Myocastor coypus

Myocastor coypus; coipú
Estáu de caltenimientu
	; Esmolición menor (IUCN 3.1)
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Mammalia
Orde:	Rodentia
Suborde:	Hystricomorpha
Infraorde:	Hystricognathi
Familia:	Myocastoridae
Xéneru:	Myocastor; Kerr, 1792
Especie:	M. coypus; Molina, 1782
Distribución
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

El coipú^[2] (Myocastor coypus) ye una especie de royedor histricomorfo mesma del sur de Suramérica, paecíu al castor. Habita en diversos tipos de güelgues.

Nomes comunes

El nome chilenun ye coipo o coipú (< mapudungun koypu).^[3]^[4]^[5] Menos frecuente ye'l nome quiyá, términu d'orixe tupí-guaraní nel Paraguái y países redoma. Los españoles llamar, a pesar de nun guardar nenguna rellación taxonómica, «llondra», por una leve semeyanza nos sos vezos col carnívoru européu; esti términu ye'l más popular al este de la cordal de los Andes, tantu ente los homes de campu, como nel so específicu cazador: el «nutriero», ya inclusive ente la población urbana, al ser el «tapáu de llondra unu de los abrigos femeninos más populares. Nos Estaos Xuníos, al tener orixe arxentín los primeros exemplares importaos de la especie, con ellos viaxó tamién el nome llocal, polo qu'en países de fala inglesa tamién se la llapada col nome n'español de «llondra». Una adautación más instructiva d'esti nome ye'l de «llondra royedora», pa dixebrala de la verdadera o carnívora. La so cola llargo y escamoso asemeyada a la de los aguarones, valió-y otru de los sos nome comunes: aguarón-llondra.

Aspeutos xenerales

Ye prindáu p'aprovechar el so carne como alimentu humanu, pero n'especial el so piel, emplegada en peletería. Por esta razón, convirtióse tamién nuna especie doméstica, al ser multiplicada en criadorios de tol mundu, cuntando yá con múltiples variedaes comerciales aniciaes de mutaciones. Dellos exemplares de les granxes llograron escapar y colonizar güelgues próximes con singular ésitu, espandiendo la so población y afectando a nuevos ecosistemes que, a diferencia de los suramericanos, nun evolucionaron cola especie. Por ello ta incluyíu na llista de les 100 de les especies exótiques invasores más dañibles del mundu^[6] de la Xunión Internacional pal Caltenimientu de la Natura.

Carauterístiques

Ye de gran talla, pesa hasta 10 kg. La so pelame ye en tono café brilloses, y los sos güeyos y oreyes son d'amenorgáu tamañu. L'aspru pelo cimeru anubre un vellu inferior de considerable valor comercial. Tien les sos pates con membranes interdixitales; la so cola ye llarga y escamosa.

Tien una interesante adautación a la vida acuática que consiste na posición de les sos mames, asitiaes a lo llargo de dambos llaos, nel envés, de manera que la fema nada mientres da de mamar a les sos críes.

Reproducción

Puede reproducise mientres tol añu. Les femes algamen el maduror sexual el primer añu de vida. Tres 19 selmanes de xestación, nacen ente cinco y seis críes cubiertes de pelo. La lactancia dura ocho selmanes anque yá al nacer tienen los incisivos bien desenvueltos y al segundu día son capaces de nadar.

Los depredadores son la principal causa de muerte xunto cola caza y los atropellos. En llibertá algamen los cuatro años d'edá.

Hábitat

Ye un nocherniegu habitante de les llagunes y esteros con abondosa vexetación acuática. Ocupa ríos, llagunes, esteros y banzaos, onde s'alimenta de vexetales y frutos.

Distribución

Población montés autóctona n'ambientes acuáticos d'Uruguái, Bolivia, Brasil, Chile, Paraguái y Arxentina.

