Oktavian Avqust

Oktavian Avqust lat. Gaius Iulius Caesar Octavianus
lat. Imperator Caesar Divi f. Augustus
Roma imperatoru
yanvar e.ə. 27 – 19 avqust 14
Sonrakı	Tiberi
Baş pontifik
Vəzifədədir
e.ə. 13-cü ildən
Qədim Roma senatoru[d]
bilinmir – bilinmir
Roma konsulu
e.ə. 33 – e.ə. 33
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı	C. Octavius C.f.
Doğum tarixi	23 sentyabr e.ə. 63
Doğum yeri	Roma İmperiyası
Vəfat tarixi	19 avqust 14 (76 yaşında)
Vəfat yeri	Roma İmperiyası Nola
Dəfn yeri	Avqust Məqbərəsi (lat. Mausoleo di Augusto)
Fəaliyyəti	Roma imperatoru
Atası	Qaius Oktavius; Atalığl: Yulius Sezar
Anası	Atia Balba Çesonia
Həyat yoldaşları	Klodia Pulxra (?– b.e.ə. 40) Skribonia (b.E.ə. 40 – b.E.ə. 38) Livia Druzilla (b.E.ə. 38 – b.E.ə. 14)
Uşağı	Böyük Yulia (Skriboniadan olan)
Ailəsi	Yulilər-Klavdilər
Dini	Çoxallahlılıq
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Oktavian Avqust (Qay Oktavi, e.ə. 44-cü ildən Qaius Yulius Sezar Oktavianus, e.ə. 27-ci ildən Qaius Yulius Sezar Oktavianus Avqust) (e.ə. 63, 23 sentyabr — 19 avqust 14-cü il) ilk Roma imperatoru (Yuliuslar-Klavdiuslar sülaləsindən, e.ə. 27 — eramızın 14-cü ili), Yulius Sezarın oğulluğu. O, Sezarın qatilləri Brut və Kassiusu məğlub etmiş, Sekstus Pompey ilə müharibədə qələbə çalmışdır (e.ə. 36). Aktsi yaxınlığında vuruşmada (e.ə. 31) Mark Antonius və Kleopatraya qalib gəlmişdir. Avqust hakimiyyətinin ilk illərində işğalçılıq müharibələri aparmış, özgə torpaqlarını fəth etmişdir. Misiri Romanın əyalətinə çevirmişdi. Misirdən qayıtdıqdan sonra senat Oktaviana Avqust (Müqəddəs) adı vermiş, bununla da hakimiyyət əslində onun əlinə keçmişdi. Avqustun verdiyi qanunların bir çoxu quldarlığın daha da möhkəmlənməsinə yönəldilmişdi. Avqust Romada respublika quruluşunu formal saxlamış, orduya arxalanan hərbi diktatura yaratmışdı. Avqustun yaratdığı dövlət idarə sistemi prinsipat adlanırdı. Avqust İspaniyanın şimal-qərbini, Dunayboyu vilayətləri və s. yerləri imperiyaya birləşdirmişdi. Avqust dövründə Romada böyük tikinti işləri aparılmış, ədəbiyyat yüksək inkişafa çatmışdı.

Həyatı

Yuli Sezarın öldürülməsi

Oktavian Avqust tarixə Roma İmperiyasının əsasını qoymuş imperator kimi düşmüşdür. Məhz o, e.ə. I əsrdə Romanı dağıdan vətəndaş müharibələrinə son qoyaraq, 200 il ərzində ölkənin sabitliyinə və çiçəklənməsinə səbəb olmuş yeni Roma hökuməti təşkil etmişdir.

