Wikipedia:Chigre/Ortografía

Poles duldes qu'hai anguaño na Wikipedia sobre les pallabres a usar, esti ye'l foru pa discutir les duldes léxiques, ortográfiques y en xeneral gramaticales. Cítense equí abaxo dalgunos llibros y bibliografía en xeneral que puen ayudar a clarificar eses duldes:

DICCIONARIOS Y GLOSARIOS

• Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana - DALLA (2000). Hai una edición on line.
• Xose Lluis García Arias: Diccionario General de la Lengua Asturiana - DGLA (2002-2004). Hai una edición on line.
• TermAst. Propuestes de Terminoloxía Asturiana [1] Propuestes léxiques pa campos semánticos como la física, la matemática, la economía...
• Los diferentes Cartafueyos Normativos espublizaos pola A.LL.A., ente ellos: Delles propuestes pa nomes de persona (2006); Abreviatures, rotulaciones y propuestes d'espresión y llocución (2007); Terminoloxía d'internet y d'interfaces pa programes informáticos en Llingua Asturiana (2008); Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios (2010); Léxicu de los medios de comunicación: Prensa, Radio y TV (2011).

GRAMÁTIQUES Y MANUALES

• Academia de la Llingua Asturiana: Normes Ortográfiques. (2021, 8ª edición) edición on line..
• Academia de la Llingua Asturiana: Gramática de la Llingua Asturiana. (2001, 3ᵉʳ edición) edición on line.
• Ramón d'Andrés: Gramática práctica de asturiano (1999, 3ᵉʳ edición).
• Ramón d'Andrés: Cuestiones d'asturianu normativu I (2001), Cuestiones d'asturianu normativu II (2002) y Cuestiones d'asturianu normativu III (2003), serie d'artículos sobre dellos temes del asturianu (ortografía, morfosintaxis, léxicu y adautaciones al asturianu...).
• Ramón d'Andrés: Primeres llecciones d'asturianu (2003) y Segundes llecciones d'asturianu (2008).
• Ramón d'Andrés: L'asturianu que vien (2008).
• Ramón d'Andrés: Averamientu a la Llingua Asturiana. Nivel universitariu (Universidá d'Uviéu, 2019).
• Esther Prieto: Gramática d'asturianu. Guía de consulta rápida (2004).
• Lletres Asturianes, el boletín oficial de l'A.LL.A., au podemos alcontrar toa una riestra d'artículos sobre l'asturianu. Podemos consultalos dende la propia páxina de l'A.LL.A.

OTRU MATERIAL

• eslema, proyeutu de la Universidá d'Uviéu coordináu (na faza llingüística) pol profesor Xulio Viejo, nel que podemos atopar un diccionariu, un traductor y un conxugador de verbos.
• IGUADOR Corrector ortográficu de la Llingua Asturiana pa Microsoft Word pa Windows,el preséu básicu pal usu del asturianu nes nueves teunoloxíes. Pues descargase y actualizase de baldre dende la páxina de l'A.Ll.A.
• Terminoloxía d'Internet y d'interfaces pa programes informáticos.
• Llista de Países del mundu, Capitales y Xentilicios.
• Buscador de Toponimia oficial d'Asturies
• Complementu Correutor asturianu pal navegador Firefox

Castellanismos

espresión	camudar por	xustificación
abrevaderu	bebederu	castellanismu.
abreviar, abreviáu	embrivir, embrivíu	castellanismu con 30 entráes.
aprendizaxe	aprendimientu, deprendimientu (cfr. italianu aprendimento	aprendizaxe ta recoyíu nel TermAst nu7 - Terminoloxía educativa, inda que nun dexa ser una "propuesta normativa" particular que nun tien calter normativu
a propósitu	arrémente, adré, a la costafecha	la lloc. alv. col sentíu de intencionalidá fícelo a propósitu nun se conseña nel DALLA nin nel DGLA. Si se conséña con sentíu de oportunidá de falar de daqué: a propósitu del Uviéu....
alrededor	alredor, al rodiu	castellanismu
alrededores	rodiada
arraigu, desarraigu	enraizamientu, desenraizamientu
bosque	viesca
búsqueda	gueta, busca, buscamientu	castellanismu con 26 entráes na Uiqui.
cadalsu	cadafalsu	dende'l castellanu cadalso, y ésti dende cadahalso
cálidu-a-o	caldiu-a-o
calizu-a-o	caliar
carroña	carnuezu	Nun esiste. Tien cerca 60 entraes na wiki
comparación	comparanza	castellanismu, nun esiste n'asturianu.
condimentu	adobíu	castellanismu dende'l cast. condimento, nun esiste n'asturianu.
cornisa	faza, fastera, fastiella	'cornisa' nel sentíu de 'pieza de terrenu llarga y estrecha' nun esiste n'ast. Cornisa cantábrica' con bayura d'entráes, ye un nidiu castellanismu inútil.
cosecha	collecha
cubu calderu	calderu	castellanismu. Nun tien el significáu de 'recipiente pa tresportar líquidos u otros oxetos'
cuyu, cuya, cuyos, cuyes	...	castellanismu, nun esiste n'asturianu. Sustituyir por espresiones alternatives
deber de	deber	castellanismu. N'asturianu nunca lleva de, y nunca nun tien significáu d'obligación, namái de probabilidá
derrumbar, derrumbase, derrumbe	esbarrumbar, esbarrumbu
desembocadura	boca, buraca
desentrañar	desurdir 'desfacer urdimes', desenguedeyar 'desfacer enguedeyos
durante	xeneralmente en + artículu	nun esiste n'asturianu. Sustituyir por espresiones alternatives
empalizada	barganal	castellanismu
enxutu-a-o	ensuchu-a-o	castellanismu dende'l cast. enjuto
estadounidense, estaunidense	d'Estaos Xuníos d'América / norteamericanu -a	castellanismu
faz cara	cantu, banda, llau	castellanismu
faz fexe	fexe	igüáu dende'l castellanu haz
fueya caduca	fueya caduco	ye neutru femenín incontable.
grácil	llivianu, a, o	nun esiste n'ast.
grillete	arcoxu	nun esiste n'ast.
incitar / incitación	envizcar / envizcu	castellanismu
incendiu	fueu / quema	castellanismu nun conseñau nel DALLA
instigar / instigación	aguiyar, aguiyu	castellanismu
israelí, marroquí	israelín -ina, marroquín, -ina	la terminación -í pa los habitantes de países del Magreb o d'oriente mediu ye un castellanismu
llápida	llábana	igüáu dende'l cultismu castellanu lápida
llexanu-a-o	llonxanu-a-o	igüáu dende'l castellanu lejos
mediante	per aciu de, por	nun esiste n'asturianu
mencionar	mentar, amentar	castellanismu
mi / tu / su	el (la) mio / to / so	formes castellanes + falta l'artículu, obligatoriu col posesivu na mayoría de los casos
mobiliariu	moblame	castellanismu
montaña	monte	castellanismu
obtener	pescanciar, llograr, consiguir, algamar	castellanismu? cultismu innecesariu?
orgullu	arguyu	castellanismu, nun apaez nel DALLA
planteamientu	plantegamientu	castellanismu
pleamar	mar enllena, agües enllenes	Galleguismu a traviés del castellanu
portavoz	voceru, vocera
profundu, profundidá	fondu, fonderu / fondura	castellanismu, nun esiste n'asturianu
prolongar, prolongación	prollongar, prollongación	Resultaos
promediu, promediar	permediu, permediar	nun lu conseña'l DALLA 2550 resultaos
proporcionar (nel sen de suministrar)	dar, ufrir, suministrar, fornir (cfr. Gal. fornecer), bastiar	N'ast. proporcionar namás ye facer que daqué tenga proporción con otro.
provistu, proveer	apreviar, aprevíu (aviase previamente) 'has dir aprevíu con botes d'agua'	Non lo conseña'l DALLA. 185 entráes.
refundación	refundiu	castellanismu, nun apaez nel DALLA. Más de 160 entráes.
relación, relacionar	rellación, rellacionar	castellanismu
relatu, relatar	rellatu, rellatar	castellanismu
respaldar, respaldu	encontu, gabitu	castellanismu. Respaldar nun existe. respaldu nun ye namás que la parte d’un asientu onde apoya’l llombu.
resplandor	resplandiu	castellanismu. N'ast. namás se conseña la resplandor en femenín.
reunir, reunión	aconceyar, aconceyamientu (persones) axuntar, axuntamientu (coses y persones)	castellanismu.
riscu	caspiu, peñatu, cantu	riscu ye l'aición y efeutu de riscar.
robustu	robezu	Resultaos 199
saltamontes	saltasucos, saltapraos	castellanismu
silvestre	montés
sucesu	asocedíu, socesu	castellanismu con 95 entráes
talar	cortar	castellanismu
talud o talú	turriu, turria, turrieru	castellanismu
ternera, terneru	xata, xatu	castellanismu
torsión	torción	nun esiste n'ast.
trueque	troquéu	castellanismu
vuelcu	baltu, xiru	castellanismu
x < j < c'l	y < c'l	parexa, rexa, rastroxu, estruxar, etc. Son patrimoniales del ast. pareya, reya, rastrueyu, estruyir.
x < j < li	y < li	axenu, consexeru, etc. camudar por ayenu, conseyeru.

Galicismos

ballet. Nel DALLA namás conséñase balé. 163 entráes.

Faltes ortográfiques y semántiques

espresión	camudar por	xustificación
ácedu	acedu	acentuación incorreuta
acedu	ácidu	cuando se refier a sustancies químiques
autual	actual	c final de sílaba suel conservase
cebá, cansá, preocupá ...	cebada, cansada, preocupada ...	les formes con -á, frecuentes na llingua oral en delles zones ( asturianu central ) nun se reflexen na escritura. Pero calténse na Toponimia Vegará y non Vegarada.
cual, cuala, cualo, cualos, cuales	...	sólo s'usen como interrogativos (llevando acentu). Si non, sustituyir por construcciones con que
sufixu ES- viniente'l llatín dis-	DES-	l'ALLA encamienta mantener la dixebra col sufixu ES. viniente'l llatín ex-. Asina el primeru indica aición contraria facer-desfacer, mecer-desamecer, enguedeyar-desenguedeyar (meyor que esfacer, esamecer, esaniciar, etc.)
fracción	fraición	72 entraes.
Ḥomeini	Khomeini	ḥ emplégase cásique esclusivamente como grafía dialectal
llácteu	llacteu	acentuación incorreuta
Llesbos, llesbiana...	Lesbos, lesbiana	palatalización forzada por hiperasturianismu
Lleón	Llión	Los topónimos deben caltenese na forma y modalidá de los sos falantes (nel casu l'animal emplegar lleón)
llínia	llinia	Acentuación incorreuta
Mediterráneu	Mediterraneu	Acentuación incorreuta
mena (=manera)	manera, forma	Significáu diferente: mena=clas, categoría, triba, frasca, castra; manera= mou, forma, xeitu
máis	más	llusitanismu
núcleu	nucleu	Acentuación incorreuta
polilla	poliya
po los	polos	les contraiciones de les preposiciones per y por col artículu escríbense nuna sola palabra
poro ( = pero)	pero, por embargu ...	significáu diferente
praumáticu	pragmáticu	g final de sílaba suel conservase
prebar, preba	probar, prueba	nos casos que nun se refieran a tastiar (comida, bebida, ...)
prietu de	averáu a, cabu	llusismu
sele ( = solo)	solo, namás	significáu diferente
ser quién a/pa	ser quien a/pa	acentuación incorreuta
ubrigáu	gracies	llusitanismu

Rasgos propios del llionés y, en xeneral, de las falas occidentales

Llatín	Asturianu normativu	Llionés presente
cantãre	cantar	cantar/ cantare
casa	cases	casas
causa	cosa	cousa
baika	vega	veiga
plovêre	llover	llover/ - chover
directus	derechu/drechu	d(e)rechu/ - d(e)reitu
--	nel	nu/nel (+ vocal)
--	sobre/sobro1	sobre/sobro
persõna	persona2	persona
-ea- (idea)	-ea-	-ea-/-ega-
--	será/fairá sedrá/fadrá	sedrá/fadrá (- seirá/fará)
--	col,cola..	col,cola... /cono, cona...
illud,illa	ello, ella	ello/eillu, ella/eilla
--	-era/eru	-eira/era/eiru
--	cuando/cuanto...	cuando/cuanto...

(¹ ¿Las presposciones n'e pasan a u? ² ¿Hai cambeo ente per y pre> preguntar/perguntare y persona/presona.?

Cultismos non precisos

L'ALLA encamienta fuxir de cultismos non precisos si ye que nun faen falta y son a sustituíse por pallabres patronímiques del asturianu:

1.8.1.1. Necesidá de los cultismos: La llingua tien qu’almitir los cultismos que faigan falta pa dar cuenta de toles realidaes sociales, téuniques, intelectuales, etc., pero nun ye bono que s’inxeran nel corpus llingüísticu cultismos innecesarios. L’Academia refuta l’almisión de cultismos que nun respuendan a necesidades oxetives.