El so caltenimientu nun ta amenazada^[1] anque la so espansión artificial per otres zones del mundu puede suponer una amenaza pa los ecosistemes qu'ocupa. Los coipos escapaos de les granxes pelliteres estableciéronse en diverses llocalidaes d'América del Norte, les Islles Británicu y gran parte d'Europa occidental. Na Península Ibérica, la so introducción provién d'escapes y sueltes dende granxes pelliteres de Francia y Cataluña dende principios de los 70 del sieglu XX. Anguaño esisten poblaciones alcontraes na aguada atlántica (Valle d'Arán en Cataluña; Soba en Cantabria; Ribera del Bidasoa en Guipúzcoa; Baztán, Valcarlos y exemplares esvalixaos na Cuenca del Ebro, en Navarra). Tamién esisten dellos nucleos de bien baxa densidá na aguada mediterránea catalana (Sant Feliù de Buixalleu y Arbúcies, nel Montseny, en Girona). ^[7]

La espansión d'esta especie invasora llindar a zones onde nun baxa enforma la temperatura pel hibiernu. Por cuenta del so potencial colonizador y constituyir una amenaza grave pa les especies autóctones, los hábitats o los ecosistemes, foi incluyida nel Catálogu Español d'Especies exótiques Invasores, aprobáu por Real Decretu 1628/2011, de 14 de payares, tando prohibida n'España la so introducción nel mediu natural, posesión, tresporte, tráficu y comerciu.

Ver tamién

Forestín

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 Lessa, Y., Ojeda, R., Bidau, C. y Emmons, L. (2008). «Myocastor coypus» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2010.4. Consultáu'l 15 de xineru de 2011.
↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
↑ The American Heritage Dictionary of the English Language (2006). «Coypu» (inglés). Houghton Mifflin. Consultáu'l 9 de setiembre de 2010.
↑ Merriam-Webster Online Dictionary. «Coypu» (inglés). Consultáu'l 9 de setiembre de 2010.
↑ (2006) Muñoz Urrutia, Rafael: Diccionariu Mapuche: Mapudungun/Español, Español/Mapudungun, 2ª, Santiago, Chile: Editorial Centru Gráficu Ltda, páx. 155. ISBN 956-8287-99-X.
↑ Lowe, S., M. Browne, S. Boudjelas, M. De Poorter (2004). «100 de les especies exótiques invasores más dañibles del mundu. Una seleición del Global Invasive Species Database». Aliens (12): páxs. 12. http://www.issg.org/database/species/reference_files/100Spanish.pdf. Consultáu'l 26 de setiembre de 2010.
↑ [1] Atles y llibru coloráu de los mamíferos d'España.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Myocastor coypus.

Rastros y semeyes de coipos n'España Archiváu 2011-10-13 en Wayback Machine.

[iucn-1] 1,0 ^1,1 Lessa, Y., Ojeda, R., Bidau, C. y Emmons, L. (2008). «Myocastor coypus» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2010.4. Consultáu'l 15 de xineru de 2011.

[25371c05886d508f0bd3b89319c1e188ec3c8883-2] URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.

[3] The American Heritage Dictionary of the English Language (2006). «Coypu» (inglés). Houghton Mifflin. Consultáu'l 9 de setiembre de 2010.

[4] Merriam-Webster Online Dictionary. «Coypu» (inglés). Consultáu'l 9 de setiembre de 2010.

[5] (2006) Muñoz Urrutia, Rafael: Diccionariu Mapuche: Mapudungun/Español, Español/Mapudungun, 2ª, Santiago, Chile: Editorial Centru Gráficu Ltda, páx. 155. ISBN 956-8287-99-X.

[6] Lowe, S., M. Browne, S. Boudjelas, M. De Poorter (2004). «100 de les especies exótiques invasores más dañibles del mundu. Una seleición del Global Invasive Species Database». Aliens (12): páxs. 12. http://www.issg.org/database/species/reference_files/100Spanish.pdf. Consultáu'l 26 de setiembre de 2010.

[7] [1] Atles y llibru coloráu de los mamíferos d'España.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]