Portret

Bir gəncə aid Roma-Misir tabut portreti

Moche dulusçuluq portreti, Larco Muzeyi, Lima, Peru

Portret (fr. portrait) - şəkil, fotoşəkil, heykəl və bənzəri sənət növlərində bir adamın üzünün və üz ifadəsinin çəkilməsi ilə yaradılan əsərdir. Bu əsərlərin məqsədi insanın görünüşünü, şəxsiyyətini və ruh halını əks etdirməkdir. Bu səbəblə fotoşəkilçilikdə portretlər enstantane olaraq deyil, müəyyən bir inşa daxilində adamın poza verməsiylə çəkilir. Avtoportret ümumiyyətlə, çəkilən adam rəssama ya da fotoşəkilçiyə doğru baxar və bu sayədə kişinin tamaşaçıya ən müvəffəqiyyətli şəkildə köçürülməsi təmin edilər.

Xüsusiyyətləri

Krallar və imperatorlar kimi əhəmiyyətli kəslərə aid olmayan ən köhnə portretlərdən bəziləri, Feyyum mumiya portreleridir. Misirin Feyyum bölgəsindəki məzarlarda, mumiyaların qoyulduğu tabutlara çəkilən bu portretlər, quru iqlim şəraiti sayəsində bu günə çatmışdır. Bunlar, müxtəlif freskler xaricində, bu günə çatmış olan tək Roma dövrü portret növüdür.

Roma heykəl sənəti daxilində portretlər, xüsusilə tərifləyici olmayan həqiqi təsvir çəkilməkdə idi. IV əsr zamanlarında, insanların görünüşləri, idealizə edilmiş formalarda çəkilməyə başladı. Avropada həqiqi portret anlayışına qayıdış, Orta Dövrün sonlarında, Burgonya və Fransada reallaşdı.

Antik sivilizasiyalar arasında portretlər çıxaran bir neçə mədəniyyətdən biri də Perudakı Moche uyqarlığıydı. Bu əsərlərdə kəslərin anatomik xüsusiyyətləri detallı şəkildə və qəti düzgünlükdə çəkilirdi. Portretləri edilən kəslər idarəçi seçmə zümrə, rahiblər, döyüşçülər və məşhur sənətçilərdi. Bu kəslər, həyatlarının müxtəlif mərhələlərində çəkilirdi. Tanrıların portretləri də edilərdi. Bu əsərlərdə mövzular, saç stilləri, ilişər və üz makiyajları kimi detallara əhəmiyyət verilərdi.

Qərb sivilizasiyasına aid ən bilinən portretlərdən biri, Leonardo da Vinçinin şəxsiyyəti naməlum bir qadının portreti olan Mona Lisa əsəridir. Bilinən ən köhnə portret isə, 2006-cı ildə Fransadakı Angoulême yaxınlarında iştirak edən Vilhonneur mağarasında kəşf edilən və 27.000 illik olduğu təxmin edilən divar şəkilidir.