Asina por exemplo, ente recuperación: aición y efeutu de recuperar. Ensiendo recuperar: volver a tener daqué que se perdió, y recobramientu: aición y efeutu de recobrar, ensiendo recobrar: volver a tener daqué que se perdió, habremos escoyer esta cabera posibilidá, ensiendo “recuperación” un cultismu innecesariu dafechu con significáu idénticu al de la pallabra patronímica del asturianu “recobramientu” (Cfr: francés recouvrement).

espresión	camudar por	xustificación
captar, captación	catar, cata		Nun se rexistra nel DALLA.
coalición	colligación, colligamientu, dambos dos dende colligar
confeicionar(crear) confeición (creación)	confacer, confecha
consecución	consiguimientu
consignar, consignación, consigna	conseñar, conseñamientu, conseña
culminar	encumar	Poner el cume. Poner nel cume.
curvatura	corvadura	Nun conseñáu nel DALLA.
delimitar/delimitación	desllindar/desllinde, finxar/finxamientu	Nun conseñáu nel DALLA.
descensu	baxada, baxadura, baxamientu	cultismu innecesariu nun conseñáu nel DALLA (hay 57 entráes na Uiqui)
envoltura	envolvedura	Nun conseñáu nel DALLA
erradicar, erradicación	esraizar, esraizamientu, rabicar, rabicadura	Nun conseñáu nel DALLA.
escapatoria	escapadera	Nun conseñáu nel DALLA
estrépitu, estrepitosu, a, o	estreldu	Nun conseñáu nel DALLA. L'ast. ye patrimonial y entama nel llat. strepitus
factura	fechura	fechura nel sen d'aspeutu o forma de daqué. Factura namás empléase como papel onde s’especifiquen les cantidaes y el total d’un gastu fechu.
forúnculu	fronchu	Nun conseñáu nel DALLA. Dambos dende'l llat. furunculus mesmu significáu.
fricción, friccionar	esfregar, esfriega, esfregamientu, esfregadura	Nun conseñáu nel DALLA.
inmediaciones	contorna
implantación	puesta n'usu, afitamientu. Encamientos de l'ALLA	38 entráes na Uiqui.
impulsar, impulsu	puxar, dar puxu, axixar. Encamientos de l'ALLA	entráes na Uiqui: 28 impulsu, 13 impulsar, 9 impulsó, 2 impulsaron, 8 impulsa.
mandatu	mandáu	mandatu nun se conseña nel DALLA. Tien 120 entráes na Uiqui.
ocultar/ocultación	sumir/sumidura	Facer que dexe de tar a la vista. Dexar de tar a la vista. Desapaecer
obtener/obtención	pescanciar, llograr/llogru, consiguir/consiguimientu, algamar/algame	castellanismu? cultismu innecesariu?
penetrar/penetración	caltrir, caltriar, caltrizar, caltriadura	Nun conseñáu nel DALLA
perforar/perforación	furar, furadura	Nun conseñáu nel DALLA
pernoctar	anochar	Nun conseñáu nel DALLA
prolegómenu	entamanamientu
preludiar/preludiu	asomar, anunciar, entamar	preludiu namás ye obra musical curtia
profundizar/profundidá	afondar, fondura	pa la mar tamién val calume
propagar/propagación	esparder/espardimientu, cundir/cundidura?, espandiguar (divulgos), viñar (plantes)	En cundir l'ast mantién el sentíu xermanu orixinal de esparder y multiplicar, amás del de rindir o aducir. Por embargu cuido que propagar si tién que mantenese nel ámbitu científicu (ex. propagación d'ondes, cfr. ing. propagate) ya inda que nun apaeza nel DALLA nin nel Termast de física, si lo fae na definición de onda).
propugnar	defender	nun conseñáu nel DALLA.
prosiguir	siguir	nun conseñáu nel DALLA.
recolectar, recoleición, recolectar	recoyer, recoyeta, recoyedor	nun conseñáu nel DALLA.
sacramentu, sacramental	sagramentu, sagramental	cultismos innecesarios. El mesmu DALLA encamienta l'usu de los patrimoniales. 18 entráes na Uiqui.
silvestre	montés, montiegu-a-o	cultismu innecesariu nun conseñáu nel DALLA. Cfr. eusk. mendiko "silvestre".
similar	asemeyáu,o,ada	cultismu innecesariu nun conseñáu nel DALLA (hay 38 entráes na Uiqui)
situar,situación	asitiar,asitiadura,asitiamientu,situación	cultismu nun conseñáu nel DALLA (namás pal participiu situada hay 48 entraes na Uiqui)
verificar/verificación	asegurar, comprobar, afitar	cultismu innecesariu
vestixu	rastru, basna, buelga, esquiciu	cultismu innecesariu nun conseñáu nel DALLA (hay 30 entráes na Uiqui)

Pues nun toi d'alcuerdu, yá que nel DALLA apaecen eses dos pallabres que tu dices innecesaries, pues velo equí y equina. Yá que tamos... ¿Pues dicime qué significa "ensiendo"?--Etienfr 13:13, 14 xineru 2012 (UTC)

Xentiliciu de los Estaos Xuníos

Nun tengo mui claro cuál ye'l xentiliciu de los Estaos Xuníos pero, a falta d'una norma clara de l'Academia, paezme que la forma estaunidense ye mas lóxica que estadounidense. (Paezme que yanqui ha de descartase por ser un términu peyorativu n'abondos casos)

Ye verdá; magar que nel Diccionariu vien Norteamericanu:2. De los Estaos Xuníos, sicasí, estauxunidense tamién me paez una bona pallabra.

--Bar 11:34, 21 Xin 2005 (UTC)

Cuadru

Propongo que se faiga un cuadru, colos errores mís frecuentes n'asturianu y la forma correuta. Les palabres puen dir por orde alfabéticu, pa que seya más fácil de consultar. Nun ye por nengún afán purista ni por manía de correxilo too, pero pue ameyorar y facilitar el trabayu.

Les esplicaciones más detallaes puen ponese al principiu de la páxina.

Por supuestu, nun se trata de correxir les variantes dialectales de la llingua de caún: les formes occidentales o orientales son tán válides como les centrales.

¿Mediterráneu o Mediterraneu?

Yo cre que ye sin tilde, pero la mayoría escribislo con ella. ¿Eu nun ye diptongo? Entós nun tien que llevala. Si toi equivocáu dicímelo y camudolo too. --Omarete (mensaxes) 21:07, 26 xunetu 2005 (UTC) A toa la xente vieya oigoyos dicir "Mediterraniu", a nengún "Mediterraneu", con o ensin acentu

Unión/Xunión

Cosiquines... Tuve pescanciando un pucuñín la dixebra "unión / xunión" y paezme bien xuro que "xunión" (y les sos derivaciones "xuníu" etc.) ye abondo más correuto. Per exemplu, nela páxina n'ast de la "Coalición de la Europa de los Pueblos" (http://www.europadelospueblos.net/index.php?Hizk=Astu) pue vese que empreguen d'arréu "Xunión Europea". Paezme, entós, que pue adoutase, non como sele o normativa, si non como un "xeitu d'estilu", la grafía "xunión". magar que tamién pue recurrise a "ensame", que ye séique más correuto (nel sentíu de nun abeyugar muncho los "barbarismos"), poro, claro, lo de "Ensame Européu" paezme que ye dar en roxo... --Fruela 10:52, 3 agostu 2005 (UTC)

Lesbos, lesbiana

El nome de la islla griega , n'asturianu como nes otres llingües ye Lesbos (cfr. nel Alla la primera acepción de lesbianu -a -o: de Lesbos). La forma Llesbos que se ve en dalgún sitiu paez un hiperasturianismu ensin muncha lóxica. Palataliza n'asturianu la l- inicial de les palabres qu'evolucionen normalmente dende'l llatín, pero paezme un poco tirao polos pelos palatalizar la l- inicial de cultismos vinientes d'otres llingües.

Personalmente tamién pienso que nun habíen de palatalizar tampoco los cultismos del llatín ( y precisamente sería meyor escribir latín, literatura ...), pero bono, doctores tien la Santa Academia y hai que lo aceptar.

Por supuestu, pa los derivaos de Lesbos (lesbiana, lesbianismu ...) aplícase esti mesmu principiu. Na prensa n'asturianu (el selmanariu Les Noticies) falábase va poco del colectivu de gais y lesbianes y non gais y llesbianes . Motán 13:37, 10 agostu 2005 (UTC)

La patalización de l- nun namás ye un desendolcu históricu de la llingua, sinón que ye amás d'ello una tendencia ñatural nel discursu faláu n'asturiano. Ello desplica que'l falante palatice pallabres (sin muncha LL-óxica) que nun son patrimoniales. Esta tendencia per-mega-hiper-asturianista ya vien de cuantayá. A lo menos dende los sieglos XVII, XVIII y XIX:

• Tierra del rey llatín (Marirreguera DyE)
• llatín tenia studiado (Marirreguera PyT)
• Los de Lluca y Pisa (Marirreguera XyT)
• Han dir con Llucifer (Marirreguera Ensalmador)
• Un Lluteru y un Calvín. (Baldibares XyT)
• De Llondres o de París. (Anónimu. Sr. Conde Campumanes)

¿Cómo los traduzco?

Como sabéis toi traduciendo poco poco el software de la Uiquipedia. Hai coses que ye complicáu traducir porque son tecnicismos informáticosy prefiero dexalos tal cual, y hai otres que puen ser traducías pero nun toi seguro o nun se me ocurren nomes guapos. A ver si me dais alguna idea:

• Move log -> Rexistru de movidas nun me gusta, parez que ye'l rexistru de les folixes
• Upload log -> Rexistru de xubías
• Deletion log -> Rexistru de borraos
• Protection log -> Rexistru de protecciones
• Bureaucrat log -> Rexistru de burócratas

Vamos dexalo equí. Ya vos diré entrugando por más. Ah, y si veis algo que té mal avisa-yme, que toy seguru que meto la pata munches veces pero nun me dicís na xD.

-> Bones nín. Pamique si pones "rexistru de xubíes" y "rexistru de movíes" quedaría mas prestoso. Na llingua falada dizse "rexitru xubíes" ensín el "de", pero nun se si na escrita ye lo mesmo. Amí prestame abondo más asina, lo mesmo que'l allugá en llugar de allugada, porque faese más diferente al Español. Pero bono ye lo qu'hai. Un saludo. --GerarDSC 16:04, 24 setiembre 2007 (UTC)

Asturianolleonés/Asturllionés

Hai duplicidá d'artículos (mea culpa y adréi la verdá); pero asturianolleonés (l'ALLA entiéndolu como espardíu pa los reinos d'Asturies y de Llión) nun s'axusta (dende'l miéu xuiciu) a la realidá d'un subgrupu llingüísticu; y amás you creyo que más conocíu pa nomar el grupu llingüísticu, el términu asturllionés. Debemos decidinos a ver qué ponemos; de toas formas seiría asturianollionés y referiríase a la xunión de dúas llinguas, entóncenes nel grupu llingüísticu aú queda'l mirandés?. --Henrique 14:16, 10 agostu 2005 (UTC)

poro y pero

Poro nun ye sinónimu de pero más bien lo contrario. Significa "por eso", "por esi motivu". Pero ye una palabra tan asturiana como la que más. ¿Qué -y vamos facer si coincide col español? Tamién se puen usar otres espresiones como "por embargu", "en cambiu", "sicasí" ...

Roblar y firmar

roblar = firmar. La llingua na Alministracion y otros documentos. ALLA 2006.

Roblar nun ye esactamente sinónimu de firmar (otra palabra asturiana que coincide col español, tampoco ye tan grave). Roblar quier dicir zarrar un tratu. Usase por exemplu cuando se compra una vaca, y el tratante que la vende suel pagar "la robla", que ye invitar a una pinta al que la compró y eventuralmente a los que mediaron nel tratu. Asina pue dicise que los presidentes d'un país "roblaron un alcuerdu de paz", pero personalmente rínchame dalgo nes oreyes oyir "roblar una carta".

Motán 16:04, 25 agostu 2005 (UTC) Robrar ou roblar tien el significáu de firmar, cola mesma connotación; cómo s'emplegara nel orixen ye lu de menos, esu ye de l'antropoloxía ou de la etnografía, (a saber cómo s'emplegaba la firma na súa nacencia quiciabes estreitando la manu, y nun creyo que naide estreita la manu a una carta) por que tamién robrábanse los documentos y las cartas notariales. Podrá sonar raru pero ye tan válida una como la outra. Asina que nun veo xacíu en sostituyire la pallabra. --Henrique (Alderique) 16:42:44, 2005-08-25 (UTC).

Mirando bien, alcontré nel diccionariu de Sánchez Vicente (solo tengo a mano la primer edición) en "robla" la tercer acepción "firma de un contrato", "cierre de una negociación". Nun conozo (eso nun significa que nun hebia) otru casu en que "roblar" apaeza como sinónimu de firmar. y tamién apaez nesti contestu de negociación. Si tu ties dalgún datu o exemplu apúrrimelu y quitamos esti capítulu.

D'una manera xeneral, lo que quería dicir ye que nun hai qu'escapar a tou preciu de les palabres que coincidan col español. Firmar ye una palabra tan asturiana o llionesa como falar (por dicir dalgo). El peligru que cuerre la nuestra llingua nun son tantu los castellanismos y (que tamién) como el que mos estrememos mas de la cuenta de lo que se fala de verdá y inventemos una llingua esotérica namás pa los iniciaos. Motán 17:30, 25 agostu 2005 (UTC)

Pero, nun ye cuestión d'emplegar pallabras esotéricas sino sinónimos, tamién you podría argüir que l'emplegu de términos iguales empobinaría pa la perda d'una riqueza propia de la llingua en favor d'un averamientu social, ye dicir facer daqué que seya AL (ei como emplegu las aniciales) castellanizáu ou Castellán mal faláu. Eisu nun ye bonu pa naide. --Henrique (Alderique) 11:32:20, 2005-08-26 (UTC)

A lo cabero ye simplemente una cuestión d'estilu personal, a quien-y pete usalo como firma que lo faiga y a quien nun-y guste que nun lo use. Por eso creo que debría quitase del cuadru colos erros qu'apaez nel entamu.

Consonantes y grupos d'orixe cultu

Va pocos meses publicóse na editorial Trabe una "guía de consulta rápida", escrita por Esther Prieto, que pretende ser un manual pa ayudar a los escritores a resolver duldes llingüístiques. Cuerro a dicir que nun tien nenguna relación cola Academia, anque mándase del so diccionariu y de les sos normes (pero tamién d'otros autores como d'Andrés o Xulio Viejo).

