Siyasi risk
Siyasi risk — bir ölkədəki siyasi, iqtisadi və sosial vəziyyətin dəyişməsi nəticəsində şəxslərin, şirkətlərin və ya investorların maliyyə maraqlarına mənfi təsir göstərə biləcək təhlükələrə deyilir.[1] Bu risk növü əsasən investisiyaların, ticarət müqavilələrinin, əmlakın və ya biznes əməliyyatlarının siyasi qərarlar və ya qeyri-sabitlikdən necə təsirləndiyini əhatə edir.[2]
“Siyasi risk” termini zamanla bir çox fərqli mənalar kəsb etmişdir. Bununla belə, geniş mənada, siyasi risk, ümumi olaraq siyasi qərarlar adlanan şeylər nəticəsində bizneslərin və hökumətlərin üzləşə biləcəyi fəsadlara aiddir[3] — və ya “müəyyən bir iqtisadi fəaliyyətin gözlənilən nəticəsini və dəyərini dəyişdirən hər hansı siyasi dəyişikliklər, biznes məqsədlərinə nail olmaq ehtimalı."
Azərbaycanda siyasi risklər əsasən aşağı səviyyədə qiymətləndirilir. Ölkədəki siyasi sabitlik və hökumətin investisiyalara dəstək siyasəti xarici sərmayədarların diqqətini çəkir. Lakin regional münaqişələr, enerji bazarındakı dəyişikliklər və qonşu ölkələrdə baş verən hadisələr potensial risklər kimi qeyd edilə bilər.[4]
Nümunələri
[redaktə | vikimətni redaktə et]2000-ci illərin əvvəllərində Venesuela hökuməti neft şirkətlərini milliləşdirdi və xarici investorların əmlakını müsadirə etdi. ABŞ və Çinin ticarət müharibəsi, həmçinin Rusiyaya tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyalar bir çox şirkətin fəaliyyətinə təsir etdi. Argentina və Zimbabve kimi ölkələrdə valyutanın sabitliyinin itirilməsi və kapitalın çıxarılmasına tətbiq olunan məhdudiyyətlər investorlar üçün ciddi risklər yaratdı.[5]
Haqqında
[redaktə | vikimətni redaktə et]Müəyyən bir ölkədə siyasi riskin aşağı səviyyəsi yüksək siyasi azadlıq dərəcəsinə mütləq uyğun gəlmir. Doğrudan da, ən stabil dövlətlərdən bəziləri həm də ən avtoritar dövlətlərdir. Siyasi riskin uzunmüddətli qiymətləndirilməsində siyasi repressiv mühitin yalnız yuxarıdan-aşağı nəzarətin mövcud olduğu və vətəndaşların xarici dünya ilə sərbəst fikir və mal mübadiləsinin qarşısının alındığı müddətcə sabit olması təhlükəsi nəzərə alınmalıdır.[6]
Siyasi riskin həm makro, həm də mikro səviyyələri var. Siyasi riskin makro səviyyəsi müəyyən bir yerdəki bütün xarici aktorlar üçün oxşar təsirlərə malikdir. Onlar ölkə riski təhlilinə daxil edilsə də, ölkə riski yalnız milli səviyyəli riskləri nəzərə aldığından və maliyyə və iqtisadi riskləri də əhatə etdiyindən siyasi riskin makro səviyyəsini ölkə riski ilə eyniləşdirmək düzgün olmazdı. Riskin mikro səviyyəsi sənaye, firma və ya layihə riskinə diqqət yetirir.[7]
Siyasi risk sığortası vəsaitlərin çevrilməməsi, müsadirə və zorakı münaqişə nəticəsində itkilər kimi siyasi risklərdən qorunmaq üçün həyata keçirilə bilər.[8] Bir ölkədə siyasi risklə bağlı iddialar siyasi məhdudiyyətlərlə azalır, siyasi rəhbərlik dəyişdikcə isə artır.
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Matthee, H. (2011). Political risk analysis. In B. Badie, D. Berg-Schlosser, & L. Morlino (Eds.), International encyclopedia of political science. (pp. 2011-2014). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, Inc. DOI:10.4135/9781412959636.n457.
- ↑ Sottilotta, C.E. (2013) Political Risk: Concepts, Definitions, Challenges, LUISS School of Government Working Paper Series SOG-WP6/2013 ISSN|2282-4189, http://sog.luiss.it/sites/sog.luiss.it/files/SOG%20Working%20Papers%20Sottilotta%20ISSN_0.pdf
- ↑ Eurasia Group and PricewaterhouseCoopers , "Integrating Political Risk Into Enterprise Risk Management", [1] Arxivləşdirilib 2007-10-21 at the Wayback Machine.
- ↑ Kennedy, C. "Political Risk Manageqment: A Portfolio Planning Model". Business Horizons. 31 (6). 1988: 21. doi:10.1016/0007-6813(88)90020-1.
- ↑ Julian M. Campisi (2016). “Re-considering Political Risk in Developed Economies” Journal of Political Risk 4 (8) (August); http://www.jpolrisk.com/re-considering-political-risk-analysis-in-developed-economies/
- ↑ Ian Bremmer , "How to Calculate Political Risk," Inc. Magazine, April 2007, p. 101
- ↑ Ephraim Clark, "Valuing political risk", Journal of International Money, and Finance, Vol. 16, No. 3, 1997, 484-485; Stefan H. Robock, "Political Risk: Identification and Assessment." Columbia Journal of World Business, July–August 1971, pp. 6-20; and Stephen J. Kobrin "Political Risk: A Review and Reconsideration", Journal of International Business Studies, Vol. 10, No. 1 (Spring - Summer, 1979), pp. 67-80.
- ↑ Alon, Ilan; McKee, David L. "Towards a Macro-environmental Model of International Franchising". Multinational Business Review. 7 (1). 1999: 76–82.
Ədəbiyyat
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Ian Bremmer and Preston Keat, The Fat Tail: The Power of Political Knowledge for Strategic Investing (Oxford University Press: New York, 2009).
- Ian Bremmer, "Political Risk: Countering the Impact on Your Business Arxivləşdirilib 2014-08-27 at the Wayback Machine", QFinance, November 2009.
- Llewellyn D. Howell, "The Handbook of Country and Political Risk Analysis", Fifth Edition, PRS Group, 2013 [2] Arxivləşdirilib 2018-02-14 at the Wayback Machine
- Nathan Jensen "Measuring Risk: Political Risk Insurance Premiums and Domestic Political Institutions", Washington University, [3]
- Martin Lindeberg and Staffan Mörndal, "Managing Political Risk—A Contextual Approach", [4]
- Theodore H. Moran ed., International Political Risk Management: Exploring New Frontiers (IBRD: Washington, 2001, pg. 213–214)
- Jeffrey D. Simon, "A Theoretical Perspective on Political Risk", Journal of International Business Studies, Vol. 15, No. 3. (Winter, 1984), pp. 123–143.
- Cecilia E. Sottilotta, "Political Risk: Concepts, Definitions, Challenges, LUISS School of Government Working Paper series, 2013, [5]
- Guy Leopold Kamga Wafo, "Political Risk and Foreign Direct Investment", Faculty of Economics and Statistics, University of Konstanz, 1998, [6]
- Burak Akçapar, "Jeopolitik Riskler Hem Yukarı Hem Aşağı Yönlü", Harvard Business Review Türkiye, August 2020. [7]
- Condoleezza Rice; Amy Zegart. Political Risk: Facing the Threat of Global Insecurity in the Twenty-First Century. W&N. 2019. ISBN 978-1474609838.