Rabin
Rabin
lqe'jg ljZj ljBfno lzIffzf:q ;ª\sfo ,rf/ jif]{ :gfts tx aL= P8|\ rf}yf] jif{sf]
hg;+Vof lzIffdf kl/of]hgf sfo{ tyf uf]li7 (POP.Ed.449 dfOg/ ) ljifosf] k|of]ufTds
v08sf] cf+lzs kf7\ofef/ k'/f ug{sf] nfuL tof/ kfl/O{Psf] Ps cWoo0f k|ltj]bg
@)*)
lqe'jg ljZj ljBfno lzIff zf:q ;+sfo jL= P8= rf}yf] jif{sf] hg;+Vof lzIff dfO{g/
ljifo cGt/{ut hg;+Vof lzIffdf kl/of]hgf sfo{ tyf uf]li7 (POP.Ed.449 dfO{g/)
ljifosf] k|of]ufTds v08sf] kf7\oef/ k'/f ug{sf] nfuL of] :ynut cWoo0f k|ltj]bg
tof/ kfl/Psf] 5 . o; cWoo0f k|ltj]bgsf nfuL cfkm\gf] cd"No ;do , ;Nnfx ,
;"emfj tyf lgb]{zg ug{'x'g] Pjd\ cWoo0f k|ltj]bnfO{ tof/ kfg{ ;xof]u ug'{x'g]
hg;+Vof lzIff df kl/of]hgf sfo{ tyf uf]li7 (POP.Ed.449 dfO{g/) ljifosf ljifo
lzIfs >L dfg axfb'/ rGb nfO{ cfef/ SoQm ub5'{ .
tYofª\s ;ª\sng ug]{ qmdd f xfdLnfO{ tYofª\s pknAw u/fO{ ;xof]u ug'{x'g]
j8f g+= )( sf j8f sfof{no k|d'v >L s'df/ cf]nL Ho" k|lt cfef/ k|s6 ug{
rfxG5f} . To:t} u/L tYofª\s ;+sng ug]{ qmddf ;f]lwPsf k|Zgsf] pQ/ lbP/ ;xof]u
ug'{x'g] pQ/bftfx?k|lt klg cfef/ k|s6 ub5'{ .
cGTodf o; cWoo0f k|ltj]bg tof/ kfg]{ qmddf ljleGg If]qaf6 k|ToIf Pj+\d ck|ToIf
?kdf ;xof]u k'/\ofpg' x'g] ;a}df xflb{s wGojfb AoQm ug{ rfxG5f} . xfdLn]
u/]sf] o; k|of;af6 cfufdL ;j]{Ifsx?nfO{ of] cWoo0f k|ltj]bg Ps ;xof]u
;fdu|L x'g ;Sg] ljZjfz lnPsf 5' .
k|:t'tstf{x?
/f8LHo'nf lzIff SofDk;
l;kmfl/; kq
o; SofDk;df aL=P8= rf}yf] jif{df cWoo0f/t 5fq/ 5fqfx?n] tof/ kf/]sf] of] :ynut cWoo0f
k|ltj]bg d]/f] k|ToIf ;'kl/j]If0fdf ul/Psf] xf] .dnfO{ yfxf eP;Dd pxfFx?n] o; k|ltj]bgdf pNn]v
ug'{ ePsf k|fylds tYofª\sx? jf:tljsQfsf] glhs /x]sf 5g\ . o;y{ d of] k|ltj]bgnfO{ plrt
d'Nofª\0f ug{sf] nfuL l;kmf/L; ub{5' .
==== =======================
-dfg axf'/ rGb_
cfGtl/s ;'kl/j]]Ifs
ldlt:
:jLs[t kq
lqe'jg ljZj ljBfno >L /f8LHo"nf lzIff SofDk; cf7lj;sf]6 ?s'd klZrd aL=P8=
rf}yf] jif{ sf] hg;+Vof lzIff d'n ljifo cGt/{ut hg;+Vof lzIffdf kl/of]hgf sfo{ tyf
uf]li7 -POP.Ed.449 dfO{g/) sf] cflz+s kf7\oef/ k'/f ug{sf] nfuL 5fq/5fqf x?n]
?s'd klZrd lhNnf, cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8f g+= )( df /x]sf] jfbL ;d'bfodf
/x]sf “ % jif{ d'lgsf afnafnLsf] kf]if0fsf] l:ytL” ;DalGw zLif{sdf :ynut
cWoo0f u/L k|ltj]bg :jLs[tsf nfuL cfGTfl/s ;'kl/j]Ifs dfkm{t k|:t't u/]sf]df
d'Nofª\0f ;ldtL4f/f :jLs[t ul/Psf] 5 .