Sigo esti llibru pa los grupos consonánticos d'orixe cultu:

• g final de sílaba: consérvase la mayoría de les veces (ex. sintagma, dignu). Piérdese dafechu en dalgunes palabres: Madalena, inorante, repunante [nun se cita nengún casu en que vocalice en -u añado yo]
• c final de sílaba consérvase (ex. actor, edictu ...). Pue vocalizar en u o en i (sólo nes palabres que terminen per -ción), pero nun ye obligao (téunicu o técnicu, acción o aición). L'Academia almite les vocalizaciones en grupos como acc ecc act ect ecd y ecn, asina ye correutu dicir direutor, eleición, astrautu, anéudota o téunica.

Atópome agora col prefixu post- qu'hai en pallabres como Postmodernism ¿Consérvase la t? ¿Escríbese postmodernismu o posmodernismu? En delles llingues romances consérvenlu, pero n'otres, como'l Gallegu, non. -- · Ravenloft · ^{· (falar) ·} 13:50, 6 abril 2007 (UTC)

Neutru de materia

Cito equí un fragmentu artículu de Ramón d'Andrés, espublizao na so seición "Bilordios Filolóxicos" de la páxina web Asturies.com (paezme que agora yá nun escribe más, pero puen atopase tovía col Google). Sobre el neutru materia, creyo que interesa:

"Per esti camín van les pernovedoses aportaciones qu'al estudiu del neutru ta faciendo nos últimos tiempos el filólogu Xulio Viejo nuna riestra d'artículos espublizaos na Revista de Filoloxía Asturiana, na Révue de Sémantique et Pragmatique, n'Archivum y otres. Na tesis de Xulio Viejo destacamos dos conclusiones:

-Primera: les categoríes de discontinuo (cuntable) o continuo (nun-cuntable), que fundamenten la elección de masculín-femenín frente a neutru, nun son ríxides, sinón que dependen de diferentes maneres d'atalantar les realidaes del mundu circundante. Nesti sen, Viejo estrema tres niveles cognitivos: ún d'ellos ye'l Básicu o Prototípicu; penriba d'él, ta'l Nivel Superordináu (de mayor astracción), y per debaxo'l Nivel Subordináu (de menor astracción).

-Segunda: un sustantivu que se refier a daqué continuo, non siempre impón concordancia neutra obligatoria, porque la fixación gramatical nun ta perfecha nuna serie de casos.

Acordies con esti marcu d'análisis, Viejo observa:

1. Los sustantivos astractos tienen un Nivel Prototípicu oscilante, nos que nun se fixó una concordancia fixa.

2. Nel Nivel Superordináu, cualesquier sustantivu pue referise a 'circunstancies d'actividá', y nesi casu pide concordancia neutra. Exemplos: el corderu véolo negro 'la posibilidá de comer o mercar corderu', la vaca véolo feo 'el futuru de la ganadería, la posibilidá de mercar una vaca', la bicicleta paezme guapo 'andar en bicicleta, el mundu relacionáu coles bicicletes'.

3. Cualesquier sustantivu prototípicamente discontinuu pue convertise en continuu pa referise a la especie, sin posibilidá de concordancia neutra: esti añu'l llobu anda escasu (y non *escaso); el corderu asturianu espórtase (y non *asturiano); la vaca asturiana da muncha lleche (y non *asturiano).

4. Cualesquier sustantivu prototípicamente continuu pue referise a segmentaciones o tipos de la realidá aludida, sin que la fala conoza obligación de concordar en neutru nel axetivu pospuestu: el carbón asturiano (o asturianu) comprélo barato, entendiendo non el carbón como materia en xeneral, sinón un tipu de carbón."

A esta gran adenda (feita por Motán, de xuru, XD) namái quédame añidire (magar que me chamen de tou, y lu que nun sou) que pa los llioneses nun esiste neutru de materia dende la Edá Media (y escurque entós tampouco); asina que si veis artículos na modalidá de Llión ou de Miranda, nun corrixáis los neutros por que nun lus hai. Gracias (Motán la viniente vegada regalaréite un llibru de bricolax pa que me fagas la casa ,jajajajaj) --Henrique (Alderique) 11:29:10, 2005-08-26 (UTC)

ejem, l'anidiu ye míu, guapu... y yá sé que'n Llión nun emplegáis el neutru materia, nin vamos dir camudándolos nos artículos llioneses. pero pa daquién que emplegue l'ast central o normativu pue ser un comentariu interesante. coime... xD --Fruela(parpayuela) 11:33, 26 agostu 2005 (UTC)

Meca, vaya fama que me ta quedando, y too porque me gusta ver les coses bien escrites. Bono, yá qu'entré nestos llamargales otra vez voi siguir:

• La Terminación -o pal neutru de materia nun ye xeneral pa tol dominiu llingüísticu (nel oriente la terminación ye -u) y en otros sitios nin esiste como bien diz Henrique. El que nun lu practique na so fala nun tien por qué se sentir obligáu a usalu. Más te digo, Henrique, ofiéndeme por demás tolos que meten con calzador neutros de materia solo por estremase del español (ex. ortografía normativo y coses pol estilu).
• Los qu'usamos el neutru de materia porque esiste na nuestra fala tampoco vamos pidir perdón por escribir "l'agua frío". Pasa lo mesmo colos plurales femeninos en -es. ¿Qué culpa tenemos los falantes d'asturianu central si la nuestra variedá ye mayoritaria y tuvo mayor cultivu lliterariu? Naide, me paez a min, -y impón nada a naide. Caún qu'utilice la forma má averada a la so fala natural y entendémosmos toos de maravía.
• En toles llingües los modelos de llingua escrita estrémense dalgo de la llingua falada. Por exemplu hai un modelu de "bon français" que tolos falantes conocen y n'español hai una Academia que se dedica a "limpar, fijar y dar esplendor". Nel nuestru casu hai varies obres que traten de la corrección de la llingua. Cítoles al final . Nun tán toes escrites por xente averada a l' Academia. Ye más, los que tán al corriente de ciertes miseries nel asturianismu sabrán lo bien que s'entienden con esta institución dellos autores.
• La dignidá de la nuestra llingua pasa tamién pol procuru col que la usamos . Y qué quies qué te diga, yá ta nuna situación bastante llaceriosa como pa que la maltratemos más con esperimentos. Si en cuenta d'inventar caún la llingua tolos díes mos mandáremos de lo que yá esiste, cúantu meyor yera.
• El que corrixe los errores de los otros nun quier dicir que nun los faiga él mesmu o que critique a los que los faen. Nun ye menester esplicar la situación de la enseñanza pa saber que tamos toos aprendiendo como podemos.

Non si el día que me pongo a enrollame nun hai quien m'apare. Motán 13:06, 26 agostu 2005 (UTC)

Supongo que lleiste la obra de Bradbury Farenheit 451, un día d'estos plántome ancá túa y ambúrote toos esos llibros que t'amalecen la tiesta cual Don Quixote. jjajaja XD --Henrique (Alderique) 17:28:11, 2005-08-28 (UTC)

Llibros que puen ayudar a resolver duldes llingüístiques o ortográfiques

• Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana (DALA)[nun fai falta presentalu]
• Diccionario General de la Lengua Asturiana (DGLA), de García Arias, editáu por La Nueva España [Completísimu, recueye variantes dialectales de tol dominiu llingüísticu Llión incluyíu.]
• Normes Ortográfiques y entamos normativos. [Define normes a siguir pa esccribir cualquier variedá del dominiu llingüísticu].
• Gramática de la Llingua Asturiana (GLA) de l'Academia [tampoco fai falta presentala]
• Cuestiones d'asturianu normativu de Ramón d'Andrés (CAN). [Nun lu tengo a mano y nun sé si ye'l títulu esactu. Creo que son tres llibros que recueyen los artículos publicaos en Les Noticies y que tamién apaez nel sitiu Asturies.com. Mui claru y cenciellu, a pesar de lo que pueda paecer col fragmentu copiáu más arriba].
• Gramática d'asturianu. Guía de consulta rápida d'Esther Prieto (GCR). [El más reciente y con exemplos prácticos]

Vi va poco nuna llibrería un "Diccionario de las hablas leonesas" o dalgo asemeyao (nun tengo les referencies esactes y yá gastare demasiaes perres en llibros esi día, asina que quedeme ensin él). Nun sé qué tal tará, pero anque solo fuera pol tamañu paecía un bastante bon trabayu. Gustábame que los llionese me dieren les referencies y me dixeren qué tal ta. Polo que me paecío ver nun siguía les normes ortográfiques, pero igual valía bien pa conocer el vocabulariu más usáu en Llión. Tamién vi, pero nun lu tengo, un Diccionariu del vocabulariu de Palacios de Sil de González Quevedo. El que pueda que complete la llista.

Bono, too esto pa dicir que la llingua yá ta inventada, solo mos queda usala con procuru. Motán 13:06, 26 agostu 2005 (UTC)

Sele // solo

Sele nun ye sinónimu de solo. tien el significáu de "despacín", "con tranquilidá", "sosegao"

Extinto

¿Cómo se traduce esa pallabra? Yo pensaba en estintu, pero'l diccionariu que tengo estintu lo redirixe a instintu y nun apaez nada por extinto, extintu o similares. A ver si tá por ahi el Normativu Xusticieru ;) o algún otru que lo sepa. --Omarete (mensaxes) 13:09, 12 setiembre 2005 (UTC)

Y extinguíu/estinguíu, creyo qu'esti vierbu tien participiu regular. Saludos --Henrique (Alderique) 15:17:21, 2005-09-12 (UTC)

¿Y desañiciau qué tal?

Kenya - Kenia - Quenia

Nun alcuentro muncha tradición escrita pal nome del país africanu. Bono, nin muncha nin poca, nun tengo visto nunca la palabra en nengún testu n'asturianu. La mayoría e les llingues más cercanes a la nuestra (francés, rumanu, catalán, alemán) escriben el nome como n'inglés. El castellanu adáptalu a medies (conserva la K pero cambia la -y por una i: Kenia). El portugués adáptala dafechu : Quénia.

Igual una solución asemayada a la del portugués( Quenia )yera la meyor pal asturianu. Convién recordar que la K nun forma parte del alfabetu asturianu, anque, como pasa cola W y la J, almítese en delles palabres vinientes d'otros idiomes. Nel DALA solo hai alredor de 30 palabres qu'entamen per K (kárate, kantianu ...) y en munchos casos la definición remite a la variante ortográfica con q (Kilómetru remite a quilómetru, por exemplu).

Propongo usar na wiki esta forma (Quenia), a nun ser que daquién tenga constancia de una tradición escrita, por pequeña que fuere, y que convendría respetar en tal casu. Motán 20:50, 16 setiembre 2005 (UTC)

Un de los principios de la Uiquipedia ye que nun pue ser fuente primaria. Ye dicir, que lo que venga equí tien que poder contrastase con otres fontes. Pero esti ye un caso bien complicáu, ya que nun hai donde comparar pero ye algo necesiariu. Yo nun acabo de decidime. Kenya paez ser el nome oficial, polo tanto si nun hai lliteratura con otra forma, podía usase esi hasta que algún día hubiera una ortografía más habitual. Por otra parte, Quenia paez más adecuáu a les normes ortográfiques del asturianu. Creo qu'habría que ampliar les propuestes de nomes qu'había fecho Henrique tamién a estos casos. A ver que dicen los demás. --Omarete (mensaxes) 14:39, 28 setiembre 2005 (UTC)

Que + el / que + él

A ver, yo a falta de llibros académicos suelo guiame por [2], que nel tema 12 [3] diz les siguientes coses:

• Cuando que (sólo apostrofa'l "que" que nun lleva tilde) va siguíu del pronome él, fai l'apostrofación qu'él:

quier lo mesmo qu'él

• Cuando que va siguíu del artículu el y tres d'esti apaez una pallabra qu'entama per consonante, faise l'apostrofación que'l

Diz que'l home ye altu

que'l vecín fale

Pero nun lo tengo claro. ¿«Home» nun sería una pallabra qu'entama por vocal? y si lo fuera, ¿como sería? Por exemplu:

Diz que'l agua ye lo meyor

Diz que l'agua ye lo meyor

Diz qu'el agua ye lo meyor

A ver si alguien pue facer un resumen cola norma bien clara pa los que tenemos la neurona atrofiada xD --Omarete (mensaxes) 22:16, 28 ochobre 2005 (UTC)

Meca, creo que metí la pata hasta'l corveyón y,dexándome sobrellevar pola furia correctora, cambié munches veces coses que taben bien : ye verdá que + el escríbese que'l y non * qu'el como yo cuntaba. Mea culpa, mea maxima culpa. Voi tratar d'igualo.

Otramiente, según les NO , el to exemplu escríbese Diz que l'agua ye lo meyor. Les palabres qu'entamen per h (muda) como home compórtense igual que les qu'entamen per vocal. (Diz que l'home ye altu).

Resumiendo:

• que + el (artículu): que'l (ye más altu que'l padre)
• que + él (pronome): qu'él (ye más altu qu'él)
• el + palabra qu'entama per vocal o h muda: l' (l'orbayu, l'home)
• palabra qu'acaba per vocal + el: 'l (abri'l coche)
• palabra qu'acaba per vocal + el + palabra qu'entama per vocal: l' (ye l'amu)

Otru detallín: El nun apostrofa cuando va detrás de y, pero sí con o o si (condicional):

Xuan y el fíu trabayen / Yá lo fadrán Xuan o'l fíu , Si'l padre lu ayuda terminará a la hora. Motán 20:07, 30 ochobre 2005 (UTC)

Creyo que nun ta nas normas pero en Llión, davezu emplégase outra cuasinorma que ye cuandu la pallabra ye femenina y escomienza por una afixu de negación comu a esta nun s'apostrofa pa nun producire confusión cola pallabra orixen, comu nun sou muitu bonu esplicándome pondréi un exemplu:

• La normalidá
• La anormalidá frente a l'anormalidá, dau que falando podría enquivocase.

