gÉÃSÁ avÀæUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. UÀÆUÀ¯ï ¸ÀZÀð£À°è
ºÀÄqÀÄQzÀgÆÀ ¸ÀºÀ EªÀÅUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ gÉÃSÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀæºÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ
GvÀÛgÀUÀ¼À°è §¼ÀPÉ ªÀiÁr.

«¥ÀvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ZÀPÀæ

«¥ÀvÀÄÛ WÀl£É
¤ªÀðºÀuÉ ZÀPÀæ

¸ÀÄzsÁgÀuÉ
 ¤Ãw±Á¸ÀÛæ
¥ÁæªÀiÁtÂPv
À ÉAiÀÄ PÁgÀtPÉÌ DUÁUÀ ªÀUÁðªÀuÉ:
• C±ÉÆÃPï SÉêÀiÁÌ
• zÀÄUÁð ±ÀQÛ £ÁUÁà¯ï
• vÀÄPÁgÁA ªÀÄÄAqÉ
¥ÁæªiÀ ÁtÂPv
À ɬÄAzÀ vÀvïPÀt ë CqÀØ¥j À uÁªÀÄ GAmÁzÀgÀÆ zÀÆgÀzÀȶÖAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ, ¸ÀªiÀ ÁdPÉÌ
ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀPÉÌ ¥ÀæªiÀ ÁtÂPv
À É CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.

nJ£ï ±ÉÃμÀ£ï:
• «gÉÆÃzsÀzÀ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¸ÀÄzsÁgÀuÉU¼
À ÀÄ
• ¥ÁæªÀiÁtÂPv À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ UÀævÉ
¸ÀªÄÀ UÀævɬÄzÀÝgÉ JAvÀºÀ ºÉ§âAqÉUÀ¼ÀÄ EzÀÝgÀÆ ¥ÀÄr-¥ÀÄrªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÀPÉÌ nJ£ï
±ÉõÀ£ï GzÁºÀgÀuÉ.

²æÃzsÀgÀ£ï:
• ªÉÄmÉÆæà ªÀiÁå£ï
• ¸ÀPÁðj ¹§âA¢ G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆAqÀÄ «±ÀézÀeÉðAiÀÄ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ
¥Àr¸À¯ÁVzÉ.
GzÁ : zɺ° À ªÉÄmÉÆæÃ

£ÀgÉÃAzÀæ PÀĪÀiÁgï L¦J¸ï, ©ºÁgÀ

• UÀtÂUÁjPÉ ªÀiÁ¦üAiÀiÁ CªÀgÀ ªÉÄÃ¯É læPï ZÀ¯Á¬Ä¹PÉÆA¢vÀÄ.
• ¸ÁܦvÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ JµÀÄÖ ¥À槮 J£ÀÄߪÀÅzÀPÉÌ EzÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ

Cfvï zÉÆêÀ¯ï:
• gÀºÀ¸ÀåªÁV ¥ÁPï £À°è vÀAVzÀÝgÄÀ
• ±ËAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ ¥ÀðuÁ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ
• “zsÉÊAiÀÄðA ¸ÀªÀðvÀæ ¸ÁzsÀ£ÀA” J£ÀÄߪÀ ªÀiÁwUÉ CfvÀ zsÉÆêÀ¯ï GzÁºÀgÀuÉ
¸ÀvÉåÃAzÀæ zÀĨÉ, IES:
• EªÀgÆ
É §â ²¼ÉîUÁgÀgÀÄ (whistle blower)
• J£ïJZïJL£À°è PÀAqÀħgÀĪÀ DyðPÀ CPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß §»gÀAUÀUÆ
É ½¹zÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ
EªÀgÀ£ÀÄß PÉÆ®è¯Á¬ÄvÀÄ.
• PÉÆ®è¯Á¬ÄvÀÄ

DªÀiïð¸ÁÖæAUï ¥ÀªÉÄÃ, LJJ¸ï ªÀÄtÂ¥ÀÅgÀ:

• ºÀ½îUÀjAzÀ EªÀgÀ£ÀÄß "«ÄgÁPÀ¯ï ªÀiÁå£ï" JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ
• ¸ÀPÁðgÀzÀ ¨ÉA§®«®èzÉ ¨ÉlÖU¼
À À°è 100 Q«Äà gÀ¸ÉÛ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ
• ¥ÉøÀÄâPï£À°è ºÀzU
À ÉlÖ gÀ¸ÉÛUÀ¼À PÀÄjvÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ºÀAaPÉÆAqÀÄ £ÀAvÀgÀ CzÉà ªÉâPÉAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀðd¤PÀjAzÀ ºÀtªÀ£ÀÄß PÀÆærüÃPÀgÀtªÀiÁr, gÀ¸ÉÛ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀgÀÄ.
• C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ¸ÀÈd£À²Ã®gÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÀPÉÌ ªÉÄð£À C¢üPÁj GzÁºÀgÀuÉ

²ªÀ¢Ã¥ï ¯ÁAqÉ, IPS ©ºÁgÀ:

• ZÀÄqÁ¬Ä¸ÀÄ«PÉ «gÀÄzÀÞ UÀA©üÃgÀ PÀæªÀÄ
• ¥ÁmÁßzÀ°è C¥ÀgÁzsÀ ¥ÀæªÀiÁt UÀt¤ÃAiÀĪÁV PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ

ºÀ¸ÄÀ äSï C¢üAiÀiÁ

• ¸ÀgÀPÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉêÁ vÉjUÉ PÁ¬ÄzÉC£ÀĵÁ×£z
À À°è ¸ÀQæÃAiÀÄ ¥ÁvÀæ
• ZÁvÀÄAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæzÉÞUÉ EªÀgÀÄ GzÁºÀgu
À É

CgÀÄuÁ ¸ÀÄAzÀgÀgÁd£ï
• rfl¯ï EArAiÀiÁ C©üAiÀiÁ£Àz°
À è CªÉÆÃWÀ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀgÀÄ

J¸ï eÉʱÀAPÀgï
• eÁUÀwPÀ ¨sÀÆ¥ÀlzÀ°è ¨sÁgÀvÀ ¨sÀÆ¥ÀlªÀ£ÀÄß EªÀgÀÄ Ej¹zÁÝgÉ
• «zÉñÁAUÀ ªÀåªÀºÁgÀz° À è PÀAqÀħgÀĪÀ ZÁvÀÄAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw±Á¸ÀÛæ GzÁºÀgÀuÉ,
ªÀÈwÛ¥ÀgÀvU
É É EªÀgÄÀ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀguÀ É

C¤¯ï ¸ÀégÀÆ¥ï
• EªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ PÀ°èzÀÝ®Ä ºÀgÁdÄ
 • ¸ÀªÄÀ UÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁgÀz±
À ÀðPÀvÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
• ¸ÀPÁðgÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ DzÁAiÀÄ G½vÁAiÀÄ

GzÉÝñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀQæ æAiÉÄUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀAWÀµÀðPÉÌ GzÁºÀgÀuÉ:

GzÉÝñÀªÀ£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀQæ æAiÉÄAiÀÄÄ gÁfAiÀiÁUÀ¨ÁgÀzÄÀ . GzÁºÀgÀuÉ : 1975gÀ°è ¸ÀAdAiÀiï
UÁA¢ü d£À¸ÀASÁå ¤AiÀÄAvÀæt C©üAiÀiÁ£À «¥sÀ®ªÁ¬ÄvÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉà GzÉÝñÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
§®ªÀAvÀ EzÀÝgÉ CAvÀºÀ UÀÄj «¥s® À ªÁUÀÄvÀÛz.É