…………………………… ……………………..
cfGtl/s ;'kl/j]Ifs afx\o ;'kl/j]Ifs
ldlt : ldlt :
ljifo ;"lr k]h g+=
v08- != kl/ro (Introduction) !-#
!=! cWoo0fsf] k[i7e"ld (Background of the Study)
!=@ ;d:ofsf] syg (Statement of Problem)
!=# cWoo0fsf pb]Zox? (Objective of Study)
!=$ cWoo0fsf dxTj (Significance of the Study)
!=% cWoo0fsf ;Ldfx? (Limitation of Study)
Vf08 - @ ;Dalwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg -Review of Related Literature _= $
Vf08 - #= cWoo0f ljwL(Methodology ) % -^
#=! cWoo0fsf] 9fFrf ( Research0f Design)
#=@ cWoo0fsf ]If]q(Study Area)
#=# tYofª\ssf] >f]t(Source of Data)
#=$ cWoo0fsf] gd'gf / gd'gf 5gf}6 k|s[of(Sampling and Sampling Procedures)
#=% cWoo0fsf] ;fwg(Research Tools)
#=^ ;fwgsf] j}wQf - Standardization of Tools _
#=& tYofª\s ;+sng k|s[of (Data Collection Procedures)
#=* tYoffª\ssf] AofVof tyf ljZn]if0f(Analysis and Interpretetaion of Data)
Vf08 - $= tYofª\ssf] AofVof tyf ljZn]if0f (Analysis and Interpretataion of Data )&- !#
$=! n}luËs ljj/0f
$=@ wfld{s ljj/0f
$=# k]zfut ljj/0f
$=$ kfl/jfl/s ljj/0f
$=% z}lIfs ljj/0f
$=^ kfFr jif{ d'lgsf afnafnLsfsf] ljj/0f
$=& kfFr jif{ leq afnafnLsfn] lng'kg]{ vf]ksf] ljj/0f
$=* aRrf hGdfpg] :yfg ;DalGw ljj/0f
$=( afnafnLsfsf] :tgkfg ;DalGWf ljj/0f
$=!) 5 dlxgf k'u]kl5 afnafnLsfnfO{ v'jfpg] vfg] s'/fsf] ljj/0f
v08 “v”
!_ tkfO{n] klt jif{sf] pd]/df ljjfx ug'{eof] <
s_
@_ tkfO{n] klxnf] ;Gtfg slt jif{sf] pd]/df hGdfpg' eof] <
s_
#_ xfn tkfO{sf slt aRrfaRrL 5g\ <
s_
$_ tkfO{n] @ cf]6f aRrfsf] hGdfGt/ slt jif{sf] agfpg' ePsf] 5 <
s_ v_ u_
%_ tkfO{sf] 3/kl/jf/df aRrf ^ dlxgfsf] k'lu;s]kl5 yk s] vfg] s'/f v'jfpg] ug'{ePsf] 5 <
s_ v_ u_
^_ z'?df hGdbf tkfO{sf] aRrfsf] tf}n lng' ePsf] lyof] <
s_ v_
&_ tkfO{n] aRrf sfFxf hGdfpg' eof] <
s_ c:ktfn v_ 3/df u_ cGo
*_ tkfOn] tkfO{sf] aRrfnfO { hGd] b]lv slt jif{ ;Dd :tgkfg u/fpg'eof] <
s_ v_
@
!=% cWoo0fsf ;Ldfx?(Limitation of the Study)
s'g} klg cWoo0f lglZrt ;LdfeGbf afxL/ uP/ ug{ ;lsb}g\ . ;LdfeGbf afxL/ uP/ ul/Psf] cWoo0f sfo{ pb]Zo ljxLg x'G5 .