Nun séi si sirvirá pa dalgu. --81.172.32.5 20:37, 30 ochobre 2005 (UTC)

h. sopuntiada

Vense munchos casos nos que s'usa la ortografía h. pa trescribir n'asturianu palabras vinientes d'otres llingües que tienen una h aspirada o un soníu asemeyáa a la j castellana o ch del alemán : Sah.ara, Suah.ili, h.emer (a veces tengo lleío hasta h.oder o arroh.ar). Convién recordar que la h. ye una grafía dialectal, usada pa marcar n'asturianu oriental principalmente delles palabres que tienen una h aspirada, y que correspuenden a una f- nel restu del dominiu llingüísticu: h.acer, por casu, que correspuende al facer usáu n'otres fasteres. RdA recomienda usar:

• la ortografía orixinal pa les llingües modernes qu'usen l'alfabetu llatinu: hippy, Bochum...
• h pa los cultismos del griegu y del llatín: hípicu, hosana
• h pa trescribir la h aspirada de les llingües modernes escrites n'otros alfabetos: Sahara, Husein ...
• kh pa trescribir el soníu de [x] (j española o ch alemana) n'alfabetos estremaos del llatinu: Khomeini, Aga Khan.

Les normes ortográfiques de l'Academia almiten l'usu de la h sopuntiada como signu d'acentuación d'una aspiración en pallabres extranxeres o cultismos. Asina: H.amás, H.away o Sah.ara. Poro, emplégase na prensa escrito. Jesusito 11:26, 26 marzu 2006 (UTC)

Nun sé a qué normes ortográfiques te refieres, Jesusito, igual nun tamos falando del mesmu llibru. Nel que yo tengo delantre los güeyos, editáu pola Academia en 1996 (Normes Ortográfiques y conxugación de verbos, 4ª edición revisada), indícase que la h. úsase "nos orientalismos que pasen a la llingua lliteraria" (h.ou, h.ue), na toponimia de la fastera oriental d'Asturies (H.ontoria ...) y nes pallabres "guah.e y h.ispiar". (páxines 11 y 31). Nun alcuentro más referencies, si tu ties dalguna diba prestame que mos la comunicares.

La opinión de Ramón d'Andrés que resumí más arriba paezme hasta agora la única posición argumentada con seriedá dende un puntu de vista filolóxicu. Ye verdá que, en dellos testos se puen lleer coses como les que tu escribes, pero nun me paez que los autores tenga tanta solvencia como'l llingüista que t'acabo de citar. Y en cualquier casu nun aporten nenguna xustificación y básense cuando menos nuna interpretación más que llibre de les normes ortográfiques. Motán 15:40, 26 marzu 2006 (UTC)

Igual me colé. Pero entiendo que ye eso lo que quieren decir. Teo la edición de 2005, la sexta. Na páxina 14, nel puntu 1.1.2 diz que "L'aspiración, cuando quiera manifestase na escritura, escríbese siempre con h., enxamás con j". Entiendo que refiérense a l'aspiración en xeneral. Amás, la combinación kh peme que nun tien xacíu cuando la k nun ta incluyía nel alfabetu. Nun sé. Jesusito

Polo que me paez entender, el puntu 1.1.2 fai referencia a l'aspiración típica de de los orientalismos, y que tamién apaez delles veces fuera d'esti territoriu. Son palabres como h.ou, h.uente o h.ueya y indícase que nestos casos utilízase h. y non j (jueya, juente) como fain o facíen dalgunos autores. Nun tien nada que ver, con otros casos nos qu'apaez la jota castellana, porque recomiéndase esplícitamente escribir los topónimos onde se siente esi soníu cola so grafía orixinal: Jalisco (y non H.alisco).

D'alcuerdu que la K nun ye una lletra en principiu del abecedariu asturianu, pero, igual que la J úsase pa trescribir delles palabres estranxeres nes qu'apaez (Kepler ...). La solución Kh, que ties razón de siñalar que nun apaez nes normes ortográfiques, tien el méritu de ser la más espardida nes principales llingües qu'usen l'alfabetu llatinu pa trescribir un soníu dende idiomes como l'árabe o'l persa. Tamién ye, hasta agora, la únicia propuesta formulada por un llinguista reconocíu. Si l'Academia o otros filólogos de prestixu proponen dalgo meyor, yo diba ser el primeru en siguir la nuebva norma. Motán

Arroh.ar ye correutu.

Nomes de llugar

Vuelvo a sacar el tema de los nomes de llugar adaptaos d'otres llingües. Yá se presentó'l casu con Kenya (Kenia - Quenia) y agora con Istanbul (Estambul). Mientres esperamos pola definición d'una norma clara de quien la tien que facer (l'academia) podemos adoptar unos criterios d'usu claros. Yo propongo los que vienen darréu, pero ye solo una propuesta, claro:

• Privilexar les formes que yá esisten na llingua y que tean atestaes na escritura. Tampoco ye tan fácil, porque a veces empleguense formes contradictories y en munchos casos ensin nengún rigor. Por exemplu pa la ciudá belga de Liège tengo lleío Liex (nun textu d'Antón García) y hasta Lieja (!) (n'asturnews). Tamién García Árias conseña'l patrimonial Llexa.
• Nos casos duldosos pue ponese como referencia la forma más asemayada na llingua orixinal, faciendo una redireición dende la otra forma: El títulu del artículu pue ser Istanbul y facese una redireición a él dende Estambul.
• Nos topónimos de llingües escrites con alfabetu llatinu pue conservase la ortografía orixinal. Cuando se trescribe dende otros alfabetos val más adaptar el topónimu a la ortografía asturiana o internacional (ver equí mesmo más arriba como trata'l problema de la h. Ramón d'Andrés). Por eso, contrariamente a lo que dixi va tiempu, igual ye meyor usar la forma Kenya (en cuenta de Quenia).
• Colos topónimos del castellanu podemos facer lo mesmo que colos de les otres llingües. Nun hai razón pa traducilos y ye absurdo escribir "Los Anxeles" en cuenta de "Los Angeles". En cambiu, si hai una tradición clara d'adaptación hai que la siguir. ye'l casu por exemplu de L'Habana, qu'apaez por exemplu asina nos títulos d'obres de Pepín de Pría o de Xuan Bello. Incluso La Bana en dellos cartafueyos del sieglu pasau.

Igual a dalgunos -yos paez una discusión bizantina, pero'l tema paezme bastante importante porque afecta a la credibilidá de la wiki. Por eso hemos de tratar de buscar entre toos la solución más afayadiza, buscando siempre la claridá y el rigor. Y teniendo bastante humildá pa nun mos creyer los inventores de la llingua. Motán 15:24, 18 avientu 2005 (UTC)

¿Y si y entrugamos a l'ALLA? Al marxen de lo que nos digan, hai que tener en cuenta una cosa, qu'hai qu'emplegar el términu más usáu, anque nun sea l'oficial. Vien a ser como la política de nomes qu'hay na es:, que s'empleguen los términos tradicionales antes que los oficiales y por eso se prefier Pekín a Beijing. Si dentro de X años tol mundo diz Beijing, entós camudarase'l nome. El nuestru casu ye más complicáu, porque na mayoría de veces nun hai tradición de nengún tipu, así que taba bien llegar a un consensu definitivu y tirar con él, pa bien o pa mal. ¿Alguien s'anima a antruga-yos a los de l'ALLA? --Omarete (mensaxes) 22:48, 18 avientu 2005 (UTC)

Val, voi manda-yos un corréu electrónicu. Si contesten yá pondré la rempuesta nesta seición. Motán 08:57, 19 avientu 2005 (UTC)

L'ALlA dexa bien claro nel so llibru "Nomes de conceyos, parroquies, pueblos y llugares del Principáu d'Asturies" que: "15.1. Los demás nomes de llugar respétense na so espresión autóctona o talamente como foron adautaos de vieyo al asturianu" Güei taba escribiendo sobre la provincia de Uesca (esa ye la grafía que tien en aragonés y polo tanto la qu'hai que respetar a falta d'otra tradición na nuesa llingua) y dempués descubrí qu'hai otru artículu de "Provincia de Huesca" con tola toponimia aragonesa "asturianizada" con coses como "Xaca, Xacetania,...". Esto nun ye serio, les riegles de l'ALlA tán pa daqué, y la toponimia nun ye una cosa cola que podamos xugar, ye la que ye y puntu. Entós Washington ye Washington, y non Guásinton, y lo mesmo pa tolos nomes de sitios. Saludos, "Panḷḷón"

Toi contigo en que nun hai qu'asturianizar por asturianizar, lo de los nomes esos hai que ponelos bien. Pero nun coincido colo de Uesca frente a Huesca. Paezme innecesariu. Yo creo que toos los asturfalantes identifiquen Huesca ensin problemes, y además esi ye'l nome oficial. Pero Uesca non. --Omarete (mensaxes) 20:05, 21 abril 2006 (UTC)

Creo que la norma hai qu'afitala pa nun repetir errores. Esto ye, si nun hai una forma asturiana perafitada nel usu (Estaos Xuníos, Alemaña, L'Habana) lo propio ye caltener la forma orixinal y oficial. Metese en asturianizar nomes de llugares que pue que s'escriban por primer vez n'asturianu nun ye nin práuticu nin seriu. Naide va buscar Uesca nesta Wikipedia. Dotramiente, hai d'afitar tamién otra cuestión: nun paez mui seriu que dellos topónimos apaezan 'asturianizaos' y otros 'llionizaos'. Dígolo por casos como Isllas Sorlingas, Islles Canaries..etc. O Isllas o Islles. N'asturianu, quiérase o non, hai una norma, y'l plural femenín fina n'-es. Nun digo nada de que caún escriba nel dialeutu que-y pete, pero la wikipedia requier d'un orde. Nun pue haber artículos que se nomen Llingües romániques y otro que seya sobre Llinguas eslavas. Nun sé qué pensais, pero creo que hai d'echar un güeyu a ese coses. Jesusito 09:29, 22 abril 2006 (UTC)

Lo segundo que menciones más bien sería cosa de dexalo bien claro entre estes tres páxines: Uiquipedia:Nomenclatura, Uiquipedia:Convenciones de nomenclatura y Uiquipedia:Votación de las convenciones de nomenclatura. Coles coses diches ahí habría que facer una única páxina onde se dexara bien clara la política a siguir. Agora mesmu, pa mi, ta mui confuso tal y como ta redactáu, incluso hai delles coses contradictories. --Omarete (mensaxes) 11:13, 25 abril 2006 (UTC)

Hestoria / historia

Hai que escoyer una de les dos formes. El mi diccionariu redirixe historia a hestoria. ¿Qué diz l'Alla? --Omarete (mensaxes) 11:20, 30 marzu 2006 (UTC)

El DALLA tamién. Camiento que les dos son igual d'afayadices, pero historia ta más extendío. Asina que pienso que lo meyor ye faer lo mismu, esto ye: redireccionar dende hestoria. Jesusito 12:49, 30 marzu 2006 (UTC)

Imaxe, resume

Los cultismos introducíos n'asturiano, a diferencia del español, pierden la -n. La forma normativa ye: crime, imaxe, orixe, marxe, resume, réxime, virxe ...

En cambiu, el plural d'eses mesmes palabres termina en -nes: crímenes, imáxenes, etc. EP siñala solo dos escepciones, que son en realidá palabres patrimoniales y non cultismos: el velame / los velames, el furame / los furames. Motán 19:40, 31 mayu 2006 (UTC)

Agora que veo esto, recuérdovos que tábemos falando de facer unos cambeos equí. --Omarete (mensaxes) 21:03, 31 mayu 2006 (UTC)

Greyu / Grea

Hai una buena riestra d'entraes, especialmente dedicaes a empreses de telecomunicación o automovilístiques, qu'empleen la palabra greyu, n'expresiones del tipu ye ún de los principales greyos del mundu. El Diccionario General de la Lengua Asturiana define Greyu como: Prado con peñascos de piedra caliza [Co]. 2. Grayu. Y Grayu como 1. Grajo [Lln. Ca. Ay. Qu. Tb. Md. Bab. Tox (= glayu). /Eo/. Llomb]. 2. Glayu.

El DALLA nun fai referencia dala al términu Greyu, polo que creo que podemos tar (a falta de consultar otru tipu de documentación) ante una palabra inventada, col peligru de que xeneralicemos otra más. Zato-ino 17:01, 6 xunu 2006 (UTC)

Creo qu'en tolos casos nos que s'usa na uiqui ye col sentíu de "grupu", la forma qu'apaez nel DALLA. Si m'alcuerdo bien pregunté-y por ella una vez a la persona que la usaba (Henrique) porque tamién me chocaba bastante esi empléu. Contestóme que nun conocía la etimoloxía, pero qu'en Lleón tien el significáu mencionáu antes. A falta d'otres fontes, tien toles traces de ser una confusión . Según el DGLA, como bien dices, en Babia "greyu" tien esactamente'l mesmu significáu qu'en Teberga o en Quirós: ye una variante del nome del páxaru, que se conoz na mayor parte del dominiu llingüísticu como "glayu".

