Амежнік
| Амежнік | |||||||||||||||||
| Амежнік вадзяны (Oenanthe aquatica) | |||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||
| Сінонімы | |||||||||||||||||
| Тыпавы від | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Амежнік[5] (Oenánthe) — род травяністых раслін сямейства Парасонавыя (Umbelliferae). Уключае ў сябе некалькі відаў, якія змяшчаюць моцныя нейратаксіны, а таксама віды, якія выкарыстоўваюцца ў якасці рэзкіх затавак.
Батанічнае апісанне
[правіць | правіць зыходнік]Водныя і балотныя расліны. Сцёблы часта пагружаныя ў ваду, часта са ўздутымі міжвузеллямі. Карані са ўздуццямі або з клубянькамі. Лісце аднойчы — тройчы пальчата-рассечанае, часам недаразвітае, падводнае лісце — больш рассечанае.
Складаныя парасонікі з белымі кветкамі, канчатковыя або пазухавыя. Абгортка можа прысутнічаць. Чашачка з вострых чашалісцікаў, пры плоданашэнні звычайна не ападае.
Плод цыліндрычны, зваротнаканічна-яйкападобны або шарападобны, звужаецца да канцоў або расплюшчаны[6].
Выкарыстанне
[правіць | правіць зыходнік]Oenanthe javanica у кухнях народаў Азіі выкарыстоўваецца ў якасці гародніны і прыправы да самых розных страў. Можа выкарыстоўвацца ў свежым і прыгатаваным выглядзе, часам кансервуецца. У старажытным Кітаі расліна лічылася далікатэснай. У Японіі вядома ў культуры з сярэдзіны VIII стагоддзя. З 1975 года вырошчваецца ў штаце Антарыё. Выведзена некалькі сартоў, якія адрозніваюцца формай афарбоўкай лісця і хвосцікаў[7]. Багаты вітамінам A, кальцыем і жалезам, таксама змяшчае прыкметнае колькасць рыбафлавіну[8].
Таксама выкарыстоўваецца як фунгіцыдны і бактэрыцыдна сродак.
Таксічнасць
[правіць | правіць зыходнік]Oenanthe crocata і некаторыя іншыя віды роду ўтрымліваюць моцныя нейратаксіны. Даследаванні паказалі, што гліколь энантатаксін аказваецца больш таксічным для мышэй, чым цыкутатаксин — асноўнае атрутнае рэчыва, якое змяшчаецца ў цыкуце ядавітай (Cicuta virosa). ЛД50 для мышэй — менш за 1 мг/кг. Таксама ў расліне ўтрымліваюцца параўнальна слаба атрутныя спірт энантэтол і кетон энантэтон, у той час як у цыкуце кетонавага яду не выяўлена[9].
Першы сімптом атручвання — ваніты, затым могуць рушыць услед галюцынацыі, канвульсіі, пачашчэнне дыхання, трызм, цягліцавыя спазмы, пры цяжкіх атручваннях — рабдаміёліз, праз некалькі гадзін магчымы лятальны зыход[10].
Арэал
[правіць | правіць зыходнік]Большасць відаў вядома з розных рэгіёнаў Старога Свету (Еўразія, Паўночная Афрыка), Oenanthe sarmentosa расце на паўночным захадзе Паўночнай Амерыкі, Oenanthe pringlei — у Мексіцы[11].
Віды
[правіць | правіць зыходнік]Па інфармацыі базы дадзеных The Plant List, род уключае 28 відаў[12]:
- Oenanthe aquatica (L.) Poir., 1798 — Амежнік вадзяны
- Oenanthe banatica Heuff., 1854
- Oenanthe benghalensis Benth. & Hook.f.
- Oenanthe crocata L., 1753
- Oenanthe fistulosa L., 1753 — Амежнік дудкаваты
- Oenanthe fluviatilis (Bab.) Coleman, 1844
- Oenanthe foucaudii Tess.
- Oenanthe globulosa L., 1753
- Oenanthe hookeri C.B.Clarke
- Oenanthe javanica (Blume) DC.
- Oenanthe lachenalii C.C.Gmel., 1805
- Oenanthe laciniata Zoll.
- Oenanthe linearis Wall. ex DC.
- Oenanthe lisae Moris, 1835
- Oenanthe mildbraedii H.Wolff, 1912
- Oenanthe millefolia Janka, 1872
- Oenanthe montis-khortiati Soldano, 1991
- Oenanthe palustris (Chiov.) C.Norman, 1933
- Oenanthe peucedanifolia Pollich, 1776
- Oenanthe pimpinelloides L., 1753
- Oenanthe procumbens (H.Wolff) C.Norman
- Oenanthe prolifera L., 1753
- Oenanthe pteridifolia Lowe
- Oenanthe sarmentosa C.Presl ex DC., 1830
- Oenanthe silaifolia M.Bieb., 1819
- Oenanthe thomsonii C.B.Clarke, 1879
- Oenanthe uhligii (H.Wolff) C.Norman
- Oenanthe virgata Poir., 1798
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Sp. pl. 1:254. 1753
- ↑ Звесткі пра род Oenanthe у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 88. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ Cook, C.D.K. Water Plants of the World. — The Hague, 1974. — P. 129. — 561 p. — ISBN 90-6193-024-3.
- ↑ Hanelt, P. Mansfeld's Encyclopedia of Agricultural and Horticultural Crops. — Berlin, 2001. — P. 1297—1298. — ISBN 3-540-41017-1.
- ↑ Simoons, F.J. Food in China, a Cultural and Historical Inquiry. — Boca Raton, 1990. — P. 167. — 559 p. — ISBN 0-8493-8804-X.
- ↑ Burrows, G.E.; Tyrl, R.J. Toxic Plants of North America. — 2nd ed.. — Hoboken, 2013. — P. 63. — 1383 p. — ISBN 0-8138-2034-0.
- ↑ Hopkins, P.M.; Ellis, F.R. Hyperthermic and Hypermetabolic Disorders. — Cambridge, New York, 1996. — P. 253. — 286 p. — ISBN 0-521-44381-4.
- ↑ Abrams, L.; Ferris, R.S. An Illustrated Flora of the Pacific States. — 1951. — Vol. III. — P. 238. — 874 p. — ISBN 0-8047-0005-2.
- ↑ Oenanthe (англ.). The Plant List. Version 1.1. (24 кастрычніка 2013). Праверана 1 кастрычніка 2016.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Анненков Н. Ботанический словарь, Спб, 1878
- Омежник // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Таксанамія | APNI · EOL · Fossilworks · GBIF · iNaturalist · IPNI · IRMNG · ITIS TSN · NCBI · POWO · Tropicos · WFO · WoRMS · Флора Кітая |
| Нарматыўны кантроль | Microsoft: 2776350651 |