To; sf/0fn] o; cWoo0f sfo{nfO{ pko'St / ;Gbe{d'ns agfpg nfuL s]xL lglZrt ;Ldfx? lgwf{/0f ul/Psf 5g\ . ;LdLt
;|f]t ;fwg ubf{ k|:t't cWoo0fnfO{ lgDg cg';f/ ;LdLt ul/Psf] 5 .
of] cWoo0f ?s'd klZrd lhNnf, cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8fg+ )( df /x]sf] afbL ;d'bfosf] afnaRrfsf] kf]if0f
l:tyL ;Fu dfq l;dLt ul/Psf] 5 .
o; cWoo0f leq gd'gf 5gf]6sf] ?kdf ?s'd klZrd lhNnfsf] cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8fg+ )( df /x]sf afbL
;d'bfosf % jif{dd'lgsf afnafnLsf / pgLx?sf cfdfafa'nfO{ ;d]l6Psf] 5 .
o; cWoo0fdf !& 3/w'l/sf afbL ;d'bfosf dlxnf / k'?if ;Fu cGt/jftf{ lnPsf] 5 .
o; cWoo0fdf cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8fg+ )( df /x]sf] afbL ;d'bfosf] afnafnLsf ,dlxnf / k'?ifnfO{ gd'gfsf]
?kdf dfq ;d]l6Psf] x'gfn] o; cWoo0f af6 k|fTt tYox?sf] /fi6\e/ /x]sf afnafnLsf , dlxnf / k'?ifx?sf] kf]if0f
;DalGw ca:yfnfO{ ;d]6\g ;Sb}gg\ .
of] Pp6f kf7\oqmdnfO{ k'/f ug{sf] nfuL dfq k|uf]u ul/Psf] x'gfn] o;df ;Dk'0f{ cg';Gwfgsf 9fFrf tyf k|s[ofnfO{
;d]l6Psf] 5}g\ .
#
Vf08 - @ -Chapter :Two)
;Dalwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg -Review of Related Literature
;g\ !((% df ul/Psf] Ps Indicatior Survey sf cg';f/ g]kfnsf !%))) 3/ kl/jf/df u/LPsf]
;j]{If0fdf &# k|ltzt s]6fs]6Lx? - ^ b]lv #^ dlxgf leqsf _ s'kf]if0fn] pd]/ cg';f/ prfO{ sd eO{
kLl8t ePsf] kfPsf 5g\ eg] $( k|ltztdf s'kf]if0fsf] sf/0fn] sd tf}nsf kfPsf lyP . o; dWo] ^
k|ltzt s]6fs]6Lx? g/fd|/L k|efljt ePsf] kfO{of] . o;} u/L Family Health Survey !((^ sf cg';f/ )-
#^ dlxgf leqsf $^ k|ltzt s]6fs]6Lx?df s'kf]if0fn] ubf{ pd]/sf cfwf/df sd tf}nsf kfPsf lyP . o;
af6 g]kfndf s'kf]if0fsf] l:ytL eofax ;[hgf ePsf] b]lvG5 . - hLjgfy lwtfn ,
u'0f:t/Lo hLjg -@)%( _ , ljBfyL{ k':ts e808f/ ef]6flx6L , sf7df8f}+ _
:j:y afnaflnsf /fi\6sf uxgf x'g\ . :j:y afnafnLsfn] dfq x/]s If]qdf k|ult ug]{ s'/fdf
b'O{ dt 5}g\ . xfd|f] b]zdf clwsf+z afnafnLsfx? Sd tf}n , sd prfO{ , /tGwf] , unufF8 , h'sfsf]
;+qmd0f , /StcNktf h:tf s'kf]if0f hGo /f]ux?af6 kLl8t /x]sf] tYo ljleGg cWoo0f cg';Gwfgn] k'li6
ul//x]sf] 5 . ct s'kf]if0fsf] o:tf] sdhf]/ ca:yfnfO{ s]xL xb ;Dd Go'gLs/0f ug{ ;s] kf]if0fsf] l:tyL
;'wf/ x'g] b]lvG5 . -nf]s]Gb| z]/rg / ob'/fh pk|]tL , ljBfno :jf:y sfo{qmd tyf ;fd'bflos :jf:Yo
;j]{If0f - @)&%_ , Sj]:6 klAns];g sLlt{k'/ , sf7df8f}+ _
$
v08- tLg (Chapter :Two)
cWoo0f ljwL (Methodology)
o; cWoo0f cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8fg+ )( ?s'd klZrd lhNnfsf afbL a:tLsf hg;d'bfo;sf afnafnLsf;Fu ;DalGwt
5 . tL a:TfLsf hg;d'bfox?df /x]sf % jif{ d'lgsf afnafnLsfsf] kf]if0fsf] ca:yf ;DalGw cWoo0f ul/Psf] 5 . t;y{ ptm
a:tLsf afnafnLsf / pgLx?sf cfdf afa'nfO{ ;xefuL u/fO{ k|To]s 3/3/df uO{ cGt/jftf{ / cjnf]sg ljwLsf] k|of]u ug]{
k|of; ul/Psf] 5 .