Nun sé si en dalguna monografía dialectal apaez "greyu" conl significáu de grupu, pero anque fora asina paezme poco acertao usar la palabra: yá esiste un términu pa esi conceptu y nun tien xacíu sostituyilu por otra que , d'esistir, tien un empléu mui pocu espardíu. Motán 18:35, 6 xunu 2006 (UTC)

GREYU nun ye nenguna pallabra inventada. Ta recoyíu nel Dast-cast y nel DALLA y DGLA a traviés de la variedá dialeutal de Sobrescobiu GREA, la: sust. Grupu [de persones, d’animales] y equival al castellanu GREY (Del llat. grex, gregis, rebañu). Al aviesu, GRUPU tién n'ast.l significáu de Fariñes y el sentíu de conxuntu de persones o coses (que namás apaéz conseñáu nel DALLA) ye un neoloxismu (del italianu gruppo y esti del Xerm. krupp masa, pastia, onde vése como l'ast. mantién el sentíu orixinal del xermanu). En cuenta d'ello, y de que gurpu nun ye otra cosa que fariñes, comida fecho con maíz y cocío con agua y lleche, l'ALLA encamienta l'usu de voces alternatives pal significáu de 'conxuntu de persones o coses' ENSAME, CONXUNTU, CUELMU, etc. Con tou, etimolóxicamente GREYU (o GREA) tan correchamente utilizáes. 95.22.72.186

• Hola. Toi viendo tolos cambios y "observancies" que tas faciendo. Sobre esta de "greyu", quiero facete una pregunta: ¿D'ónde saques tu que "greyu" y "grea" son pallabres sinónimes y que tienen el mesmu orixen etimolóxicu? ¿Pues dar referencies? ¿Ónde visti nel DALLA o'l DGLA que yera una forma dialeutal de Sobrescobiu? De toes formes, anque tuvieren el mesmu orixen etimolóxicu, eso nun quier dicir que na so evolución posterior caltengan el mesmu significáu (l'asturianu "salir" y l'italianu "salire" vienen dambos del mesmu verbu llatín, pero nun signifiquen lo mesmu nin siquiera col orixinal (n'ast. ye "dir fuera d'un sitiu au se ta", l'it. ye "xubir", y en llatín ye "saltar" -significáu que caltién el so herederu rumanu " a sări"; el francés "salir" (emporcar) nun ta rellacionáu porque ye un verbu formáu dende l'axetivu "sale"-). Dices que ta recoyíu nel Dast-cast... ¿que ye'l "Dast-cast"? Nun sé a qué tas faciendo referencia, en serio. Nel DALLA nun ta recoyida esa pallabra "greyu" (anque sí "grea"), y nel DGLA ciertamente ta rexistrada, con dos aceiciones, pero que nenguna d'elles ye'l de "grupu"; poro, si bien la pallabra en sí nun sedría nengún inventu, el so significáu y usu que se-y quier dar -y que me paez que tu defendes- sí.--Etienfr 17:41, 6 febreru 2012 (UTC)
• Yo otra vegada. Por si l'exemplu de "salir" nun te val, al ser de llingües difierentes, póngote'l de "pallabra"/"parola": entrambes tienen el mesmu orixen etimolóxicu, llatín 'parabola', pero nun signifiquen lo mesmo y por tanto nun son sinónimes. VUelvo entrugate: ¿d'ónde saques tu que son pallabres sinónimes? Amás, "greyu" nun ta conseñáu nel DALLA, "grea" (y con esi significáu de "grupu") por embargu sí, ¿Por qué nun dediques el tiempu a cambiar tolos "greyos" qu'atopes na wikipedia por "grea"?--Etienfr 17:50, 6 febreru 2012 (UTC)

"Diccionariu Asturianu-Castellanu". Xuan Xosé Sánchez Vicente: Greyu, m: grupo, 2. pandilla, 3. clan.

"Diccionario General de la Lengua Asturiana". Xosé Lluis García Árias Grea, la: Grupo [Sb]. Sb = Sobrescobiu.

"Diccionariu de la Llingua Asturiana" Grea: sust. Grupu [de persones, d’animales].

Yes un poco pota rapáz. Namás sabes retrucar.

• "Y lo que te rondaré, morena...!!!"--Etienfr 17:51, 6 febreru 2012 (UTC)
• Gracies por aclarame que Dast-cast ye'l diccionariu de X.X. Sánchez Vicente. Pero voi dicite una cosa: nun m'insultes porque nun me corto nada en mandate a la puta mierda, babayán. Espliquete claramente y sin faltar el mio plantegamientu. Fai lo mesmo, si pues.--Etienfr 17:56, 6 febreru 2012 (UTC)

Nun to yo pa esclarate res a ti. Pero enantes de desfacer (que póneste siempre como un silfu) procura mirar que desfaes correchamente. Y por cuenta d'ello dígote (nun ye nengún insultu) que yes un bon cafiante (o pota). El to plantegamientu ye, usando el to estilu una puta mierda porque sin saber ónde ni cómo taba conseñáu greyu ya m'esplicarás como pudisti saber que non yera sinónimu de grea de la que cuido que (como faes davezu) namás yera pa tocar los coyones.

• Por supuestu. Eso sí, yo nun m'oculto tres d'una IP, asina se pue siguir perfectamente lo que faigo o non y lo que contribuyo o non ensin problemes. Y pa cafiante tu, que según paez yá te bloquiaron una vez... a min entá non (anque quiciabes lo mereciere, too pue ser). Y pa saber si grea y greyu son o non sinónimos, simple, miré el DALLA y el DGLA, que'l primeru nun inclúi una y el segundu afirma que nun son sinónimos. Si lo quies ver, bien, sinón, tamién, qué más dará yá... hale, a siguir dando lleiciones d'asturianu pernormativu, que yo yá fai tiempu que dexé de facelo, por cierto.--Etienfr 18:34, 6 febreru 2012 (UTC)

Pues nun se te nota un rispiu né (a ver si ye verdá).

Conceyos de Soria

Quisiera pedir ayuda para escribir estos articulos porque temo escribir en un asturiano poco correcto.

Equí tamos trabayando pa facer una enciclopedia llibre. En resultancies tamos trabayando pa facer la conocencia de nueso. Equí naide nun ye espertu nel asturianu; de xuru que tol mundu cometió dalgún error. Que nun t'"achante" l'asturianu, que como ves nun ye tan enrevesáu. Tokvo (alderique) 20:57, 3 febreru 2014 (UTC)

Te agradezco que quieras colaborar en esta wikipedia, no somos muchos y todo nuevo artículo es más que bienvenido. Sin embargo, si no sabes redactar con la suficiente corrección en asturiano, esto hará que necesariamente alguien lo tenga que revisar, y ya tenemos muchos artículos con gran cantidad de error morfológicos, sintácticos y léxicos.--etienfr (¡Vamos parolar!) 17:03, 23 febreru 2014 (UTC)

¿Planeta enanu o Planeta nanu?

Eso mesmu, ¿como taría meyor? ¿nanu sería vulgarísmu? --Mikel (mensaxes) 20:07, 25 agostu 2006 (UTC)

Hola, Mikel. El diccionariu normativu recueye dambes formes, pero la entrada enanu refier a la de nanu, o seya que lo que l'Academia aconseya ye calcar nanu. Un saludu --Esbardu 23:43, 25 agostu 2006 (UTC)

Ok, gracies. Tengo que camudar entos los articulos relacionaos col Sistema solar.--Mikel (mensaxes) 23:59, 27 agostu 2006 (UTC)

Electromagnetic

Diba echar un gabitu entamando dellos artículos na categoría d'oxetos Astronómicos, pero les dificultaes ortográfiques qu'atopo son abondes... Nesti casu, (ensín facer babayaes como lo de Jerónimo Granda y el prau qu'atrapa), tuve mirando perende y peme qu'el Ellectromagnéticu qu'atopé perhí diba ser axeitáo, pero éntrame la dulda col fonema h. de la g, que taría mal fecho n'asturianu. ¿Dixo daqué del magnetismu l'ALLA? ¿Faise como n'imaxe, "xeniu", étc...? Gracies -- · Ravenloft · ^{· (talk) ·} 14:12, 11 febreru 2007 (UTC)

Hola, Ravenloft. La consonante g de final de sílaba caltiénse siempre, sacantes los casos de pallabres perafitaes na fala como ma(g)dalena, repu(g)nante, i(g)norante o mali(g)nu. Poro, magnetismu escríbese asina (igual que magnesiu, dignu, signu, significáu. Otra cosina: toles pallabres derivaes de: electrón (non ellectrón nin elleutrón) caltienen la l ensin tresformación en ll, yá que'l prefixu ye electr- y d'esta miente considérase un cultismu o neoloxismu. Nun ye lo mesmo que por exemplu collaborar, onde ta formada por co- y llaborar. Asina, escríbese electromagnéticu, magnetismu, electrónica, electroencefalograma, electrocardiograma, etc. Sicasí, les pallabres derivaes d'electricidá (prefixu electric-, que non electro-) puen escribise como lletri-, por exemplu: lletricidá, llétricu, lletrificar, lletricista, etc. Un saludu --Esbardu 17:09, 11 febreru 2007 (UTC)

Gracies Esbardu. Asina quedóme perclaro. Sicasí nun soi a pescanciar como ye que, nos neoloxismos cola g final de sílaba, caltiénse esi fonema foriatu hache aspirada (j castiellana) na gue asturiana, y nun se fai como nes pallabres "vieyes". ¿Fala l'ALla d'esa esceición na pronunciación de la lletra g como h. y non gue? Un saludu -- · Ravenloft · ^{· (talk) ·} 18:30, 11 febreru 2007 (UTC)

L'ALLA fala de la pronunciación d'esi grupu consonánticu nel separtáu 1.7.8.1.c de les normes ortográfiques (edición 2005) y nel separtáu III.1.8 de la Gramática (tercer edición, 2001). Resumiendo un poco, la pronunciación ye idéntica n'asturianu y en castellanu: pronúnciase con soníu suave (gue) pero más neutralizáu tovía: ye lo qu'en filoloxía nomen archifonema velar (/G/:). Falando correuto, en castellanu (nin por supuestu n'asturianu) nun se pronuncia sijnu ni majnéticu; esta pronunciación, sin embargu, ye la que la xente suel dicir (igual que la pronunciación ll/y, yá sabes). Un saludu --Esbardu 21:31, 11 febreru 2007 (UTC)

Echaré-y un güeyu. Gracies! -- · Ravenloft · ^{· (talk) ·} 22:07, 11 febreru 2007 (UTC)

• Agora estos, que dalgún académicu tienenlu dientro, falen de Lletromagnético [4], como si fora'l prefixu electric. Entróme la dulda y mirando perhí sal qu'el electro- de electromagnetism vien del conceutu de campu llétricu [5], y esti vien de carga llétrica [6], que ye la corriente llétrica por unidá de tiempu, que vien de lletricidá [7]. Asina, etimolóxicamente, paez qu'el orixe de electromagnetic ta más averao al conceutu de lletricidá, que de electrón, que ye la partícula subatómica que tien carga llétrica negativa, y seríen correutos Lletromagnetismu y Lletromagnéticu al venir de lletricidá y magnetismu, y non del prefixu electro--- · Ravenloft · ^{· (talk) ·} 14:20, 15 febreru 2007 (UTC)

Nun ye que yo seya de los que consideren que'l Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana seya la Biblia, pero a él recurro bien de veces y nesti casu que tratamos recueye clramente la palabra Electromagnetismu. Arriendes d'ello, si vemos les llingües del nuestru entornu toes elles tienen el raigañu electro-, nun tienes más que dir a la mesma wikipedia en castellanu y ver los enllaces a otros idiomas qu'apaecen na entrada d'electromagnetismo. Ello ye asina porque se trata d'un neoloxismu adaptáu por toes colos mesmos criterios. Yo creo que ye asina como tenemos que proceder na nuestra llingua. Tenemos que tener en cuenta que n'asturianu tamién tenemos un nivel cultu y otru vulgar. Zato-ino 19:15, 15 febreru 2007 (UTC)

Si hom sí, si yá tamos d'alcuerdu. Nel DALlA vien asina, y asina quedará equí. Pero como tú dixisti, el DALlA nun ye la santa Biblia, y esti comentariu caberu yera namái qu'un camientu sobro'l desendolcu etimolóxicu d'eses pallabres. Si adicamos pa l'orixe del prefixu nesa pallabra dende un puntu de vista dafechu asturianu llinguísticamente, y non de los prefixos cultos de los que surde, nun sería tan alloriao etimolóxicamente afirmar qu'el términu vien direutamente de llétrico, lletricidá y magnéticu, que ye lo que se ve que camentaran los del comunicáu d'Andecha al ponélo asina. -- · Ravenloft · ^{· (talk) ·} 20:18, 15 febreru 2007 (UTC)

¿ Permítense coses...

...como éstes? Ponte a prueba --Astur 21:37, 15 febreru 2007 (UTC)

¿Comu se diz?

¿Comu se diz director o direutor? gracies anticipaes. Hugo 20:30, 24 mayu 2007 (UTC)

Pue escribise de les dos maneres, según los gustos (yo por exemplu tiendo a poner direutor). De toes maneres l'Academia de la Llingua Asturiana recomienda que pal asturianu escrito s'use "ct" en cuenta de "ut". Un saludu --Esbardu (discusión) 18:30, 24 mayu 2007 (UTC)

Llocalización

Hola. Ando iguando la páxina de los castros d'Asturies, y nun atopo la pallabra afayadiza pa tornar la pallabra "localización". "Llocalización" o "ubicación" nun son, según el diccionariu de l'ALLA, pallabres asturianes, y nun soi quien a escurrir otra. ¿Dalguna suxerencia?

Otra cosina. Hai per ahí (vila nuna páxina, pero nun m'alcuerdo'n cuála) una plantía pa pone-yos a les páxines nes qu'anda unu trabayando. ¿Cómo puedo atopala? Gracies anticipaes. --Xuan Cardoso 07:25, 28 agostu 2008 (UTC)

allugamientu

H aspirada

Toi trabayando nun proyectu n'asturianu y faime falta escribir la Ḥ , ḥ pero nel mi popcesador de testu nun la tengo, ¿como puedo conseguila? Gracies.

Toponimia mundial

L'ALLA ta acabante d'asoleyar el so Caratfueyu coles propuestes de nomes de países y capitales del mundu. Quiero plantegar si dende la Uiquipedia, cómo yá se falara, vamos adoptar eses propuestes como propies y por tanto facer los camudamientos oportunos o vamos siguir otres. Un saludu.

Exemplos:

• Sarayevu en cuenta de Sarayevo.

• Bangladex en cuenta de Bangladesh.

• Exiptu en cuenta d'Exipto.

