Esperanto

dangogon
Esperanto
	Lingvo Internacia
	Esperanto
	Wagayway kan Esperanto
Pagsayod	[espeˈranto] ( dangogon)
Ginibo kan	L. L. Zamenhof
Petsa	1887
Setting asin pangagamitan	International: most parts of the world
Users	Native: c. 1,000 (2011); L2: 30.000 - 2 million Sidney Culbert: Around 2 million; Amri Wandel: Above 2 million; Svend Vendelbo: 30.000-180.000 ;
Pakinabang	Constructed language International auxiliary language A posteriori language Esperanto; ; ;
Amay na porma	Proto-Esperanto
Sistema nin pagsurat	Latin script (Esperanto alphabet); Esperanto Braille
Mga pormang pansinyal	Signuno
Mga pinagkuahan/Toltolan	European languages, na may bokabularyong ginuno sa Romance and Germanic languages
Opisyal na kamugtakan
Sa regulasyon kan	Akademio de Esperanto
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-1	eo
ISO 639-2	epo
ISO 639-3	epo
Listahan nin linguwista	epo
Glotologo	espe1235
Linguaspero	51-AAB-da
none < 0.5 0.5 1	2–3 4–5 6–9 10+
	Pwedeng igwang mga simbolong IPA phonetic sa Unicode sa pahinang ini. Hilingon an IPA chart para sa Ingles para sa lyabeng sa pagtaram basado sa Ingles.

Kagmukna' kan Esperanto: Ludwig Lazarus Zamenhof

Pinakaenot na libro, ki L. L. Zamenhof, pinalagda' kan 1887 sa lenggwaheng Ruso

An Esperanto iyo an pinakanagagamit na lenggwahe na pighaman asin binilog bilang katuwang na tataramon pang'internasyonal. An pangaran kaini naghale sa Doktoro Esperanto, pseudonym na ginamit ni Dr. Ludwig Lazarus Zamenhof, kan pigpalagda' niya an pinakaenot na libro (Unua Libro, 1887) kun saen pigdetalye niya an Esperanto (boot sabihon, siya na naglalaom). An kaisipan ni Zamenhof iyo na makamukna' siya nin madaling mano'dan asin neutral sa pulitikang tataramon na maandorog sa katoninongan asin makakatabang sa pagkasinabotan sa pag'ultan kan mga manlaenlaen na katawohan nagtataram sa iba-ibang dila.

Ginagaom na an mga parataram Esperanto kababae 10,000, kalangkawe, maabot duwang milyon. An Esperanto igwang mga tinubong parataram, ta, may mga tawo na nano'dan an pagtaram kaini hale sa mga magurang ninda poon pagkani'aki. An Esperanto tinataram sa umabot 115 nasyon; an paggamit kani halangkaw partikularmente sa Europa, solnopan Asya, asin sa Norte asin Sur Amerika.

Mga Halimbawa

Bikol Sentral	Esperanto	IPA
Tara!	Saluton!	[sa.ˈlu.ton]
Iyo.	Jes.	[ˈjes]
Bako'.	Ne.	[ˈne]
Marhay na aga.	Bonan matenon.	[ˈbo.nan ma.ˈte.non]
Marhay na banggi. (bílang pagti'no)	Bonan vesperon.	[ˈbo.nan ves.ˈpe.ron]
Marhay na banggi. (bago magturog)	Bonan nokton.	[ˈbo.nan ˈnok.ton]
Paaram.	Ĝis revido.	[dʒis re.ˈvi.do]
Paaram. (kun nahaloy)	Adiaŭ.	[a.ˈdi.aw]
Anong pangaran mo?	Kiel vi nomiĝas?	[ˈki.el vi no.ˈmi.dʒas]
An pangaran ko Lucas.	Mi nomiĝas Johano.	[mi no.ˈmi.dʒas jo.ˈha.o]
Kumusta ka?	Kiel vi fartas?	[ˈki.el vi ˈfar.tas]
Nakakataram kang Esperanto?	Ĉu vi parolas Esperanton?	[ˈtʃu vi pa.ˈro.las es.pe.ˈran.ton]
Dai taka masabotan.	Mi ne komprenas vin.	[mi ˈne kom.ˈpre.nas vin]
Maray.	Bone.	[ˈbo.ne]
Marhay na gayo!	Ĝuste.	[ˈdʒus.te]
Mabalos.	Dankon.	[ˈdan.kon]
Daing anoman.	Nedankinde.	[ˌne.dan.ˈkin.de]
Pakimaherak.	Bonvolu.	[bon.ˈvo.lu]
Pagpaladon ka!	Sanon!	[ˈsa.non]
Maogmang pataratara.	Gratulon.	[ɡra.ˈtu.lon]
Namomo'tan taka.	Mi amas vin.	[mi ˈa.mas vin]
Sarong tagay daw.	Unu bieron, mi petas.	[ˈu.nu bi.ˈe.ron, mi ˈpe.tas]
Ano iyan?	Kio estas tio?	[ˈki.o ˈes.tas ˈti.o]
Ayam iyan.	Tio estas hundo.	[ˈti.o ˈes.tas ˈhun.do]
Katoninongan!	Pacon!	[ˈpa.tson]
Pirang edad mo na?	Kiom aĝas vi?	[ˈki.om ˈa.dʒas ˈvi]
Anong lingaan mo?	Kio estas via hobio?	[ˈki.u ˈes.tas ˈvi.a ho.ˈbi.o]
Anong suno' mong kolor?	Kio estas via plej ŝatata koloro?	[ˈki.u ˈes.tas ˈvi.a plej ʃa.ˈta.ta ko.ˈlo.ro]