#=! cWoo0f 9fFrf (Research Design)
cWoo0f cg';Gwfg sfo{nfO{ Aojl:yt agfpg s'g tl/sfaf6 cg';Gwfg ug]{ xf] eGg] ljifosf] cfjZostf kb{5 .
cg';Gwfg stf{x?n] cg';Gwfg s'g tl/sfn] ;DkGg ug]{ eGg] of]hgfsf] Aoj:yf ug'{k5 . To;}n] o; cWoo0fsf] pb]Zo
dflg;x?df kl/jf/ lgof]hgsf] c:yfO{ ;fwgsf] k|of]u / cEof; ;DalGw 1fg, wf/0ff/ pgLx?df ;fdflhs, cfly{s cj:yf/
Aojfx/sf] ;'Id ljZn]if0f ug]{ clek|fon] :ynut cjnff]sgsf] cWoo0faf6 cfjZos hfgsf/Lx? ;+sng u/L tof/ ul/Psf]
k|:t't cWoo0f j0f{gfTds cg';Gwfg 9fFrfdf cfwfl/t 5 .
#=@ cWoo0fsf] If]q (Study Area)
o; cWoo0f If]qssf] ?kdf cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8fg+ )( ?s'd klZrd lhNnfdf /x]sf] afbL a:tLnfO{ gd'gf If]qsf] ?kdf
5gf}6 ul/Psf] 5 . of] If]q lhNnf ;b/d'v 7fpF b]lv sl/j $! ls=dL= 6f9f / cf7l;sf]6 gu/kflnsfsf] s]Gb| /x]sf]
:yfgdf /x]sf] 5 .
#=# tYofª\\ssf] >f]t(Source of Data)
o; cWoo0f sfo{ ;DkGg ug{sf nfuL k|fylds / l4lto b'a} lsl;dsf tYofª\\ssf >f]tx? k|of]u ul/Psf] 5 . o;df ;DalGwt
j8fsf ;DalGwt Aoltmx?;Fu ;Dks{ /fv]/ k|ToIf cGt/jftf{sf dfWodaf6 cWoo0fnfO{ cfjZos kg]{ tYofª\\s; ;+sng ug{sf
nfuL cg';Gwfgstf{x? cfkm}n] tof/ kf/]/ nu]sf k|ZgfjnLx?nfO{ pt/bftfx?df k|of]u ul/Psf] 5 . To;}n] o; cWoo0fsf] k|d'v
;|f]t eg]sf] k|fyflds ;|f]t xf] . ;xfos ;|f]tsf] ?kdf l4lto ;|f]tnfO{ klg k|of]u ul/Psf] 5 .
#=$ cWoo0fsf] gd'gf / gd'gf 5gf]6 k|lqmof(Sampling Size and Sampling Procedures)
cWoo0f sfo{ ;+Grfng ug{ ;DalGwt If]qdf k'u]/ ;Dk"0f{ 3/w'/L, kf/ljf/Ls ljj/0f, ;'rgf tyf tYofª\s ;+sng
;do Pjj\ ;|f]t ;fwgsf] b[li6sf]0fn] lgs{} hl6n / dxª\uf] x'G5 . To; sf/0f cWoo0f cg';Gwfgn] pSt :yfgsf] hg;+VofnfO{
k|ltlglwTj ug{ ;Sg] u/L gd'gf 5gf]6 ug'{k5{ . gd'gf 5gf]6 Pp6f cWoo0f ul/g] hg;+Vofsf] c+z xf] . gd'gf 5gf]6 ubf{ j8f
sfof{noaf6 ;+sng ul/Psf] 3/kl/jf/sf] ;Vof qmda4 ?kdf ;'lrs[t ul/ ,pSt ;'lrsf cfwf/df cWoo0f If]qsf] afbL
;dbfosf] ;Dk'0f{ 3/kl/jf/nfO{ pb]Zo d'ns gd'gf 5gf]6 k|lqmof4f/f 5gf]6 ul/Psf] 5 .