• Caraques en cuenta de Caracas.

Lo mesmo pa los xentilicios como afganistanu... pa too ello taba perbien l'emplegu d'un bot y la participación de tolos usuarios posibles pa igualo too de manera acondada.

--Vsuarezp 16:15, 9 abril 2010 (UTC)

Bones, Vity. Creyo que nun hai dubia no qu'hai que facer, lo más sensato ye siguir la norma de l'ALLA. Voi desenpolvar EsbarduBot y pondrélu al serviciu d'ello. De toes maneres, agora agora mesmu nun me queda munchu tiempu llibre, y tovía nun teo'l llibru ente les manes. Si quies, pues dir amestando les propuestes de los cambeos en Uiquipedia:Bots/Solicitúes, y en cuantes que tenga llistu'l bot, fáigolo.

Munches gracies Esbardu. Yo tampoco lu tengo, porque anunciaronlo de vienres y entá nun taba nes llibreríes, pa la selmana que vien seguramente tará. Yo tampoco tengo dulda d'ello (magar que nun me presten delles soluciones que lleí en prensa), pero nun ye bonu entamar los cambeos ensin consultalu un pocu colos demás. Comprometome a, en teniendo'l cartafueyu, dir copiando les propuestes y facer les redireiciones oportunes nos artículos. Un saludu. --Vsuarezp 10:55, 10 abril 2010 (UTC)

Yo téngolu, sicasí nun tengo demasiáu tiempu, paezme qu'Astur quedó con ún pa pasailu a Bar (paez que lu conoz) lo guapo yera facer un bot... pero eso lleva más tiempu. De momentu podíemos dir cambiando los artículos de cada país, y depués metenos a xentilicios y demás con un bot. Sicasí polo que mire por encima coincidimos en casi toos ;)--Mikel alderique 10:54, 11 abril 2010 (UTC)

Yo tamién entiendo que lo qu'hai que facer ye seguir les propuestes de l'Academia, por más qu'eses propuestes nun seyan siempre les más afayadices. De los exemplos que nos puso Vity ye fácil ver que nel casu de Sarajevo y especialmente nel de Caracas, les llingües del nuestru entornu caltienen la denominación cola qu'inicialmente les abrieramos na wiki asturiana. En fin, qué vamos facer. Pienso que ye otra oportunidá ganada pa dir dando la nota y alloñanos de la fala real que tovía se conserva n'Asturies. Pero sí, creo qu'hai que seguir la normativa académica. Un saludu. --Zato-ino 05:52, 12 abril 2010 (UTC)

Bones, soi Astur. (Mikel: non, nun conozo a Bar. Lo que dixi ye que diba pasá-y la rellación de paises, capitales y xentilicios pa usalos na Uiquipedia xDD ). Yo pienso que debiéremos siguir los conseyos de la ALLA. Como exemplu, dicir que l'usu de los términos informáticos qu'espublizó en so día, fuéronnos de muncha aida pa facer les tornes de yá-sabéis-qué. (Y cuando fuimos a entruga-yos dalguna cosa, siempres s'amosaron dispuestos a falar, desplicar, ya inclusu a aceutar suxerencies nueses.) El cartafueyu téngolu equí conmigo agora mesmo, y dempués d'echa-y un güeyu, veo munches coses lóxiques y que nun tán descaminaes del usu que se facía, hasta agora na Uiquipedia. Eso quier dicir una cosa: que la xente de la Uiquipedia tien bon xacíu y nun yéremos tan malos como pensábemos xDDD Bromes aparte, dicir que na mayor parte de les situaciones l'ALLA ameyora'l términu. Asina, por exemplu, propón Ucraína, Ḥong Kong, Mayuru, y Sáḥara (daivos cuenta que tenemos un soníu, el de la hache aspirada que viénnos muncho meyor que nel casu de los castellanos, qu'escriben: Sáhara, y dicen "sájara"). La nuesa ḥ ye más afayaíza. N'otros casos pueden desconcertanos, pero nun me paez problema. En definitiva, el cartafueyu afita MUNCHOS de los términos que yá s'emplegaben na Uiquipedia, y el restu malpenes si varíen. Na mio opinión, tendríemos d'adoutar los términos. ¿Qué xacíu tien una Uiquipedia que va escontra la norma? (Nel casu de Freetown, Ciudá llibre, nun pasa nada por emplegar los dos, pero calteniendo nel títulu el qu'aconseya l'ALLA.) Esbardu, vas tener que sacar tiempu de dalgún llau. Si quies, puedo pasate yo el cartafueyu. Saludos. --Astur 12:56, 12 abril 2010 (UTC)

Bones xente. Pues yo voi ser el que toque les narices con esti tema xD Equí nun tamos sometíos a nengún "principiu d'autoridá". Ye dicir, el que Fulanitu diga X nun quier dicir que tengamos que tengamos qu'asumir que X ye una verdá indiscutible. L'Alla ye una fonte, pero ye una más. Si L'Alla diz una cosa, pero tenemos otres fontes que dicen otres coses, hai que teneles toes en cuenta. Teniendo esto claro, casi que podemos usar les recomendaciones que dan nel 99% de les ocasiones, más que nada porque nun hai otres fontes... Saludos. --Omarete (mensaxes) 15:28, 2 mayu 2010 (UTC) (P.D.: Siento nun haber pasao antes, pero ye que nun tengo tiempo pa na!)

Enantes de nada, afáyate rsg ¡cuánto tiempu! hehe. Pero nun toi d'alcuerdu colo que dices, ye verdá que nun tenemos por qué según s'asoleya un documentu como esti adoptalu como doctrina ensin facer ,como tamos faciendo, un alderique, dalgo sano y que de momentu ta faciéndose dende'l respetu. Pero l'ALLA nun ye una fonte más, a lo menos tien un grau de cientificidá mayor que'l muérganu políticu del que tabemos usando enantes les referencies pa los topónimos de los países (l'Axencia de Cooperación al desarrollu). Agora mesmo tenemos trés fontes distintes pa saber cómo adaptar topónimos estranxeros, el mapamundi de l'Axencia, el trabayu de Ramón d'Andrés nesti sen y el cartafueyu últimu de l'Academia. D'ente esos trés habrá qu'apautar, cuál ye más fiable y por qué (pal por qué, tenemos abiertu l'alderique sobre los topónimos que mos planteguen duldes). --Vsuarezp 21:50, 2 mayu 2010 (UTC)

A eso quería llegar. Si tenemos 3 fontes válides disponibles, nosotros nun podemos da-y más importancia a nenguna. Lo que tenemos que facer ye poner les 3. Un exemplu inventáu: L'Alla diz que lo que tol mundo llama 'Zurumbumbayanhe' hai que ponelo como 'Zurun-Bunballanḥe', nosotros nun somos quien pa dicir cual de los dos ye válidu. Si tolos escritores usen la primera, los nativos, toles llingües, etc. pero a los de l'Alla da-yos por dicir que ye lo segundo, nosotros lo que tenemos que facer ye dexar bien claro que la primera ye la forma que más usu tien pero que l'Academia recomienda la segunda. Anque ya digo que nun creo que nos topemos munches veces con esti problema. Salú! --Omarete (mensaxes) 13:33, 5 mayu 2010 (UTC)

"Habitualmente" ye correutu asturianu

Énte les correiciones que se tán faciendo davezu per parte de dalgún usuariu, consistentes en sustituyir sistemáticamente, nos artículos que faen otros, l'alverbiu "habitualmente" pol so sinónimu "davezu", hai que dicir que'l primeru ye asturianu dafechu, polo menos nun rexistru estándar y cultu, y non tradicional. Asina lo afiten Ramón d'Andrés, na páxina 202 del so "Cuestiones d'Asturianu Normativu. Volume III" o'l mesmu autor, na páxina 167 del so "L'asturianu que vien". El Diccionariu de l'ALLA nun conseña "habitualmente", como nun conseña munchos otros alverbios terminaos en "-mente", pero sí conseña l'axetivu "habitual" (axetivu cultu, como se sabe), y la Gramática diz na so páxina 152 cómo se formen los alverbios terminaos en "-mente", asina como lo dicen les Normes na so páxina 93 (alberbialización d'axetivos). "Davezu" ye un alverbiu tradicional qu'había qu'usar de cutiu (o normalmente, o normal, o habitualmente); ye prestosu y perasturianu. Pero nun respetar a la xente que nesta Uiquipedia emplega un léxicu variáu a veces encuadráu nun rexistru tradicional y qu'otres veces bebe d'un rexistru más cultu, paezme qu'acaba convertiendo esta enciclopedia en daqué bien probetayo en cuantes a la bayura léxico del idioma.--CON Placido 13:39, 18 avientu 2010 (UTC)

"Desarrollu" ye correutu asturianu

Neto a lo anterior, la pallabra "desarrollu" nun hai por qué la refugar (y menos quitá-yla a otros) cuando s'escribe en correutu asturianu. Ye sinónimu correutu de "desendolcu", y ta nos diccionarios. Por exemplu nel Asturianu-Castellanu de Xuan Xosé Sánchez Vicente. Pero sobre too ta nel DALLA, máxima autoridá léxica del estándar.--CON Placido 14:07, 18 avientu 2010 (UTC)

Nin desarrollu nin desarrollar apaecen nel DAst-Cast de Sánchez Vicente (de *desarriendu pasa direutamente a *desastráu). Tampoco apaéz nel DGLA de G. Árias (aunque si lo fae desenrollar). En tou casu desarrollar nun paéz contar con munchu puxu na llingüa falada y les razones poles que l'ALLA lu conseña son un misteriu.

Plural d'«espíritu» y de «tribu»

Estos cultismos faen el pluran en "-us" y non en "-os". Asina lo diz la Gramática de la Llingua Asturiana na páxina 34, puntu 3.2.5.i):
"El final «-us» ye raru nel asturianu normativu. Apaez nunos pocos de casos, como ye'l de dellos sustantivos d'orixe cultu en singular (cactus, virus) y en plural (los espíritus, les tribus)."
Poro, nun ye correuto escribir "los espíritos", "les tribos". --CON Placido 12:00, 28 febreru 2011 (UTC)

Taragüelu/(*)tarañetu & tresgüelu/tresñetu

¡Hola! Voi preguntar equí, anque nun seya esautamente una pregunta sobre ortografía, pero sí de vocabulariu, a ver si dalguién pue aidame nesto: toi agora acabando, nel wiktionary, colos términos referíos a los nomes de parentescu, y atopéme con un problemín, y ye sobre eses pareyes que punxi nel títulu d'esti apartáu:

• Pa nomar al güelu del güelu, tenemos la forma taragüelu, recoyida nel DALLA, nel DGLA, nel Diccionariu Temáticu de d'Andrés, nel Dicc. Gral. Español-Asturiano de Novo Mier, nel Dicc. de Sinónimos y Equivalencias Cast-Ast de Prieto García, nel dicc. de Sánchez Vicente, y de xuru que n'otros diccionarios y etc... Con esta pallabra, nengún problema.
• Por lóxica, de "taragüelu", pa nomar al ñetu del ñetu (o si preferís, nietu del nietu, dame igual), tendríemos la forma tarañetu/taranietu, pero nun ta recoyida nel DALLA nin nel DGLA, pero sí nos otros que punxi enriba. ¿Ye un olvidu del DALLA/DGLA, o ye una pallabra que realmente nun se diz n'asturianu (y ye por eso que nun ta recoyida nesos dos grandes diccionarios)?

Per otru llau, nel DALLA apaez el términu tresgüelu como sinónimu de bisgüelu; por embargu, tresñetu/tresnietu nun lo pon como sinónimu de bisñetu/bisnietu, que sedría tamién lo lóxico, sinón como fíu d'un bisñetu o seya, ñetu del ñetu (esto ye, el *taranietu, que nun inclúi). ¿Dalguién pue dicime si esto ye asina correctamente, o ye un equivocu nel DALLA? Refiérome a esa diferencia "xeneracional" marcada pol prefixu tres- diferente pa ún y otru (que cuido que se refier al numberal 3, al igual que con bis- = 2, o como pasa en portugués colos términos "trisavô"/"trineto" (que son "güelu del güelu" y "ñetu del ñetu"). Tamién apaez, como nel DALLA, nel DGLA, marcaos como formes aportaes por Junquera Huergo. Nos otros diccionarios miraos, nun apaecen estes formes con "tres-".

