Polsko-Niemiecki Plan Działania

PREAMBUŁA
Polska i Niemcy są sąsiadami, partnerami strategicznymi w Unii Europejskiej oraz
sojusznikami w NATO. Jesteśmy powiązani gęstą siecią relacji politycznych,
społecznych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych oraz bliskimi powiązaniami
między naszymi obywatelami.
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej i Rząd Republiki Federalnej Niemiec deklarują
gotowość kontynuowania i dalszego pogłębiania bliskich stosunków we wszystkich
dziedzinach. Chcemy dalej rozwijać współpracę na korzyść naszych społeczeństw
oraz na rzecz dobrobytu całej Europy.
Od podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy w dniu 17
czerwca 1991 r. wiele polsko-niemieckich instytucji prowadzi i wspiera dialog ze
społeczeństwem obywatelskim. Doceniamy ich rolę w zbliżaniu naszych obywateli i
budowaniu zaufania oraz zobowiązujemy się do stałego wspierania ich działalności.
Ważną rolę w tym zakresie odgrywa polska społeczność w Niemczech i mniejszość
niemiecka w Polsce.
Polska i Niemcy podzielają ambicję, polegającą na wniesieniu wspólnego wkładu w
bieżącą debatę na temat przyszłości Unii Europejskiej. Naszym celem jest silna Unia
Europejska, która zdoła sprostać globalnym wyzwaniom oraz zapewnić
bezpieczeństwo wszystkim swoim obywatelom.
Ideą, będącą fundamentem Unii Europejskiej, było zagwarantowanie pokoju na
naszym kontynencie. Rosyjska agresja na Ukrainę w najbardziej brutalny sposób
przypomniała nam o ogromnym znaczeniu tego celu, sprawiając, że konieczność
zapewnienia Europie zdolności obrony stała się sprawą pilną. Wojna w naszym
najbliższym sąsiedztwie nadała więc nowy wymiar polsko-niemieckim relacjom. Oba
Rządy wyrażają nieprzerwane i konkretne wsparcie dla Ukrainy, w szczególności
poprzez udzielanie pomocy politycznej, finansowej, wojskowej i humanitarnej.
Naszym wspólnym celem jest znalezienie przekonujących odpowiedzi na wyzwania
naszych czasów, aby kształtować wspólną europejską przyszłość, nie zapominając
przy tym o przeszłości. Jesteśmy świadomi znaczenia upamiętnienia i pojednania jako
centralnego aspektu relacji polsko-niemieckich. Pojednanie to niekończący się proces.
Przechodzi on z pokolenia na pokolenie i stale wymaga przeżywania na nowo.
Aby podkreślić nasze szczere zaangażowanie w konkretne działania nakierowane na
zaspokojenie oczekiwań obywateli, Rząd Rzeczypospolitej Polskiej i Rząd Republiki
Federalnej Niemiec podczas tegorocznych konsultacji międzyrządowych w Warszawie
w dniu 2 lipca 2024 r. uzgodniły poniższy Plan Działania określający kierunek naszej
współpracy oraz zawierający rozmaite nowe inicjatywy i projekty.

1
 WSPÓŁPRACA W SPRAWACH DWUSTRONNYCH
Relacje polsko-niemieckie charakteryzują się dużą dynamiką. Jednym z ich
kluczowych celów jest osiągnięcie wspólnych stanowisk w najważniejszych kwestiach
europejskiej polityki i bezpieczeństwa. Dialog ten jest prowadzony w atmosferze
wzajemnego zaufania. Nasze partnerstwo jest niezbędne do wypracowywania
rozwiązań odpowiadających interesom obu stron.
Deklarujemy zaangażowanie w kontynuację współpracy w istniejących formatach, ze
szczególnym uwzględnieniem konsultacji międzyrządowych, które będą się
odbywać regularnie w celu przeprowadzenia kompleksowego przeglądu aktualnego
stanu współpracy międzyresortowej oraz określenia jej krótko- i średnioterminowych
celów na przyszłość. Wyrażamy gotowość ustanowienia nowych mechanizmów
konsultacji dwustronnych, takich jak wspólne spotkania ministrów spraw
zagranicznych i obrony.

Rola historii
Przeszłość odgrywa szczególną rolę w relacjach polsko-niemieckich. Druga wojna
światowa oraz pamięć o okrucieństwach i zbrodniach popełnionych przez niemieckich
agresorów przeciwko Polakom w czasie nazizmu pozostają żywą częścią pamięci
historycznej. Dla wielu Polaków jest to element tożsamości zbiorowej.
Oba rządy prowadzą intensywny dialog na temat środków wsparcia dla żyjących ofiar
niemieckiej agresji i okupacji w latach 1939-1945, upamiętnienia i bezpieczeństwa.
Ważną rolę w tym procesie będzie odgrywać Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie.
W tym kontekście podkreślamy utworzenie Domu Niemiecko-Polskiego w centralnej
lokalizacji w Berlinie, poświęconego polskim ofiarom II wojny światowej. Dodatkowo
podkreślamy potrzebę jak najszybszego ukończenia tego projektu związanego z
godnym upamiętnieniem polskich ofiar drugiej wojny światowej w centralnej lokalizacji
w Berlinie. W ramach Domu należy przede wszystkim uwzględnić stworzenie pomnika
poświęconego pamięci polskich ofiar niemieckiej okupacji Polski w latach 1939–1945.
To miejsce pamięci zostanie wzbogacone częścią informacyjną w postaci wystawy
stałej przedstawiającej kompleksowy obraz niemieckiej okupacji Polski.
Doceniamy starania oraz wieloletnią pracę polskich i niemieckich ekspertów i badaczy
nad projektem polsko-niemieckiego podręcznika do historii pod tytułem „Europa.
Nasza Historia”. Zobowiązujemy się do promowania szerokiego zastosowania tego
podręcznika jako materiału edukacyjnego w polskich i niemieckich szkołach.
Pracujemy nad wzmocnieniem współpracy w zakresie polityki pamięci, między
innymi z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność (ENRS). Zintensyfikujemy wspólne
działania, aby zachęcić więcej państw europejskich do włączenia się w ENRS.
Wspieramy współpracę państwowych i federalnych archiwów obu państw, w
szczególności Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i Bundesarchiv. Wzmożona
współpraca może obejmować badania zbiorów, możliwości udostępniania zasobów i

2
kopii cyfrowych, zabezpieczanie zbiorów oraz zarządzanie współczesną
dokumentacją cyfrową.
Strona polska wystosuje zaproszenie na konferencję muzeów i miejsc pamięci zbrodni
II wojny światowej, które obecnie znajdują się w Polsce i Niemczech. Konferencja
stanie się platformą ekspercką umożliwiającą wymianę doświadczeń w dziedzinie
ochrony miejsc pamięci i zarządzania nimi (dialog, wymiana informacji, współpraca,
tworzenie programów, formułowanie zaleceń na przyszłość dla takich instytucji oraz
organizatorów).

Mniejszość niemiecka w Polsce i polska społeczność w Niemczech

Relacje rządu Niemiec z polską społecznością w Niemczech oraz rządu Polski z
mniejszością niemiecką w Polsce opierają się na równym traktowaniu i wzajemnym
zrozumieniu zgodnie z postanowieniami polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym
sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 1991 r. Zamierzamy wznowić rozmowy na
temat wsparcia obywateli niemieckich o polskim pochodzeniu, Polaków w
Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce w ramach odnowionej formuły
Polsko-Niemieckiego Okrągłego Stołu.
Oba rządy podejmą starania, aby zapewnić realizację postanowień art. 21 Traktatu o
dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 1991 r. dotyczących nauczania języka
ojczystego odnośnie do, odpowiednio, mniejszości niemieckiej w Polsce i polskiej
społeczności w Niemczech.

Kontakty międzyludzkie
Kontakty międzyludzkie pozostają integralną częścią relacji między sąsiadującymi
państwami. Zamierzamy wspierać trwałe formaty i instytucje będące ważnymi forami
dialogu między naszymi społeczeństwami.
Rozważymy możliwość zwiększenia wsparcia finansowego dla Fundacji Współpracy
Polsko-Niemieckiej, mając na celu rozszerzenie jej działalności w obu krajach,
zwiększenie jej widoczności w Niemczech oraz zaangażowanie stron trzecich, w tym
partnerów z Ukrainy, w jej bieżące projekty.
Zgadzamy się, że Fundacja będzie kontynuować organizowanie Forum Polsko-
Niemieckiego, tj. platformy dialogu między ekspertami z obu krajów, której tradycja
sięga lat 70. XX w. Forum powinno zostać zmodernizowane, w tym poprzez
wprowadzenie solidnego komponentu biznesowego. Wzywamy Fundację, aby w
najbliższym czasie przedstawiła propozycje mające na celu zwiększenie atrakcyjności
i zasięgu Forum.
Wyrażamy zamiar wznowienia corocznego przyznawania Nagrody Polsko-
Niemieckiej ustanowionej postanowieniami Traktatu o dobrym sąsiedztwie i
przyjaznej współpracy z 1991 r.

3
Obie strony z zadowoleniem przyjmują przywrócenie odpowiedniego statusu
Pełnomocnika Ministra Spraw Zagranicznych do spraw polsko-niemieckiej
współpracy społecznej i przygranicznej. Obie strony dostrzegają znaczenie
ścisłego współdziałania między polskim Pełnomocnikiem Ministra Spraw
Zagranicznych do spraw polsko-niemieckiej współpracy społecznej i przygranicznej a
niemieckim Koordynatorem do spraw niemiecko-polskiej współpracy
międzyspołecznej i przygranicznej.
Wspólnie ze społeczeństwem obywatelskim chcemy stworzyć w ramach istniejących
struktur polsko-niemieckiej współpracy format wymiany, w postaci polsko-
niemieckiego parlamentu społeczeństwa obywatelskiego, w którym pod
patronatem Pełnomocnika i Koordynatora przedstawiciele społeczeństwa
obywatelskiego omawiają stan relacji i nowe pomysły oraz przedstawiają w tej
dziedzinie rekomendacje obu rządom.
Nasze silne więzi na poziomie regionalnym i lokalnym są podstawą wymiany między
naszymi obywatelami. Współpraca między regionami i gminami stanowi ważny
element budowania nie tylko więzi sąsiedzkich, pomagania sąsiadom w potrzebie, ale
również w wysiłkach na rzecz sprostania globalnym wyzwaniom. Zamierzamy nadal
wzmacniać te partnerstwa na wszystkich poziomach oraz zwiększać wymianę na
szczeblu regionów i gmin, również w odniesieniu do naszej współpracy na rzecz
Ukrainy.
Wspieramy także istniejące kontakty i inicjatywy społeczne zapewniające regularną
wymianę między społeczeństwami obywatelskimi, naukowcami, ekspertami i rządami
naszych krajów, np. na temat zjawiska starzenia się społeczeństw.

Współpraca transgraniczna
Podkreślamy znaczenie współpracy transgranicznej w promowaniu kontaktów między
obywatelami oraz wzmacnianiu integracji europejskiej. W tym celu zachęcamy
euroregiony, trzy miasta partnerskie Słubice-Frankfurt nad Odrą, Zgorzelec-Görlitz i
Gubin-Guben oraz wszystkie inne podmioty współpracy transgranicznej do
odpowiedniego korzystania z instrumentu europejskiego ugrupowania współpracy
terytorialnej. Podkreślamy znaczenie dialogu na poziomie samorządowym w
regionach przygranicznych ogółem i w ramach Polsko-Niemieckiej Komisji
Międzyrządowej ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej oraz nasze
wsparcie dla takiego dialogu.
Zobowiązujemy się do modernizacji Komisji oraz do wzmocnienia jej interakcji z
mieszkańcami regionów przygranicznych. Biorąc pod uwagę przepisy konstytucyjne i
europejskie, wskażemy obszary, w których zastosowanie odstępstw, takich jak
klauzule otwarte, może pozwolić na ominięcie przeszkód dla wdrażania
transgranicznych projektów.
Poprzez rozwój sieci transgranicznych szkoleń edukacyjnych i zawodowych obie
strony będą promować zwiększoną wymianę między społeczeństwami obywatelskimi

4
oraz uznają szczególną rolę, jaką w tej wymianie odgrywają Pełnomocnik Ministra
Spraw Zagranicznych do spraw polsko-niemieckiej współpracy społecznej i
przygranicznej oraz Koordynator do spraw niemiecko-polskiej współpracy
międzyspołecznej i przygranicznej.
Usprawnimy komunikację między regionami transgranicznymi, aby przyspieszyć
wdrożenie dwustronnej Umowy ramowej o współpracy transgranicznej w
ratownictwie medycznym.

