Simin Daneşvar

Simin Daneşvar
Doğum tarixi	28 aprel 1921
Doğum yeri	Fasa, İran
Vəfat tarixi	8 mart, 2012 (90 yaşında)
Vəfat yeri	Tehran, İran
Vəfat səbəbi	qrip
Dəfn yeri	Behişti-Zəhra
Həyat yoldaşı	Cəlal Ale-Əhməd
Təhsili	Tehran Universiteti, Stenford Universiteti
Fəaliyyəti	dilçi, tərcüməçi, yazıçı, romançı, universitet müəllimi[d], hekayə yazıçısı[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Simin Daneşvar (28 aprel, 1921 – 8 mart, 2012) - iranlı akademik, romançı, tərcüməçi. O, ilk əsas iranlı qadın romançı olaraq tanınır. Bir çox ilklər onun adı ilə bağlıdır. Fars dilində nəşr olunan hekayələr toplusunun (1948) müəllifi olan ilk iranlı qadındır. Onun bestseller olan "Savuşun" ("Siyavuşun ağıçıları", eyni zamanda "İranın matəm musiqisi" olaraq da tanınır) (1966) romanı iranlı qadın tərəfindən yazılmış ilk romandır. 5 hekayə və 2 avtobioqrafik əsərdən ibarət "Teatr" adlı toplusu iranlı qadın yazıçı tərəfindən yazılan ilk topludur ki, xarici dilə tərcümə olunmuşdur. O, iranlı yazıçı Cəlal Ale-Əhmədlə evlənmiş, onun yaradıcılığına güclü təsir göstərmişdir. Eyni zamanda çox yaxşı tərcüməçi olan Simin Anton Çexovun "Albalı bağı" və Nataniel Hotornun "Qırmızı ləkə" əsərləri daxil olmaqla, bir sıra əsərləri tərcümə etmişdir. Hal-hazırda son kitabının harada olduğu bəlli deyil və bunun Siminin trilogiyasının son hissəsi olduğu güman olunur.

Erkən həyatı

Simin Daneşvar 1921-ci il 28 apreldə İranın Fasa şəhərində anadan olmuşdur. Atası Məhəmməd Əli Daneşvar terapevt, anası rəssam idi. Simin əvvəl ingilis dilli bilinqual məktəbə getmiş, 1938-ci ilin payızında Tehran Universitenin İran ədəbiyyatı fakültəsinə daxil olmuşdur. 1941-ci ildə, yəni üçüncü kurs tələbəsi olarkən atası vəfat etmiş, o da özünə dəstək olmaq üçün Tehran Radiosu üçün müxtəlif mövzularda "Adsız Şirazi" adı ilə yazılar yazmağa başlamışdır. İngilis dilindən tərcümə edə bildiyinə görə qəzetin xarici işlər şöbəsində də çalışmışdır.

Ədəbi karyerası

1948-ci ildə, 27 yaşı olarkən "Yatırılmış yanğın"ı (Atash-e Khamoosh) nəşr etdirmişdir. Bu, İranda qadın yazıçı tərəfindən çap olunan ilk hekayələr toplusu olmaqla yanaşı, ona böyük şöhrət gətirmişdir. Lakin sonralar gəncliyində yazdığı əsərdən utanaraq onu nəşr etdirməkdən imtina etmişdir. Təhsilini davam etdirmiş, 1949-cu ildə dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1950-ci ildə tanınmış İran yazıçısı Cəlal Ale-Əhmədlə evlənmiş, 1952-ci ildə proqramla Birləşmiş Ştatlara getmiş və Stanford universitetində yaradıcı yazı üzərində işləmişdir. Orada olarkən ingiliscə yazıb yaratmış və iki hekayəsi çap olunmuşdur. İrana qayıdanda Tehran Universitetində işləməyə başlamışdır.

