Randhere
Randhere (Engels: Randlords) is 'n historiese term wat oorspronklik deur Britse dagblaaie gebruik is om - met 'n bewuste ironiese doelstelling - na 'n klein groepie Europese finansiers en avonturiers te verwys wat die Suid-Afrikaanse diamante- en goudmynbedryf in sy baanbrekersfase vanaf die 1870's tot die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog in 1914 beheer het.
Hulle was oorwegend entrepreneurs van dieselfde generasie wat 'n sleutelrol in die ontwikkeling van die diamantbedryf in Kimberley, Noord-Kaap gespeel het. Hulle het die nodige infrastruktuur opgebou en die hele mynbedryf gekonsolideer - 'n strategie wat hulle ook op die mynbousektor in die destydse Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR, dikwels ook Transvaal genoem) toegepas het nadat goud in 1886 aan die Witwatersrand (die "Rand") ontdek is. Goud het nie net die ZAR-regering van president Paul Kruger se skatkis gevul nie, maar ook ongekende rykdom aan die persone besorg wat aan die hoof van die bedryf gestaan het.
Die finansiers en magnate is deur merkwaardige administratiewe en finansiële vernuf gekenmerk. Beheer oor die bedryf is deur middel van die sogenaamde groepstelsel uitgeoefen waar 'n klein groep van vyf of ses beleggers of finanshuise genoeg aandele besit het om 'n hele reeks mynboumaatskappye te oorheers. Hul sakevermoë is dikwels aangevul deur tegniese vaardighede. Hulle het ervaring in Kimberley en Johannesburg se myne opgedoen en die nuutste wetenskaplike kennis en tegnologie toegepas in die moeilike bedryf.
Party van hierdie magnate was so welgesteld en invloedryk dat Londense koerante na 'n twintig- of dertigtal van hulle as Randlords verwys het. Die meeste Randhere het hulle in herehuise in Parktown, 'n noordelike voorstad van Johannesburg, gevestig. Baie Randlords het ter erkenning van hul dienste en prestasies baronetskappe van koningin Victoria ontvang.
Noemenswaardige Randhere
[wysig | wysig bron]- Sir George Albu (1857–1935)
- Leopold Albu (1861–1938)
- Sir Abe Bailey (1864–1940)
- Barney Barnato (1852–1897)
- Alfred Beit (1853–1906)
- Sir Otto Beit (1865–1930)
- Sir Thomas Cullinan (1862–1936)
- Hermann Ludwig Eckstein (1847–1893)
- Friedrich Gustav Jonathan Eckstein (1857–1930)
- Sir George Herbert Farrar (1859–1915)
- Adolf Goerz (1857–1900)
- John Hays Hammond (1855–1936)
- Carl Hanau (1855–1930)
- Sir David Harris (1852–1942)
- Gustav Imroth (1862–1946)
- Solomon Barnato Joel (1865–1931)
- Wolf Joel (1863–1898)
- John Dale Lace (1859–1937)
- Isaac Lewis (1849–1927)
- Samuel Marks (1843–1920)
- Sir Carl Meyer
- Maximilian Michaelis (1852–1932)
- Sigismund Neumann (1857–1916)
- Sir Lionel Phillips, 1st Bt (1855–1936)
- Jules Porgès (1838–1921)
- Cecil John Rhodes (1853–1902)
- Sir Joseph Benjamin Robinson (1840–1929)
- Charles Ernest Rube (1852–1914)
- Charles Dunell Rudd (1844–1916)
- Jim B Taylor (1860-1944)
- Sir Julius Charles Wernher (1850–1912)
Sien ook
[wysig | wysig bron]Bronne
[wysig | wysig bron]- Maryna Fraser, ‘Randlords (act. 1880s–1914)’, Oxford Dictionary of National Biography, aanlyn weergawe, Oxford University Press, Oktober 2006 oxforddnb.com
Verdere leesstof
[wysig | wysig bron]- Michael Stevenson – Art & Aspirations, the Randlords of South Africa and their Collections
- Geoffrey Wheatcroft – The Randlords: The Men Who Made South Africa (Weidenfeld, 1985) ISBN 0-297-78437-4
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Randhere.
- Sjabloon:DeadlinkParktown Heritage Geargiveer 4 Augustus 2011 op Wayback Machine
- South African History Online