Lina Ritter

D Lina Ritter (* 18. Mai 1888 ze Neudorf, Elsass (zellemols Ditsches Rich); † 22. Februar 1981) ésch e elsassischi Dichtere vum XX. Johrhundert gsin, wii én dr ditschi Sprooch, én ihre elsässisch Dialekt un Hochditsch, gschriwwe het.

Biographie

De Lina Ritter ésch ze Village-Neuf, 'm Heeningr Neidrf, wii ém Ditsche Rich Neudorf gnennt wore-n-ésch én e Famili vun Maraîchers (Gemiisbüüre - de typischi Basler „Waggis“) gebore. 'S Neidrf ésch gegrindet wore, fr uem e Teil vun dr Heeningr Bevellikerung uffzenemme, àls dr Ort vor dr Basler Grenz untr'm Sunnekünnij én e frànzeeschi Feschtung uemgewàndelt wore-n-ésch. Nooch'm Ditsch-Frànzeesche Kriej 1870 ésch's mét'm gànze Elsàss wédr ditsch wore, so ésch de Lina Ritter als e Ditschi uff de Walt kumme.

Nooch'm Untrricht àn dr Grundschuel ésch se Pensionnaire (Internàt) gsin ze Saint-Louis un àn dr Höhere Mädchenschule vun Mielhüusa, wo se bsundrs Philosophie un Làtinisch glert het. Drnooch het se sich widdrsch gebildt àls e freii Heehrere àn dr Universität Basel, wo se de Vorleesunge én Literatur, Philosophie, Gschicht un Kunstgschicht bsuecht het.

De Lina Ritter het e Advokat, de Paul Potyka, ghiirot un ésch nooch'm Kriej 1918/19, àlso 'm Erscht Waltkriej, nooch däm 's Elsàss wédr frànzeesch wore-n-ésch, nooch'm Syschtem, wo de Repüblik Frànkrich vrsuecht het mit, de Elsassr ze selektiire un wédr ze integriire, üss ihrer (kleini, innere) Heimet nüssghejt wore. Als e Expulsée het se zeerscht ze Ettlinge un drnooch ze Friburg gläbt, wo se uff Hochditsch widdrsch gschriwwe het àn ihrem Œuvre majeure: Martin Schongauer (1940). Uff Elsassisch het se gschriwwe D'r Wetter vu Strossburg, wii's Unglick üssgedrueckt het vun dene Elsassr, wo dur de frànzeesch Vrwàltung üss'm Elsass üssgewiise wore sin.

Èm Àltr vun 92 Joohr ésch se 1981 gstorwe un rueht hit uff'm Frédhoft vun ihrem Geburtsderfel.

Werike

Der Graphen von Pfirt (1911). Erscht Theàterstìckle, es ìsch ze Bàsel un ze Colmer gspìlt worre.
Peter vu Hagebach (1913). Des Theàterstìckle, uf Elsassisch gschriwwe, verzehlt s Drama vum Peter, e Herrscher wo gliichzittig gliebt un ghàsst vu de Sundgauer Iwohner gsìì ìsch, wahrend em Driissigjöhrig Kriej.

S Theàterstìckle ìsch ìm Lììschteburi Schloss probt worre, àwer 's ìsch nie äffentlig gspìlt worra in dere Zitt, denn dr erschte Weltkriej het d meischte Schauspìler uf d Front grüefe. Es gìtt trotzdem Poschtkàrte, wohrschins mit Fotos wo wahrend de Probe àbgnumme worre sin, mit dere Ufschrìft hinte dràà: „Freilichttheater auf Schloss Lichtenberg Peter Hagenbach ein Volksstück aus der elsässischen Vergangenheit von Lina Ritter“ (Frèllichttheàter uf em Schloss Lììschteburi e Volkstìck üs dr elsassische Vergàngeheit vu dr Lina Ritter), so wie e Zität üs em Text vu dr Autorin. Uf dere Kàrte steht de Àdrass vum Drucker, des heißt: Jul. Manias§Cie. Strassburg i. Els.

De Hauptrolle sin vu berüeflige Schauspìler gspìlt worre un d Rolle nawesbii vu Lììschteburier Iwohner. Me weißt nit vum Ursprung vu dem Frèilichttheàter in dere Nordvogesefeschtung un au nìt vu dene berüeflige Schauspìler.

Grenzen
Fraubriefe ins Feld
Wibertrei (1927)
Martin Schongauer (1940)
Papst Léo IX (1953)
Hört Brûder, hört (1953)
Elsässesche Haïku (Haïku alsacien) (1965)
Elsässer Geschichten aus alter und neuer Zeit (1968)

Zitàte

Règle tes dettes aujourd'hui, demain tu les auras autour du cou comme une corde.
Devant un vaincu incline-toi plus bas que devant un vainqueur. , Elsässesche Haïku
À quoi sert l'eau dans le puits sans seau pour la puiser ?, Elsässesche Haïku

Bibliographie

Colette Bernhard, « 30è anniversaire de la mort de Lina Ritter, poète et écrivain de Village-Neuf », in Bulletin de la Société d'histoire de Huningue-Village-Neuf et de la région frontalière, 2011, Nüméro 56, p.110-117
Adelinde Kottmann Clisson, Lina Ritter (1888-1981): contribution à l'histoire littéraire de l'espace rhénan, Université Strasbourg 2, 1995, 413 p. (thèse d'Études germaniques)
Adrien Finck, « Lina Ritter », in Nouveau dictionnaire de biographie alsacienne, vol. 31, p. 3246
Marie-Claude Gimy, Étude du vocabulaire lyrique du poète sungovien Lina Ritter dans ses 'Elsasseschi haiku', Université Strasbourg 2, 1983, 210 p. (mémoire de maîtrise de Dialectologie)
Jean Hurstel, « Lina Ritter (1888-1981) », in Heimet zwischen Rhin un Vogesen, 1996
Joseph Klein, « Vor 100 Jahren erblickte Lina Ritter: Dichterin und Schriftstellerin des Rheinlands, das Licht der Welt », in Bulletin municipal de Village-Neuf, 1988, Nüméro 6
« Poétesse et écrivain: Lina Ritter: originaire de Village-Neuf », in Bulletin de la Société d'histoire de Huningue et de sa région, 2001, Nüméro 46, p.135-138

Weblink

Commons: Lina Ritter – Sammlig vo Multimediadateie

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Lina_Ritter“ vu de franzeesche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.