Planowanie przestrzenne
Będziemy współpracować w ramach Komitetu Rozwoju Przestrzennego przy Polsko-
Niemieckiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej.
Będziemy współdziałać w celu zaktualizowania Wspólnej Wizji Przyszłości dla
Polsko-Niemieckiego Obszaru Interakcji – Horyzont 2030 (przyjętej podczas 17.
spotkania Komitetu Rozwoju Przestrzennego przy Polsko-Niemieckiej Komisji
Międzyrządowej ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej w dniu 1 grudnia
2016 r.).
Będziemy współpracować nad modelowym polsko-niemieckim projektem w zakresie
planowania przestrzennego (niem. Modellvorhaben der Raumordnung – MORO)
„Transgraniczne synergie planowania przestrzennego i gospodarki wodnej w basenie
Odry” – w tym nad polsko-niemiecką konferencją inauguracyjną jesienią 2024 r.

Edukacja i młodzież
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) jest ważną instytucją dwustronnej
współpracy młodzieży, która aktualnie umożliwia wymianę około 60 000 młodych osób
rocznie. Zależy nam na silnej PNWM oraz na spotkaniach młodzieży jako
instrumencie, który w przyszłości jeszcze bardziej zbliży do siebie nasze kraje: np.
dzięki Polsko-Niemieckiej Nagrodzie Młodzieży, wymianie młodzieży za pomocą
lokalnych partnerstw, projektom edukacji historyczno-obywatelskiej dla młodzieży z
obu państw lub forom młodzieży organizowanym w ramach Trójkąta Weimarskiego
wspólnie z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży. Z zadowoleniem
przyjmujemy znaczne zwiększenie finansowania od rządu polskiego i deklarujemy
dalsze dążenie do rozwoju polsko-niemieckiej współpracy młodzieży. Wraz z PNWM
będziemy kontynuować nasze udane projekty, aby wzmocnić dwustronną współpracę
młodzieży i naszą pracę nad wspólnym wsparciem młodzieży w Ukrainie.
Będziemy współpracować na rzecz poszerzenia wiedzy o państwie sąsiadującym w
młodym pokoleniu, również poprzez istniejące, dobrze funkcjonujące struktury takie
jak Międzynarodowe Domy Spotkań Młodzieży w Krzyżowej i Oświęcimiu.
Będziemy dążyć do zorganizowania corocznego konkursu dla uczniów
poświęconego wiedzy o kraju, geografii, historii i teraźniejszości państwa
sąsiadującego.
5
Znajomość języka partnera pomaga w zbliżaniu obywateli oraz tworzeniu relacji
zawodowych i społecznych. Wspólnie będziemy poszukiwać nowych form współpracy
w celu promowania znajomości języka polskiego jako obcego w Niemczech oraz
języka niemieckiego w Polsce.

Wymiar sprawiedliwości
Mając na celu wzmocnienie współpracy w obszarze wymiaru sprawiedliwości,
wznowimy dwustronne konsultacje dotyczące spraw cywilnych i karnych. Będziemy
promować i wspierać rozwój bezpośrednich kontaktów między organami sądowymi,
aby poprawić współpracę np. w dziedzinie egzekwowania wniosków o wzajemną
pomoc prawną, wykonywania europejskich nakazów aresztowania oraz wniosków o
europejski nakaz dochodzeniowy dotyczących przekazania osób skazanych na
podstawie decyzji ramowej 2008/909/WSiSW. Zachęcamy organy sądowe do
budowania partnerskich relacji, prowadzenia wspólnych szkoleń dla sędziów,
pracowników sądów i prokuratorów oraz organizowania konferencji i warsztatów w
celu ułatwienia i poprawy współpracy między tymi organami.
Będziemy wymieniać się wiedzą specjalistyczną na temat cyfryzacji wymiaru
sprawiedliwości, np. systemów E-Court, wykorzystania technologii wideokonferencji,
publikacji orzeczeń sądu, dostępu do akt sprawy i dokumentów sądowych oraz
dostępności informacji i usług sądowych dla obywateli.
Ponadto będziemy wymieniać się doświadczeniem w stosowaniu i wdrażaniu unijnego
aktu w sprawie sztucznej inteligencji w wymiarze sprawiedliwości, studiami
przypadków sztucznej inteligencji godnej zaufania oraz najlepszymi praktykami z
zakresu zarządzania cyberincydentami.
Będziemy dążyć do poprawy i optymalizacji obecnych instrumentów, aby uzyskać
odporniejsze i skuteczniejsze systemy wymiaru sprawiedliwości, oraz do
intensyfikacji współpracy i wspierania lepszego prawodawstwa na poziomie UE.
Zobowiązujemy się do dalszego wspierania prac Organizacji Narodów Zjednoczonych
nad przeciwdziałaniem zbrodniom przeciwko ludzkości i karaniem za nie. Prawo
międzynarodowe należy uzupełnić o uniwersalny, ukierunkowany na ofiary,
dostosowany do dzieci, prawnie wiążący instrument oparty na projekcie artykułów o
zapobieganiu zbrodniom przeciwko ludzkości i karaniu za nie przyjętym przez Komisję
Prawa Międzynarodowego. Będziemy współpracować w celu wyeliminowania tych
braków i zagwarantowania, że prawa najbardziej bezbronnych, to jest dzieci, będą
respektowane. Z zadowoleniem przyjmujemy opracowanie Konwencji w sprawie
współpracy międzynarodowej w zakresie prowadzenia dochodzeń w sprawie
ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i innych zbrodni
międzynarodowych oraz ich ścigania (konwencja lublańsko-haska).

Współpraca policyjna i graniczna

6
Polska i Niemcy jako sąsiedzi i państwa członkowskie Unii Europejskiej dzielą się
wieloma zadaniami i możliwościami w dziedzinie spraw wewnętrznych. Chcemy nadal
łączyć siły w przypadku takich wyzwań jak wojna w Ukrainie i jej konsekwencje dla
naszych krajów oraz dla całej Europy. Ma to zastosowanie również do innych wyzwań,
takich jak ograniczanie nielegalnej migracji zgodnie z naszymi międzynarodowymi
zobowiązaniami, przestępczości zorganizowanej i klęsk żywiołowych. Jednocześnie
chcemy w większym stopniu korzystać z potencjału wynikającego z faktu posiadania
wspólnej granicy oraz z naszych więzi istniejących w regionach i w społeczeństwie
obywatelskim.
Jesteśmy zdecydowani kształtować politykę wewnętrzną, również na szczeblu
europejskim, na korzyść naszych obywateli oraz w celu istotnego przyczynienia się do
wolności i bezpieczeństwa w Europie. Będziemy dążyć do zapewnienia sprawnego
funkcjonowania strefy Schengen bez kontroli granicznych na granicach
wewnętrznych dzięki wzmożonej transgranicznej współpracy policji opartej na pełnym
wykorzystaniu dostępnych środków kompensacyjnych.
Polskie i niemieckie organy ścigania i policji granicznej prowadzą już ścisłą
współpracę. Ma to szczególne zastosowanie do naszych wspólnych regionów
przygranicznych. Chcemy dalej intensyfikować naszą współpracę, tak aby skutecznie
zwalczać zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego. Ma to szczególne znaczenie w
przypadku przestępczości transgranicznej oraz nielegalnej migracji i nielegalnych
działań przemytniczych. Wzmacnianie naszej współpracy obejmuje przede wszystkim
wspólne szkolenia dla funkcjonariuszy organów ścigania i policji granicznej,
przygotowujące ich do wspólnych operacji, oraz określenie procedury dotyczącej
transgranicznego użycia policyjnych statków powietrznych i wspólnych działań
poszukiwawczych. Dodatkowo rozważymy, w jaki sposób można jeszcze bardziej
rozwinąć współpracę we wspólnych polsko-niemieckich placówkach policji granicznej.
Ponadto dopóki niemieckie kontrole graniczne nie mogą zostać w pełni zastąpione
samymi środkami kompensacyjnymi, będziemy również wspólnie dążyć do
ograniczenia do minimum wpływu tych kontroli na ruch oraz swobodny przepływ
towarów, usług i osób, a także do dalszej poprawy bezpieczeństwa osób
kontrolowanych i funkcjonariuszy policji.
Niedawno utworzona grupa zadaniowa ds. zwalczania nielegalnych działań
przemytniczych oraz wspólne patrole na terytorium Polski również pomogą nam
jeszcze skuteczniej ograniczyć nielegalną migrację – w granicach naszych
zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego – oraz nielegalny przemyt
imigrantów. Ze względu na to, że handel ludźmi jest przestępstwem transgranicznym,
wzajemna współpraca odgrywa kluczową rolę w skutecznym zwalczaniu tego
zjawiska.
Konsekwencje zmiany klimatu i ostatnie zmiany geopolityczne pokazują, że zwłaszcza
w takich czasach do ochrony ludności należy podchodzić w ujęciu transgranicznym.
Jako państwa sąsiadujące wzmocnimy zatem wymianę i współpracę w zakresie

7
ochrony populacji przed klęskami żywiołowymi i ekologicznymi, lecz również przed
zagrożeniami związanymi z wojną.
Zamierzamy skorzystać z postanowień przewidzianych w obowiązującej Umowie
między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o wzajemnej
pomocy podczas katastrof i klęsk żywiołowych lub innych poważnych
wypadków, porozumieniach między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji
Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Brandenburgii,
Saksonii i Meklemburgii-Pomorza Przedniego o wzajemnej pomocy podczas katastrof
i klęsk żywiołowych lub innych poważnych wypadków, a także ze współpracy w ramach
Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, aby umożliwić jednostkom
odpowiedzialnym za ochronę ludności jeszcze skuteczniejsze działanie po obu
stronach naszej wspólnej granicy w sytuacjach nadzwyczajnych. Skorzystamy z tych
ram także w celu budowania zdolności, w tym poprzez prowadzenie szkoleń i ćwiczeń,
jak również wymianę doświadczeń i wiedzy specjalistycznej między personelem
operacyjnym.
Wierzymy, że przyjmowanie i goszczenie osób wysiedlonych z Ukrainy jest
zadaniem, które powinny wykonywać wszystkie państwa członkowskie UE w duchu
solidarności. Czynimy więc wysiłki, aby promować to podejście na szczeblu UE,
podobnie jak potrzebę skuteczniejszego wspierania tych państw członkowskich, które
przyjmują największą liczbę osób wysiedlonych z Ukrainy, w tym przez zapewnianie
odpowiedniego finansowania.

Sport i turystyka
Obie strony doceniają współpracę w zakresie wspierania organizacji dużych wydarzeń
sportowych. Zaangażowanie polskich funkcjonariuszy policji w zabezpieczanie
porządku publicznego podczas EURO 2024 jest tego najlepszym przykładem.
Mieszkańców obu krajów łączy entuzjazm w stosunku do sportu. Będziemy zatem
ściślej współpracować w dziedzinie sportu, włączając w tę współpracę ruch sportowy i
inne odpowiednie zainteresowane strony. Jest to dla nas szczególnie istotne, aby
zwiększyć uczciwość w sporcie oraz promować osobiste spotkania między aktywnymi
sportowcami.
Będziemy utrzymywać regularne kontakty i współpracę dwustronną w branży
turystycznej.

Intensywna współpraca w walce z dezinformacją

Polska i Niemcy zamierzają wzmocnić współpracę między organizacjami
społeczeństwa obywatelskiego. Strony zamierzają wspierać wymianę
międzyinstytucjonalną, w tym wymianę i wspólne szkolenia między ośrodkami
akademickimi. Będziemy dążyć do lepszego rozumienia zagrożenia oraz budowania
odporności społecznej na dezinformację (na przykład poprzez wymiany między

8
Regionalnymi Ośrodkami Debaty Międzynarodowej (RODM) a Bundeszentrale für
politische Bildung, (ewentualnie Landeszentralen für politische Bildung).