£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ GzÁºÀgÀuÉ:
• CuÁÚ ºÀeÁgÉ: AiÀiÁªÀÅzÉà C¢üPÁgÀ«®è DzÀgÉ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¥Àæ¨sÁªÀª£
À ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝg.É
• Dgï.D£ÀAzï PÀĪÀiÁgï – FgÉÆÃqï£À f¯Áè¢üPÁjAiÀiÁzÀ EªÀgÀÄ vÀ£ßÀ ªÀÄUÀ¼À£ÄÀ ß ¸ÀPÁðj
±Á¯ÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄvÁÛ£É.
• gÁμÀÖæ¥Àw PÉÆëAzï - vÀªÄÀ ä PÀZÉÃjAiÀÄ°èzÀÝ J¯Áè ¥Áè¹ÖPï ¨Ál°UÀ¼À£ÀÄß UÁf£À
¨Ál°UÀ½UÉ §zÀ¯Á¬Ä¹zÁÝgÉ.
• SLVAiÀÄ ªÉÆzÀ® GqÁªÀuÉAiÀÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¸Àwñï zsÀªÀ£ï CªÀgÀÄ ISRO
CzsåÀ PÀëgÁVzÀÝgÄÀ . EzÀÄ «¥s® À UÉÆAqÀ «ÄμÀ£ï DVvÀÄÛ. ªÉÊ¥s® À åzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß CªÀgÄÀ
ªÀ»¹PÉÆAqÀgÀÄ. ªÀÄÄA¢£À ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è ¯ÁAZï AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÁUÀ, CzÀPÁÌV PÉ®¸À ªÀiÁrzÀ
vÀAqÀPÌÉ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV C©ü£ÀAzÀ£U É ¼
À À£ÄÀ ß ¸À°è¹zÀgÄÀ . EzÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀéPÉÌ GvÀÛªÀÄ
GzÁºÀgu À É, «¥s®À vÉ £À£ÀßzÀÄ, AiÀıÀ¸ÀÄì ¤ªÀÄäzÀÄ J£ÀÄߪÀ GzsÁgÀvÉ £ÁAiÀÄPÀgÀzÁÝVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.

ªÀÄ£ÉÆç®PÉÌ GzÁºÀgÀuÉ:
• §°âÃgï ¹ÃZɪÁ¯ï: ¸ÀܽÃAiÀÄgÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÄÀ ß §¼À¹PÉÆAqÀÄ 160Q«Äà ©AiÀiÁ¸ï
£À¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀéZÒÀ UÉƽ¸À¯ÁVzÉ
• DªÀiïð¸ÁÖæAUï ¥ÉêÀiï: ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆæÃrüÃPÀj¹ 100Q«Äà gÀ¸ÉÛ
¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.
• ¹ÖÃ¥sÀ£ï ºËQAUïì: ¸ÀA¥ÀÇtð ¥Á±ÀéðªÁAiÀÄÄ«UÉ M¼ÀUÁVzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ SÁåvÀ ¨sËvÀ±Á¸ÀÛædÕ

¸ÁªÀÄxÀåðPÉÌ GzÁºÀgÀuÉ :
• ºÉƸÀzÁV £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÀ ¥ËgÀPÁ«ÄðPÀgÄÀ vÀªÄÀ ä PÉ®¸ÀPÉÌ P˱À®åªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ
DzÀgÉ CªÀgÄÀ CªÀÅUÀ¼À£ÄÀ ß PÀ°AiÀÄĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ.
• ¸Àa£ï vÉAqÀÆ®Ìgï ªÀÄvÀÄÛ «£ÉÆÃzï PÁA©î E§âgÆ À QæPm É ï£À°è ¸ÀªÄÀ UÀæ AiÉÆÃUÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ DzÀgÉ ªÀvÀð£ÉAiÀÄÄ CªÀgÀ AiÀıÀ¹ì£À°è ªÀåvÁå¸Àª£À ÀÄßAlĪÀiÁrvÀÄ.
»vÁ¸ÀQÛ ¸ÀAWÀμð
À PÉÌ GzÁºÀgÀuÉ:
• MPLAD AiÉÆÃd£É – PÁAiÀiÁðAUÀ¢AzÀ ¤ªÀð»¸À®àqÀĪÀ F PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ±Á¸ÀPg
À ÀÄ
¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É

C£ÀÄPÀA¥ÀPÉÌ GzÁºÀgÀuÉ:
• ªÀÄzÀgï vÉgÃÉ ¸Á
• ¨Á¨Á DªÉÄÖ
• «£ÉÆèÁ ¨sÁªÉ

¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:

¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ ¥ÉÇðùAUï - ¥Àj¥ÀÆtð ªÀÄvÀÄÛ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀĪÀÅzÀjAzÀ
¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄPÉÌ £ÀA©PÉ GAmÁV F AiÉÆÃd£É AiÀıÀ¹éAiÀiÁVzÉ.

