Saltar al conteníu

Totalán

Coordenaes: 36°45′56″N 4°17′49″W / 36.7656°N 4.297°O / 36.7656; -4.297
19-01-2016 00:00
De Wikipedia


Totalán
Alministración
País España
Autonomíasimple Andalucía
Provincia provincia de Málaga
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de Totalán Miguel Ángel Escaño López
Nome oficial Totalán (es)[1]
Códigu postal 29197
Xeografía
Coordenaes 36°45′56″N 4°17′49″W / 36.7656°N 4.297°O / 36.7656; -4.297
Totalán alcuéntrase n'España
Totalán
Totalán
Totalán (España)
Superficie 9 km²
Altitú 281 m
Llenda con Málaga, El Borge, Moclinejo y Rincón de la Victoria
Demografía
Población 767 hab. (2023)
- 380 homes (2019)

- 366 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.05% de provincia de Málaga
Densidá 85,22 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
totalan.es
Cambiar los datos en Wikidata
La plaza de la Constitución ye l'espaciu principal del pueblu, y nella atopa la ilesia de Santa Ana.

Totalán ye un conceyu español de la provincia de Málaga, Andalucía. Ta asitiáu na contorna de l'Axarquía, a unos 22 quilómetros de Málaga y a 553 km de Madrid per carretera.

Ye unu de los conceyos más pequeños de la provincia tanto en superficie como en población. Tien una población de 767 hab. (2023)[2][3]

El nucleu urbanu, de cais blanques, estreches y empinaes, ta allugáu nun paisaxe de llombes onde se cultiven viñeos y almendrales.

Toponimia

[editar | editar la fonte]

Sobre l'orixe del nome del pueblu circula la teoría de que Totalán n'árabe significa torta. Hai amás dellos documentos que recueyen la esistencia de dellos caseríos na zona denomaos Tortela, Tortila y Tortalán, lo que vien a indicar, según la mentada teoría, qu'en dalgún d'estos llugares produciría la típica repostería andalusí, pero hasta'l momentu nun s'atoparon muestres de la esistencia d'esta artesanía.

El pequeñu conceyu de Totalán, percorríu de norte a sur pol regueru del mesmu nome, estiende la so irregular y allargada superficie ente la contorna de l'Axarquía, a la que pertenez, y la Hoya de Málaga. Como frontera que ye ente dambes zones, nel so paisaxe asomen les carauterístiques d'esos dos territorios, anque se repara un ciertu predominiu de la topografía propia de los Montes de Málaga.

Trátase, poro, d'un terrén nel que predominen llombes y ribayos que la so cubierta vexetal ta integrada básicamente por olivares, almendrales, carbes y pacionales, y namái nes riberes del regueru allúguense delles güertes nes que se cultiven hortolices y frutales. Tando años semáu ciasi na so totalidá por vide, que perecieron por completu pola plaga de la filoxera. Esti pequeñu territoriu ta arrodiáu de cuetos d'altitú media-baxa, como'l de Salazar (512 metros), Vareno (501 metros) o'l de Las Ferrerías (664 metros). El regueru Totalán ye de caudal estacional y a vegaes rexistra fuertes crecíes.

Bien pocos datos históricos esisten pa recrear la historia de Totalán, lo que nun quier dicir que nun esistiera, teniendo en cuenta que s'atoparon restos megalíticos que daten del IV y III mileniu e.C.. Anterior a la conquista poles tropes cristianes, y entá dempués d'esti acontecimientu los datos sobre esta llocalidá tampoco son abondoses. Sábese que pertenecía al Alfoz de Málaga, y tamién se tienen noticies de la esistencia d'una torre de la qu'anguaño nun queda práuticamente nada. Sí ta documentáu qu'en 1483, unos años antes de tómalo de Málaga, El Zagal ganó en tierres d'esti conceyu a parte del exércitu cristianu que se movió dende Antequera a esta zona, siguiendo'l cursu del regueru Totalán, p'atacar la guarnición musulmana que se topaba acampada cerca de Moclinejo. Los árabes fueron informaos a tiempu de la llegada de los cristianos y salieron victoriosos del enfrentamientu.

