Misdaad

Hierdie artikel moet skoongemaak of andersins verbeter word.
Hierdie artikel voldoen nie tans aan die hoë gehaltestandaarde waarna Wikipedia streef nie. Voel vry om self in te spring en verbeterings te maak, en verwyder hierdie kennisgewing ná die tyd. Vir meer hulp, sien die redigeringshulp. Daar is moontlik kommentaar in die artikel of op die besprekingsblad oor wat verbeter moet word.

Misdaad

sosiale probleem
Subklas van	Aanstoot
Vernoem na	Awan
Oorsaak	anti-sosiale gedrag
Bestudeer deur	kriminalistiek
Gekarakteriseer deur	developmental stage of a criminal offence
Geskiedenis van die onderwerp	history of crime
Manifestasie van	kriminaliteit
Beoefen deur	misdadiger, residivis
Agents of action have role	misdadiger
Agent class of action	mens, group of humans
Behandel, beperk, of bestuur deur	crime control, crime prevention
WordLift URL	https://data.wordlift.io/wl76541/entity/criminal

'n Misdaad is 'n handeling wat 'n politieke of morele wet oortree.

Wat is misdaad?

'n Misdaad kan die oortreding van die wet wees. Volgens Westerse regsleer, moet daar 'n gesamentlike sameloop van beide actus reus (skuldige handeling) en mens rea (skuldige gewete) wees vir 'n misdaad om gepleeg te geword het; behalwe in die geval van streng aanspreeklikheid. As 'n vereiste vir vervolging verg sekere wette 'n bewys van 'n oorsaaklike verband tussen die beskuldigde se handelinge en die kriminele oortreding onder oorweging. Verder vereis sekere wette dat aanleidende omstandighede moes plaasgevind het vir 'n misdaad om gepleeg te gewees het. Verder vir 'n misdaad om vervolg te kan word moet corpus delicti (of bewys van 'n misdaad) vasgestel word. Die oortreding van die wet kan ook die voorneme wees om die wet te oortree of om ander in die proses te ondersteun; in sommige stelsels kan die eenvoudige asssosiasie vir die organisering van 'n misdaad gestraf word, selfs as die feit nie bevestig is nie en vir baie misdade word die poging daartoe ook gestraf, selfs al is die misdaad nie deurgevoer nie (in Kalifornië kan die straf daarvoor soveel as die helfte wees as vir die misdaad self).^[1]

Misdaad word beskou as oortredings teenoor die gemeenskap en word as sulks deur die staat gestraf. Hulle kan skolasties onderskei word afhangende van die passiewe teiken van die misdaad (die slagoffer), of teenoor die geskende belange, as misdade teen:

die persoonlikheid van die Staat
die regte van 'n burger
die openbare administrasie
die toepassing van geregtigheid
die godsdienstige sentiment en die respek vir die dood
die openbare orde
die openbare vertroue
die openbare Ekonomie, nywerheid en handel
die openbare sedes
die persoon en sy eer
die erfenis

Misdade kon andersins ook onderskei word na aanleiding van verwante strawwe (en dan op die graad van oortreding wat die verbode gedrag veroorsaak het), vergrype en oortredings.

Oor die algemeen vereis die definisie van 'n misdaad, in die meeste westerse stelsels, die voorneme (voluntas necandi) van die oortreder om dit te doen, daarom word dit gewoonlik nie bestraf wanneer die voorneme nie teenwoordig is nie of wanneer die oortreder nie by sy volle verstand of onder 'n sekere ouderdom is nie.

In baie stelsels is die strafregtelike aanspreeklikheid persoonlik, en word terrugwerkende strafreg verbied en kan niemand vervolg word vir 'n misdaad waar die strafreg nie die misdaad as sulks ten tye van die oortreding beskryf het nie. Die definisie van 'n misdaad weerspieël die teenswoordigende heersende houdings in 'n samelewing. Die besit van dwelms was byvoorbeeld nie altyd 'n misdaad nie en tydens die drankverbod era in die V.S.A was alkohol onwettig.

Aangeleenthede met betrekking tot kriminele gedrag in 'n samelewing word bestudeer in die veld van sosiologie en die onderafdeling van kriminologie en persone wat die vakgebied bestudeer word kriminoloeë genoem. Die geestestoestand en helderheid van gees word deur sielkundiges bepaal, veral in sake waar 'n kranksinnigheidsverweer gebruik word.

Die eerste beskawings het regskodes gehad al was dit nie altyd opgeteken nie. Die vroegste bekende geskrewe kodes is geskryf deur die antieke Sumeritane en dit was waarskynlik hul koning Ur-Nammu (wat in Ur in die 21ste eeu vC geregeer het) die eerste wetgewer van wie ons 'n formele stelsel van 32 artikels ontvang het.

In Babilon is die regskode van Esnunna eerste en daarna die Kode van Hammurabi (een van die rykstes van antieke tye) gebruik en het daardie samelewing se geloof weerspieël dat die wet van die gode se wil afgelei is.

Soortgelyk is daar gedragskodes van godsdienstige oorsprong ingesluit in strafregtelike kodes wat tot onlangs toe nog in baie teokratiese state tot werklike misdade gely het.

Natuurlike wet teorie van misdaad

'n Alternatiewe siening van misdaad word uit die natuurlike wet teorie afgelei. Volgens hierdie oogpunt, is 'n misdaad die miskenning van individuele regte. Aangesien regte as natuurlik, eerder as mensgemaak beskou word, word die klassifisering van wat 'n misdaad verteenwoordig ook as 'n natuurlike gegewe beskou. Adam Smith het hierdie oogpunt geïllustreer deur die voorbeeld van 'n smokkelaar 'n voortreflike burger sou wees as die wette van sy land 'n misdaad maak van iets wat die natuur nooit so bedoel het nie.

Natuurlike wet teorie onderskei dus tussen kriminalitet en onwettigheid, waar die eersgenoemde spruit uit die menslike natuur en die laasgenoemde spruit uit die belange van diegene wat die magsposisies beklee. Die twee begrippe word soms uitgedruk deur die frases "malum in se" en "malum prohibitum". Hierdie standpunt lei tot die oënskynlike teenstrydigheid, dat 'n handeling wat onwettig is nie noodwendig 'n misdaad is nie, terwyl 'n misdadige handeling selfs wettig kan wees.

Baie verligte denkers soos Adam Smith en sy tydgenote het tot 'n mate steun verleen aan hierdie siening en dit bly 'n invloedryke beginsel onder die sogenaamde klassieke liberale en libertyne.

Malum in Se en Malum Prohibitum

'n Misdaad wat malum in se gepleeg is word as inherent krimineel beskou; terwyl 'n misdaad wat malum prohibitum gepleeg is slegs as krimineel beskou word omdat die wet dit so bepaal.

Tipe misdade

Misdade kan verdeel word in verskeie (oorvleuelende) kategorieë: rekenaarmisdaad, misdade teen persone, misdaad teenoor eiendom, misdaad teen die staats veiligheid, dwelmoortredings, seksuele oortredings en wapenoortredings.

Misdade word ook gegroepeer volgens die graad van ernstigheid, sommige algemene kategorieë is: misdrywe, strafbare oortredings, skendings. 'n Gepoogde oortreding is 'n beplande of beoogde misdaad, wat die oortreder nie kon deurvoer voor sy arrestasie nie.