Mga panluwas na takod

Ethnologue: Languages of the World (dae aram ed.). SIL International. ^{[Petsado an pagbanggit kaini, asin kaipuhan maribayan nin sarong partikular na edisyon kan Ethnologue]}
UEA.org the World Esperanto Association
Esperanto books at Project Gutenberg Archived 2008-08-21 at the Wayback Machine.
Esperanto kurso Archived 2009-01-06 at the Wayback Machine.
alpabeto ng Esperanto^{[permanent dead link]}
Esperanto sa Curlie
The Amazing Story of how Esperanto came to be Archived 2012-01-01 at the Wayback Machine. by The New Republic
Esperanto Swadesh list of basic vocabulary words (from Wiktionary's Swadesh list appendix)
Eventeo Archived 2011-04-24 at the Wayback Machine. World News in Esperanto

Mga babasahon pa

Emily van Someren. Republication of the thesis 'The EU Language Regime, Lingual and Translational Problems'. Archived 2011-11-03 at the Wayback Machine.
Ludovikologia dokumentaro I Tokyo: Ludovikito, 1991. Facsimile reprints of the Unua Libro in Russian, Polish, French, German, English and Swedish, with the earliest Esperanto dictionaries for those languages.
Fundamento de Esperanto. HTML reprint of 1905 Fundamento, from the Academy of Esperanto.
Auld, William. La Fenomeno Esperanto ("The Esperanto Phenomenon"). Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1988.
Butler, Montagu C. Step by Step in Esperanto. ELNA 1965/1991. ISBN 0-939785-01-3.
DeSoto, Clinton (1936). 200 Meters and Down. West Hartford, Connecticut, USA: American Radio Relay League, p. 92.

Toltolan

↑ Zamenhof, Lazaro Ludoviko (1888). "Aldono al la Dua Libro de l' Lingvo Internacia". Dua Libro de l' Lingvo Internacia (in Esperanto) (2006 ed.). Project Gutenberg. Retrieved 15 March 2022. Rakontinte mallonge la tutan konstruon de l' "Lingvo internacia" kaj ĝian gramatikon,[...]
↑ "Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto 2020".
↑ Harald Haarmann, Eta leksikono pri lingvoj, 2011, archive date March 4, 2016: Esperanto. … estas lernata ankaŭ de pluraj miloj da homoj en la mondo kiel gepatra lingvo. ("Esperanto has also been learned by several thousand people in the world as a mother tongue.")
↑ 63,000 −50%/+200%: "Nova takso: 60.000 parolas Esperanton" [New estimate: 60.000 speak Esperanto] (in Esperanto). Libera Folio. February 13, 2017. Archived from the original on February 13, 2017. Retrieved February 13, 2017. Unknown parameter |url-status= ignored (help)
↑ Wandel, Amri (2014). "HOW MANY PEOPLE SPEAK ESPERANTO? OR: ESPERANTO ON THE WEB". Interdisciplinary Description of Complex Systems. "A simple calculation accompanied by reasonable refinements leads to a number of approximately two million Esperanto users within the internet community alone, probably significantly more worldwide".

Pinopoonan an artikulong ini sa Tataramon. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.

[Dua_Libro-1] Zamenhof, Lazaro Ludoviko (1888). "Aldono al la Dua Libro de l' Lingvo Internacia". Dua Libro de l' Lingvo Internacia (in Esperanto) (2006 ed.). Project Gutenberg. Retrieved 15 March 2022. Rakontinte mallonge la tutan konstruon de l' "Lingvo internacia" kaj ĝian gramatikon,[...]

[2] "Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto 2020".

[hh-3] Harald Haarmann, Eta leksikono pri lingvoj, 2011, archive date March 4, 2016: Esperanto. … estas lernata ankaŭ de pluraj miloj da homoj en la mondo kiel gepatra lingvo. ("Esperanto has also been learned by several thousand people in the world as a mother tongue.")

[svend-4] 63,000 −50%/+200%: "Nova takso: 60.000 parolas Esperanton" [New estimate: 60.000 speak Esperanto] (in Esperanto). Libera Folio. February 13, 2017. Archived from the original on February 13, 2017. Retrieved February 13, 2017. Unknown parameter |url-status= ignored (help)

[5] Wandel, Amri (2014). "HOW MANY PEOPLE SPEAK ESPERANTO? OR: ESPERANTO ON THE WEB". Interdisciplinary Description of Complex Systems. "A simple calculation accompanied by reasonable refinements leads to a number of approximately two million Esperanto users within the internet community alone, probably significantly more worldwide".

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]