Nauka
Pragniemy zintensyfikować nasz dialog strategiczny i stworzyć silne podstawy dla
nauki, badań i innowacji przez wspólne inwestycje, aby zagwarantować dobrobyt,
mocną pozycję konkurencyjną i suwerenność technologiczną Polski, Niemiec i Europy.
Będziemy aktywnie udzielać wsparcia, udostępniając środki finansowe na współpracę
między naszymi instytucjami szkolnictwa wyższego i organizacjami badawczymi. W
tym celu odnowimy podpisaną w 2018 r. Wspólną deklarację intencji dotyczącą
współpracy dwustronnej i europejskiej w obszarze badań i rozwoju.
Centra Dioscuri w Polsce, zarządzane wspólnie przez Narodowe Centrum Nauki i
Towarzystwo Maxa Plancka, wyznaczają standardy doskonałości naukowej, promują
migrację talentów w Europie („Brain circulation”) i poszerzają europejską przestrzeń
badawczą (EPB). Chcemy, aby te centra stały się katalizatorami zacieśniania
współpracy europejskiej.
Uznajemy znaczącą rolę Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki jako
drogowskazu dla współpracy dwustronnej, w szczególności w obszarze nauk
humanistycznych i społecznych.
Właśnie ta myśl przyświecała zmianom, które przyjęliśmy w 2023 r., mając na celu
przede wszystkim zapewnienie środków na specjalne zaproszenia do składania
wniosków o dofinansowanie projektów poświęconych badaniom nad relacjami polsko-
niemieckimi w XX i XXI w. Ponadto w planach jest specjalne zaproszenie do składania
wniosków o dofinansowanie projektów na temat tzw. epokowej zmiany w niemieckiej
polityce (niem. Zeitenwende). Z propozycją tego tematu wystąpiła Rada Naukowa
Polsko-Niemieckiej Fundacji na rzecz Nauki. Zakres badań koncentruje się na
rosyjskiej napaści zbrojnej na Ukrainę trwającej od lutego 2022 r. Temat ten jest
aktualny wobec diametralnie zmieniającej się sytuacji geopolitycznej, szczególnie w
Europie, a także uwzględnia długofalowe tendencje rozwoju wydarzeń w kontekście
nie tylko militarnym.
Jeśli chodzi o badania stosowane, transfer technologii oraz współpracę nauki i
przemysłu (zwłaszcza MŚP), a także w oparciu o dostępne środki, zamierzamy też
opublikować zaproszenie do składania wniosków o dofinansowanie projektów w
obszarze sztucznej inteligencji w ramach dwustronnego programu dotacyjnego
„Cyfryzacja gospodarki” realizowanego z powodzeniem od 2018 r. Poza tym
sprawdzimy, czy istnieją inne zagadnienia, które można objąć wspólnymi
zaproszeniami do składania wniosków.
Z dużym zadowoleniem przyjmujemy udaną polsko-niemiecką współpracę pod egidą
unijnego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont
Europa”. Będziemy konstruktywnie i w duchu zaufania wspólnie pracować na forum
organów UE nad przygotowaniami do kolejnej edycji unijnego programu ramowego w

9
zakresie badań naukowych i innowacji (PR10) i nad przyszłym programem politycznym
EPB na lata 2025–2027. Od 2004 r. Federalne Ministerstwo Oświaty i Badań
Naukowych czynnie wspiera udział polsko-niemieckich konsorcjów w programach
ramowych UE w zakresie badań naukowych i innowacji, np. przez wspólne
wnioskowanie o finansowanie z programu Bridge2ERA.
Z zadowoleniem przyjmujemy ożywioną współpracę Deutsche
Forschungsgemeinschaft i Narodowego Centrum Nauki wynikającą z udziału tych
instytucji w wielostronnej europejskiej inicjatywie Weave dotyczącej podstawowych
badań naukowych. Cieszymy się, że dialog między agencjami finansującymi a
instytucjami badawczymi w Polsce i w Niemczech jest też prowadzony w ramach
cyklicznych Polsko-Niemieckich Spotkań Naukowych. Spotkania Naukowe są
współorganizowane przez Deutsche Forschungsgemeinschaft, Narodowe Centrum
Nauki oraz Fundację na rzecz Nauki Polskiej, a w 2024 r. odbyły się po raz czwarty.
Zachęcamy nasze instytucje szkolnictwa wyższego i pozauczelniane ośrodki
badawcze do pogłębiania współpracy na szczeblu dwustronnym i europejskim. Ponad
1400 przykładów współpracy w szkolnictwie wyższym to dowód na żywotność naszych
relacji. Niemcy czynnie angażują się w wydarzenia organizowane przez Europejskie
Miasto Nauki Katowice 2024. Ponadto uznajemy znaczącą rolę Uniwersytetu
Europejskiego Viadrina jako przykładu dwustronnej współpracy akademickiej, a w
szczególności Collegium Polonicum jako wyjątkowego projektu realizowanego przez
Uniwersytet Europejski Viadrina i Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Uniwersytet Europejski Viadrina i Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im.
Willy’ego Brandta na Uniwersytecie Wrocławskim należą do Sieci Interdyscyplinarnych
Studiów o Ukrainie we Frankfurcie nad Odrą – jednego z dwóch projektów Niemieckiej
Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD) służących wspieraniu umiędzynarodowienia
ukraińskiego sektora akademickiego.
Będziemy wspierać dalszy rozwój dużych europejskich i międzynarodowych
przykładów infrastruktury badawczej, dbając o to, aby Europa nadal była liderem
nauki i innowacyjności oraz zachowała konkurencyjność na arenie międzynarodowej.
Opowiadamy się za tym, aby obiekty infrastruktury badawczej, takie jak Ośrodek
Badań Antyprotonami i Jonami w Europie (FAIR) czy Europejski Rentgenowski Laser
na Swobodnych Elektronach (XFEL), nadal stwarzały optymalne warunki do
prowadzenia doskonałych badań. Zwracamy szczególną uwagę na ośrodek FAIR w
Darmstadt jako przyszły punkt odniesienia w Europie. Podkreślamy, jak ważne są
kolejne zobowiązania na rzecz realizacji wyjątkowej międzynarodowej infrastruktury
badawczej ośrodka FAIR.
Podkreślamy duże znaczenie wolności badań naukowych dla zagwarantowania
dynamicznego rozwoju, prężności i otwartości systemu funkcjonowania nauki, a także
wspólnie promujemy wolność badań naukowych w ramach Roku Nauki 2024 –
Wolność w Niemczech oraz polskiej prezydencji w Radzie UE w pierwszej połowie
2025 r., podczas której planowana jest konferencja poświęcona „badaniom, rozwojowi
i wolności”.

10
Odnośnie do nauki i badań naukowych w Ukrainie przeanalizujemy szczegółowo, jak
możemy wspólnie zaangażować się w pomoc w budowaniu nowoczesnej i trwałej
infrastruktury badawczej w tym kraju. Uważamy, że jest to nasz wspólny obowiązek.
Poza tym obecna fala kryzysów politycznych wymaga tego, abyśmy przeanalizowali,
w jaki sposób można odpowiedzialnie łączyć korzystanie z badań prowadzonych w
sferze cywilnej i wojskowej.

Zdrowie
Zacieśnimy współpracę w dziedzinie ochrony zdrowa, dzieląc się doświadczeniami z
rozwoju i wdrażania krajowych strategii / planów działania w obszarze e-zdrowia.
Będziemy współpracować w kontekście transgranicznych usług w dziedzinie e-
zdrowia, takich jak wymiana danych dotyczących e-recept i skróconych kart zdrowia
pacjenta za pośrednictwem krajowych punktów kontaktowych ds. e-zdrowia
(MyHealth@EU). Zamierzamy wzmacniać nasze możliwości udostępniania i
przetwarzania danych w kontekście utworzenia europejskiej przestrzeni danych
dotyczących zdrowia (EHDS). Będziemy wymieniać doświadczenia związane z
organizacją systemu ochrony zdrowia w obszarze opieki ambulatoryjnej i szpitalnej
oraz prowadzonych reform. Zamierzamy dzielić się informacjami na temat prac nad
przepisami dotyczącymi in vitro. Będziemy wymieniać informacje dotyczące unijnego
pakietu farmaceutycznego, w szczególności ustrukturyzowanych zachęt do
opracowywania nowych produktów leczniczych, w tym innowacyjnych środków
przeciwdrobnoustrojowych, a także zakresu zwolnień/zasad dotyczących leków
recepturowych i produktów leczniczych terapii zaawansowanej (ATMP) oraz innych
aspektów regulacyjnych (procedur udzielania zezwoleń itp.).
Równość płci; zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec kobiet i przemocy
domowej
Zobowiązujemy się poddać przeglądowi i rozwijać wszystkie obszary stosunków
dwustronnych oraz dzielić się poglądami i najlepszymi praktykami dotyczącymi kwestii
wspólnego zainteresowania w odniesieniu do eliminowania wszelkich form przemocy
ze względu na płeć w rozumieniu Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu
przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, którą podpisano w Stambule w 2011 r.
Będziemy dążyć do upowszechniania współpracy, koncentrując się na równości osób
LGBTIQ+ przez wymianę poglądów, informacji i najlepszych praktyk z
uwzględnieniem naszych społeczeństw obywatelskich oraz przyjętej przez Komisję
Europejską strategii na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025. Pragniemy
zawrzeć porozumienie w sprawie równości płci. Co najmniej raz w roku powinny
odbywać się profesjonalne konsultacje międzyresortowe na wysokim szczeblu (Dzień
Polsko-Niemiecki).

11
 BEZPIECZEŃSTWO I OBRONNOŚĆ, WSPARCIE DLA UKRAINY

Utrzymywanie porządku opartego na zasadach

Wielostronny porządek oparty na zasadach od kilku lat jest kwestionowany. Rosyjska
agresja na Ukrainę narusza powszechne i podstawowe zasady prawa
międzynarodowego. Reperkusje tego konfliktu są odczuwalne na całym świecie.
Polska i Niemcy wspólnie opowiadają się za multilateralizmem skoncentrowanym
wokół ONZ. Zamierzamy zdecydowanie bronić Karty Narodów Zjednoczonych, która
jest kamieniem węgielnym prawa międzynarodowego, oraz wyrażonych w niej zasad
suwerennej równości wszystkich państw, poszanowania ich integralności terytorialnej,
niezależności politycznej oraz prawa narodów do samostanowienia. Stanowczo
podkreślamy, że Karta Narodów Zjednoczonych i inne obowiązujące źródła prawa
międzynarodowego mają zastosowanie w cyberprzestrzeni.
Apelujemy o zacieśnienie współpracy wielostronnej w duchu solidarności w każdym z
trzech filarów działalności ONZ, jakimi są pokój i bezpieczeństwo, zrównoważony
rozwój oraz prawa człowieka – jednakowo ważnych, wzajemnie powiązanych i
współzależnych. Jednym z naszych priorytetów nadal będzie upowszechnianie
demokracji.
Jesteśmy przekonani, że trzy główne organy ONZ – Rada Bezpieczeństwa,
Zgromadzenie Ogólne oraz Rada Gospodarcza i Społeczna – wymagają
zreformowania i ożywienia.
Popieramy Szczyt dla Przyszłości jako szansę na wzmocnienie Organizacji Narodów
Zjednoczonych i systemu wielostronnego, a także jako bodziec dla realizacji Agendy
2030.
Aktywnie włączamy się w międzynarodowe starania na rzecz utrzymania
międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, uwzględniające dominujące
środowisko bezpieczeństwa i bezpieczeństwo wszystkich sojuszników oraz
uzupełniające doktrynę odstraszania i obrony przyświecającą Sojuszowi. Popieramy
misje pokojowe ONZ jako jeden ze sposobów na budowanie pokoju i stabilności.
Zobowiązujemy się bronić podważanej stale przez Rosję globalnej architektury
nieproliferacji, rozbrojenia i kontroli zbrojeń oraz ją wzmacniać. Korzystając z tego, że
Polska została niedawno wybrana do Rady Wykonawczej Organizacji ds. Zakazu
Broni Chemicznej, zamierzamy blisko współpracować nad podtrzymaniem i obroną
globalnego zakazu stosowania broni chemicznej, w szczególności w kontekście
rosyjskiej agresji na Ukrainę.
Nasze kraje opowiadają się za wzmacnianiem prawa międzynarodowego, w tym
międzynarodowego prawa humanitarnego. Będziemy nadal zajmować się
propagowaniem i obroną powszechności, niepodzielności i współzależności praw
człowieka. Będziemy wspierać starania o zapewnienie niezależności,
transparentności, skuteczności i zrównoważonego finansowania filaru działalności

12
ONZ, jakim są prawa człowieka, ponieważ ochrona i propagowanie praw człowieka to
jeden z warunków stabilności, pokoju i dobrobytu w społeczeństwach.