A ver si daquién pue dame dalguna referencia, sacantes les que dixi, onde poder consultar esos términos y esclariar estes duldes. La verdá ye que me sorprendió que nun tea "tarañetu/taranietu" nel DALLA. Les formes con "tres-" nunca nun les sentí, la verdá.--Etienfr (alderique) 14:57, 8 marzu 2012 (UTC)

Nel diccionariu de Xuan Xosé Sánchez Vicente tamién pon los mesmos conceutos, exautamente como'l DALLA, asina que nun sé qué pensar, si ye un error múltiple o realmente hai esa distinción n'asturianu. Voi consultalo cola ALLA. En cuantes sepa la rempuesta coméntolo. --Esbardu (alderique) 11:25, 14 abril 2012 (UTC)

Alias - alies

Buenes. Nes plantíes de xeodatos unes vegaes vien "alias" y otras "alies". ¿Cuál pensáis que ye meyor? Hai que quedase con una pa poner en toles plantíes. --Omarete (mensaxes) 19:30, 16 abril 2012 (UTC)

Alies ;-) --Vsuarezp (alderique) 20:15, 16 abril 2012 (UTC)

Alies claramente (vien de la pallabra llatina homónima) --Esbardu (alderique) 21:02, 16 abril 2012 (UTC)

Llienda - Leyenda - Lleenda

Otra entruga más. Hai dos plantíes: {{Llienda}} y {{Leyenda}} que van de lo mesmo. Nel DALLA solo apaez lleenda, pero tampoco tien el significáu que fae falta equí. ¿Con cuál quedamos? --Omarete (mensaxes) 20:14, 16 abril 2012 (UTC)

Nin la una nin la otra, Lleenda ye la pallabra normalizada. Sí que ye verdá que nun contempla esa aceición, pero yá lo fadrá n'ediciones socesives. --Esbardu (alderique) 21:06, 16 abril 2012 (UTC)

Toi con Esbardu.--Vsuarezp (alderique) 21:10, 16 abril 2012 (UTC)

Yo tamién :P Yera por si acasu... --Omarete (mensaxes) 19:37, 17 abril 2012 (UTC)

Sobre dalgunos nomes (referíos a los de dellos papes)

Voi retomar la creación de los artículos de los diferentes papes, y tengo dalgunes duldes con dellos nomes. Cuantayá creara una llista colos agora 266 papes, antipapes incluyíos, y yá daquella tuvi duldes y, dende llueu, enquivocos. Daquella nun tenía'l Cartafueyu de nomes de persona (nin nenguna otra fonte sobre'l tema pa poder buscar), pero agora sí, y veo qu'hai dellos nomes que nun coinciden ente los de la llista y los del CN; póngovos una tabla colos nomes. Dalgunos de los del CN paécenme más que nomes en sí, "diminutivos", los nomes familiares (Colás, Foru) -nel casu del papa d'agora, al tar la forma Franciscu, escarto otres tamién nel CN, nun paga la pena-. En dalgunos, nun acabo d'entender dafechu la forma escoyida (Costantín, Vítor) y otros nun digo nada en contra (Lliberiu, Felis). Xeneralizo siempres los nomes con «-u» final (que pa eso ye la marca morfolóxica pal masculín, nun entiendo esa alternancia -u/-o nos nomes propios). ¿Suxerencies, por favor? --etienfr (¡Vamos parolar!) 03:22, 6 abril 2013 (UTC)

nome na llista	nome nel CN	¿comentarios?	nome na llista	nome nel CN	¿comentarios?
ANACLETU	Cletu	Hai ambigüedá mesmo nel nome llatín: Cletus o Anacletus (Anancletus)	ANICETU	Nicetu	-
CONSTANTÍN	Costantín	-	CORNELIU	Corneyu	-
ELEUTERIU	Lluteriu	-	EUSEBIU	Osebiu	-
LIBERIU	Lliberiu	-	HIXÍN	Hixiniu	yá correxíu
LLINU	Llin	-	TELÉSFORU	Foru (?)	Polo menos, l'acentuación: "Telesforu"
URSÍN	Urcesín (?)	El propiu papa denómase "Ursinus" o "Ursicinus"	XELASIU	Xelaz(¿?)	nun sé si sedrá l'equivalente
PAULU	Pablu	Meyor la forma con -b-	VÍCTOR	Vítor	-
EUXENIU	Oxenu	-	NICOLÁS	Colás	-
ESTEBAN	Estébanu, Esteba (?)	-	BENEDICTU	Benitu, Beneitu	-
FELIX	Felis	-	TEODORU	Tiadoru	-
MELQUÍADES	Melquiades	paez más correcta l'acentuación del CN	-	-	-
ADEODATU	(nun ta)	-	AGATÓN	(nun ta)	-
CONÓN	(nun ta)	-	DIÓSCORU	(nun ta)	-
DONU	(nun ta)	-	EUTIQUIANU	(nun ta)	-
FORMOSU	(nun ta)	-	HORMISDES	(nun ta)	-
LANDÓN	(nun ta)	-	NOVACIANU	(nun ta)	-
PONCIANU	(nun ta)	-	SABINIANU	(nun ta)	-
SÍMACU	(nun ta)	-	SIMPLICIU	(nun ta)	-
SIRICIU	(nun ta)	-	SOTERIU	(nun ta)	-
TEODORICU	(nun ta)	-	VITALIANU	(nun ta)	-
VIXILIU	(nun ta)	-	ZÓSIMU	(nun ta)	-

Duldes

Tengo dalgunes duldes, y espero nun molestavos con elles.

1. He estáu traduciendo unos artículos y nun se si ye'l mio correutor ortográficu'l que falla, pero cuando escribo xóvenes corrixeme a xovenes ensin tilde. En castellán ye jóvenes, enxamás a enxamas, en castellán jamás. Paezme que les normes ortográfiques en cuanto a pronunciación nun son tan diferentes, pero nesti casu nun se. (Recuerdovos que la mio llingua madre nun ye l'asturianu)
2. He visto tamién l'usu del sufixu 'n. Se que nun ye normativu, pero pue usáse? Al menos na llingua falada?
3. L'usu del pronome -y y -yos nun me ye mui claru, yo trato d'usalo siempre qu'en castellán s'use le o les pero nun se si ye bono. Les sos pronunciaciones tamién nun me son clares.

Gracies pola vuesa paciencia --Saḥa - Yes un Suaño qu'enxamas escaeceré - Fálame 05:30, 8 mayu 2013 (UTC)

1. Anque pue haber dalgunos casos nos que l'español y l'asturianu nun coincidan na acentuación (refiérome al acentu tónicu, non al gráficu), nos casos que dices ye fallu del corrector: xóvenes y enxamás.
2. Lo de l'apostrofación de la preposición «en» a «'n» yera normativa hasta l'añu 1990, nel que se desanició; polo tanto, a nivel escritu consideraríase una falta d'ortgrafía; pero claro, si queremos representar la fala oral, entós sí, supongo que nun pasaría nada (pero solo nesos casos).
3. Sobre'l pronome «-y»/«-yos», ye'l correspondiente al español «le»/«les», ye dicir, el referente pronominal de complementu indirectu pa la tercer persona; eso sí, n'asturianu nun esiste'l fenómenu del "leísmo" del español, ye dicir, usar «le» («-y») en cuentes de «lo» («lu»), nin siquiera cuando fai referencia a un home: casos del español como "veo a Juan" > "le veo" (que s'almite como válidu n'español xunto con "lo veo") y sobre too "cómprame el periódico" > "cómpramele", n'asturianu enxamás sedrá "veo a Xuan" > *véo-y, "cómprame'l periódicu" > *cómprame-y. Ten curiáu tamién nos casos nos que «le/les» se cambia a «se» cuando apaez xunto con «lo/la/los/las», que n'asturianu se caltién «-y/-yos» (nun hai esa cacofonía "lelo, leslo" del español): "cómprale a Juan el periódico" > "cómpraselo" → "cómpra-y a Xuan el periódicu" > "cómpra-ylu".--etienfr (¡Vamos parolar!) 10:35, 8 mayu 2013 (UTC)

Gracies pola to respuesta. Voi tener que renomar un artículu :P, de pasu, creo que sedría bonu que dalguién revisara llingüísticamente los artículos que fixi, pa que coses como estes nun ocurran y se corrixan. Voi tamién tener que deprender bien tou lo del pronome «y», que ye una cosa percomplexa pa min. --Saḥa - Yes un Suaño qu'enxamas escaeceré - Fálame 16:43, 8 mayu 2013 (UTC)

Orkney, Órcaes, Orcaes...

Bones. Ando faciendo/retocando artículos rellacionaos con Escocia, nesti momentu sobro les islles. Dientro de los nomes, alcuentrome col problema de cómo llamar al artículu de les Islles Orkney, que tien dellos enllaces bermeyos na Uiquipedia... caún con un nome. Nes wikipedies en llingües asemeyaes alcuentrome con nomes como Orcadas/Orcades, que pidiría llamalo equí Orcaes, mentanto que Órcaes sedría más asemeyao al acentu orixinal d'Orkney. Naturalmente, na llista de llugares nun apaez un sitiu tán pequeñu. ¿Quién pue sacame d'esti enguedeyu onde me metí? ;)

Sinceramente, al nun esistir nenguna referencia nin fonte válida pal asturianu pa esi exónimu (bono, nun sé si hai o non pa esti casu concretu, pero cuido que non, como pa la gran mayoría de topónimos), yo usaría la forma inglesa, esto ye, Orkney. De toles formes, si quies usar la forma cola "o" tónica (como faen catalán, gallegu y portugués) habría caltener la -d- intervocálica, esto ye "Órcades". --etienfr (¡Vamos parolar!) 20:19, 31 mayu 2013 (UTC)

Pues toca be bold editing... Camiento que voi crear l'artículu como Orkney, con Orcaes y Órcades como redireiciones, y retocar los enllaces bermeyos qu'apaezan n'otres páxines. Gracies etienfr (¿Nun firmé la entruga orixinal? ¡Qué vergoña!) --Oriciu (alderique) 20:29, 31 mayu 2013 (UTC)

Si nun hai una referencia, cuido que lo meyor ye usar el nome orixinal (amás, toos estudiemos inglés -o tenemos d'estudialu-, asina que nun hai problema en pronuncialo nin n'identificalo); yo nun crearía eses redirecciones, porque son denomaciones inesistentes, pero como tu veas, lóxico. Chau!--etienfr (¡Vamos parolar!) 16:49, 1 xunu 2013 (UTC)

Cabu Vidíu o cabu Vidiu

Dientro de la selmana a sestaferia quería facer l'artículu pa esti cabu del conceyu de Cuideiru (traduciéndolu dende'l fechu na wiki n'español), pero vien de surdime una dulda col nome: ¿ye Vidíu (con acentu, tantu tónicu como gráficu na segunda i) o Vidiu (con acentu tónicu na primer i y ensin acentu dalu)? Nel Nomes de Conceyos, parroquies, etc. de l'ALLA apaez Vidíu, y nel Diccionario Enciclopédico del Principado de Asturias (Ed. Nobel) tamién esa forma (xunto con la castellanizada Vidío), pero apaez perdayuri la segunda forma Vidiu (o la castellanizada Vidio). Mesmo na páxina de turismu del conceyu apaecen les dos [8]. Ta fechu nesta wiki l'artículu pal faru, que'l que lu creó lu nomó Faru de Vidíu, pero llueu foi redireccionáu a Faru de Vidiu. ¿Cuála ye la forma correcta? (esti conceyu entá nun tien la so toponimia revisada). --etienfr (¡Vamos parolar!) 13:03, 25 xunu 2013 (UTC)

Yo siempre sentí a la xente de la mar dicir Vidiu, col acentu na primera i; pero tampoco garantizo 100% qu'esa ye la forma llocal correuta. --Oriciu (alderique) 14:03, 25 xunu 2013 (UTC)

En principiu lo más aconseyable ye siguir esi documentu de ' ALLA y contrastar la forma en cuestión lo más que se pueda hasta que se complete la revisión toponímica de Cuideiru. Personalmente sí conozo l'usu de la forma Vidíu en Vaļļouta, que supongo sedrá la mayoritaria (si esisten otres, dientro de les patrimoniales). Cuido que bastaría con intoducir una referencia al primer documentu--Denis (alderique) 13:57, 29 agostu 2013 (UTC)

"Monstruo" n'asturianu ye bisarme?

Hola, quería saber como se diz la palabra "monstruo" n'asturianu. He buscáu nel traductor eslema, y dizme que ye bisarme, pero paezme una palabra un tanto estraña y quería asegurame de que ye la correuta.

Gueté nel Dalla y nun apaez bisarme, pero si "la bisarma" y "el bisarmu". Bisarmu ye una persona alta y de mala traza; mientres que bisarma amás d'eso significa pantasma o visión d’un ser sobrenatural. Lo que si ye que'l Dalla recueye "Monstruu" como "Ser fabulosu [xeneralmente de gran tamañu y d’aspeutu desagradable]. 2 Persona o animal [con deformidaes físiques fuera de lo normal]". --Saḥa - Yes un Suaño qu'enxamás escaeceré - Fálame 19:00, 27 agostu 2013 (UTC)

Sí, lo ideal ye siguir el DALLA, que recueye monstruu. Bisarma sedría un sinónimu de la pallabra pantasma.--Denis (alderique) 13:34, 29 agostu 2013 (UTC)

Un, ún y unu

Dende va tiempu tengo duldes sobre cuándo he d'usar estes pallabres. Estimaría que daquién me les esplicara y amosárame exemplos del so usu. -- Finesfacil (alderique) 20:34, 22 payares 2013 (UTC)

Nun ye complicao. «un» ye l'axetivu, y va siempre siguíu d'un sustantivu: "un exemplu", "un nome", "un home", "un árbol", etc... Tamién pue apaecer ente esti y el sustantivu dalgún otru cuantificador/numberal: "¿Cuántos taben en cine ayeri? Mui poca xente, sedríen solo un o dos espectadores". Cuando mos referimos al numberal 1, tamién ye esta forma: "Tres menos un son dos". «ún» ye'l pronome del primeru: "¿Cuántos espectadores había ayer en cine? Ún o dos solamente"; "Diome dellos exemplos, pero solo ún fui a entendelu"; "Dame ún d'esos periódicos". La forma «unu» ye sinónima con «un» cuando ye'l numberal (1) y con «ún» (el pronome): "Tres menos unu son dos"; "¿Cuántos espectadores había ayeri en cine? Unu o dos solamente"; "Diome dellos exemplos, pero solo unu fui a entendelu"; "Dame unu d'esos periódicos". Espero que te sirva la mio esplicación.--etienfr (¡Vamos parolar!) 09:46, 23 payares 2013 (UTC)

¿Primer o primera?