£ÉÊwPÀ Vs PÁ£ÀÆ£ÀĨÁ»gÀ GzÁºÀgÀuÉ:

• ªÀÄUÀÄ vÀ£Àß vÁ¬ÄUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä PÀ¢AiÀÄĪÀÅzÀÄ : Qæ«Ä£À¯ï ªÉÄÊAqï E®èzÀ ªÀÄUÀÄ
C¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¹ÜwUÉ §°AiÀiÁVzÁÝ£É.

£ÉÊwPÀ ¸ÀA¢UÀÞvÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:

• ²¼ÉîUÁgÀgÀÄ (Whistle Blower): CªÀgÀ §»gÀAUÀ¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÉêÁ ¤AiÀĪÀÄUÀ½UÉ
«gÀÄzÀÞªÁVzÉ.
• UÀ¨ð
sÀ ¥ÁvÀzÀ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV «gÉÆâü¸ÀĪÀ ªÉÊzÀågÄÀ , UÀ¨sÁðªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ
ªÀÄgÀtªÀ£ÀÄß vÀ¦à¸ÀĪÀ gÉÆÃVAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀg,É ªÉÊzÀåjUÉ £ÉÊwPÀ ¸ÀA¢UÀÞvÉ C¤ªÁAiÀÄðªÁUÀÄvÀÛzÉ.
UÀ¨ð
sÀ ¥ÁvÀ ªÀiÁqÀ¢zÀÝgÉ vÁ¬ÄAiÀÄ ¸ÁªÀÅ RavÀ.

¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ GzÁºÀgÀuÉ:
• AiÀiÁªÀÅzÉà PÉ®¸Àª£
À ÀÄß EvÀgÀgÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¢zÀÝgÆ
À ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀU½
À UÉ
PÁgÀtªÁUÀ¢zÀÝgÆ À ¸ÀºÀ £ÁUÀjPÀ ¸ÉêÀPÀ£ÄÀ vÁ£ÀÄ ¸ÁzsÀåªÁzÀμÄÀ Ö ±Àæ«Ä¸À¨ÉÃPÀÄ. F ªÀÄÆ®PÀ
¸ÀªiÀ Ád C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÃÉ PÀÄ

¤Ãw±Á¸ÀÛæ Vs £ÉÊwPÀvAÉ iÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:

• ¨sA
À iÉÆÃvÁàzÀPg
À À ¥ÀgÀ ªÀQðPÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÀPÁðj ªÀQî
• C¥ÀgÁ¢üAiÀÄ ±À¸ÀÛç aQvÉì ªÀiÁqÀĪÀ ªÉÊzÀågÄÀ
PÉ®¸ÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÄÀ :
• ¸ÀPÁðgÀz°
À è ªÀÈwÛVAvÀ ªÀÈwÛ ¸ÀA¸ÀÌøw ºÉZÀÄÑ ªÀÄÄRåªÁVzÉ: ªÉÆâ

¸ÀªÀÄ¥ÀðuÉ GzÁºÀgÀuÉ:
• ²æÃzsÀgÀ£ï, ªÉÄmÉÆæà ªÀiÁå£ï, 65 £Éà ªÀAiÀĹì£À°è CªÀg£
À ÀÄß ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ£ÁßV ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
CªÀgÄÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÉƼÀUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ §eÉmï£À°è
¥ÀÇtðUÉƽ¹zÀgÀÄ.