Mark Antoni və Kleopatra

Qay Oktavius (əsasən Oktavian kimi tanınan; 35 yaşında ikən Avqust titulunu almışdır) e.ə. 63-cü ildə anadan olmuşdur. O, gənc yaşında ikən Romanın məşhur siyasətçisi olmuşdur. Yulius Sezarın öz övladı olmadığından bacarıqlı gənc Oktavianı oğulluğa götürərək, siyasi karyerasında ona köməklik göstərmişdir. Belə ki e.ə. 44-cü ildə Yuli Sezar öldürüldükdə gənc tələbə Oktavianın 18 yaşı var idi. Yuli Sezarın ölümü Romanın müxtəlif hərbi və siyasi qrupları arasında çəkişmələrə səbəb olmuşdur. Oktavian tezliklə Sezarın bir neçə legionunun dəstəyini qazana bilmişdir. Lakin ordunun əksəriyyəti Mark Antoniyə üstünlük verirdilər. Nəticə etibarilə Qərbi Roma Oktavianın, Şərqi Roma isə Antoninin təsir dairəsində qalmaqda davam edirdi. Bu vəziyyət bir müddət sürdükdən sonra Antoninin Kleopatra ilə sevgi romanına başının qarışmasından istifadə edən Oktavian öz mövqelərini bir daha möhkəmləndirdikdən sonra Antoniyə müharibə elan edir. Aksium burnu yaxınlığındakı məşhur dəniz döyüşündə Oktavian qələbə çalır. Antoni və Kleopatra ozlərinə qəsd edərək ölürlər.

Qəddarlıqla hakimiyyətə gələn Oktavian sülhsevərlik göstərərək senatorları sakitləşdirmək üçün e.ə. 27-ci ildə respublikanın bərpa olunduğunu elan edir və bir çox səlahiyyətlərini yerə qoyur. Lakin əsas ordunun yerləşdiyi İspaniya, Qalliya, Suriya üzərindəki hökmranlığı öz əlində saxlamaqla faktiki hakimiyyəti öz əlində saxlamış olur. Senat onun Avqust titulu almasına səs versə də o, monarxlığı qəbul etmir. Roma respublika olaraq qalır. Avqust sadəcə Prinseps (ilk və ya birinci vətəndaş) statusuna malik olmuş olur. Senat onun bütün qərarlarını təsdiqləməyə hazır idi. Faktiki o diktatora çevrilmiş olur. E.ə. 14-cü ildə onun ölümündən sonra vərəsəliklə Avqust titulu oğulluğuna keçməklə Roma respublikadan monarxiyaya keçmiş olur. Oktavian Romanı 40 il idarə etmişdir. Onun apardığı siyasət uzun müddət Avropada iz buraxmışdır. Onun vaxtında Roma ordusu İspaniyanı, İsveçrəni, Qalatiyanı (Kiçik Asiyanı) fəht etmiş olur. Romanın şimal sərhədləri Reyn və Dunaya qədər çatmış olur.

Aksium burnu yaxınlığındakı məşhur dəniz döyüşündə Oktavianın qələbəsi

Avqust çox bacarıqlı inzibatçı olmuşdur. O vergi və maliyyə sistemində təftəş və islahatlar keçirmişdir. O, ordunu yenidən quraraq daimi donanma yaratmışdır. O, eyni zamanda şəxsi mühafizə dəstəsini — pretorian qvardiyasını yaratmışdır. Onun zamanında Romada çoxlu yollar salınmış, ictimai binalar, məbədlər tikilmiş, şəhərin yeni strukturu qurulmuşdur, nigah və uşaqların tərbiyəsi haqqında qanunlar qəbul edilmişdir. Bu dövr Roma ədəbiyyatının qızıl dövrü sayılır. Bu illər məşhur böyük şair Vergilius, yazıçılar Qorasius, Tit Livius yaşamışlar. Onun öz övladı olmadığından Tiberius oğulluğa götürmüş və varisi elan etmişdir.

Avqust məqbərəsi

Yulius-Klavdius sülaləsinin zaman xətti

SƏLƏF Yuli Sezar

Oktavian Avqust Yulilər-Klavdilər

XƏLƏF Tiberi

Mənbələr

• Michael H. Hart The 100. A Ranking of The Most Influential Persons in History 1978, 1992 by Michael H. Hart

Xarici keçidlər