Bezpieczeństwo i obrona
Jesteśmy mocno zaangażowani w Organizację Traktatu Północnoatlantyckiego
(NATO) i zależy nam na bliskich relacjach transatlantyckich. Będziemy konsultować
się w konkretnych sprawach dotyczących współpracy w ramach NATO, ze
szczególnym uwzględnieniem trwającej adaptacji natowskiej doktryny odstraszania i
obrony, wsparcia NATO dla Ukrainy i współpracy Sojuszu z tym państwem, reakcji
NATO na zagrożenie ze strony Rosji oraz współpracy między NATO a Unią
Europejską.
Jako że Rosja i jej sojusznicy stanowią najpoważniejsze zagrożenie dla pokoju,
wolności, demokracji i bezpieczeństwa w Europie, UE musi zwiększać swoją zdolność
do działania samodzielnie, gdy to konieczne, i z partnerami, gdy to możliwe. Taka UE
będzie zdolna do bardziej sprawiedliwego ponoszenia obciążeń transatlantyckich we
współpracy z NATO, które pozostaje trzonem bezpieczeństwa europejskiego.
Zdecydowanie zobowiązujemy się do dalszego pogłębiania współpracy między
naszymi krajami w ramach WPBiO. Kontynuując realizację Strategicznego kompasu,
będziemy dążyć do zwiększania skuteczności WPBiO oraz angażować się we
wzmacnianie roli UE jako gwaranta bezpieczeństwa. Wspólnie będziemy stymulować
rozwój zdolności cywilnych i wojskowych, podnosić odporność UE oraz zwiększać
europejski wkład w obronę strefy euroatlantyckiej, m.in. przez zwiększanie
interoperacyjności oraz inwestycji w obszarze badań i innowacyjnych technologii
obronnych. Będziemy nadal zdecydowanie dążyć do ożywienia współpracy UE-NATO,
zwiększenia mobilności wojskowej i osiągnięcia Pełnej Zdolności Operacyjnej w
odniesieniu do Zdolności Szybkiego Rozmieszczania do 2025 r. Będziemy prowadzić
regularne konsultacje w sprawach polityki i bezpieczeństwa.
Będziemy wzmacniać interoperacyjność i standaryzację naszych zdolności obronnych
oraz zwiększać zdolności produkcyjne i rozwijać inwestycje naszych przemysłów
obronnych. Musimy zająć się niedoborami powyższych zdolności oraz wspierać
konkurencyjność naszych przemysłów obronnych. W tym celu zacieśnimy współpracę
dwustronną. Na szczeblu UE będziemy opowiadać się za zwiększaniem
skoordynowania i standaryzacji zgodnie z normami NATO. Będziemy zabiegać o
współpracę w kluczowych obszarach, w tym przez zacieśnianie współdziałania w
ramach programów badawczo-rozwojowych.
Mając na uwadze szybko zmieniający się krajobraz cyberbezpieczeństwa, w tym
wysoki poziom wyrafinowania cyberzagrożeń, uznajemy, że współpraca
międzynarodowa w obszarze cyberbezpieczeństwa ma pierwszorzędne znaczenie.
Zamierzamy prowadzić regularny dialog w obszarze cyberprzestrzeni, aby rozszerzać
i pogłębiać współpracę w różnych aspektach cyberbezpieczeństwa, dyplomacji
cyfrowej i nowych technologii.

13
Współpraca wojskowa
W ostatnich latach polsko-niemiecka współpraca wojskowa przynosi konkretne efekty,
podnosząc bezpieczeństwo naszych narodów przez wyraźne zacieśnianie więzi
między siłami zbrojnymi naszych państw. Mamy wspólną wizję wagi strategicznej
naszych relacji i jesteśmy zdecydowani zwiększać dynamikę naszej współpracy oraz
realizować wspólne projekty obronno-wojskowe odpowiadające naszym aspiracjom i
zdolnościom. Takie podejście może sprawić, że wniesiemy istotny wkład w europejskie
bezpieczeństwo, a tym samym we wspólnotę transatlantycką. Zważywszy na obecne
okoliczności i wobec zasadniczej zmiany w bezpieczeństwie euroatlantyckim, jednym
z kluczowych obszarów naszej współpracy będzie udzielanie ciągłego wsparcia
Ukrainie.
Aby osiągnąć zadowalające rezultaty i konieczną koordynację wszystkich naszych
starań, zamierzamy podtrzymywać regularny polsko-niemiecki dialog polityczny i
polityczno-wojskowy, uzupełniany formatem Trójkąta Weimarskiego i skorelowany ze
spotkaniami wysokiego szczebla na forach NATO i UE.
Będziemy dążyć do zacieśniania współpracy w następujących dziedzinach:
Dwustronna współpraca wojskowa: Bazując na osiągnięciach z poprzednich lat
dwustronnej współpracy, z uwzględnieniem nie tylko realizacji prawnie wiążących
porozumień i wspólnych projektów, ale również zachodzących ostatnio dynamicznych
zmian w środowisku bezpieczeństwa, należy przeanalizować zasadność
podejmowanych dotychczas działań w nowych warunkach politycznych, aktualnych
priorytetów w rozwoju i modernizacji sił zbrojnych oraz zasady maksymalizacji
rezultatów wszystkich działań. Ideą przyświecającą kontynuacji działań lub otwarciu
współpracy w nowych obszarach będzie wzajemne uzupełnianie zdolności bojowych
przez rodzaje sił zbrojnych oraz znaczenie założonych rezultatów wspólnych działań
dla całościowego wzmocnienia wschodniej flanki Sojuszu. Taka bliska współpraca
polskich i niemieckich oddziałów bojowych może też być platformą wzmacniania
interoperacyjności naszych poszczególnych formacji oraz – szerzej – naszych sił
zbrojnych.
Nowe obszary współpracy, jakie zostaną rozpoznane i poddane ocenie, będą ustalane
na spotkaniach roboczych. Zakres współpracy będzie obejmować:
- zacieśnianie współpracy w ramach polsko-niemieckiej grupy współpracy wojsk
inżynieryjnych utworzonej jako część Grupy Współpracy Wojsk Lądowych;
- rozwijanie współpracy między brygadami Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT) a
dowództwami regionalnymi;
- pogłębianie współpracy dwustronnej w związku z zagrożeniami hybrydowymi,
w tym w obszarach komunikacji strategicznej, ochrony infrastruktury krytycznej
i technologii;
- rozszerzanie wzajemnej współpracy w zakresie cyberprzestrzeni;

14
 - wzmacnianie współpracy polskiej i niemieckiej marynarki wojennej w regionie
Morza Bałtyckiego w ramach COMSUBBALTIC – komórki dwustronnej w
SUBOPAUTH (dowództwie operacyjnym okrętów podwodnych);
- zapoczątkowanie wzajemnej współpracy i integracji sztabów polskich i
niemieckich sił morskich (POLMARFOR i DEUMARFOR) w ramach dowództwa
sił zadaniowych w regionie Morza Bałtyckiego (BaSR) BALTIC.
Będziemy pogłębiać współpracę sił zbrojnych, uczestnicząc w dwustronnych i
sojuszniczych ćwiczeniach wojskowych (w tym ćwiczeniach w ramach Trójkąta
Weimarskiego); zacieśniając współpracę w obszarze ćwiczeń wojskowych, biorąc
udział w konferencjach w sprawie formowania i obsady sił w związku z ćwiczeniami
wielonarodowymi; współpracując jako państwa użytkujące samoloty F-35; zwiększając
orientację sytuacyjną dowódców wojskowych dzięki uczestnictwu w ćwiczeniach
symulacyjnych od poziomu strategicznego do operacyjnego.
Współpraca wojskowa/kontekst sojuszniczy: Polska i Niemcy będą prowadzić
konsultacje w sprawie dalszego wzmacniania natowskiej doktryny odstraszania i
obrony, w tym obecności NATO na wschodniej flance, wykonalności natowskiej
Koncepcji Odstraszania i Obrony w obszarze euroatlantyckim (linii planów z zakresu
odstraszania i obrony (DDA)), a także natowskiej architektury dowodzenia i kontroli
(C2), ponieważ oba kraje są zgodne co do tego, że Federacja Rosyjska stanowi
najistotniejsze i bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa Sojuszników oraz dla
pokoju i stabilności w regionie euroatlantyckim.
Polska i Niemcy będą nadal współpracować w celu dalszego wzmacniania
sojuszniczego wymiaru C2 w regionie Morza Bałtyckiego, w szczególności w
dziedzinach lądowej i morskiej. W naszych działaniach w tym obszarze wyróżniają się
dwa priorytety. Przede wszystkim przeprowadzimy konsultacje na temat dalszego
rozwoju Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego (MNC NE) w Szczecinie.
- Wraz z upływem 25 lat od utworzenia Korpusu nasze oba kraje będą dążyły do
dalszego wzmacniania zdolności MNC NE do zapewniania bezpieczeństwa
Sojusznikom w regionie Bałtyku, w tym do udziału w działaniach Sojuszu z
zakresu odstraszania i obrony.
- Polska i Niemcy będą też prowadzić konsultacje i współpracować w celu
znalezienia optymalnego rozwiązania polegającego na utworzeniu
regionalnego dowództwa morskiego NATO dla regionu Morza Bałtyckiego.
Polska i Niemcy będą współpracować, przyczyniając się do wzmacniania więzi
transatlantyckich w NATO. Będziemy dążyć do zapewnienia transatlantyckiej jedności
politycznej, a także optymalnej obecności wojskowej północnoamerykańskich
Sojuszników w Europie, w tym na wschodniej flance. Ponadto powinniśmy
kontynuować współpracę nad wzmacnianiem zdolności sojuszniczych do tego, aby
uskuteczniać północnoamerykańskie wzmocnienie w Europie.
Mobilność wojskowa i utrzymanie sił. Polska i Niemcy będą blisko współpracować, aby
zmniejszać przeszkody dla działań transgranicznych, w tym przez korzystanie z

15
inicjatyw służących zwiększaniu wsparcia logistycznego. Inicjatywa dotycząca
mobilności wojskowej (holendersko-niemiecko-polski korytarz mobilności wojskowej,
ang. NLD-DEU-POL Military Mobility Corridor) przyjęta podpisami ministrów obrony w
dniu 30 stycznia 2024 r. powinna służyć jako wzorzec do naśladowania w innych
dziedzinach.
Środkowoeuropejski system rurociągów (ang. Central European Pipeline System,
CEPS). Polska i Niemcy powinny omówić propozycje wzmocnienia natowskiego
łańcucha dostaw paliwa oraz spróbować określić warunki rozbudowy systemu CEPS,
aby skutecznie zabezpieczyć w tym aspekcie wschodnią flankę jako jeden z obszarów
odpowiedzialności (AOR) Naczelnego Sojuszniczego Dowódcy w Europie (SACEUR).
Nadrzędnym celem powinno być zintegrowane podejście NATO. Powinniśmy też
rozważyć inne aspekty tego podejścia.
Powinniśmy zbliżyć nasze starania, aby w NATO istniał mocniejszy filar europejski
o większym potencjale, wyraźne wzmacniający natowską doktrynę odstraszania i
obrony.
Powinniśmy szukać możliwości, aby wykorzystywać projekty z zakresu stałej
współpracy strukturalnej (PESCO) do wzmacniania współpracy w dziedzinie
obronności w oparciu o potrzeby wojskowe i konieczność strategiczną podczas
kolejnej tury składania wniosków dotyczących projektów PESCO. Do przykładów
takich możliwości zaliczają się takie inicjatywy jak Centrum koordynacji działań w
zakresie cyberprzestrzeni i informacji (CIDCC) czy Sieć centrów logistycznych w
Europie i wsparcie operacji (NetLogHubs).
Polska i Niemcy, współpracując blisko z innymi państwami ramowymi Eurokorpusu,
będą nadal dążyć do rozwijania Eurokorpusu w kontekście jego podwójnej funkcji, tj.
w odniesieniu do UE i NATO.
Uzbrojenie: Polska i Niemcy wymienią się informacjami oraz omówią sposoby na
skuteczne wykorzystanie istniejącego potencjału współpracy wojskowo-technicznej i
przemysłowej do zwiększenia zdolności obronnych sił zbrojnych obu krajów i dalszego
zwiększania interoperacyjności. Wśród obszarów zainteresowania znajdą się
wielorakie dziedziny i platformy bojowe, w tym w szczególności czołgi, amunicja i
części zamienne, obrona powietrzna i wiele innych.
Zamierzamy analizować i rozwijać wspólne inicjatywy, w szczególności w dziedzinach
czołgów i amunicji; analizować możliwości dotyczące zwiększania dostępności części
zamiennych do czołgów Leopard oraz modernizacji czołgów Leopard 2A4 do wersji
2PLM1, w tym zaangażowania przemysłów obu państw. Będziemy utrzymywać
dodatkowe zakłady napraw i konserwacji czołgów Leopard 2 oraz dążyć do
usprawnienia koordynacji w obszarze części zamiennych. Będziemy nadal zacieśniać
współpracę na szczeblu rządowym w toku udzielania wsparcia wojskowego Ukrainie,
m.in. wymieniając się doświadczeniami na temat wsparcia technicznego w naprawach
czołgów Leopard 2 dostarczanych do Ukrainy. Polska i Niemcy będą też dążyć do