Çox yaxşı müəllim olmasına baxmayaraq, SAVAK heç vaxt onun professor dərəcəsi almasına imkan verməmişdir. Ailəsinə dəstək olmaq üçün bir çox kitab tərcümə etməli olmuş, hətta Cəlaldan da çox pul qazanmışdır. İlk hekayə toplusunun nəşrindən 20 il sonra "Cənnətə bənzər şəhər"i ("Shahri Chun Behesht") nəşr etdirmişdir. 1963-cü ildə Harvardda dünyanın hər yerindən 40 nümayəndənin olduğu "Beynəlxalq Yay Sessiyası" seminarında iştirak etmiş, 1968-ci ildə İran Yazıçılar Birliyinin sədri olmuşdur. 1969-cu ildə "Savuşun" adlı romanı nəşr olunmuş, eyni il həyat yoldaşı Xəzər dənizindəki yay evində vəfat etmişdir. Onların övladı olmamışdır. Daneşvar 1981-ci ilə qədər müəllimlik etməyə davam etmiş, daha sonra təqaüdə çıxmışdır. O vaxtdan bəri özünü ədəbiyyata həsr etmişdir.

Ölümü

Daneşvar 2005-ci ildə kəskin tənəffüs çatızmazlığı ilə xəstəxanaya yerləşdirilmiş, bir ay sonra evə buraxılmışdır. 2012-ci il martın 8-də Tehrandakı evində vəfat etmiş, martın 11-də Behişti- Zəhra məzarlığında dəfn olunmuşdur.

Əsərləri

Bir yazıçı və tərcüməçi kimi, Simin iranlı qadınların həyatına həssas yanaşmışdır.

Onun ən uğurlu əsəri olan "Savuşun" 1969-cu ildə çap olunmuşdur. Roman Fasa şəhərindəki oturaq həyat tərzi ilə qəbilə yaşayışı haqda olub, İkinci Dünya müharibəsi zamanı İranın işğalı ilə üzləşən, torpaq sahibi olan Şiraz ailəsindən bəhs edir. Daneşvar romanda folklor və mifdən istifadə etmişdir. 500 mindən çox nüsxəsi satılan əsər İran ədəbiyatının ən çox satılan romanlarından biridir. Əsər 17 dilə tərcümə olunmuşdur. O, eyni zamanda "Sokhan" və "Alefba" kimi dövri jurnallara da töhfələr vermişdir.

1981-ci ildə Cəlal Alə-Əhməd haqqındakı "Cəlallı günlərin qürubu" (Ghoroub-e Jalal) adlı monoqrafiyanı tamamlamışdır.

Daneşvarın hekayələri təxəyyülün məhsulu olmaqdan daha çox, reallığı əks etdirir. Onlar uşaq oğurluğu, xəyanət, evlilik, uşaq doğumu, xəstəlik, ölüm, satqınlıq, möhtəkirlik, cəhalət, yoxsulluq, tənhalıq kimi mövzuları əhatə edir. Simin əsərlərində 1960-70-ci illərin sosial problemlərindən bəhs etməklə oxuculara həqiqəti göstərir. Onun yazmaq ilhamı ətrafındakı insanlardan gəlirdi: "Sadə insanların bizə verəcək çox şeyi var. Sadəcə gərək onlar bunu azad və dinc şəraitdə edə bilsinlər. Biz də əvəzində əlimizdən gələnin ən yaxşısı ilə onlara qarşılıq verməli, layiq olduqları şeyi əldə etmək üçün onlara bütün qəlbimizlə kömək etməliyik."

Romanları:

• "Savuşun" (1969)
• "Sərgərdan" trilogiyası ("Sargardāni")

1. "Sərgərdan ada" ("Jazire-ye Sargardāni") (1992)
2. "Sərgərdan sarvan" ("Sāreban-e Sargardān") (2001)
3. "Sərgərdan dağ" ("Kuh-e Sargardān") (naməlum səbəbdən heç vaxt çap olunmamışdır)

• "Seçim"("Entekhāb") (2007)

Hekayə topluları

• "Yatırılmış yanğın" ("Atash-e Khamoosh") (1948)
• "Cənnətə bənzər şəhər" ("Shahri Chun Behesht") (1961)
• "Kimə salam verim?" ("Be Ki Salaam Konam?") (1980)

Tərcümələri

• Corc Bernard Şou "Silahlar və adam" (1949)
• Anton Çevox "Düşmənlər" (1949)
• Artur Şnisler "Beatris" (1953)
• Nataniel Hotornun "Qırmızı ləkə"
• Uilyam Saroyan "İnsan komediyası" (1954)
• Alan Paton "Ağla, sevgili ölkə" (1972)
• Anton Çexovun "Albalı bağı" (2003)
• Alberto Moravia və Ryunosuke Akutaqavanın əsərləri