#=% cWoo0fsf] ;fwg(Resarch Tools )
cWoo0f cg';Gwfg ug]{ qmddf ljleGg ;fdfu|Lsf] cfaZostf kb{5 . o; cWoo0fsf] pb]Zo k|flTtsf nfuL cfaZos kg]{
tYofª\s ;+sng ug{ v'nf ls;Ldsf ;+/lrt Kf|ZgfjnLsf] k|of]u u/L cWoo0f ;d'xaf6 Kf|ToIf cGt/jftf{sf] dfWodn] tYofª\s
;+sng u/LPsf] 5 . tYofª\ssf] AofVof tyf ljZn]if0fsf nfuL ljleGg ul0flto ;'qx? Tfyf tYofª\szfl:qo ljwLx?sf] k|of]u
ul/Psf] 5 .
%
#=^ ;fwgsf] j}wtf(Standardization of Tools )
s'g} klg cWoo0f cg';Gwfgsdf k|of]u ul/g] ;fwgsf] j]}wtf x'g'k5{ . j}wtf ljgfsf ] ;fwgn] pb]Zo ;Dd k'Ug c7\of/f]
lgDTofp5 .o; cWoo0fsf] pb]Zo k'/f ug{sf] nfuL tYofª\s ;+sngsf] k|d'v ;fwgsf] ?kdf cGt/jftf{ ljwLnfO{ lnPsf] 5 .
cGt/jftf{df ;dfj]z ul/Psf k|ZgfjnLx? ljleGGf ;Gbe{ ;fdu|Lx?sf] ;xof]u af6 lgdf0f{ ul/Psf] 5 . h'g k|ZgfjnL
;DalGwt ljifo lzIfsnfO{ b]vfO{ To;sf] ljZjlgotf / j}wtf lkl/If0fsf nfuL cWoo0f ;d'xn] cWoo0f u/L ;DalGwt If]qdf
uO{ !& hgf Aoltm ;Fu cGt/jftf{ lnPsf] lyof] . ptm cGt/jftf{ af6 k|ZgfjnLsf] sdLsdhf]/Lx? kl/If0f u/L lzIfs;+u
a;L ;'wf/ u/L clGtd ?k lbO { ;s]kl5 cWoo0fs f nfuL cGt/jftf{ ;'lr lnP/ cWoo0f If]q tkm{ ;d'x k|:yfg u/]sf] lyof] .
#=& tYofª\s ;+sng k|lqmof (Data Collection Procedure)
S'mg} klg cWoo0f cg';Gwfg ubf{ ;DalGwt cWoo0f If]qdf tYofª\s ;+sng ubf{ pt/bftfx?nfO{ k|fTt u/]/ jf pgLx?sf]
Aoafx/ cjnf]sg u/]/ tYofª\s k|fTt ug]{ ul/G5 . cg';Gwfgstf{n] pt/bftfaf6 tYofª\s ;+sng ubf{ s'g ljlw a9L k|efjsf/L
x'G5 eGg] ljrf/ k'/\ofP/ cfkmgf] cg';Gwfgsf] nfuL tYofª\s ;+sngsf nfuL ;+sng k|lqmof cuf8L a9fpg' k5{ . ;+slnt
tYofª\ 7Ls ePdf dfq cWoo0f k|ltj]bg ljZj;lgo x'G5 .cWoo0f k|ltj]bg k|efjsf/L / j}1flgs xf];\ elg ptm lzif{ssf
;Dk'0f{ ljifoj:t'nfO{ ;d6\g] vfnsf k|ZgfjnL 5nkmn u/L tof/ kfl/Psf] lyof] . of] k|fylds ;|f]tdf cfwfl/t cWoo0f ePsf]n]
cWoo0fsf] pb]ZonfO{ kl/k'lT{f ug{sf] nfuL SofDk;sf] kq lnP/ cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8f g+ )( df /x]sf] afbL ;d'bfo
tyf pgLx?sf % jif{ d'lgsf afnafnLsf nfO{ gd'gfsf] ?kdf cWoo0f If]q lgwf{/0f ul/Psf] lyof] . To; kl5 ;DalGwt If]qdf
uO{ tof/ kf/]/ lnPsf k|ZgfjnLnfO{ pt/bftf ;dIf cGt/jftf{ ljlwsf] k|of]u u/L cfjZos tYofª\s ;+sng ul/of] .
