Karoo-ystydperk
Die Karoo-ystydperk van 360 miljoen tot 260 miljoen jaar gelede was die tweede groot ystydperk van die Fanerosoïese Eon. Dit is genoem na die gletser-keileem wat in die Karoo in Suid-Afrika gevind is, wat gelei het tot die identifikasie van dié ystydperk.
Die tektoniese samesmelting van die kontinente Euramerika en Gondwana om Pangea te vorm het ’n groot landmassa in die Antarktiese streek tot gevolg gehad, en die gevolglike afsluiting van twee oseane het gelei tot baie kouer somers en die vorming van sneeuvelde in die winter. Dit het daartoe gelei dat gletsers in die bergstreke gegroei en na aanliggende gebiede versprei het. So is kontinentale ysplate gevorm wat ’n groot deel van Gondwana bedek het.
Minstens twee groot ysvormingstydperke is ontdek:
- Die eerste ysvorming het in die Mississippium-periode (359,2 miljoen tot 318,1 miljoen jaar gelede) voorgekom: ysplate het van ’n kern in Suider-Afrika en Suid-Amerika versprei.
- Die tweede ysvorming was in die Pennsylvanium-periode (318,1 miljoen tot 299 miljoen jaar gelede); ysplate het van ’n kern in Australië en Indië versprei.
Die presiese omvang van ysvorming in Antarktika is onbekend weens die huidige ysplaat.
Gevolge
[wysig | wysig bron]Die stygende suurstofvlakke tydens die Karoo-ystydperk het ’n groot invloed gehad op die evolusie van plante en diere. ’n Hoër suurstofkonsentrasie het gelei tot groter werwel- en vlieënde diere: die naaldekoker Meganeura, ’n lugroofdier, het ’n vlerkspan van 60 tot 75 cm ontwikkel.
Die onskadelike duisendpootagtige Arthropleura was 1,8 m lank en sommige skerpioene het 50 tot 70 cm lank geword.
Die toenemende suurstofvlakke het ook gelei tot die evolusie van brandbestande en eindelik blomplante. Genetiese studies wys dit is in dié tyd dat bedeksadiges afgeskei het van broodbome en naaksadiges.
Die Karoo-ystydperk het ook unieke gevolge vir die sediment ingehou, wat sikloteme genoem word. Dit is geskep deur die herhaaldelike wisselings tussen see- en landomgewings.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Beerling, D.J.; Berner, R.A. (2000). "Impact of a Permo-Carboniferous high O2 event on the terrestrial carbon cycle". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 97 (23): 12428–32. Bibcode:2000PNAS...9712428B. doi:10.1073/pnas.220280097. PMC 18779. PMID 11050154.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - Berner, R.A. (1999). "Atmospheric oxygen over Phanerozoic time". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 96 (20): 10955–7. Bibcode:1999PNAS...9610955B. doi:10.1073/pnas.96.20.10955. PMC 34224. PMID 10500106.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia