Ysdans
Ysdans is 'n dissipline van figuurskaats wat afkomstig is van baldanse. Dit is by die Wêreld Figuurskaatskampioenskappe ingesluit in 1952, en het in 1976 'n medaljesport by die Olimpiese Winterspele geword.
Soos in paarskaats, kompeteer dansers as 'n paar, bestaande uit 'n man en vrou. Ysdans verskil van paarskaats in die verskillende vereistes vir oplig. Paartjies moet as 'n span in 'n danshouding spinbewegings uitvoer, en gooi- en springbewegings is ontoelaatbaar. Kenmerkend van ysdans, is paartjies nie veronderstel om vir meer as twee armlengtes van mekaar geskei te wees nie. Aanvanklik was die dansmaats veronderstel om deur die hele verloop van die dansprogram in 'n danshouding te wees. In moderne ysdans is hierdie beperking egter ietwat opgehef.
Nog 'n onderskeid tussen ysdans en ander skaatsdissiplines is die gebruik van musiek by die optredes. By ysdans moet dansers altyd skaats op musiek met 'n definitiewe maatslag of ritme. Enkel- en paarskaatsers fokus meer dikwels op die melodie en frasering van hul musiek, eerder as op die maatslag. Dit word egter streng gepenaliseer by ysdans.
Solo-dansers mag ook meeding in sommige nie-ISU kompetisies.
Kompetisie-afdelings
[wysig | wysig bron]Daar is twee afdelings in die ysdanskompetisies: die kort dans (KD), en die vrye dans (VD). Die vrye dans dra die meeste gewig in die puntetelling en word gebruik as 'n uitklopstryd. Tot die einde van die 2009/10-seisoen, het kompetisies een of meer verpligte danse (VD) ingesluit asook 'n oorspronklike dans (OD) en die vrye dans.
Verpligte danse
[wysig | wysig bron]In verpligte danse moet al die dansspanne in 'n kompetisie die dieselfde standaardstappe uitvoer, by musiek met 'n spesifieke tempo. Een of meer verpligte danse is uitgevoer of geskaats as die eerste fase van die kompetisies in die ysdans, maar hulle is ook gewild as 'n vorm van ontspannings- of sosiale dans onder skaatsers. Die patrone vir die meeste danse bedek een halwe of een volle rondte van die baan. Die Internasionale Skaats Unie (ISU) het die verpligte danse wat uitgevoer sou word, voor elke seisoen gepubliseer en laserskywe is later gemaak vir spesifieke items.
Die verpligte dans is na die 2009/10 seisoen in alle ISU kompetisies gestaak. Die 2010 Wêreld Kampioenskappe was die laaste geleentheid waar 'n laserskyf ingesluit is (die Goue Wals), en die Italianers Federica Faiella / Massimo Scali was die laaste dansspan om 'n verpligte dans in 'n kompetisie uit te voer.
Oorspronklike dans
[wysig | wysig bron]Die oorspronklike dans was die tweede van drie dele in die ysdans- kompetisies. Vir die oorspronklike dans sou die ISU elke jaar 'n spesifieke ritme of 'n stel van ritmes voorskryf wat al die dansers moet uitvoer, of 'n spesifieke tema, soos folkdans. Die deelnemers is toegelaat om hul eie musiek en choreografie te kies. Die lengte van die program was korter as die vrye dans, en die skaatsers het meer reëls gehad waaraan hulle moes voldoen. Die dans moes só gechoreografeer word dat die danspasse nie die middellyn kruis nie. Daar was sekere uitsonderings vir hierdie reël wat in ag geneem moes word, soos die diagonale voetwerkvolgorde. Geslote dansmaatposisies en naby- skaats was ook belangrik vir die oorspronklike dans.
Die OD (Oorspronklike Dans) en VD (Verpligte Dans) is vir die laaste keer uitgevoer in die 2009/10 seisoen en is vervang met die kort dans in die 2010/11 seisoen.
Kort dans
[wysig | wysig bron]Na afloop van die 2009/10 seisoen, is daar by die kongres van die ISU ten gunste van die verandering van die formaat van ysdansitems gestem. Dit sou voortaan meer ooreenstem met paar- en enkelskaats. Die nuwe kort dans is gevolglik bekendgestel aan die begin van die 2010/11 seisoen. In hierdie afdeling van die kompetisie word die eienskappe van die voorheen Verpligte Dans en Oorspronklike Dans gekombineer. Elke span moet 'n voorgeskrewe patroon van een van die verpligte danse vir ongeveer een helfte van die dans uitvoer. Hierna dans die span volgens sy eie choreografie, met 'n paar vereiste elemente, volgens 'n tema of ritme wat deur die ISU voorgeskryf is. Skaatsers is vry om hul eie musiek te kies, maar die tempo moet geskik wees vir die dans.
Vrye dans
[wysig | wysig bron]Die vrye dans is 'n deel van 'n ysdanskompetisie. Dit is gewoonlik, ná die kort dans, die tweede en finale deel van die kompetisie wat beoordeel word.