16
zoptymalizowania napraw i konserwacji czołgów Leopard 2 w kontekście potrzeb
Ukrainy wynikających z prowadzonej przez Rosję bezprawnej wojny napastniczej.
Rozwiniemy współpracę w dziedzinie okrętów podwodnych i min morskich, przyjmując
szersze, wielonarodowe podejście. Współpraca w obu tych dziedzinach będzie
obejmować współpracę w obszarze zbrojeń, np. dotyczącą zaopatrzenia w
odpowiednie zdolności, a także kwestii doktrynalnych i szkoleniowych oraz ciągłego
podtrzymywania zdolności przez długi czas (np. w zakresie logistyki i konserwacji).
Europejska obrona powietrzna: Celem jest stworzenie kompleksowych zdolności do
obrony powietrznej w Europie, aby wzmocnić natowską zintegrowaną obronę
powietrzną i przeciwrakietową (IAMD), w tym m.in. systemy naziemne. Rządy Polski i
Niemiec zdecydowanie popierają inicjatywy służące budowaniu mocnych zdolności
IAMD w Europie. W związku z tym Polska rozważa przystąpienie do inicjatywy
„Europejska Tarcza Nieba”, której koordynatorem są Niemcy. Polska podziela zamiar
strony niemieckiej, aby przyspieszyć koncentrację w Europie interpretacyjnych
zdolności naziemnej obrony powietrznej oraz wykorzystywać synergie przez wspólne
ćwiczenia, logistykę, utrzymanie i operacje, a także interoperacyjność, z
uwzględnieniem tych kwestii również w ewentualnych przyszłych przetargach. Należy
również kontynuować rozmowy w sprawie obopólnie korzystnej współpracy
przemysłowej w zakresie wspólnego zakupu lub budowy wymaganej zdolności
obronnej IAMD.
Polska i Niemcy będą współpracować w celu zwiększenia praktycznego wsparcia
wojskowego dla Ukrainy. Oba kraje zaangażują się w szczególności w utworzenie
Połączonego Centrum Analiz, Szkolenia i Edukacji NATO-Ukraina (JATEC) w
Bydgoszczy, które powstanie na mocy decyzji ministrów obrony Rady NATO-Ukraina
z lutego 2024 r. i następnych. Wspólnym celem Polski i Niemiec będzie ustanowienie
solidnego i skutecznego centrum. Polska z zadowoleniem przyjmuje deklarację
Niemiec o wniesieniu wkładu kadrowego do JATEC.
Oba kraje będą współpracować w ramach koalicji zdolności wspierających Ukrainę.
Będziemy współpracować, aby zapewnić skuteczność nowej roli NATO w
koordynowaniu wsparcia dla Ukrainy oraz powiązanego unijnego zestawu narzędzi
(Funduszu Pomocy Ukrainie, misji wojskowej UE na rzecz pomocy Ukrainie –
EUMAM, wspólnego udzielania zamówień).
Ponadto jesteśmy przekonani o korzyściach płynących z kontynuowania ścisłej
koordynacji naszego wsparcia wojskowego dla Ukrainy w wymiarze krajowym oraz w
ramach istniejących forów międzynarodowych, takich jak grupa kontaktowa ds. obrony
Ukrainy (UDCG), oraz instrumentów unijnych. Będziemy poszukiwać możliwości
współpracy w każdym uzasadnionym przypadku, oraz w każdej dziedzinie
oferowanego wsparcia, w tym przy dostarczaniu sprzętu, prowadzeniu szkoleń i
obsłudze.

17
Agresja Rosji wobec Ukrainy
Niesprowokowana i nielegalna wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie oraz
zagrożenie, jakie stanowi ona dla bezpieczeństwa strefy euroatlantyckiej, jest jednym
z największych sprawdzianów dla naszego pokolenia. Musimy więc zapobiec temu,
aby nasza reakcja zakończyła się niepowodzeniem, ponieważ rozlałoby się ono daleko
poza Ukrainę. Aby temu przeciwdziałać, pogłębimy współpracę nad możliwościami i
zakresem naszej reakcji na wyzwania wywołane rosyjską napaścią na Ukrainę w
formule dwustronnej oraz w ramach UE i NATO.
Rosyjska wojna napastnicza zasadniczo zmieniła nasze stosunki z Moskwą. Rosja
stanowi najbardziej bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa
euroatlantyckiego. Podążając obecnym kursem, Rosja nastawiona jest na
długofalową konfrontację oraz kwestionowanie i zmienianie międzynarodowego
porządku bezpieczeństwa. Razem z naszymi sojusznikami będziemy nadal
dostosowywać wspólne stanowisko względem rosyjskich gróźb i wrogich działań oraz
konsultować się i przeprowadzać oceny co do długofalowych implikacji polityki i działań
Rosji dla naszego bezpieczeństwa.
Pozostaniemy zaangażowani w utrzymanie, ścisłe przestrzeganie i wdrażanie sankcji
przeciwko Rosji oraz wspólne przygotowanie propozycji nowych środków
ograniczających, dopóki Rosja nie przerwie agresji na Ukrainę.
Będziemy nadal zwalczać, przez regularną wymianę informacji i podejmowanie
wspólnych wysiłków, w tym między naszymi organami celnymi, oraz w ścisłej
współpracy z państwami trzecimi, wszelkie próby omijania naszych sankcji i środków
w zakresie kontroli eksportu.
Jesteśmy zdecydowani wykorzystać nadzwyczajne dochody od unieruchomionych
aktywów państwa rosyjskiego w celu dalszego wspierania Ukrainy we wszystkich
aspektach. Potwierdzamy, że – zgodnie z wszystkimi obowiązującymi przepisami i
naszymi systemami prawnymi – aktywa państwa rosyjskiego podlegające naszej
jurysdykcji pozostaną unieruchomione do czasu, aż Rosja przerwie agresję i zapłaci
za szkody, które wyrządziła Ukrainie.
Zważywszy na próby zniszczenia gospodarki Ukrainy przez Rosję i jej uporczywe
uchylanie się od międzynarodowych obowiązków prawnych, jesteśmy zdecydowani,
aby pociągnąć ją do pełnej odpowiedzialności. Potwierdzamy, że rosyjska wojna
napastnicza przeciwko Ukrainie stanowi jawne pogwałcenie Karty Narodów
Zjednoczonych. Rosja i jej przywódcy muszą zostać w pełni pociągnięci do
odpowiedzialności za prowadzenie wojny napastniczej przeciwko Ukrainie i inne
najcięższe zbrodnie zgodnie z prawem międzynarodowym. Potwierdzamy nasze
zaangażowanie na rzecz ustanowienia trybunału do spraw ścigania zbrodni agresji
przeciwko Ukrainie, który cieszyłby się możliwie najszerszym poparciem
ponadregionalnym i legitymacją. Popieramy dążenia Ukrainy do uzyskania
odszkodowania za szkody, straty i krzywdy wyrządzone przez niezgodne z prawem

18
międzynarodowym działania Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy lub przeciwko
niej.
Będziemy podejmować starania w celu przygotowania i skoordynowania wsparcia dla
rosyjskiej diaspory pro-demokratycznej i antywojennej, obrońców praw
człowieka i niezależnych dziennikarzy. Podejmowane działania powinny
uwzględniać pełen przekrój podmiotów i różnorodność społeczności rosyjskiej.
Powyższe obejmie również koordynację opracowywania wspólnych propozycji
środków ograniczających wobec osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia lub
nadużycia praw człowieka, represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i opozycji
demokratycznej oraz podważanie demokracji i praworządności w Rosji.
Wspólnie, także w Trójkącie Weimarskim, będziemy wzmacniać odporność na
rosyjską dezinformację i obce wpływy i przeciwdziałać im. Kampanie hybrydowe
prowadzone przez Rosję i wywoływane przez nią zagrożenia cechuje możliwość
zaprzeczenia ich autorstwa, elastyczność i zdolność przystosowania się. Sabotaż,
akty przemocy, zakłócanie działania cyberprzestrzeni i urządzeń
elektronicznych, dezinformacja, manipulacja informacją i ataki na infrastrukturę
krytyczną są szczególnie ważnymi składnikami szeroko zakrojonej rosyjskiej kampanii
wymierzonej w NATO, UE i jej państwa członkowskie. Ta strategia jest cały czas
ulepszana i testowana. Gwałtownie rozwijający się krajobraz zagrożeń hybrydowych
wymaga zwiększenia orientacji sytuacyjnej i wymiany informacji, dalszego
zacieśnienia współpracy UE-NATO i wzmocnienia – w miarę możliwości w efekcie
wspólnych działań – krajowych zdolności do identyfikacji, zwalczania i atrybucji
zagrożeń hybrydowych. Pragniemy pogłębiać współpracę polsko-niemiecką we
wszystkich obszarach związanych ze zwalczaniem zagrożeń hybrydowych, w tym w
komunikacji strategicznej, ochronie infrastruktury krytycznej oraz szans i zagrożeń
związanych z nowymi i powstającymi technologiami.

Wsparcie dla Ukrainy

Jednym z priorytetów naszej współpracy pozostaje łagodzenie niszczycielskich
skutków agresji Rosji na Ukrainę. Będziemy się konsultować i wspólnie uczestniczyć
w projektach wspierających Ukrainę, odbudowę jej gospodarki i integrację z UE.
W reagowaniu na jej potrzeby będziemy współdziałać z Wielostronną Platformą
Koordynacji Darczyńców na rzecz Ukrainy i naszymi europejskimi partnerami.
Będziemy dalej analizować możliwość współpracy za pośrednictwem
międzynarodowego Centrum Wspierania Odbudowy Ukrainy w Lublinie. Będziemy
współpracować w ramach Koalicji na Rzecz Zrównoważonych Miast zawiązanej
podczas tegorocznej Ukraine Recovery Conference. Ponadto będziemy poszukiwać
możliwości wsparcia lokalnych partnerstw między polskimi, niemieckimi i ukraińskimi
wspólnotami w celu zrównoważonej odbudowy Ukrainy. Zważywszy na znaczenie
kapitału ludzkiego w tym procesie i w celu zapewnienia powrotu ukraińskiej gospodarki
na ścieżkę rozwoju, nasze kraje podejmą szczególne zaangażowanie w obszarze

19
kształcenia i szkolenia zawodowego (VET) aby w procesie odbudowy Ukraina
mogła oprzeć się na wykwalifikowanej sile roboczej. Będziemy kontynuować
współpracę w ramach Skills Alliance podczas Ukraine Recovery Conference w celu
dostosowania kształcenia zawodowego do rynku pracy i wspólnego wdrożenia
projektu Skills4Recovery we współpracy z partnerami europejskimi (UE, Finlandią i
Estonią) w duchu Drużyny Europy.
Będziemy zachęcać właściwe instytucje prowadzące współpracę z Ukrainą do ścisłego
koordynowania prowadzonych działań i aktywnego poszukiwania okazji do
angażowania się we wspólne projekty przynoszące Ukrainie wartość dodaną.
Przykładami takich działań może być składanie wspólnych ofert do Komisji
Europejskiej w ramach projektów współpracy bliźniaczej, wspólne wspieranie
Akademii Administracji Publicznej Partnerstwa Wschodniego czy współpraca z
Ukrainą w zakresie kontroli ruchu lotniczego.
Będziemy także rozważać współpracę w kontekście wdrażania przez Unię Europejską
filaru II Instrumentu na rzecz Ukrainy. Z satysfakcją przyjmujemy fakt, że nasze
krajowe banki rozwoju – Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW) i Bank Gospodarstwa
Krajowego (BGK) – analizują możliwości podejmowania skoordynowanych działań.
Będziemy wspólnie wspierać budowanie zdolności w zakresie rozwoju
ukraińskich miast i regionów (na przykład w postaci Nowej Karty Lipskiej jako
podstawy procesów planowania i zarządzania miastami, Krajowej Polityki Miejskiej,
planowania finansowania) wpisując się ściśle w realizację Instrumentu na rzecz
Ukrainy.
Nasze instytucje odpowiedzialne za ocenę zgodności i bezpieczeństwo techniczne
będą się konsultować w sprawie wsparcia Ukrainy w zakresie unijnych dyrektyw i
przepisów regulujących wdrażanie europejskiego prawodawstwa dotyczącego oceny
zgodności i oznakowania CE.
Wspieramy Ukrainę w ochronie dziedzictwa kulturowego, zapewniając
bezpieczeństwo dóbr kultury i środowisk twórczych przez działania pomocowe
organizacji, agencji rządowych i inicjatyw obywatelskich. Szczegółowo
przeanalizujemy możliwości wspólnego zaangażowania się w pomoc w budowaniu
nowoczesnej i trwałej infrastruktury badawczej w Ukrainie.
Przypominamy, jak stwierdzono w komunikacie ze szczytu NATO w Wilnie, że Sojusz
NATO będzie wspierał Ukrainę w przeprowadzaniu niezbędnych reform na jej drodze
do przyszłego członkostwa.
Białoruś
Nasze działania skupią się na zwalczaniu agresywnej retoryki i dezinformacji
rozsiewanej przez władze Białorusi oraz na wspieraniu niezależnych białoruskich
platform medialnych na uchodźctwie.
W szczególności będziemy pracować nad wzmocnieniem sankcji – zarówno
indywidualnych, jak i sektorowych – zgodnie z przyjętym przez UE podejściem

20
stopniowym i ukierunkowanym. Podejmiemy starania w celu uniemożliwienia Białorusi
ułatwiania Federacji Rosyjskiej obchodzenia sankcji.
Razem z naszymi sojusznikami będziemy nadal monitorować polityczno-
wojskową integrację Białorusi i Rosji i jej skutki dla bezpieczeństwa w regionie.
Zasadniczą kwestię stanowić będzie wsparcie białoruskiego społeczeństwa
obywatelskiego, w tym białoruskiej diaspory w Europie i przedstawicieli sił
demokratycznych. Popieramy utrzymanie otwartości UE na kontakty międzyludzkie i
mobilność w wymianach w ramach społeczeństwa obywatelskiego. Ze względu na
wewnętrzne represje zmuszające Białorusinów do opuszczania kraju, jednym z
głównych obszarów zainteresowania pozostaje wydawanie wiz humanitarnych ze
względów bezpieczeństwa.
Jesteśmy gotowi zaangażować się w proces tworzenia całościowej strategii UE
względem Białorusi, w tym planu przyszłych reform demokratycznych w tym kraju.