^
v08 $ (Chapter : Three)
tYofª\s ljZn]if0f tyf AofVof (Analysis aand Interpretation of Data)
o; cWoo0fdf cWoo0f :ynaf6 ;+slnt tYofª\ssf] lj:t[t ?kdf AofVof tyf ljZn]if0f ub} plrt tflnsf / lrq4f/f b]vfpg'
g} tYofª\sf] ljZn]iff tyf k|:t'lts/0f xf] . ?s'd klZrd lhNnf cf7lj;s]f6 gu/kflnsf j8f g+ )( afbL ;d'bfodf uO{ ;f]
a:tLdf /x]sf % jif{d'lgsf afnaflnsfsf] kf]if0f l:tyL sf] ;DaGw ul/Psf] o; cWoo0fdf tYofª\s ;+sngsf] nfuL v'nf tyf
;+/lrt k|ZgfjnL k|of]u ul/Psf] 5 . !& 3/kljf/sf dlxnf / k'?ifnfO{ o; cWoo0fdf ;xefuL u/fO{Psf] 5 . hg;fª\sLo
ljj/0f , cfly{s l:ylt, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts, lzIff ,:jf:Yo lzIff, afnaflnsfdf /x]sf kf]if0f tyf :jf:Yo ;'rsx?
cfbLnfO{ a'em\g ;Sg] vfnsf k|ZGffjnL ;dfjj]z u/L k|fTt tYofªs\nfO{ lgDg cg';f/ AofVof tyf ljZn]if0f ul/Psf] 5 .
$=! lnª\usf] cfwf/df hg;fª\lVosL ljj/0f
Xfd|f] b]zdf z'?b]lv g} k'?ifsf] t'ngfdf dlxnfsf] hg;+Vof a9L /x]sf] 5 . o;f] x'g'sf] sf/0f dflg;sf] ;f]rdf kl/jt{g gx'g' ,
?9LjfbL k/Dk/f , clzIff , h:tf sf/0fn] ubf{ xf] . cf7jL;sf]6 gu/kflnsf j8fg+ )( ?s'd klZrd lhNnfdf /x]sf] afbL
;d'bfosf afnafnLsf / pgLx?sf cfdf tyf afa' nfO{ xfd|f] cWoo0fdf ;xefuL u/fPsf lyof} . pSt ;xefuLx?sf]
3/kl/jf/df /x]sf] hg;+VofnfO{ lnª\usf] cfwf/df tnsf] tflnsfdf k|:t'tul/Psf] 5 .
Tfflnsf g+= !
n}ª\uLs ljj/0f
lnª\u ;+Vof k|ltzt s}lkmot
k'?if #* $*=&@
dlxnf $) %!=@*
hDdf &* !))
;|f]t, :ynut cWoo0f @)*)
Dflysf] tflnsfaf6 s] :k:6 x'G5 eg] xfdLn] cWoo0fdf ;xefuL u/fPsf ;xefuLx? sf] 3kl/jf/df ;a}eGbf a9L dlxnf
%!=@* k|ltzt / k'?if $*=&@ k|ltzt /x]sf 5g\ .h;nfO{ tnsf] j[tlrqdf b]vfO{Psf] 5 .
lrq g+= !
n}ª\lus ljj/0f
$*=&@ dlxnf
%!+@*
k''?if
&
$=@ wd{sf] cfwf/df hg;ª\ofsf] ljj/0f
g]kfndf clwsf+; dflg;x? lxGb' wdf{nDaL 5g\ . ;a}n] cfcfkmgf] O{R5f cg';f/ wd{ 5gf]6 ug{ kfpg] clwsf/ 5 . xfd|f] b]z g}
ax'hflto, ax'eflifs , ax';f+:s[lts d'n's ePsf] b]z xf] . ?s'd klZrd lhNnf cf7lj;sf]6 gu/kfnLsf j8fg+ )(sf] afbL
;d'bfodf df xfdLn] u/]sf] cWoo0fdf ;xefuL u/fPsf ;xefuLx?sf] hg;+Vofsf] wfld{s ljj/0fnfO{ tnsf] tflnsfdf k|:t't
ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= @
wfld{s ljj/0f
wd{ ;+Vof k|ltzt s}lkmot
lxGb' !& !))
lqmlZRfog -
Aff}4 - -
cGo - -
hDdf !& !))
;|f]t :ynut cWoo0f, @)*)
Dfflysf] tflnsfdf x]bf{ cWoo0f If]qdf /x]sf ;a} 3/kl/jf/ lxGb' wd{ dfGg] u/]sf] kfO{of] .