ªÀ¸ÀÄÛ¤μÀ×vÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:
• ªÀ¸ÀÄÛ¤μÀ×vÉ ºÉÆA¢gÀĪÀ £ÁåAiÀiÁAUÀ ªÀiÁåf¸ÉÖæÃmï C¥ÀgÁ¢üAiÀÄ §UÉÎ ¸ÁªÀðd¤PÀ
UÀæ»PɬÄAzÀ ¥À¨æ sÁ«vÀgÁUÀĪÀÅzÀQÌAvÀ ºÉZÁÑV zÀgÉÆÃqÉ ¥ÀPæ ÀgÀtzÀ CºÀðvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
wÃ¥ÀÄð ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.
• £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ ²æêÀÄAvÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀªj À §âgÆ
À MAzÉà ªÀiÁzÀjAiÀÄ C¥ÀgÁzsª À À£ÄÀ ß
ªÀiÁrzÁUÀ MAzÉà jÃwAiÀÄ zÀAqÀª£ À ÀÄß «¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ¤μÀתÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ DzÀgÉ
£ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÁVgÀĪÀÅ¢®è

¸ÀªÀÄxÀð ªÀåQÛvÀéPÉÌ GzÁºÀgÀuÉ:

• »jAiÀÄgÀ CPÀæªÄÀ ¨ÉÃrPÉU½
À UÉ E®è JAzÀÄ ºÉüÀĪÀÅzÀÄ
• fêÀ ¨Ézj
À PÉ EzÁÝUÀ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÁV mÉAqÀgïUÀ¼À£ÄÀ ß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ
• ¸ÀvÉåÃAzÀæ zÀĨÉ

zsÉÊAiÀÄðPÉÌ GzÁºÀgÀuÉ:
• zÀÄUÁð ±ÀQÛ £ÁUÁà¯ï: ªÀÄgÀ¼ÀÄ ªÀiÁ¦üAiÀiÁ «gÀÄzÀÞ ¤AwgÀĪÀÅzÀÄ
• JqÀéqïð ¸ÉÆßÃqË£ï: ¥ÁgÀzÀ±ð
À PÀvU
É ÁV vÀ£Àß ¸ÁévÀAvÀæåªÀ£ÄÀ ß PÀ¼ÉzÄÀ PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ
• «£ÉÆèÁ ¨sÁªÉ: ¸ÁªÀiÁfPÀ MvÀÛqÀ EzÀÝgÀÆ ªÀÄ»¼Á ºÀPÄÀ ÌU½
À UÁV ºÉÆÃgÁl
• dAiÀÄ®°vÁ CªÀjUÉ ¤ÃqÀ¯ÁzÀ DzÀåvÉAiÀÄ aQvÉìAiÀÄ «gÀÄzÀÞ r.gÀÆ¥Á IPS zséÀ¤AiÉÄwÛzÀgÀÄ.
• ¸ÀvÉåÃAzÀ£
æ Áxï zÀÄ¨É PÉÆ¯É ¨ÉzÀjPÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ NHAI £À°è ¨sæμ
À ÁÖZÁgÀªÀ£ÄÀ ß
§»gÀAUÀ¥r À ¹zÀgÀÄ. CAwªÀĪÁV CªÀgÄÀ PÉƯÉAiÀiÁzÀgÀÄ.

zÀPÀëvÉUÉ GzÁºÀgÀuÉ:
• DªÀiïð¸ÁÖæAUï ¥ÉêÀiï: ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸Àº¨
À sÁVvÀézÀ°è PÀ¤μÀ× ªÉZÑÀzÀ°è gÀ¸ÉÛ ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ
 • ISRO : NASA zÀ ªÉZz ÀÑ À MAzÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è G¥ÀUÀ溪
À À£ÄÀ ß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ
GzÁºÀgu
À É ªÀÄAUÀ¼ÀAiÀiÁ£À

¥Àj±ÀæªÀÄzÀ GzÁºÀgÀuÉ:
• GST PÁ¬ÄzÉAiÀÄ CAVÃPÁgÀ: J¯Áè ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ ¸À¤ßªÉñÀU¼À À£ÄÀ ß JzÀÄj¸ÀĪÀ
ªÀÄ£À¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ EzÀ£ÀÄß C£ÀĵÁ×£À ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
• gÉÊvÀgÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ : ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ D¸ÀQÛ vÉÆÃgÀzÀ PÁgÀt ¥Àæw¨sÀl£ÉU¼
À ÀÄ. GAmÁzÀªÅÀ
• ISRO : ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥Àj±ÀæªÄÀ ¢AzÀ AiÀıÀ¹éAiÀiÁVzÉ
• ²æÃzsÀgÀ£ï: CªÀgÄÀ zÀPëÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæzÉÞ¬ÄAzÀ AiÀıÀ¹éAiÀiÁzÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ J®è ¸ÁzsÀåvÉU½
À UÀÆ ¸ÀzÁ
¹zÀÞjzÀÝgÀÄ.