Bałkany Zachodnie i Proces Berliński

Polska i Niemcy aktywnie wspierają misje UE – EUFOR Althea w Bośni i Hercegowinie
i EULEX Kosowo – oraz natowską misję KFOR w Kosowie. Obie strony udzielają
poparcia Wysokiemu Przedstawicielowi dla Bośni i Hercegowiny jako koordynatorowi
procesu wzmacniania jedności i pojednania w Bośni i Hercegowinie, który ma
zasadnicze znaczenie w podtrzymaniu układu pokojowego z Dayton. Obaj partnerzy
utrzymają wspólne zaangażowanie w rozwój pokoju, stabilności i bezpieczeństwa w
Bałkanach Zachodnich i pomoc dla państw tego regionu na ich drodze do UE, w tym
wykorzystując Proces Berliński. W tym kontekście polsko-niemieckie pojednanie
powinno nadal odgrywać konstruktywną rolę jako przykład najlepszej praktyki.
Będziemy ściśle współpracować przy okazji piątej rocznicy spotkania ministrów ws.
ludności romskiej, formatu zainaugurowanego w 2019 r. w Poznaniu podczas
polskiego przewodnictwa w Procesie Berlińskim.

Partnerstwo Wschodnie i Azja Środkowa

Uznając kluczową rolę Partnerstwa Wschodniego w budowaniu stabilizacji i wspieraniu
reform w Europie Wschodniej, będziemy dążyć do kontynuacji tej polityki,
dostosowując ją do nowej sytuacji geopolitycznej, z uwzględnieniem decyzji szczytu
PW w 2025 roku.
Obie strony zgadzają się co do ważnej roli społeczeństw obywatelskich jako
podmiotów kluczowych dla rozwoju demokracji w krajach Partnerstwa Wschodniego.
Aby wspomóc społeczeństwo obywatelskie w odgrywaniu tej ważnej roli, obie strony
zgadzają promować współpracę między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego
w swoich krajach, również w ramach Partnerstwa Wschodniego. Jesteśmy gotowi
przyczynić się do osiągnięcia pokojowego rozwiązania konfliktu między Armenią i

21
Azerbejdżanem. Jednocześnie będziemy kontynuować rozwijanie i zacieśnianie
współpracy dwustronnej i unijnej z Armenią i Azerbejdżanem.
Będziemy nadal rozwijać i wzmacniać stosunki z krajami Azji Środkowej oraz
promować współpracę w obszarach wspólnego zainteresowania, takich jak
konektywność, energetyka i bezpieczeństwo, w tym zapobieganie obchodzeniu
sankcji. Będziemy nadal kierować propozycje wzmożonej współpracy pod adresem
państw środkowoazjatyckich, w tym indywidualne propozycje rozważenia
uczestnictwa w formatach Partnerstwa Wschodniego. W celu zwiększenia odporności
państw Azji Środkowej będziemy wspierać transformację regionu w kierunku wzrostu
zrównoważonego, odpornego społecznie i neutralnego klimatycznie.

22
 WZMACNIANIE UNII EUROPEJSKIEJ

Ze względu na przedłużającą się napiętą sytuację geopolityczną oraz z uwagi na fakt,

że Rosja i jej sojusznicy są najpoważniejszym zagrożeniem dla pokoju, wolności,
demokracji i bezpieczeństwa w Europie, podejmiemy starania w celu budowy bardziej
geopolitycznej UE, która integruje swoje mocne strony, wzmacnia wewnętrzną
spójność i jest zarówno konkurencyjna, jak i bardziej zdolna do samoobrony. Kolejny
cykl instytucjonalny musi zostać wykorzystany do umocnienia wewnętrznych i
zewnętrznych instrumentów UE, w tym dotyczących bezpieczeństwa, oraz
odzwierciedlać Program strategiczny UE na lata 2024–2029.
Polska i Niemcy podkreślają swoją determinację w promowaniu ambitnej agendy dla
Unii Europejskiej. Ponadto zamierzamy zintensyfikować regularne konsultacje
dotyczące polityki unijnej.

Rozszerzenie i reformy
Rozszerzenie UE, które jest procesem merytorycznym, stanowi geostrategiczną
inwestycję w pokój, bezpieczeństwo, stabilność i dobrobyt. Jesteśmy zdecydowani
doprowadzić do pomyślnego zakończenia proces rozszerzenia Unii Europejskiej i
pomagać krajom kandydującym w przyspieszeniu niezbędnych reform. Będziemy
współpracować w dalszym wzmacnianiu i przyspieszaniu procesu przystępowania do
UE krajów, które wyrażają taką chęć.

Za pośrednictwem naszych akademii dyplomatycznych będziemy dzielić się

najlepszymi praktykami, organizować wspólne konsultacje i burze mózgów, wizyty
studyjne oraz seminaria i warsztaty doszkalające. Rozważona zostanie ewentualna
wymiana ekspertów lub wspólne działania, również w kontekście programów
szkoleniowych i budowania zdolności dedykowanych dyplomatom i urzędnikom z
państw kandydujących do UE.

Jesteśmy przekonani, że prace nad rozszerzeniem i reformami wewnętrznymi powinny

przebiegać równolegle, dzięki czemu w momencie przystąpienia zarówno przyszłe
państwa członkowskie, jak i UE będą gotowe. Polska i Niemcy będą współpracować
przy przeprowadzaniu wewnętrznych reform UE zgodnie z planem działania przyjętym
przez Radę Europejską w dniach 27-28 czerwca 2024 r., z uwzględnieniem unijnych
wartości, polityki, budżetu i administracji w celu przygotowania do rozszerzenia,
dostosowania do nowego środowiska geopolitycznego i zwiększenia możliwości
działania UE.
Ministrowie obu państw właściwi do spraw unijnych będą prowadzić regularne
konsultacje w kwestii wewnętrznych reform UE, zarówno w formacie dwustronnym, jak
i z partnerami unijnymi, w tym w ramach Trójkąta Weimarskiego. Wyżej wymienieni
ministrowie ustanowią dwustronną grupę roboczą ds. reform unijnych

23
koordynowaną przez Biuro Sekretariatu Europejskiego Kancelarii Prezesa Rady
Ministrów RP i MSZ Niemiec.

Wyrażamy uznanie dla osiągnięć Ukrainy na drodze do członkostwa w UE, na które

zdobyła się w nadzwyczajnych okolicznościach nieustającej rosyjskiej agresji, i
zachęcamy ją do kontynuowania dotychczasowych wysiłków. Przyjmujemy z
zadowoleniem oficjalne otwarcie negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią i
poprzemy niezwłoczne otwarcie negocjacji klastra kwestii podstawowych z obydwoma
krajami.

Republika Mołdawii stała się celem rosyjskich działań dezinformacyjnych i

destabilizacyjnych obliczonych na zepchnięcie tego kraju z europejskiej ścieżki i
podkopanie zaufania do jego demokratycznie wybranego rządu i instytucji. Nasze
wspólne wysiłki w pomocy Mołdawii zmierzają do wzmocnienia jej odporności,
bezpieczeństwa i stabilności, między innymi przez dzielenie się specjalistyczną
wiedzą, pomoc w transformacji cyfrowej i przejściu na odnawialne źródła energii,
planowaniu polityki i organizacji działań w ramach instytucji międzynarodowych takich
jak UE, OBWE, a także inne wspólne działania w krajowym procesie budowy instytucji
podejmowane w Radzie ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych i w
obszarach realizacji wymagań unijnych. Przedstawiciele wysokiego szczebla Polski i
Niemiec oraz eksperci z obu państw będą składać wspólne wizyty w Mołdawii, oferując
wsparcie polityczne i techniczne.

Będziemy nadal wspierać Gruzję na drodze do europejskiej przyszłości. W świetle

niepokojących wydarzeń w Gruzji i zejścia tamtejszych władz ze ścieżki integracji
europejskiej, będziemy koordynować nasze działania w celu podjęcia najbardziej
adekwatnych kroków.

W podobny sposób pozostaniemy zaangażowani w proces akcesyjny Bałkanów

Zachodnich i będziemy nadal wspierać wszystkie sześć krajów w spełnianiu kryteriów
niezbędnych do włączenia w struktury Unii Europejskiej.

Praworządność
Praworządność, wpisana w traktaty, jest kamieniem węgielnym porządku prawnego
UE, na którym opiera się zasada wzajemnego zaufania między państwami
członkowskimi i funkcjonowanie całej UE. Z tego względu wzmacnianie
praworządności jest warunkiem niezbędnym do wzmocnienia Unii Europejskiej jako
całości. Polska i Niemcy będą ściśle współpracować w celu ochrony praworządności
w UE, zwłaszcza w kontekście jej rozszerzenia o nowe państwa członkowskie.
Będziemy również dążyć do poprawy i optymalizacji unijnego zestawu narzędzi
służących obronie i ochronie praworządności w celu zwiększenia ich skuteczności.

24
Konkurencyjność, jednolity rynek oraz realizacja polityki spójności i
europejskich funduszy strukturalnych
Wobec rosnącej globalnej konkurencji i ogromnych wyzwań geopolitycznych, przed
którymi stoi obecnie Unia Europejska, istnieje kluczowa potrzeba dalszej integracji
europejskiej, wysoce skutecznego i pogłębionego jednolitego rynku bez barier,
zwłaszcza w sektorze usług, oraz strategicznej suwerenności UE - w otwartej
gospodarce - a także szybkiego postępu w transformacji ekologicznej i cyfrowej.
Opowiadamy się za tym, aby obecne unijne fundusze strukturalne prowadziły różne
regiony w realizowaniu strategicznych inwestycji, dzięki którym mieszkańcy całej
Europy mogą uczestniczyć w zrównoważonym wzroście gospodarczym. Podkreślamy
rolę polityki spójności w dalszym wzmacnianiu jednolitego rynku przez zmniejszanie
nierówności między regionami, pobudzanie wzrostu i sprzyjanie innowacyjności.
Nasza współpraca obejmie między innymi główne obszary działania uwzględnione w
9. raporcie kohezyjnym, który podkreśla potrzebę ukierunkowanego terytorialnie
wsparcia inwestycji udzielanego zgodnie z konkretnymi potrzebami regionu, zwrócenia
uwagi na nierówności między regionami, koordynacji polityk unijnych, krajowych i
regionalnych oraz poprawy zdolności administracyjnych.
Będziemy współpracować w zakresie strategicznego wdrażania unijnych funduszy
strukturalnych w bieżącym okresie finansowania (2021-2027), celów politycznych,
najlepszych praktyk i doświadczeń. Wymienimy poglądy i stanowiska na temat
przyszłości polityki spójności po 2027 r., koncentrując się na jej roli i skutkach,
reformach strukturalnych i uproszczeniu. Wymienimy się opiniami na temat
potencjalnej roli polityki spójności w podejmowaniu wspólnych wyzwań przez
koncentrację na konkurencyjności i transformacji (np. innowacyjności, cyfryzacji,
klimacie i środowisku, demografii i wykwalifikowanej sile roboczej, regionach
wiejskich), z naciskiem na podejście ukierunkowane terytorialnie i na zacieśnianie
współpracy transgranicznej.
Będziemy dzielić się doświadczeniami pochodzącymi z różnych obszarów działania,
między innymi zoptymalizowanym wdrażaniem unijnych funduszy strukturalnych i
konkluzjami płynącymi z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności z
zamiarem sformułowania wniosków i zaleceń na przyszłość.