$=# k]zfsf] cfwf/df hg;+Vofsf] ljj/0f
k]zfn] dflg;sf] hLjg :t/nfO{ lgwf{/0f ub{5 . dflg;n] cfkmgf cfwf/e't cfjZostf kl/k'lt{ ug{ ljleGg sfd ug'k5{ .
g]kfndf cfly{s ?kdf ;lqmo clwsf+; hgzltm s[lif k]zfdf cfwfl/t 5 . h;n] ubf{ clwsf+; g]kflnsf] hLjg:t/ cfzf u/]
cg';f/ ;''wf/ x'g ;ls/xx]sf] 5}g\ . o; cWoo0f If]qdf /x]sf] 3/kl/jf/sf]] k]zfsf] cfwf/df hg;+Vofsf] ljj/0fnfO{ tn k|:t'Tf
ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= #
k]zfut ljj/0f
k]zfsf] ls;Ld ;+Vof k|ltzt s}lkmot
s[lif - -
Gff]s/L - -
HofdL !# &^=$&
Dff5f dfg]{ $ @#=%#
cGo - -
hDdf !& !))
;|f]t, :ynut cWoo0f @)*)
Dfflysf] tflnsfsf] tYofª\mfO{ x]bf{ cWoo0f If]qdf /x]sf 3/kl/jf/sf k]zfut ca:yfnfO{ x]bf{ cfhsf] ;do ;Dd klg ;/sf/L
gf]s/Ldf s'g} klg 3/kl/jf/sf ;b:ox? g/x]sf] kfO{of] . of] Pp6f sxfnL nfUbf] ca:yf xf] . s[lif k]zfdf klg sf]xL ;+Ung
g/x]sf kfO{of eg] cfhsf] ;do ;Dd cfpbf klg k/Dk/f k]zfnfO{ g} c+ufn]sf] kfO{of] . !& 3/kl/jf/df !# 3/kl/jf/
- &^=$& k|}ltzt_ n] HofdL sfd ug]{ u/]sf 5g\ . To;}u/L cGo afFsL $ 3/kl/jf/ - @#=%# k|ltzt_ n] df5f dfg]{ k]zf ug]{
u/]sf] kfO{of] /x]sf 5g\ . h;nfO{ j[t lrqdf tn b]vfPsf] 5 .
*
lrq g+= @
k]zffut ljj/0f
23.53 Jyami
Fisher
70
60
50
Series 3
40
Series 2
30 Series 1
20
10
0
Psn kl/jf/ ;+o"SQm kl/jf/
(
$=% z}lIfs ljj/0f
lzIffn] g} dflg;sf] hLjgnfO{ ;fy{s t'Nofp5 . lzIff g} dflg;sf] hLjgsf] t];|f] cfFvf xf] . of] Pp6f kl/jtg{sf] cf}hf/ klg
xf] . lzIff Pp6f cfwf/e't clwsf/sf] ?kdf ljs;Lt ePtf klg;a}n] plrt lzIff kfpg ;ls/x]sf 5}gg\ . cf7lj;sf]6
gu/kfln sf j8f g+= )( ?s'd klZrdf /x]sf] afbL ;d'bfosf] z}lIfs ca:yfnfO{ tnsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= %
z}lIfs :t/
z}lIfs :t/ ;+Vof k|ltzt s}lkmot
lg/If/ !) !@=*#
;fIff/ ^$ *@=)%
ljBfno :t/ @ @=%^
pRr lzIff @ @=%^
hDdf &* !))
70
60
50
40
30
20
10
0
Uneducated Literacies School Level 15 High Education Uneducated
!)
$=^ % jif{d'lgsf afnafnLsfsf] ;+Vof
Xfd|f] b]zdf cem};Dd klg afnafnLsfsf] ;+Vof a9L g} /x]sf] 5 . h;sf] sf/0fn] ubf{ w]/}h;f] afnafnLsfn] plrt :ofxf/
gkfP/ s'kf]if0fsf] l;sf/ x'g' k/]sf] 5 . h;n] ubf{ pgLx?sf] zfl//Ls, dfgl;s, ;fdflhs h:tf ljsf;sf] kIfdf c;/ kl/
;xL ljsf; x'g ;ls/x]sf] 5}g\ . o; cWoo0f If]qdf ;xefuLx?nfO{ ;f]lwPsf] tkfO{sf % jif{D'flgsf afnafnLsf slt 5g\
elg ;f]lwPsf] ;DalGw k|Zgsf] pTt/nfO{ tnsf] tfnLsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tfnLsf g+= ^
% jif{d'lgsf afnafnLsfsf] ljj/0f
% jif{d'lgsf afnafnLsfsf] ;+Vof k|ltzt s}lkmot
ljj/0f
AffnLsf !( %%=*@
afns !% $$=!*
hDdf #$ !))
;|f]t, :ynut cWoo0f @)*)
Dflysf] tflnsfdf x]bf{ % jif{ leqsf afnafnLsfdf afnLsfsf] ;+Vof a9L /x]sf] kfO{of] . h;df !( hgf - %%=*@ k|ltzt_
/x]sf] kfO{of] eg] afnsf] ;+Vof !% hgf - $$=!* k|ltzt _ /x]sf] kfO{of] . h;nfO{ :tDEf lrqdf tn k|:t't ul/Psf] 5 .
lrq g+= ^= % jif{d'lgsf afnafnLsf
20
18
16
14
12
Series 3
10
Series 2
8 Series 1
6
0
Child Girl Child Boy Category 4
!!
$=& % jif{leqdf lnO{ ;Sg'kg]{ vf]k ;DalGw ljj/0f
cfhsf] j}1flgs o'udf klg xfd|f] b]zdf cfwf/e't :jf:Yo ;]]jfsf] ;d]t cefj 5 . h;sf] sf/0fn] xhf/f} cfdf tyf
afnafnLsfn] csfndfg g} Hofg u'dfO{ /x]sf 5g\ . To;}n] kl/jf/ cfwf/e't :jf:Yo ;]jfsf] jf/]df hgr]tgf km}nfpg
cfjZos 5 . h;n] cfdf tyf afnafnLsfsf] csfndf x'g] d[To'nfO{ /f]Sg ;lsG5 . xfdLn] o; cWoo0f If]qdf ;xefuL u/fPsf
;xefuLx? dWo] tkfO{sf] aRrfnfO{ % jif{eqd nufO{;Sg' kg]{ vf]k nufpg' ePsf] 5 sL 5}g\ egL k|Zg ;f]lwPsf] ljj/0fnfO{
tnsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= &
Vf]fksf] ljj/0f ;+Vof k|ltzt s}lkmot
Vf]fk nufPsf] #@ ($=!!
Vf]fk gnufPsf] @ %=*(
hDdf #$ !))
;|f]t :ynut cWoo0f @)*)
Dfflysf] tflNfsf af6 s] :k:6 x'G5 eg] cWoo0f If]qdf /x]sf hDdf afnafnLsf dWo] %=*( n] dfq % jif{df lng'kg]{ vf]k
glnPsf] kfO{of] eg] afFsL ($=!! n] % jif{df lng'kg]{ vf]k lnPsf] kfO{of] .
$=* aRrf hGdfpg] :yfg ;DalGw ljj/0f
Xfd|f] b]z g]kfndf unt ;+:sf/sf sf/0f cem ;Dd klg k|;'lt u[x jf c:ktfndf uP/ aRRff hGdfpg] sf] b/
sd g} /x]sf] 5 . h;sf] sf/0fn] ubf{ csfndf g} cfdf tyf arrfsf] Hofg hfg] u/]sf] 5 . xfdLn] cWoo0f
If]qdf tkfO{n] k|;'ltsf] ;dodf aRrf sfFxf hGdfpg] ug'{ ePsf] 5 egL ;f]lwPsf] k|Zgsf] ljj/0fnfO{ tn k|:t't
ul/Psf] 5 .
ljj/0f ;+Vof k|ltzt s}lkmot
k|;'lt u[x /c:ktfn !) %*=*#
cfkm\g} 3/df & $!=!&
cGo - -
hDdf !& !))
!@
$=( :tgkfg ;DAlGw ljj/0f
cfdfx?n] aRrf hGd] b]lv sDtLdf # jif{;Dd lzz'nfO{ :tgkfg u/fpg] xf] eg] afnaflnsfdf x'g] s'kf]if0f sd x'g] lyof] .
h;sf] k|efjn] ubf{ lzz'd[To'b/ klg sd x'g] lyof] . xfdLn] o; cWoo0fsf nfuL 5gf]6 ul/Psf] cf7lj;sf]6 gu/kflnsf j8f
g+= )( /f8LHo'nf ,?s'd klZrd lhNnfdf /x]sf afbL ;d'bfosf hg;d'bfoaf6 ;xeflu u/fPsf ;xefuLx?sf] aRrf HfGd]
kl5 :tgkfg u/fpg] ;DalGWf ljj/0fnfO{ tn k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g+= (
:tgkfg ;DAflGw ljj/0f