By die vrye dans mag spanne hul eie ritmes, programtema's, en dus ook hul eie musiek kies. Kreatiwiteit word sterk aangemoedig. Sedert 1998 word van dansers vereis om sekere elemente in hul vrye danse in te sluit, soos reekse danspassies, oplig, dansspinbewegings, en multi-rotasies. Seniorvlak vrye danse is vier minute lank (plus of minus 10 sekondes) en sluit gewoonlik verskeie musieksnitte in, asook tempo's wat bydra om die roetine af te wissel. Die handposisies is baie meer oop en vry as in die verpligte en oorspronklike dans.
Die kompetisie-elemente
[wysig | wysig bron](Elena Ilinykh / Nikita Katsalapov)
Oplig in die ysdans verskil van dié in die paarskaats daarin dat die man nie sy hande bokant sy kop mag uitstrek nie. By ysdans is 'n groter verskeidenheid van grepe wel toelaatbaar. Hoe meer verandering van rigting daar is, asook soepelheid en die hoogte van die oplig, hoe groter die aantal punte wat 'n span kan verdien van die beoordelaars op die punteskaal. Die dans-oplig het progressief meer atleties en riskant geword.
Multi-rotasiespronge word nie toegelaat nie, maar "halwe" spronge is nou wel toelaatbaar. Spinbewegings moet deur beide skaatsers rondom dieselfde as uitgevoer word, soos in 'n spinbeweging deur 'n paar.
Toerusting
[wysig | wysig bron]Ysdansers se lemme is ongeveer 'n duim (2,5 cm) korter op die agterste deel van die stewel as dié wat gebruik word deur skaatsers in ander afdelings. Dit help met die ingewikkelde voetwerk en naby posisie van die dansmaats. Dit is egter nie altyd die geval dat die lem korter is aan die agterkant nie. Die skaatse het ook 'n kleiner hakie/tandjie wat beter randwerk moontlik maak. Die mees algemene kleure vir stewels is swart vir mans en wit vir vroue.
Reëls en regulasies
[wysig | wysig bron]Pare wat bestaan uit skaatsers van verskillende nasionaliteite, word nie toegelaat om onder twee landsvlae deel te neem nie. Hulle moet een land kies, met die toestemming van die ander danser van die paar.
Ysdansers moet musiek met 'n presiese maatslag kies. Tydens die 2014/15 seisoen was ysdans die enigste afdeling van sierskaats waar musiek wat woorde bevat, toegelaat is.
Skaatsers word oor die algemeen toegelaat om hul eie uitrustings te kies, met 'n paar reëls. Dit word nie van dansmaats vereis om bypassende kostuums te dra nie. Vroulike skaatsers mag tydens kompetisies 'n rok dra, natuurlik met gepaardgaande voorskrifte. Sedert 2004 mag hulle ook langbroeke dra. Hulle mag donker, vleeskleurige spanbroeke of broekiekouse onder rokke en rompe aantrek, wat ook langer is, om sodoende die skaatse te bedek. Mans moet langbroeke dra en word nie toegelaat om kleefbroeke te dra nie. Skaatsers en hul familielede mag hul eie kostuums ontwerp, of hulle mag professionele ontwerpers raadpleeg. In ooreenstemming met die huidige ISU – regulasies moet die kostuums in kompetisies beskeie, waardig en gepas wees vir deelname aan sport – geen uitspattigheid of grootdoenerigheid is toelaatbaar nie. Kostuums mag egter die karakter van die gekose musiek weerspieël. Alhoewel die dra van vleeskleurige materiaal impliseer dat die klere min lyf blootstel, was daar herhaalde oproepe om klere te verban wat die idee van naaktheid skep, of ook onvanpas is vir sportiewe deelname. Oor die algemeen word bykomstighede of rekwisiete nie tydens kompetisies toegelaat nie. Die ISU het tydens die 2007/8 seisoen 'n uitsondering vir die oorspronklike dans gemaak, maar sedertdien nooit weer nie.
Ontspanning
[wysig | wysig bron]Wanneer dansers ysdans vir ontspanning doen, voer hulle danse volgens 'n patroon uit. Die patroon, danspasse en tempo word gedefinieer en die styl beskryf. Die danse is gegradeer in orde van moeilikheidsgraad, met die eenvoudigste dans die pre-voorbereidings-Nederlandse wals. Gedurende die 1970's was daar slegs twee inleidende danse, destyds bekend as die "Foxtrot-beweging" (nou die Voorbereidende Foxtrot), en die "Voorbereidende wals" (nou bekend as die Britse wals). Ongeveer tien nuwe danse is later ingestel, waarvan die meeste gebaseer is op die stappe van die gevestigde danse. Dit bied 'n meetbare vordering in die rigting van die gevestigde danse.
Die ysbaan kan deur tot 'n dosyn ontspannings-duo's gebruik word op dieselfde tyd, in teenstelling met mededingende ysdans, waar die ysoppervlak slegs deur een duo op 'n keer gebruik word.
Bronne
[wysig | wysig bron]- ISU Judging System at the International Skating Union op Wayback Machine (archived 25 Junie 2006)
- ISU Judging System: Ice Dance at the International Skating Union op Wayback Machine (archived 13 November 2008)