25
 GOSPODARKA I TRANSPORT
Polska i Niemcy są bezpośrednimi sąsiadami europejskimi i bliskimi partnerami
gospodarczymi. Od 2020 r. Polska zajmuje piąte miejsce wśród niemieckich partnerów
handlowych, a Niemcy są od lat pierwszym partnerem handlowym Polski w UE, co
znajduje odzwierciedlenie w wysokim poziomie inwestycji oraz w tworzeniu miejsc
pracy i innowacji.
Razem chcemy pobudzić zrównoważoną konkurencyjność i wzrost gospodarczy
w naszych krajach i w Unii Europejskiej, przy jednoczesnym utrzymaniu i realizacji
naszych ambicji, by uczynić Europę pierwszym na świecie kontynentem neutralnym
dla klimatu, zwiększając tym samym dobrobyt obywateli, a jednocześnie osiągnąć
skuteczną i odpowiedzialną społecznie transformację ekologiczną zgodnie ze
ścieżkami 1,5° i wspierać wdrażanie wyników globalnego przeglądu dokonanego w
Dubaju w 2023 r. Polska i Niemcy jako unijni partnerzy stoją obecnie w obliczu
podobnych wyzwań ze względu na rosyjską agresję przeciwko Ukrainie, sytuację
geopolityczną, a także gwałtownie przybierające na sile skutki zmian klimatu, co
uwypukla potrzebę zmniejszenia zależności, a także słabości strukturalnych w
krytycznych obszarach naszych gospodarek, szczególnie wpływających na
bezpieczeństwo energetyczne i globalne łańcuchy dostaw. Polska i Niemcy będą
aktywnie współpracować na rzecz wzmocnienia konkurencyjności, odporności i
strategicznej suwerenności UE w otwartej gospodarce. Chcemy pozostać potęgą
przemysłową i technologiczną oraz być światowym liderem w dziedzinie przyszłych
technologii ekologicznych i cyfrowych.
Musimy wprowadzić odpowiednią politykę, aby pobudzić prywatne inwestycje i
innowacje w całej UE. Oznacza to kontynuowanie prac nad stworzeniem prawdziwie
zintegrowanych europejskich rynków kapitałowych i eliminowanie zbędnych obciążeń
biurokratycznych, rozwijanie ram regulacyjnych w sposób pobudzający dynamikę
gospodarczą oraz wspieranie mobilizacji niezbędnych inwestycji publicznych i
prywatnych. W ciągu najbliższych pięciu lat Europa będzie potrzebować nowej
dynamiki gospodarczej, więc powinniśmy skupić wszystkie działania i instrumenty na
jej uwolnieniu i osiągnięciu naszych celów. Oznacza to również wzmocnienie
praworządności jako podstawowej wartości UE, a także podstawy jednolitego rynku.
Popieramy ambitną politykę handlową UE opartą na otwartości i asertywności. Musimy
zwiększyć skuteczność naszego wielostronnego systemu handlowego, którego
centralnym elementem jest WTO, a także propagować dwustronne, wielostronne i
regionalne umowy handlowe i inne formy partnerstw dostosowanych do potrzeb jako
środka dywersyfikacji, ograniczania ryzyka i tworzenia sojuszy geopolitycznych,
zwłaszcza z krajami regionu Indo-Pacyfiku i Ameryki Łacińskiej. Polityka handlowa UE
powinna promować dywersyfikację, odporność, reindustrializację, standardy
społeczne i zrównoważony rozwój. Musimy zmodernizować podejście UE do umów
handlowych w świetle geostrategicznej potrzeby zabezpieczenia naszych łańcuchów
dostaw, a także koncentrując się na obszarach tematycznych będących przedmiotem
wspólnego zainteresowania z partnerami na całym świecie. Aby zapewnić równe

26
warunki działania w skali globalnej, instrumenty ochrony handlu powinny być
stosowane konsekwentnie, aby skutecznie przeciwdziałać nieuczciwym lub
zakazanym praktykom handlowym.

Gospodarka, przemysł, transformacja ekologiczno-cyfrowa i innowacje

Będziemy koordynować i stwarzać warunki sprzyjające wzajemnemu rozwojowi
gospodarczemu i biznesowemu. Od 2024 r. odbywać się będą doroczne spotkania w
formie polsko-niemieckiego forum gospodarczego i Trójkąta Weimarskiego.
Będziemy wymieniać się wiedzą i współpracować w dziedzinie innowacji i sztucznej
inteligencji, a także umiędzynarodowienia i wspierania start-upów poprzez
wykorzystanie i, w stosownych przypadkach, rozszerzenie istniejących struktur
współpracy w ramach Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej, a także
innych platform współpracy. Będziemy pogłębiać i dalej rozwijać współpracę w
zakresie innowacji w dziedzinie wspólnie finansowanych projektów badawczo-
rozwojowych ze wszystkich obszarów technologii i zastosowań (Niemcy: BMWK/ZIM,
BGR; Polska: NCBR/INNOGLOBO, GIG).
Będziemy konsultować się i współpracować w kwestiach związanych z
przyszłością, takich jak zielona transformacja przemysłu, surowce krytyczne,
półprzewodniki, transformacja cyfrowa, Przemysł 4.0, przedsiębiorstwa start-up i ich
umiędzynarodowienie oraz zwiększenie stopnia ponownego wykorzystania surowców
(gospodarka o obiegu zamkniętym).
Aby wspierać budowę mieszkań o przystępnych cenach, będziemy dążyć do wymiany
doświadczeń, a także do ewentualnej współpracy w zakresie budownictwa seryjnego,
modułowego i systemowego, zwłaszcza w zakresie środków wspierających tę metodę
budowlaną (np. obniżenie kosztów budowy, drewno jako budulec).
Będziemy wymieniać się najlepszymi praktykami i ewentualnymi przyszłymi
strategiami, tj. w zakresie sprawiedliwej społecznie transformacji regionów
górniczych, w tym wizyt na miejscu w Niemczech i Polsce. Działania te będą
realizowane między innymi poprzez programy współpracy bliźniaczej i wymianę
instytucjonalną między ekspertami publicznymi, skupiającą się na najlepszych
praktykach w zakresie zwiększania świadomości skutków transformacji (dla władz
lokalnych, otoczenia biznesu, MŚP i szkół).
Będziemy aktywnie rozwijać naszą ugruntowaną współpracę w sektorze
wykorzystania przestrzeni kosmicznej z udziałem Polskiej Agencji Kosmicznej
(POLSA) i Niemieckiej Agencji Kosmicznej (Deutsches Zentrum für Luft- und
Raumfahrt; DLR), a także innych instytucji europejskich realizujących projekty
Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Będziemy konsultować się na temat przyszłości i priorytetów Unii Europejskiej w
tym obszarze polityki, np. oczekiwań co do nowej europejskiej kadencji

27
ustawodawczej, zwłaszcza w obszarach polityki przemysłowej, takich jak nowa
europejska strategia na rzecz przemysłu morskiego.

Transport i infrastruktura
Będziemy prowadzić konsultacje i współpracować w zakresie modernizacji
istniejących linii kolejowych oraz w zakresie możliwych przyszłych projektów
infrastrukturalnych łączących Polskę i Niemcy w celu dostosowania się do
rozwijającego się kolejowego ruchu pasażerskiego i towarowego. Rozważymy kwestie
bezpieczeństwa oraz aspekty mobilności wojskowej w rozwoju infrastruktury kolejowej
między Polską a Niemcami.
Będziemy ściśle koordynować działania na rzecz połączenia zintegrowanych
regularnych rozkładów jazdy/rozkładów docelowych Deutschlandtakt i
Horyzontalnego Rozkładu Jazdy, w tym analizy czasu podróży między miastami
polskimi i niemieckimi oraz analizy zapotrzebowania na przyspieszenie różnych
transgranicznych połączeń kolejowych.
Będziemy współpracować przy wdrażaniu polsko-niemieckiego „biletu przyjaźni”.
Będziemy wymieniać się doświadczeniami w zakresie wdrażania prawodawstwa UE
w dziedzinie dekarbonizacji transportu (paliwa, transgraniczne planowanie i budowa
stacji ładowania i tankowania wodoru, budowa infrastruktury ładowania pojazdów
ciężkich).
W dziedzinie żeglugi śródlądowej będziemy kontynuować dialog i współpracę w
zakresie wdrażania polsko-niemieckiej umowy w sprawie szlaku wodnego Odry z 2015
r. oraz kwestii związanych z bezpieczeństwem żeglugi.
Będziemy współpracować w dziedzinie utrzymania mostów granicznych.
Zintensyfikujemy wymianę innowacji i wiedzy w dziedzinie budowy dróg, technologii
ruchu drogowego i bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Będziemy pracować nad rozwojem zdolności w zakresie infrastruktury podwójnego
zastosowania, aby zwiększyć odporność Europy i skuteczniej wspierać Ukrainę
(możliwości finansowania na szczeblu UE, realizacja projektów transgranicznych,
wymiana doświadczeń).
Przeprowadzimy konsultacje w sprawie przyszłych priorytetów Unii Europejskiej
oraz konkretnej dokumentacji UE w dziedzinie transportu, również z myślą o polskiej
prezydencji Rady w 2025 r.

Transformacja cyfrowa
Będziemy wspierać współpracę w zakresie programowania nowego cyklu
instytucjonalnego w ramach polskiej prezydencji UE. Podczas nowego cyklu i polskiej

28
prezydencji będziemy poszukiwać obszarów tematycznych będących przedmiotem
wspólnego zainteresowania. Zamierzamy skoncentrować się przede wszystkim na
portfelach cyfrowych, międzynarodowym zarządzaniu sztuczną inteligencją, a także
wdrażaniu aktu o usługach cyfrowych w odniesieniu do dezinformacji. Omówimy
utworzenie „cyfrowego Trójkąta Weimarskiego” w celu wypracowywania wspólnych
stanowisk, które będą przedstawiane Komisji Europejskiej i innym państwom
członkowskim. Będziemy wymieniać się wiedzą i doświadczeniami w zakresie
wdrażania unijnych przepisów cyfrowych.
Będziemy współpracować na rzecz promowania wspólnego formularza deklaracji
pracowników delegowanych (eDeklaracja) oraz stworzenia wielojęzycznego portalu
UE, aby umożliwić przedsiębiorstwom składanie zgłoszeń delegowania w formie
cyfrowej w ich własnym języku.

Współpraca finansowa
Zainicjujemy dialog między ekspertami podatkowymi na temat szerokiego zakresu
zagadnień polityki podatkowej w celu wspierania inwestycji i otoczenia biznesowego.
Rozszerzymy współpracę w formacie Trójkąta Weimarskiego w dziedzinie
przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Nasze administracje celne będą pracować w ramach grupy projektowej sojuszu
portów europejskich, której celem jest koordynacja działań administracji celnych w
zakresie walki z narkotykami i przestępczością zorganizowaną. Obejmuje to
utworzenie z dniem 1 stycznia 2025 r. nowego zespołu ekspertów w ramach sojuszu
celnego UE na rzecz granic (EUCAB), którego głównym celem będzie wzmocnienie
współpracy operacyjnej poprzez lepszą koordynację, skuteczną wymianę informacji i
łączenie zasobów ludzkich administracji celnych UE.
Będziemy dzielić się najlepszymi praktykami w zakresie wspierania dobrze
prosperującego ekosystemu technologii finansowej i skutecznego zarządzania
zainteresowanymi stronami poprzez zainicjowanie dialogu ekspertów w dziedzinie
technologii finansowej między ministerstwami finansów.

Rozwój obszarów miejskich

Rozszerzymy współpracę w zakresie wdrażania krajowych polityk miejskich (NUP)
i wymianę wynikających z nich dobrych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju
obszarów funkcjonalnych. Będziemy dążyć do ścisłej wymiany stanowisk w sprawie
NUP i powiązanych tematów w świetle zbliżającej się prezydencji polskiej w Radzie
UE i kolejnej perspektywy finansowej UE po 2027 r., zwłaszcza w odniesieniu do
polityki spójności.
Będziemy nadal współpracować w ramach misji UE „100 neutralnych dla klimatu i
inteligentnych miast” oraz wymieniać się doświadczeniami na temat najlepszych

29
praktyk i towarzyszących im procesów krajowych, a także ochrony klimatu w miastach
w kontekście zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich.
Będziemy kontynuować i ewentualnie rozszerzać naszą współpracę w zakresie
kultury/dziedzictwa kulturowego w ramach partnerstwa tematycznego agendy
miejskiej dla UE z różnymi miastami i partnerami, w tym z Katowicami i województwem
śląskim, a także w tych ramach w zakresie „dziedzictwa kłopotliwego” z różnymi
partnerami, w tym z miastami Gdańsk i Kraków oraz Politechniką Poznańską.

Polityka i współpraca rozwojowa

Będziemy wspierać europejskie i międzynarodowe starania mające na celu włączenie
problematyki pomocy humanitarnej, rozwoju i pokoju do głównego nurtu polityki,
budowanie bardziej odpornych społeczeństw i zwrócenie uwagi na czynniki
powodujące niestabilność. Zbadamy możliwości wspólnych wizyt Drużyny Europy z
przedstawicielami UE w celu propagowania inicjatywy Global Gateway w krajach
partnerskich oraz zaprezentowania działań Drużyny Europy. Zbadamy również
możliwość zorganizowania wspólnych wyjazdów Drużyny Europy z przedstawicielami
rządu francuskiego w ramach Trójkąta Weimarskiego. Będziemy wspierać ściślejszą
współpracę naszych banków rozwoju: BGK (Bank Gospodarstwa Krajowego) i KfW
Entwicklungsbank (Kreditanstalt für Wiederaufbau), mającą na celu wzmocnienie
wzajemnej wymiany informacji i transferu wiedzy oraz określenie ewentualnych
projektów, które mogą być wspólnie finansowane, a także dalsze zacieśnianie
współpracy na szczeblu UE w ramach sieci JEFIC (Wspólnych Europejskich
Podmiotów Finansujących Współpracę Międzynarodową), również w celu
umożliwienia wspólnego korzystania z unijnych instrumentów współpracy na rzecz
rozwoju.
Wymiar społeczny
Podzielamy zaangażowanie w spójność i integrację społeczną, wysokiej jakości
miejsca pracy, uczciwe warunki pracy i sprawiedliwą transformację ekologiczną i
cyfrową. Pozytywna konwergencja społeczna i konkurencyjność unijnych gospodarek
są ze sobą ściśle powiązane. Zobowiążemy się do dalszego wzmacniania
społecznego wymiaru Unii Europejskiej i realizacji Planu działania na rzecz
Europejskiego filaru praw socjalnych, zgodnie z ustaleniami poczynionymi podczas
Szczytu Społecznego w Porto w dniu 8 maja 2021 r.
Mając wspólny cel – rozwój gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu –
zamierzamy wspierać wzajemną wymianę i współpracę w zakresie zagwarantowania
pełnego włączenia społecznego i uczestnictwa osobom z niepełnosprawnościami.
Obejmie to wymianę doświadczeń i wspólnych praktyk w zakresie polityki włączenia
społecznego, w tym planowanego przyjęcia ustawy o systemie asystencji osobistej w
Polsce. W kontekście unijnej dyrektywy w sprawie poprawy warunków pracy za
pośrednictwem platform internetowych, zamierzamy wspierać naszą dwustronną
wymianę informacji na temat wdrażania dyrektywy do prawa krajowego.