Dende va tiempu nun sé cómo ye'l femenín correutu de la pallabra primer. En dalgunos artículos pudi ver primera y n'otros primer xunto a un sustantivu femenín. ¿Les dos pallabres son correutes pa pallabres femenines o hai diferenciación nel so emplegu? (alderique) 17:04, 27 payares 2013 (UTC)

La forma femenina pal ordinal d'«un» ye primera, pa usar en tolos casos: "Mio hermana marchó la última pero llegó la primera a casa"; "Elena ye la fía primera de los actuales reis d'España"/"Elena ye la primera fía de los actuales reis d'España". Por embargu, almítese l'usu de la forma apocopada primer cuando va delantre'l sustantivu, como pasa nel casu del masculín (qu'equí ye obligao usala): "Elena ye la primer fía de los actuales reis d'España". Lo mesmo asocede con "tercera".--etienfr (¡Vamos parolar!) 17:52, 27 payares 2013 (UTC)

Islote/isllote o castru

Úsase munches vegaes la pallabra "islote" o tamién "isllote" pa traducir el términu español "islote" (mirái l'artículu sobre islla Perejil), pero por embargu nun apaez, nin *islote nin *isllote, nel DALLA o nel DGLA. Sí alcontramos la pallabra "castru", col significáu (pente otros) de "peña que sal na mar cerca de tierra" (DALLA), "peñón saliente o aislado en la orilla del mar"; "Islote, isla muy peñascosa y escarpada" (DGLA). Nun toi seguru, pero cuido que'l Diccionariu Temáticu Asturianu de d'Andrés tamién daba pa la pallabra "castru" el significáu del español "islote" (nun tengo comigo esi diccionariu agora). ¿Nun sedría meyor usar esa pallabra, "castru" en cuentes d'"islote/isllote"?--etienfr (¡Vamos parolar!) 15:22, 30 xineru 2014 (UTC)

Pal oriente tamién conséñase Urriu, Urria (pero non nel DALLA) col significáu de 'peñatu caliar que xurde vertical de la mar. Ta nel aniciu del Urriellu.

Error en traducciones

De cutiu, cuando faigo dalguna traducción, y una vegada rematada, esta queda en procesu inacabau, ensin que pueda esaniciala de la llista de traduciones inacabades, a pesar de que yá consta realmente como páxina traducida. Alguien podría indicame como proceder ¿?, Gracies --Fotoasturias (alderique) 12:00 21 mar 2017 (UTC)

Quitaron la páxina de traducciones, ye temporal o camudaron el so accesu ¿?

Gracies ! [9] Traducir páxina - Wikipedia: Enllace rotu.. --Fotoasturias (alderique) 10:46 20 abr 2017 (UTC)

nectífera o nectarífera

Podeis dicime si ye incorrectu dicir "nectífera" cuando debería de ser "Nectarífera", nectífera nun apaez nel diccionariu de la RAE, y nel diccionariu de la llingua nun apaez nin nectífera nin nectarífera. entós cual sería la palabra a utilizar en llingua asturiana. Gracies

--Fotoasturias (alderique) 12:32 20 abr 2017 (UTC)

Videoxuegu / Videuxuegu

¿Cuál ye la forma correuta? Y lo mesmo pa les similares como videoconsola/videuconsola, etc. --Omarete (mensaxes) 13:08 24 avi 2017 (UTC)

Nestos casos cuido que tenemos que lo entender como prefixu col significáu d'utilización d'imáxenes, polo que tendría que ser "video-", o seya, videoxuegu, videoconsola, y yá puestos, videoconferencia, videollamada, videoblog, al venir de la forma del llatín vīdĕō; si n'otros prefixos d'orixe llatín o griegu clásicu terminaos n'o final (por exemplu, kilo-, oleo-, proto-, nun camudamos esta lletra por una u), equí nun veo la razón de facelo (kilogramu, y non *kilugramu, oleoductu y non *oleuductu, prototipu, y non *protutipu). El prefixu pareyu sedría audio-, au se caltién la o final, como asina apaez nel DALLA na entrada audiovisual (y non *audiuvisual; otres posibles pallabres, que nun tán pel momentu nel DALLA sedríen audiollibru, audiometría, audiofrecuencia, y non *audiullibru, *audiumetría, *audiufrecuencia). Nun tengo conmigo agora el Cartafueyu sobre internet o'l de medios de comunicación y nun puedo mirar si inclúin dalgún de los términos mentaos (videoconferencia por exemplu). --etienfr (¡Vamos parolar!) 01:03 31 avi 2017 (UTC)

¡Gracies!--Omarete (mensaxes) 13:20 2 xin 2018 (UTC)

Xentiliciu pa los Estaos Xuníos d'América

Darréu que nesti proyectu ta usándose un términu, *estauxunidense que nun esiste na llingua asturiana y que ye inventu solo d'esti proyectu, y como ún de los pilares de Wikipedia ye nun poder ser fonte primera, ye presiso cambiar esi términu por unu válidu pa la llingua asturiana, que yá presenta cuatro posibles fórmules:

• d'Estaos Xuníos, que ye lo que propón el Cartafueyu normativu 6. Nomes de países del mundu y de les sos capitales y xentilicios.
• norteamericanu, -a, -o: ye'l qu'apaez nel DALLA, tamién nel diccionariu (edición 2008) de X. X. Sánchez Vicente, y mentáu tamién por Ramón d'Andrés nel so reciente Diccionariu de consultes llingüístiques del asturianu;
• americanu: ye'l que propón Ramón d'Andrés, xunto al anterior, nel avandichu diccionariu de consultes, que apaez tamién usáu asina nel mentáu cartafueyu nos nomes de Samoa Americana y Islles Vírxenes Americanes;
• yanqui, que tamién apaez nel DALLA.

Puesto qu'esta Wikipedia decidió usar los términos propuestos nel cartafueyu de países, el términu a usar ha ser d'Estaos Xuníos; nel casu de xentilicios compuestos, habrá qu'usase circunloquios tipu "de nacionalidá x y d'Estaos Xuníos" o "de país x y Estaos Xuníos", como pasaría con otru país o territoriu que nun xenera na llingua asturiana un xentiliciu, como Liechtenstein o Illas, por exemplu.

Anque nun se trate d'una votación, va dexase un mes, como nes votaciones, enantes de facer nengún cambéu y pa quien quiera añada y manifieste la so opinión.

Usar la fórmula «d'Estaos Xuníos» como xentiliciu pa esi país (nel casu de tar en contra, dicir qué formula de les anteriores se quier más).

• A favor--Limotecariu (alderique) 16:23 6 avi 2021 (UTC)

Tenis

Una entruga, que nun topo fontes pa referenciar. ¿Sabéis si hai pallabreru del tenis? Necesito saber si a la variedá na que xueguen una pareya d'home y muyer hai que llamala dobles mestu o dobles mecíu, y poder referencialu. Saludos. --Omarete (mensaxes) 16:21 28 xin 2022 (UTC)

Que yo sepa, non. Mirando los pallabreros d'otros deportes de la Oficina de Política Llingüística del Conceyu Xixón, nun hai nenguna referencia pa usar mestu o mecíu. Na propuesta de fútbol de Termast tampoco, qu'amás usa la pallabra amestáu traducíu como "mixto" nel equivalente n'español. Una posible referencia pa usar mestu, -a, -o sedría'l cartafueyu n.4 (páx. 116; anque l'exemplu que pon nun se refier a una pareya/equipu compuestu d'homes y muyeres). Limotecariu (alderique) 01:33 7 feb 2022 (UTC)

@Omarete: @Limotecariu: Apaez nes propuestes terminolóxiques de deportes del TermAst dobles mestos. Quiciabes entá en febreru nun salía, ye de xunetu del añu pasáu. Tokvo (alderique) 06:04 28 xnt 2022 (UTC)

Gracies pol avisu, @Tokvo:, enantes nun salía. --Omarete (mensaxes) 08:43 30 xnt 2022 (UTC)

Fitoxeografía / Xeobotánica

Nengún de los dos términos apaez nel DALLA. ¿Sabéis d'alguna fonte pa poner el nome d'esta disciplina? --Omarete (mensaxes) 14:31 28 feb 2022 (UTC)

Xeobotánica apaez nel TermAst.--Limotecariu (alderique) 15:24 28 feb 2022 (UTC)

Meca, pues nun lo viera. Pues paso tolos fitoxeógrafos a xeobotánicos. Gracies. --Omarete (mensaxes) 18:23 28 feb 2022 (UTC)

Xentiliciu p'Abkhasia

¡Hola! Al nun tener referencia dala sobre mesmo'l nome d'esta rexón xeorxana/país non reconocíu internacionalmente, ¿cualu podía ser el xentiliciu más afayadizu n'asturianu? Actualmente na Wikipedia alcontrámonos con tres formes posibles: «abkhasianu», «abkhasiu» y «abkhasu», nengún d'ellos apaez en nengún diccionariu de los que consulté (DALLA, DGLA, el de Sánchez Vicente, y otros; si dalguién sabe de dalguna obra onde tea mentáu, que la diga, por favor). Si comparamos con otres llingües de la nuestra contorna/familia llingüística, tenemos:

• gallegu: abkhazo [10]
• portugués: abcásio [11], [12]
• castellanu: abjasio [13]
• catalán: abkhaz [14], [15]
• francés: abkhaze [16]
• inglés: Abkhaz y Abkhazian [17], [18]
• italianu: abcaso [19]
• rumanu: abhaz [20]

Ye dicir, de les tres formes qu'apaecen en Wikipedia, la menos acionada sedría «abkhasianu» (solo l'inglés presenta un xentiliciu con esi sufixu, «Abkhazian», pero xunto a la forma, digamos, base de «Abkhaz», que ye la principal). Solo'l portugués y l'español presenten el xentilicu con -i-, esto ye, la forma «abkhasiu». Tolos demás, la forma base, esto ye «abkhasu». Nun sé, cuido que la forma meyor podía ser «abkhasu», anque una forma como «abkhasiu» tampoco nun me paez mala opción (tenemos malasiu, indonesiu, polinesiu y tolos demás en -nesiu...); la forma «abkhasianu» ye la más forciada al mio paecer. ¿Cuála escoyemos?--Limotecariu (alderique) 12:36 26 ago 2023 (UTC)

Bono, pues como naide diz nada, y polo espuesto enriba, y hasta que nun heba una propuesta académica o de dalguién con suficiente relevancia llingüística, paso a cambiar el xentiliciu d'Abkhasia a la forma abkhasu, abkhasa, abkhaso: la forma ensin -i-, o seya, faciendo d'ésta la forma primaria y d'ehí'l topónimu, ye la mayoritaria nos exemplos de llingües daos; la forma con -i- minoritaria; y la forma col sufixu -anu nun tien más equivalente que la forma inglesa, y nun paez mui acionada y recreación de quien lo fizo.--Limotecariu (alderique) 14:06 26 set 2023 (UTC)

Nakhicheván / Naxçivan

Había considerar qué adautación habíemos usar na Wikipedia de la ciudá y territoriu azerbaixanos de Nakhicheván/Naxçivan. Actualmente, por mor de les traducciones dende artículos de la wiki n'español, apaez la forma Najichevan/Najicheván, non válida pal asturianu darréu qu'usa la lleta «yota» pa trescribir el soníu fricativu velar sordu /x/. Tamién ta la cuestión d'usar bien una adautación dende'l nome rusu (Nakhichevan) bien dende l'orixinal n'azerbaixanu (Naxçivan). Les formes (con referencies) n'otres llingües son:

• catalán: Naxçivan [21] y Nakhičevan [22] (anque esta paez más una simple treslliteración del términu dende'l rusu más qu'una adautación al catalán)
• portugués: Naquichevão [23]
• inglés: Naxçivan y Nakhichevan [24], Naxcivan y Nakhichevan [25], con preferencia n'entrambes fontes pola primera; tamién Nakhchivan [26]
• italianu: Naxcivan [27]
• rumanu: Nahicevan y Naxçivan [28], con preferencia pola primera.
• vascu: Nakhitxevan [29]

N'otres llingües (ensin más referencia que les propies wikis o dende fontes pa les otres llingües)

• español: Najicheván y Najichevan
• francés: Nakhitchevan

Suel haber preferencia por una forma dende la forma rusa, anque les formes que respeten la forma propia son abondoses. Sobre una posible adautación dende la forma rusa, quedaría como *Nakhicheván:

• sobre l'usu del dígrafu -kh-, remítome a lo que diz Ramón d'Andrés nel so Diccionariu de consultes llingüístiques del asturianu; nun considero una adautación usando l'hache col puntu soscritu;
• acentuándola como pallabra aguda, como asina lo amuesen español y portugués y tamién el catalán na forma Nakhičevan

Sobre una posible adautación dende la forma azerbaixana:

• *Naxçivan, usando -i- en llugar de la orixinal -ı-; l'usu de -x-, que representa'l fonema velar sordu /x/, nun tendría que ser problema, pues pa la capital de Montenegru nun s'adautó la pronunciación de la -c- del so nome (Podgorica, y non *Pódgoritsa, que ye como se tien de lleer).
• *Naxcivan, lo mesmo qu'enantes mas "allixerando" la escritura cambiando la ce cedilla por una simple ce.

Nun considero formes como *Nakhchivan (como l'inglés) o otres: si vamos usar la forma dende l'azerbaixanu, qu'usa l'alfabetu llatín (non asina'l rusu), nun me paez lóxico que nós cambiemos la so grafía sacantes eses "allixeraciones" (el puntu sobre la i, quitar la cedilla, ensin acentu gráficu). Nun sé qué facer nesti casu, pero yo personalemnte inclinaríame más pola forma dende'l rusu *Nakhicheván por ser la que ta más presente, y nun tener tantes dificultaes n'adautación, hasta que l'Academia o otra institución/autoridá llingüística válida y comptetente diga dalgo al respeutive. ¿Paeceres?--Limotecariu (alderique) 15:57 26 ago 2023 (UTC)

Bien, como equí tampoco naide nun diz nada, decido motu proprio qu'habemos usar la forma Naxçıvan, la orixinal azerbaixana, hasta que nun heba una propuesta académica o de dalguién con abonda relevancia filolóxica: el nome orixinal ensin cambiar nada de la so ortografía. Lóxicamente y por razones "de tecláu", crearáse una redireición dende "Naxçivan" col puntu sobre la i. A pesar de lo dicho enriba, reconsidero nun usar una forma adautada dende'l nome en rusu por más que seya la más espadida n'otres llingües. --Limotecariu (alderique) 14:13 26 set 2023 (UTC)