CAvÀB¥Àe
æ AÉÕ iÀÄ (intern) GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ:
• f¯Áè¢üPÁj ¸ÀA¨sª À À¤ÃAiÀÄ UÀ®¨sÉUÀ¼À CAvÀB¥ÀæeÕÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÉPÉë£ï 144 C£ÀÄß
eÁjUÉƽ¸ÀÄvÁÛg.É
• UÁA¢üÃf CªÀgÀÄ CAvÀB¥Àe
æ ÕÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É G¦à£À ¸ÀvÁåUÀ溪
À À£ÄÀ ß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ

¥Àj±ÀæªÀÄzÀ GzÁºÀgÀuÉ:
• zÀ±ÀgÀvï ªÀiÁAf: ºÀ½îUÀ¼À £ÀqÄÀ «£À CAvÀgÀª£
À ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¥Àªð
À vÀª£
À ÀÄß MqÉzÄÀ gÀ¸ÉÛ
¤«Äð¹zÀgÀÄ.
• L£ï¹Öãï : 100 «¥sÀ®zÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À £ÀAvÀgz
À À AiÀıÀ¸ÀÄì

¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:
• C¥ÀWÁvÀU¼À À ºÉÆuÉ ºÉÆvÀÄÛ ¸ÀaªÀgÀ gÁfãÁªÉÄ : gÉ樀 C¥ÀWÁvÀzÀ ºÉÆuÉ ºÉÆvÀÄÛ CAzÀÄ
gÉ樀 ¸ÀaªÀgÁVzÀÝ ¯Á¯ï §ºÀzÀÆÝgï ±Á¹Ûçà gÁf£ÁªÉÄ ¤ÃrzÀgÀÄ.
• DUÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝ ¸Àgï JA.«±ÉéñÀégA À iÀÄå CªÀgÄÀ gÁfãÁªÉÄ ¤ÃqÀ®Ä
ºÉÆÃzÁUÀ ¸ÀPÁðj ªÁºÀ£ª À À£ÄÀ ß §¼À¹zÀÝgÀÄ. gÁfãÁªÉÄ ¸À°è¹zÀ £ÀAvÀgÀ CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä
SÁ¸ÀV ªÁºÀ£z À À°è »AwgÀÄVzÀgÀÄ.

¤gÁ¸ÀQÛUÉ GzÁºÀgÀuÉ:
• zÉÆqÀØ PÉ®¸À ¨ÁQ EgÀĪÁUÀ®Æ PÀbÉÃjUÉ vÀqª
À ÁV §gÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:
• ªÀÄvÀ ZÀ¯Á¬Ä¸ÀĪÀÅzÀÄ :- EzÀÄ PÀqÁØAiÀĪÀ®è DzÀgÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ £ÁUÀjPÀ£À
ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀiÁVzÉ.
• ¸ÁªÀiÁfPÀ ¯ÉPÌÀ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£A
É iÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ
• UÁæªÄÀ ¸À¨A
sÉ iÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀÅzÀÄ

£ÀªÀÄævAÉ iÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:

• J¦eÉ C§Äݯï PÀ¯ÁA: C§Äݯï PÀ¯ÁAgÀªg À ÄÀ gÁµÀÖç¥ÀwAiÀiÁVzÀÝAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
¹AºÁ¸À£z
À ÀAvÀºÀ PÀÄaðAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀĽvÀÄPÉƼÀÄîwÛgÀ°®è.
• £ÁgÁAiÀÄt ªÀÄÆwð : vÀªÀÄä ±ËZÁ®AiÀĪÀ£ÄÀ ß vÁ£Éà ¸ÀéZÒÀ UÉƽ¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ
• »A¢£À Dgï©L UÀª£
À Àðgï ªÉÊ.«.gÉrØ CªÀgÀÄ ªÉÄmÉÆæÃAiÀÄ°è ¥ÀæAiÀiÁt¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.

«±Áé¸ÁºÀðvÉAiÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:
• Cfvï zsÉÆêÀ¯ï: J¯Áè ¤uÁðAiÀÄPÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À ÉU¼
À À£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀ EªÀgÀ£ÀÄß
£ÀA©gÀÄvÀÛzÉ.

C£ÀĨsÀÆw GzÁºÀgÀuÉ:

• C¯ÉPÁìAqÀgï ¥sÉè«ÄAUï vÀªÀÄä ¥É¤ì°£ï OμÀzÀª s £À ÀÄß CzÀgÀ PÉÊUÉlÄPÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß

ºÉaѸÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ¥ÉÃmÉAmï ªÀiÁqÀ°®è. EzÀÄ §qÀªg À À §UÉÎ ¸ÀºÁ£ÀĨsÆ
À w ªÀÄvÀÄÛ zÀÄgÁ¸É
E®è¢gÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. C¯ÉPÁìAqÀgï ¥ÉèëÄAUïgÀªÀgÀ F jÃwAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ
PÉÆëqï ®¹PÉ ¸ÀA±ÉÆâü¹zÀ ¸ÀA¸ÉÜU½ À UÉ §gÀ¨ÉÃQzÉ. “ ¥ÀgÉÆÃ¥ÀPÁgÀA EzÀA ±ÀjÃgÀA”
J£ÀÄߪÀ ªÀiÁvÀÄ EA¢£À vÀÄvÁðVzÉ.

¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvAÉ iÀÄ GzÁºÀgÀuÉ:

• ¥Àz
æ sÁ£À ªÀÄAwæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAwæU½
À AzÀ ¸ÀévÀÄÛUÀ¼À ¸ÀéAiÀÄA WÉÆÃμÀuÉ
• ªÀiÁ£Àå ºÉÊPÉÆÃmïð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð £ÁåAiÀiÁ¢üñÀgÀÄ vÀªÄÀ ä D¹ÛUÀ¼À£ÀÄß WÉÆõÀuÉ
ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

«ªÉÃPÀzÀ GzÁºÀgÀuÉ:
• ZËj-ZËgÁ WÀl£É¬ÄAzÀ ZÀ¼ÀĪÀ½ ¢PÀÄÌ vÀ¦àzÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è UÁA¢üAiÀĪÀgÀÄ C¸ÀºPÀ ÁgÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¤°è¹zÀgÀÄ.
• »A¸É¬ÄAzÀ UɮĪÀÅ C¸ÁzsÀå J£ÀÄߪÀ «ªÉÃPÀ UÁA¢ÃfAiÀĪÀjVvÀÄÛ.
PÉ®¸ÀzÀ ¤Ãw±Á¸ÀÛæzÀ GzÁºÀgÀuÉ:
• PÉ®¸ÀzÀ ªÉÄð£À ¦æÃw¬ÄAzÁV C£ÉÃPÀgÄÀ E½ ªÀAiÀĹì£À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. GzÁ: 90
ªÀμðÀ ªÀAiÀĹì£À gÁªÀiï eÉvÁ䯤 CªÀgÀÄ E£ÀÆß ¸ÀĦæÃAPÉÆÃmïð£À°è ªÀQðPÉ
ªÀiÁqÀÄwÛzÁÝgÉ.
• 75 ªÀμð À ªÀAiÀĹì£À ²æÃzsg
À £
À ï CªÀgÀÄ E£ÀÆß ªÀĺÁ£ÀUg
À U
À ¼
À À£ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀ
PÉ®¸ÀzÀ°è ¤gÀvg
À ÁVzÁÝg.É

²PÀëPÀ «zÁåyð GzÁºÀgÀuÉ:

• ¸Àa£ï vÉAqÀÆ®Ìgï ªÀÄvÀÄÛ gÀªÀiÁPÁAvï CZÉæÃPÀgï ¸Àa£ï vÉAqÀÆÌ®gï ªÀĺÁ£À
DlUÁgÀ£ÁzÀgÆ
À CªÀgÀ UÀÄgÀÄ¥ÉæêÀÄ QAZÀvÀÄÛ PÀrªÉÄAiÀiÁV®è.
• ¸Á¤AiÀiÁ £ÉºÁé¯ï ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀůÉèî UÉÆæZÀAzï

PÁ¥ÉÇðgÉÃmï£À°è £ÉÊwPÀv:É £ÉÊwPÀªÁV ªÀåªÀºÁgÀ ªÀiÁqÀĪÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ°è ºÉaÑ£À

¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄvÀÛª.É
• mÁmÁ: £ÉÊwPÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ¢ÃWÁðªÀ¢A
ü iÀÄ°è ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁVªÉ

¨sμ
Àæ ÁÖZÁgÀ:
• PÀ£ÁðlPÀzÀ PSI ºÀUÀgÀt : OMR C£ÀÄß wzÀÄÝ¥r
À ªÀiÁr TOP 10 gÁåAPï ¥ÀqÉzÀ
C¨såÀ yðUÀ¼ÀÄ

PÁ£ÀƤ£À C£ÀĵÁ×£ÀzÀ°è «¥sÀ®vÉ:

• gÉÆûvï ªÉªÄÀ įÁ DvÀäºÀvÉå, zÀ°vÀ «zÁåyð

C¸À»μÀÄÚvÉ GzÁºÀgÀuÉ
• zÁ¢æ ºÀvåÉ , ªÉƺÀªÀÄäzï CR¯ÁPï DºÁgÀzÀ «ZÁgÀz°
À è UÀÄA¥ÀÄzÁ½UÀ¼ÀÄ
• £ÉÊwPÀ ¥ÉÆð¸ïVj

¥Áæt »A¸É:
• d°èPÀlÄÖ, UÀƽ ¥À¼ÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ
JA.J¸ï.zsÉÆä
• vÁ¼Éä, £ÁAiÀÄPÀvÀé JAvÀºÀ MvÀÛqÀzÀ ¸À¤ßªÉñÀz° À èAiÀÄÆ CªÀgÀÄ vÁ¼ÉäAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÄÀ PÉƼÀîzÉ
ªÀÄAzÀ¹ßvÀgÁV vÀAqÀª£ À ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqɸÀĪÀ PÀ¯É, DqÀ½vÀzÀ ZÀÄPÁÌt »rAiÀÄĪÀ £ÁUÀjPÀ
¸ÉêÀPjÀ UÉ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ.

¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ¥ÀðuÉUÉ GzÁºÀgu

À É
C£Àß, CPÀëgÀ, D±ÀæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß zÀ±PÀ ÀUÀ½AzÀ ¸ÁAUÉÆÃ¥ÀªÁV ¤ÃGvÁÛ §AzÀAvÀºÀ
vÀĪÀÄPÀÆj£À ²ªÀPÄÀ ªÀiÁgÀ ¸Áé«ÄÃf ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ ¥ÀðuÁ PÉëÃvÀæz°
À è UËj²RgÀzA
À vÉ
PÀAqÀÄ §gÀÄvÁÛgÉ.

£ÉÊwPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw±Á¸ÀÛçzÀ «ZÁgÀz° À è GvÀÛgÀUÀ¼À°è ¸ÀªÄÀ xÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀg¨

À ÃÉ PÁzÀgÉ ¥ÀÆgÀPÀ
GzÁºÀgu À ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ DUÀªiÀ ÁvÀæ «µÀAiÀÄ ªÀÄ£ÀªÄÀ ÄlÄÖªÀAvÉ vÀlÄÖvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ
¸ÀàzÁs yðUÀ¼ÀÄ, ªÉÄð£À GzÁºÀgu À U
É ¼À À£ÀÄß CªÀ±ÀåPÀ C£ÀÄUÀÄtªÁV GvÀÛgÀzÀ°è ¸ÉÃj¹PÉƽî.