Esiste tamién la creyencia de que na dómina musulmana'l regueru Totalán yera caudalosu, lo qu'esplica la esistencia d'un molín d'aceite nesti territoriu. Sía que non, al nun haber documentación sobre nengún acontecimientu de resalte nesti conceyu, tou apunta a que la historia de Totalán a partir de la conquista cristiana cuerre pareya a la de los pueblos estremeros, tan pareya que tamién se notó, y enforma, la plaga de la filoxera a finales del sieglu XIX, qu'acabó con toles vides de la zona, que yeren la base de la so economía.

Economía

[editar | editar la fonte]

La destrucción del principal recursu económicu de Totalán –la vide- traxo de resultes el paulatín abandonu de cortixos y tierres, pero'l mayor éxodu de la población producir na década de los 40, en plena postguerra, cuando munchos de los sos vecinos colaron a la barriada malagueña d'El Palo, en busca d'un mediu de vida na mesma capital de la provincia, lo que causo que pasara a tener unos 600 habitantes de los casi 1500 colos que cuntaba antes de la plaga.

Anguaño Totalán ye un pueblu dependiente económicamente de fuera, en plenu desenvolvimientu, ricu en tradiciones y cultura, con cases blanques y cais estreches como la resultancia del so pasáu andalusí, pueblo que la so hestoria tar escribiendo día ente día polos sos habitantes y sobremanera los más nuevos.

Política y alministración

[editar | editar la fonte]

L'alministración política del conceyu faise al traviés d'un Conceyu de xestión democrática nel que los sos componentes son escoyíos cada cuatro años por sufraxu universal. El censu eleutoral ta compuestu por tolos residentes empadronaos en Totalán mayores de 18 años y nacionales d'España y de los restantes estaos miembros de la Xunión Europea. Acordies colo afitao na Llei del Réxime Eleutoral Xeneral,[4] qu'establez el númberu de conceyales elixibles en función de la población del conceyu, la Corporación Municipal de Totalán ta formada por 7 conceyales.

Tresporte Públicu

[editar | editar la fonte]

Totalán ta integráu nel Consorciu de Tresporte Metropolitanu del Área de Málaga, qu'opera delles rutes d'autobús interurbanu que la comuniquen. Pueden consultase nel siguiente enllaz

Llugares d'interés

[editar | editar la fonte]
Ilesia de Santa Ana.
  • Ilesia de Santa Ana (sieglu XVI).
  • Torre vixía de Salazar.
  • Dolme del Cuetu de la Corona (IV y III mileniu e.C.)

Gastronomía

[editar | editar la fonte]
  • Chanfaina
  • Calabaza frito
  • Sopa de tomate
  • Gazpachuelo
  • Pucheru de garbanzos
  • Salmorejo

Fiesta de la Chanfaina

[editar | editar la fonte]

La chanfaina, ye'l platu típicu de la llocalidá. L'últimu domingu de payares la Chanfaina ye homenaxada, con una fiesta declarada d'interés turísticu provincial.

La chanfaina lleva como ingredientes: pataques, aceite d'oliva, vinagre, ayos, migues de pan y diverses especies: oriéganu, azafrán, pimienta, clavu, comín y lloréu. Puede complementase con carne o morciella en rodajas. La so preparación ye senciella: tuéstense les pataques n'aceite d'oliva. Cuando tán llistes (non demasiáu feches) estrémense. Nel mesmu aceite tuéstase la carne. Dempués prepárase l'aliñu con miga de pan, ajo azafrán, pimienta, clavu, comín, oriéganu, sal y vinagre. Finalmente fiérvese tou xuntu nun cazu y puédese tamién completar, con morciella en rodaxes.

Mientres la fiesta pueden atopase nel pueblu puestos de degustación, mercadinos medievales, música popular, etc.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  2. Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
  3. oficina de rexistru
  4. B.O.E. (ed.): «Llei Orgánica 5/1985, de 19 de xunu, del Réxime Eleutoral Xeneral». Consultáu'l 16 de xineru de 2009.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]