30
W świetle trwającej transformacji ekologicznej i cyfrowej zamierzamy wspierać
wymianę informacji na temat systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym
zindywidualizowanego doradztwa w zakresie umiejętności, nabywania umiejętności i
szkoleń (zwłaszcza szkolenia pracowników w kontekście przechodzenia z zawodów
ginących do zawodów wymagających innego zakresu umiejętności).
Zamierzamy dzielić się najlepszymi praktykami dotyczącymi wspierania rynku pracy w
regionach szczególnie dotkniętych kosztami transformacji energetycznej.
Transformacji musi towarzyszyć utrzymanie i tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy.
Można to osiągnąć w najlepszy sposób, angażując partnerów społecznych i
wzmacniając rokowania zbiorowe. W celu upowszechniania i wzmacniania
poszanowania praw pracowniczych będziemy pracować nad ewentualnymi wspólnymi
działaniami zarówno na szczeblu dwustronnym, jak i europejskim.
Uznajemy, że włączenie społeczne ma zasadnicze znaczenie dla odpornych
gospodarek i społeczeństw. Będziemy zatem przyczyniać się na szczeblu krajowym i
europejskim do zwiększania uczestnictwa i inkluzywności, dbając o to, by nikt nie
został pominięty.

31
 ENERGETYKA, KLIMAT I ŚRODOWISKO
Zmiana klimatu wymaga zrównoważonej i przyspieszonej restrukturyzacji naszych
dostaw energii oraz naszych gospodarek i przemysłu. Ponadto transformacja
technologiczna będzie miała głęboki wpływ na modele biznesowe przedsiębiorstw i na
całe nasze społeczeństwa. Ważne jest, aby ukierunkować tę zmianę w sposób
umożliwiający powszechne wykorzystywanie związanych z nią możliwości
społecznych i ekologicznych. Współpraca i wzajemne uczenie się na podstawie
najlepszych praktyk pomiędzy naszymi krajami przyczyni się do skutecznego
sprostania tym wyzwaniom.
Aby ułatwić wymianę informacji między obydwoma rządami w dziedzinie energii i
klimatu, ustanowimy polsko-niemiecką grupę roboczą ds. energii i klimatu. Grupa
będzie się spotykać regularnie i składać się z przedstawicieli na szczeblu ekspertów z
ministerstw, których dotyczą omawiane tematy. Ponadto oba rządy zgadzają się
promować zakres działań polsko-niemieckiej platformy energetycznej, w tym jej
dwustronnego polsko-niemieckiego forum wysokiego szczebla ds. transformacji
energetycznej.
Będziemy kontynuować współpracę w ramach Polsko-Niemieckiej Platformy
Energetycznej, aby wzmocnić nasze dostawy energii, przyspieszyć transformację
naszych systemów energetycznych oraz zapewnić przystępne i konkurencyjne ceny
energii, w szczególności poprzez projekty w zakresie efektywności energetycznej,
odnawialnych źródeł energii, wodoru, infrastruktury i rynku energii.

Energetyka
Będziemy regularnie wymieniać się informacjami na temat naszych polityk mających
na celu przyspieszenie wdrażania odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza morskiej
i lądowej energii wiatrowej i fotowoltaicznej. Chcemy poprawić efektywność
energetyczną i ułatwić dekarbonizację sektora ciepłowniczego, zwłaszcza
ciepłownictwa komunalnego. Będziemy wymieniać się najlepszymi praktykami
dotyczącymi polityki i rozwiązań zwiększających wskaźnik docieplenia domów.
Omówimy wdrażanie gospodarki wodorowej, w tym dekarbonizację przemysłu i
realizację celów na 2030 r. dotyczących paliw odnawialnych pochodzenia
niebiologicznego (RFNBO). Będziemy wymieniać się doświadczeniami
technologicznymi i legislacyjnymi w zakresie rozwoju gospodarki wodorowej w
Europie. Omówimy wspólne projekty infrastrukturalne, takie jak budowa Nordycko-
Bałtyckiego Korytarza Wodorowego, oraz zrealizujemy inne projekty transgraniczne.
Będziemy wymieniać się informacjami na temat konwersji magazynów gazu na
magazyny wodoru, rozwoju nowych magazynów wodoru i niezbędnych ilości do 2035
r.
Jeśli chodzi o rozwój infrastruktury transgranicznej, ocenimy potencjał jak
najlepszego rozwoju transgranicznej infrastruktury paliw alternatywnych, omówimy
rozwój transgranicznej wymiany energii elektrycznej oraz najlepsze praktyki w celu

32
szybkiej modernizacji naszych sieci elektroenergetycznych, a także będziemy
wymieniać się informacjami na temat rozwoju transgranicznych rurociągów
wodorowych.
Będziemy wymieniać się najlepszymi praktykami w dziedzinie magazynowania
energii i elastyczności energetycznej, w szczególności w sprawie wprowadzania
programów dotacji na instalację magazynów energii i innych zachęt; rozwoju nowych
technologii baterii, w szczególności w celu zmniejszenia zależności produkcji od
dostaw surowców importowanych spoza UE lub recyklingu zużytych baterii; w sprawie
przyspieszonego wdrażania inteligentnych liczników; w sprawie zwiększenia skali
świadczenia usług elastyczności przez prosumentów indywidualnych i komercyjnych,
np. inteligentne ładowanie; w sprawie zwiększenia elastycznych zdolności
wytwórczych przyjaznych dla klimatu.
Pogłębimy współpracę w kwestiach bezpieczeństwa energetycznego, w
szczególności przystępnych cenowo i bezpiecznych dostaw ropy naftowej i gazu
wobec rosyjskiej wojny napastniczej i wykorzystywania przez Rosję energii jako broni;
w tym także będziemy kontynuować i intensyfikować nasze starania na rzecz
dywersyfikacji dostaw energii i działać na rzecz skutecznego redukowania
dochodów Rosji z eksportu energii.
Będziemy zachęcać polskie i niemieckie przedsiębiorstwa do współpracy w dziedzinie
infrastruktury naftowej i stabilności dostaw paliw z Niemiec do Polski. Będziemy
koordynować zapewnianie dostaw ropy naftowej do rafinerii PCK Schwedt, potrzeb i
poziomu dostaw ropy naftowej do rafinerii PCK Schwedt za pośrednictwem polskiego
Naftoportu oraz statusu własnościowego tej rafinerii. W przypadku zakłóceń w
przepływach tranzytowych przez Rosję Polska i Niemcy będą ściśle współdziałać w
celu utrzymania stabilnych dostaw ropy naftowej do PCK Schwedt i bezpieczeństwa
dostaw w regionie.
Będziemy wymieniać się najlepszymi praktykami i omawiać współpracę w zakresie
produkcji i importu wodoru odnawialnego i zielonego amoniaku, aby osiągnąć cele
pakietu „Fit for 55” i dyrektywy RED III.

Ochrona klimatu
Wspieramy realizację unijnego celu neutralności klimatycznej do 2050 r. i
będziemy wymieniać się najlepszymi praktykami w zakresie wdrażania pakietu „Fit for
55”, w tym systemu handlu uprawnieniami do emisji, oraz w zakresie dalszego rozwoju
unijnej polityki klimatycznej i energetycznej oraz Europejskiego Zielonego Ładu, w tym
przeglądu Europejskiego prawa o klimacie. Będziemy konsultować się przy
przygotowywaniu planów społeczno-klimatycznych.
Będziemy również ściśle współpracować w ramach unijnych procedur w celu
przedstawienia kolejnego unijnego wkładu ustalonego na poziomie krajowym
(UE’s NDC) na 2035 r. na długo przed COP 30.

33
Środowisko
Będziemy współpracować w zakresie transgranicznej ochrony przyrody i Parku
Narodowego Doliny Dolnej Odry w ramach Polsko-Niemieckiej Rady Programowej ds.
Obszarów Chronionych w Dolinie Dolnej Odry. Będziemy współpracować nad
rozszerzeniem monitorowania wód podziemnych na granicy, nad ekosystemem Odry
w celu rozszerzenia wspólnej odbudowy i ochrony oraz nad rozwiązaniami w walce ze
zmianą klimatu opartymi na zasobach przyrody i różnorodności biologicznej.
Ustanowimy platformę dialogu i współpracy w dziedzinie nielegalnego
przemieszczania odpadów, która byłaby narzędziem długoterminowego i regularnego
dialogu oraz wspólnych inspekcji przeprowadzanych przez właściwe organy w Polsce
i Niemczech. Dialog będzie prowadzony z przedstawicielami na szczeblu ekspertów z
ministerstw i innych właściwych organów, których dotyczą omawiane tematy.
Będziemy współpracować w zakresie OOŚ/SEA w ramach polsko-niemieckiej grupy
roboczej ds. transgranicznych ocen oddziaływania na środowisko i strategicznych
ocen oddziaływania na środowisko.
Będziemy wymieniać się doświadczeniami w zakresie zasad przyjętych w celu
wspierania rozwoju zrównoważonych paliw lotniczych (SAF) na szczeblu rządowym.
Będziemy promować wymianę młodzieży w dziedzinie środowiska oraz ustanowimy
polsko-niemiecką grupę roboczą ds. wymiany młodzieży w dziedzinie kultury
środowiskowej.

Żywność i rolnictwo
Jeśli chodzi o współczesne i przyszłe wyzwania dla naszego europejskiego rolnictwa i
żywności, będziemy ściśle współpracować przy opracowywaniu przyszłej wspólnej
polityki rolnej (WPR). Obie strony będą wspólnie pracować nad budowaniem
odpornych i zrównoważonych systemów rolno-spożywczych oraz nad uproszczeniami
administracyjnymi dla rolników i administracji związanymi z WPR, również w ramach
polskiej prezydencji Rady w 2025 r.
Chcemy współpracować w zakresie rolnictwa ekologicznego i agroekologii, w tym
zbadać, czy możliwe byłoby wspólne planowanie działań i prowadzenie badań w tej
dziedzinie.
W dziedzinie zasobów genetycznych będziemy współpracować na rzecz
propagowania bioróżnorodności w ramach krajowych strategii rozwoju. Będziemy
wymieniać się najlepszymi praktykami w zakresie ochrony i wykorzystania zasobów
genetycznych oraz rozwijać łańcuchy wartości dostosowane do strategii na rzecz
zasobów genetycznych dla Europy. Nasza współpraca ułatwi dostęp do zasobów
genetycznych, dzielenie się doświadczeniami w zakresie zarządzania, ochronę dzikich
roślin spokrewnionych z roślinami uprawnymi (CWR) oraz zaangażowanie w
transgraniczne programy hodowlane. Ponadto będziemy wymieniać się wiedzą na
34
temat współpracy na szczeblu europejskim i globalnym, w tym na temat
Międzynarodowego traktatu o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa
(ITPGRFA) oraz Europejskiego programu współpracy w zakresie zasobów
genetycznych roślin (ECPGR). Będziemy propagować bioróżnorodność i zasoby
genetyczne w ramach krajowych strategii rozwoju.

35
 Ewaluacja Planu Działania
Ministerstwa spraw zagranicznych będą monitorować i wspierać wdrażanie
odpowiednich postanowień niniejszego Planu działania zgodnie z odpowiednimi
przepisami krajowymi i zobowiązaniami wynikającymi ze wspólnego
członkostwa w UE i z prawa międzynarodowego.
Realizacja Planu działania będzie regularnie poddawana przeglądowi podczas
konsultacji międzyrządowych w celu dostosowania go do nowych priorytetów i
wyzwań.
Sekretarze stanu uwzględnią w swoich regularnych konsultacjach przeglądy
postępów w realizacji Planu działania w ramach przygotowań do dwustronnych
spotkań na szczeblu rządowym, a także będą zbierać odpowiednie uwagi
wynikające z dialogu parlamentarnego oraz z wymian z przedstawicielami
polsko-niemieckiego społeczeństwa obywatelskiego, odzwierciedlające
bogactwo różnych wymiarów partnerstwa polsko-niemieckiego.

36